Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng và đưa ra hướng giải quyết một số tình huống diễn ra trên trẻ trong hoạt động chơi góc

 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc PHẦN THỨ NHẤT: LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Vui chơi giải trí cần thiết cho tất cả chúng ta, nó mang đến cho chúng ta những giây phút thư giãn sau một thời gian làm việc căng thẳng, mệt mỏi. Đối với trẻ mẫu giáo, vui chơi có ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Đó chính là hoạt động của chủ đạo của trẻ. Trẻ mẫu giáo chơi không chỉ để giải trí mà còn giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu giao tiếp và phối hợp hoạt động với các bạn. Khi chơi trẻ được tìm hiểu, khám phá thế giới xung quanh, được thể hiện mình (trẻ biểu lộ mong muốn, xúc cảm, tình cảm, cá tính, vốn kinh nghiệm cũng như mơ ước của trẻ). Vui chơi là nhu cầu không thể thiếu đối với trẻ mẫu giáo, nó có khả năng tác động mạnh mẽ đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ lứa tuổi này. Chính vì vậy, tổ chức cho trẻ mẫu giáo vui chơi là một trong các nội dung giáo dục cơ bản ở các trường mầm non. Tuy vậy, là một giáo viên đứng lớp tôi đã nhận ra một số vướng mắc khi tổ chức cho trẻ chơi, đó là: Trẻ chưa thực sự thỏa mãn nhu cầu chơi. Một số trẻ không được chơi theo ý tưởng của mình. Một số trẻ thì chơi tự do. Trong khi chơi, trẻ phát sinh mâu thuẫn nhưng cô giáo chưa linh hoạt khi giải quyết mâu thuẫn cho trẻ. Một số trẻ chưa có kinh nghiệm trong khi chơi cũng như chưa có kinh nghiệm sử dụng các đồ chơi mô phỏng các đồ dùng trong cuộc sống. Là một giáo viên mầm non, qua nhiều năm công tác, qua một số hội thi về chuyên môn, tôi nhận thấy các cô giáo vẫn còn chưa linh hoạt, chưa có hướng giải quyết triệt để để thỏa mãn nhu cầu của trẻ khi gặp các tình huống xảy ra trên trẻ nhất là khi trẻ chơi. Nên tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Xây dựng và đưa ra hướng giải quyết một số tình huống diễn ra trên trẻ trong hoạt động chơi góc” 1 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN: Hoạt động vui chơi là phương tiện giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ mẫu giáo. Trong quá trình chơi, nhờ hoạt động trải nghiệm của chính bản thân mà trẻ có cơ hội khám phá, nhận thức, củng cố, mở rộng vốn hiểu biết của mình về môi trường xung quanh, từ đó trẻ tích cực hoạt động, sáng tạo, tự tin thể hiện mình. Nhưng do kinh nghiệm sống của trẻ còn ít ỏi nên khi chơi trẻ bộc lộ yếu kém thậm chí lệch lạc. Bên cạnh đó, kinh nghiệm giao tiếp ứng xử của trẻ còn kém nên các hành vi xã hội của trẻ như biết sẻ chia, quan tâm, cảm thông với người khác, biết thuyết phục, chấp nhận còn chưa vững chắc, thuần thục nên dễ dẫn đến những mâu thuẫn giữa các trẻ với nhau trong giờ chơi. Lúc này giáo viên cần quan sát, phát hiện và phải giải quyết ngay các vấn đề không được trì hoãn. Nếu không giải quyết kịp thời, trẻ không được thỏa mãn nhu cầu chơi, nhu cầu nhận thức, khám phá thế giới xung quanh, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể lực cũng như tâm lý của trẻ Nhận thức được vấn đề này, tôi đã tích cực học hỏi, tìm tòi để “Xây dựng và đưa ra hướng giải quyết một số các tình huống xảy ra trên trẻ trong hoạt động vui chơi”. Các bài tập này có thể coi là tài liệu tham khảo nhằm giúp các giáo viên dễ dàng trong việc phát hiện và giải quyết các tình huống gồm các nội dung sau: 1. Xây dựng một số bài tập tình huống xảy ra trên trẻ trong hoạt động vui chơi. a. Khảo sát thực trạng giáo viên mầm non xử lý các tình huống xảy ra trên trẻ trong hoạt động vui chơi. b. Một số nguyên tắc khi xây dựng các bài tập tình huống. 2. Nội dung các bài tập tình huống. a. Bài tập tình huống nhằm duy trì và phát triển hứng thú chơi cho trẻ b. Bài tập tình huống nhằm phát triển nội dung chơi. c. Bài tập tình huống nhằm phát triển kỹ năng chơi cho trẻ. d. bài tập tình huống nhằm phát huy hiệu quả giáo dục 3. Xây dựng một số hướng giải quyết các tình huống xảy ra trên trẻ trong hoạt động vui chơi. 4. Một số yêu cầu khi sử dụng các bài tập tình huống. III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: 3 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc 1.2. Một số nguyên tắc khi xây dựng các bài tập tình huống. Các bài tập tình huống được xây dựng trên cơ sở quán triệt một số nguyên tắc cơ bản sau: - Các bài tập tình huống được xây dựng phải hướng vào việc thực hiện mục tiêu tổ chức hoạt động vui chơi nói riêng và thực hiện mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. - Các bài tập tình huống cần phản ánh đúng bản chất của hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo và phương pháp tổ chức cho trẻ chơi trong các góc. - Các bài tập tình huống cần hướng vào việc rèn luyện và phát triển kỹ năng tổ chức cho trẻ mẫu giáo vui chơi của giáo viên. - Các bài tập tình huống phải góp phần tích cực trong việc nhận thức nghề nghiệp của giáo viên. - Các bài tập tình huống phải phản ảnh được đặc điểm chơi và thỏa mãn nhu cầu chơi của trẻ, phát huy vai trò giáo dục và phát triển trẻ trong khi chơi. - Các bài tập tình huống cần đảm bảo tính phong phú, đa dạng, phổ biến. Phù hợp với trình độ và khả năng của giáo viên. 2. Nội dung các bài tập tình huống. 2.1. Bài tập tình huống nhằm duy trì và phát triển hứng thú chơi cho trẻ 5 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc đông hơn rất nhiều so với bình thường, dẫn đến tình trạng thiếu khoảng không gian cho trẻ chơi, gây nên sự náo dộng ở hai góc này. Trước tình huống đó, cô giáo có cách giải quyết nào? Nhiều trẻ cùng về chơi 1 góc * Hướng giải quyết: Ở tình huống này, cô giáo cần giãn bớt trẻ chơi ở góc chơi này và tạo hứng thú, hướng trẻ vào các góc chơi khác trong lớp. Cô giáo tiến lại góc chơi, nhẹ nhàng nói với trẻ: Ôi, hôm nay các bác trong góc gia đình có gì mà đông vui thế? Gia đình nhà mình hôm nay có tiệc gì à? Thích thế! Các bác đã phân công công việc để mọi người chuẩn bị làm tiệc chưa? Mỗi 7 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc chức giờ chơi, cô giáo có cách nào để phát triển nội dung chơi cho trẻ trong góc này? Trẻ đọc các chữ cái đã học trong góc “Lớp học mẫu giáo” * Hướng giải quyết: