Sáng kiến kinh nghiệm Sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non

 Sáng kiến kinh nghiệm 
 SƯU TẦM VÀ VIẾT LỜI 
 MỚI CHO MỘT SỐ BÀI 
 ĐỒNG DAO PHỤC VỤ 
 CÔNG TÁC GIÁO DỤC 
 TRẺ MẦM NON 
 1 
Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng Sáng kiến kinh nghiệm 
 PHẦN MỞ ĐẦU. 
1. Lý do chọn đề tài: 
 Trong thời đại mà thông tin bùng nổ và kỹ thuật điện tử xâm nhập đến từng 
mái trường, từng gia đình, đến từng trẻ em, làm sao chúng ta có thể yên tâm với 
con em mình khi từng ngày, từng giờ những mặt trái của thời đại công nghệ đang 
ảnh hưởng không mấy tích cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. 
Bởi vậy, ngày nay các nhà giáo dục, các bậc cha mẹ luôn băn khoăn đi tìm một 
phương pháp giáo dục trẻ em thực sự có hiệu quả. 
 Nhưng có lẽ hầu như chúng ta đã lãng quên một phương pháp giáo dục đầy 
hiệu quả mà chúng ta sẵn có: đó là kho tàng đồng dao và trò chơi trẻ em. Riêng về 
lĩnh vực giáo dục, kho tàng này cung cấp nội dung và phương pháp giáo dục tương 
đối rõ ràng và đầy đủ hơn cả. Những trò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách 
nhẹ nhàng theo kiểu “vừa học, vừa chơi”, qua những bài đồng dao theo cách nói 
vần, đồng dao đã làm tốt chức năng biểu đạt ý, giáo dục nhận thức, bồi dưỡng tình 
cảm cho trẻ. 
 Nhận thức được vấn đề này, trong công tác chăm sóc – giáo dục trẻ mầm 
non, bên cạnh việc ứng dụng công nghệ dạy học hiện đại tôi luôn tìm tòi, học hỏi 
và sáng tạo các hình thức, phương pháp giáo dục trẻ dựa trên những tư liệu giáo 
dục sẵn có trong kho tàng văn hoá dân tộc. 
 Vì vậy, để tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ trồng người của mình, năm học 
2008 - 2009 tôi đã nghiên cứu và áp dụng sáng kiến: “Sưu tầm và viết lời mới 
cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non”. 
2. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm: 
 Sưu tầm, viết lời mới cho một số bài đồng dao. 
 Cho trẻ làm quen với các bài đồng dao và chơi các trò chơi tương ứng với 
các bài đồng dao đó. 
 Giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về: ngôn ngữ, thể chất, nhận thức, thẩm 
mỹ và tình cảm quan hệ xã hội, hướng trẻ đến với truyền thống văn hoá dân tộc. 
 Giúp các đồng nghiệp và các bậc phụ huynh có thêm tài liệu và kinh nghiệm 
để giáo dục trẻ đạt hiệu quả. 
 3 
Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng Sáng kiến kinh nghiệm 
quan trọng đến thực hiện chức năng giáo dục và chức năng vui chơi của trẻ, với 
những nhiệm vụ rất đa dạng: giáo dục nhận thức, đức, trí, thể, mỹ; luyện phát âm, 
cung cấp vốn từ ngữ; bồi dưỡng tình cảm; giữ nhịp cho thao tác chơi... 
 Vì vậy, việc sáng tạo các trò chơi mới cho trẻ cần quan tâm đến đồng dao. Đây 
chính là cơ sở để tôi tìm đến với các bài đồng dao, nghiên cứu, viết lời mới, sưu tầm 
và sáng tạo trò chơi mới để vừa đưa đồng dao đến với trẻ, vừa thực hiện được mục 
tiêu giáo dục. 
 4.2. Cơ sở thực tiễn: 
 Các bài đồng dao được sưu tầm, đặt lời mới cùng với các trò chơi đi kèm theo 
nó đều được lựa chọn dựa trên cở sở khảo sát việc tổ chức các hoạt động cho trẻ 
làm quen với các bài đồng dao và tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ ở trường 
mầm non Sao Mai. Thực tế cho thấy: 
 Giáo viên trường mầm non Sao Mai đã sử dụng nhiều bài đồng dao trong khi 
tổ chức các hoạt động học tập và vui chơi cho trẻ. Nhưng do không có nguồn tài 
liệu phong phú nên các bài giáo viên đã sử dụng chủ yếu được lấy từ một số tài 
liệu chuyên môn và từ kinh nghiệm của giáo viên. Vì số lượng bài ít nên sử dụng 
lặp đi lặp lại gây nhàm chán cho trẻ. 