Trẻ chỉ chơi một trò đọc chữ cái là do đồ chơi học tập, bài tập cho trẻ hoạt động trong góc còn nghèo nàn, lặp đi lặp lại không có sự thay đổi cho trẻ. Vì thế để trẻ hứng thú hơn trong góc học tập cô giáo cần bổ sung ngay các đồ chơi học tập mới, tìm thêm nhiều bài tập cho trẻ được hoạt động. Phải đảm bảo đồ chơi đa dạng, đẹp mắt, kích thích được hứng thú chơi của trẻ. Các loại bài tập phong phú về thể loại để trẻ được ôn luyện củng cố sau mỗi bài học Các loại bài tập, đồ chơi có thể bổ sung ngay trong góc học tập như: Nối chữ với từ, ghép chữ cái thành các băng từ có sẵn, bảng di chuyển chữ cái. Các chữ cái rỗng để trẻ, tô màu, vẽ trang trí, xếp hột hạt, cúc áo tạo thành các chữ cái, các quyển báo chữ to để trẻ khoanh tròn, gạch chân các chữ cái đã học. Những mẫu đồ chữ, in chữ . 9 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc hình đẹp mắt. Nhưng nếu cô giáo đã chuẩn bị các nguyên vật liệu với các hình thức tạo sản phẩm rồi mà trẻ không hoạt động là do trẻ không muốn tìm tòi sáng tạo, không muốn thử những cái mới do trẻ còn e ngại về khả năng của mình. Với nguyên nhân này, cô giáo cần đến bên trẻ, trò chuyện nhẹ nhàng để hỏi trẻ vì sao trẻ không thay đổi cách tạo ra các con vật ngoài vẽ. Hôm nay các bác họa sĩ làm gì để tạo ra những bức tranh thật đẹp của mình? Con sẽ định làm gì? À, hôm nay con vẽ tranh. Còn con sẽ làm gì? Vẽ tranh thật là tuyệt khi mà chúng mình vẽ đã rất đẹp đúng không? Nhưng sẽ còn tuyệt hơn nếu hôm nay chúng mình sẽ xé dán hoặc là ghép hạt, hoặc là dùng những chiếc hộp, lá khô này để tạo thành các con vật thật ngộ nghĩnh để còn khoe các bạn và còn mang về nhà khoe bố mẹ đúng không nào. Các con hôm nay sẽ làm cùng cô nhé. Nào cô chau mình sẽ bắt tay làm luôn. Bài tập 7: Ở góc chơi “ Cửa hàng ăn uống”, trẻ đã nấu và bày biện ra bàn bao nhiêu là món, nào giò, chả, nem, trứng, đậu, canh rau các trẻ đang sắp bát, cốc, chuẩn bị cho cuộc liên hoan Lúc đó, cô giáo đi tới khen trẻ “các con nấu được nhiều món quá, ngon và bày cũng đẹp ơi là đẹp. Nhưng theo cô các con nên nấu thêm món tôm hấp nữa thì bữa cỗ của chúng mình sẽ đầy đủ hơn. Bác đầu bếp đứng lên làm đi”. Nói xong cô bỏ đi sang góc khác. Trẻ nhìn nhau, nhìn cô giáo chờ đợi một lúc rồi lại ngồi vào thực hiện tiếp ý tưởng chơi lúc nãy. Như vậy, cách tác động của cô giáo đã được chưa? Muốn phát triển nội dung chơi của trẻ trong các góc, cô giáo cần căn cứ vào đâu? * Hướng giải quyết: Là cô giáo tổ chức giờ chơi khi thấy trẻ chơi như vậy thì cần khen ngợi trẻ. Khi muốn cung cấp thêm nội dung chơi cho trẻ cô giáo cần phải quan sát xem trong góc đã có đồ chơi đó chưa, nếu chưa thì sẽ phải chuẩn bị đồ chơi đó và khơi gợi ý tưởng chơi này cho trẻ vào các hôm sau. Nếu đã có đồ chơi nhưng trẻ chưa chơi thì cô gợi ý cho trẻ nhưng phải xem xét trẻ đã biết cách chơi chưa để tác động cho đúng. Cô cần đến gần với trẻ nhẹ nhàng trò chuyện với trẻ: Oa, nhiều món ăn ngon quá, các bác nấu ăn khéo quá. 11 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc viên tổ chức giờ chơi, cô sẽ làm gì để giúp trẻ? Trẻ tò mò với đồ chơi mới * Hướng giải quyết: Trong trường hợp này, trẻ không sử dụng đồ chơi mới có thể do trẻ chưa biết cách sử dụng chúng và không biết những đồ chơi này sử dụng trong những tình huống nào, những loại bệnh nào thì cần đến những đồ chơi này. Là giáo viên tổ chức giờ chơi, cô giáo nên đến góc chơi của trẻ, nhẹ nhàng trò chuyện với trẻ để nguyên nhân vì sao trẻ không chơi với đồ chơi đó. Nếu trẻ không biết cách sử dụng đồ chơi đó thì cô giáo sẽ đóng giả là một bện nhân bị gãy tay đến để khám và hướng dẫn trẻ sử dụng những đồ chơi đó, đồng thời giúp trẻ biết áp dụng những đồ chơi đó trong những hoàn cảnh, tình huống của bệnh nào Ôi bác sĩ ơi, tôi đau tay quá. Tôi vừa bị ngã do chạy nhanh mà không nhìn. 13 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc Trẻ nghịch đồ chơi trong góc chơi “Gia đình” * Hướng giải quyết: Với những tình huống này cô giáo cần đến ngay chỗ trẻ nhẹ nhàng trò chuyện để hỏi nguyên nhân vì sao trẻ lại làm như vậy, từ đó cô sẽ có hướng giải quyết để giúp trẻ có nhận thức và hành vi đúng mực. Ôi, bạn búp bê bị làm sao vậy? Vì sao mà búp bê lại bị như thế này? Con ơi, con đã bị đứt tay bao giờ chưa? Khi bị đứt tay thì con cảm thấy như thế nào? Khi bị đứt tay, máu chảy ra nhiều, mình cảm thấy rất là đau, lại xót nữa, nhiều bạn khóc òa lên và kêu ôi đau quá, đau quá. Con có như thế khi bị đứt tay không? Đứt tay là đau lắm nhưng nếu mà bị rụng chân tay ra thì theo con sẽ như thế nào? À đau kinh khủng, còn phải vào bệnh viện để bác sĩ cấp cứu nữa. Thế theo côn, búp bê bị như thế này thì búp bê cảm thấy như thế nào? À, búp bê cũng đau lăm đấy. Con sẽ làm gì để giúp búp bê? 15 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc giáo, vì sao trẻ lại thích chơi ở nhóm này? Cách giải quyết của cô giáo như thế nào? Cô giáo thương thuyết với trẻ trong giờ chơi * Hướng giải quyết: Khi có hiện tượng nhiều trẻ cùng vào góc chơi đó là do trẻ tò mò, hiếu kỳ, thích được tìm hiểu khám phá khi có đồ chơi mới với nhiều nội dung mới lạ hấp dẫn trẻ. Đây là một hiện tượng tích cực tuy nhiên để trẻ chơi có hiệu quả thì cô giáo có thể giãn trẻ ra và hướng trẻ vào các góc chơi khác. Hoặc trẻ sẽ chơi ở góc này vào các hôm sau hoặc chơi vào hoạt động chiều. còn nếu trẻ thích quá thì có thể sẽ giúp 2 trẻ chơi chung với nhau một bộ đồ dùng. Ồ! Hôm nay các nhà toán học có điều gì thú vị mà lại đứng ở đây nhiều thế? 17 Xây dựng và hướng giải quyết một số tình huống trong hoạt động chơi góc Trẻ vẽ tranh và tô màu trong góc tạo hình Bài tập 14: Ở góc “Gia đình” bé Vân đang đóng mẹ nấu các món ăn bày ra bàn, bé Nhung đang đóng vai con bế búp bê lắc lư, bỗng Nhung đặt búp bê xuống, lấy chậu, dầu gội ra giả vờ gội đầu cho búp bê. Nhung đang thích thú thì Vân chạy lại giằng lấy búp bê và nói “Đưa đây tớ làm cho, tớ là mẹ cơ mà” Tình huống như vậy, cô giáo có cách nào để giải quyết tình huống này? * Hướng giải quyết: Khi nhìn thấy hiện tượng này, cô giáo đến gần 2 trẻ nhẹ nhàng trò chuyện với trẻ: Hai mẹ con nhà bác đang làm gì đấy? Hôm nay ai đóng vai mẹ nhỉ? Theo con mẹ là người như thế nào? À, mẹ dịu dàng, mẹ hiền này, mẹ dạy 19