 Hiện nay, trường mầm non Sao Mai đang thực hiện chương trình giáo dục 
mầm non theo hướng đổi mới. Vì vậy, chương trình giáo dục trẻ được thực hiện 
theo các chủ đề, chủ điểm. Có những bài đồng dao có nhịp điệu, trò chơi hấp dẫn 
trẻ thì nội dung lại không phù hợp với chủ điểm giáo dục mà giáo viên đang thực 
hiện. Nên giáo viên gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn và tổ chức các hoạt 
động cho trẻ làm quen với các bài đồng dao. 
 Để khắc phục những tồn tại trên, ngoài việc sưu tầm thêm các bài đồng dao 
cổ, qua sáng kiến này tôi muốn viết lời mới, sưu tầm và sáng tạo trò chơi phù hợp 
cho một số bài đồng dao, với mong muốn sẽ cung cấp thêm cho các đồng nghiệp 
một tài liệu tham khảo về vấn đề này. 
 5 
Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng Sáng kiến kinh nghiệm 
 Chân dẫm phải chân 
 Đau đớn vô cùng 
 Còn chi vui vẻ 
 Dung dăng dung dẻ 
 Dắt trẻ đi chơi 
 Những buổi đẹp trời 
 Tìm nơi râm mát 
 Cùng nhau ca hát 
 Cất tiếng cười vang 
 Nhảy múa nhịp nhàng 
 Cho lòng tươi trẻ. 
 (Lời mới)
 Mục đích giáo dục: 
 Phát triển ngôn ngữ, mở rộng vốn từ và củng cố vận động đi cho trẻ. 
 Dạy trẻ biết tự bảo vệ bản thân khi đi ra đường. 
 Giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên. 
 Thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. 
 Đối tượng chơi: Trẻ nhà trẻ (dưới 3 tuổi), trẻ mẫu gíáo bé (3-4 tuổi), trẻ mẫu 
 gíáo nhỡ (4-5 tuổi). 
 Cách chơi: 
 Các cháu cùng nắm tay nhau, vừa đi vừa đung đưa theo nhịp bài đồng dao. 
 Đến câu “ngồi thụp xuống đây” hay “lâu lâu lại ngồi” thì tất cả cùng ngồi xổm một 
 lát, rồi lại đứng dậy vừa đi vừa đọc tiếp bài đồng dao (hình 1,2). 
 6 
 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng Sáng kiến kinh nghiệm 
 Hình 3,4: Bé chơi “chi chi chành chành” 
 Bài 3: ĐI CẦU ĐI QUÁN 
 Đi cầu đi quán 
 Đi bán lợn con 
 Đi mua cái xoong 
 Đem về đun nấu 
 Mua quả dưa hấu 
 Về biếu ông bà 
 Mua một đàn gà 
 Về cho ăn thóc 
 Mua lược chải tóc 
 Mua cặp cài đầu 
 Đi mau, về mau 
 Kẻo trời sắp tối! 
 (Sưu tầm) 
 Mục đích giáo dục: 
 Củng cố các vận động đi bằng gót chân, đi bằng mũi bàn chân cho trẻ. 
 Rèn luyện khả năng phản ứng nhanh theo hiệu lệnh cho trẻ. 
 Cung cấp thêm kiến thức trong chủ điểm gia đình cho trẻ. 
 Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. 
 Đối tượng chơi: trẻ mẫu gíáo bé (3-4 tuổi), trẻ mẫu gíáo nhỡ (4-5 tuổi), trẻ 
 mẫu gíáo lớn (5-6 tuổi). 
 8 
 Nguyễn Thị Thu Trang Sáng kiến kinh nghiệm 
 Củng cố vận đi, vận động bò, phát triển khả năng định hướng trong không 
 gian cho trẻ. 
 Phát triển các giác quan và khả năng phán đoán cho trẻ. 
 Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ. 
 Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. 
 Đối tượng chơi: trẻ mẫu gíáo nhỡ (4-5 tuổi), trẻ mẫu gíáo lớn (5-6 tuổi).. 
 Cách chơi: 
 Cách 1: Cô kẻ một vòng tròn trên sân (hoặc trong nhà). 
 Mời hai trẻ lên chơi “oẳn tù tì”, người thua cuộc sẽ phải bịt mắt đi tìm 
 dê, người thắng làm dê. Các bạn đứng ngoài cổ vũ. 
 Người bị bịt mắt sẽ đi (hoặc bò) theo tiếng hát đồng dao của người làm 
 dê để bắt bạn. Cả hai không được chạy (hoặc bò) ra khỏi vòng tròn. Nếu 
 bắt được “dê” là thắng cuộc, không bắt được là thua cuộc. 
 Cách 1: 
 Mời một trẻ lên bịt mắt đi tìm dê, các bạn đứng thành vòng tròn làm đàn 
 dê. 
 Người bị bịt mắt sẽ đi theo tiếng hát đồng dao của các bạn để tìm bắt 
 một bạn. Bắt được rồi trẻ bị bịt mắt sẽ phải sờ và đoán xem đã bắt được 
 bạn nào. Nếu bắt được “dê” và đoán đúng là thắng cuộc, không bắt được 
 hoặc đoán sai là thua cuộc (Hình 5, 6,7). 
 10 
 Nguyễn Thị Thu Trang Sáng kiến kinh nghiệm 
 Hình 8,9: Mình cùng chơi “ Trồng đậu, trồng cà” nhé! 
 Bài 6: NU NA NU NỐNG 
 Lời 1: Nu na nu nống Lời 2: Nu na nu nống 
 Nu na nu nống Nu na nu nống 
 Cái cóng nằm trong Một hồ nước trong 
 Cái ong nằm ngoài Sao không rửa chân 
 Củ khoai chấm mật Cho trắng cho xinh 
 Phật ngồi phật khóc Đi thi chân đẹp 
 Con cóc nhảy ra Chân ai sạch sẽ 
 Con gà ú ụ Gót đỏ hồng hào 
 Nhà mụ thổi xôi Không bẩn tí nào 
 Nhà tôi nấu chè Được vào đánh trống. 
 Te he chân rụt. (Lời mới) 
 (Sưu tầm) 
ơ 
 Lời 3: Nu na nu nống 
 Thằng công cái cạc 
 Đá xỉa đá xoi 
 Đá đầu con voi 
 Đá lên đá xuống 
 Đá ruộng bồ câu 
 Đá râu con mèo 
 Đá ra đường cái 
 Gặp gái đi đường 
 Có phường chống quân 
 Có chân thì rút! 
 (Sưu tầm) 
 12 
Nguyễn Thị Thu Trang Sáng kiến kinh nghiệm 
 Hình 10,11: Tớ với cậu cùng “câu ếch” nhé! 
 Cách chơi: Vẽ một vòng tròn lớn ở giữa sân (Hình 10,11). 
 Một trẻ làm người đi câu, người đi câu cầm một sợi dây dài chừng 1m, đầu 
 sợi dây buộc một miếng giấy gấp nhỏ lại cho hơi nặng để có thể hất chúng ếch ở xa. 
 Tất cả các bạn còn lại đứng trong vòng tròn làm ếch. Khi người điều khiển 
 phát lệnh và bắt nhịp thì các chú ếch bắt đầu hát bài đồng dao. Khi hát làm động tác 
 như ếch đang nhảy, tay chống nạnh, chân chụm lại, hơi nhún xuống nhảy lung tung 
 như con ếch. 
 Nếu thấy người đi câu còn ở xa thì các chú ếch nhảy lên bờ (ra khỏi vòng 
 tròn) để rong chơi. 
 Người đi câu đuổi theo, nếu quăng giây chúng vào chú ếch nào thì chú ếch 
 đó phải thay làm người đi câu. Nếu lâu người đi câu không bắt được chú ếch nào 
 thì người đi câu phải nhảy ếch một vòng quanh ao. 
 *********** 
 Bài 8: TẬP TẦM VÔNG 
 Lời 1: Tập tầm vông 
 Tập tầm vông 
 Tập tầm vông Chị có chồng, 
 Tay đàng đông Em ở vá. 
 Tay đàng tây Chị ăn cá, 
 Tay nào mây? Em mút xương. 
 Tay nào gió? Chị ăn kẹo, 
 Tập tầm vó Em ăn cốm. 
 Tay nào có? Chị ở lò gốm, 
 Tay nào không? Em ở Bến Thành. 
 Tay nào phồng? Chị trồng hành, 
 Tay nào đẹp? Em trồng hẹ. 
 (Lời mới) Chị nuôi mẹ, 
 Em nuôi cha. 
 (Sưu tầm) 
 Lời 2: Tập tầm vông 
 14 
 Nguyễn Thị Thu Trang