Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc thông qua việc cải biên, sáng tác một số trò chơi và thông qua đời sống hằng ngày đối với trẻ ở trường Mầm non

  Sáng kiến kinh nghiệm - 1 -
 Lời cảm ơn
   
 Để hoàn thành được đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng cao chất lượng 
giáo dục âm nhạc thông qua việc cải biên, sáng tác một số trò chơi và thông 
qua đời sống hằng ngày đối với trẻ ở trường Mầm non”, trong quá trình 
nghiên cứu và thực hiện bản thân được sự giúp đỡ rất nhiều của các cấp lãnh 
đạo, đã tham khảo một số tài liệu có liên quan...Đặc biệt là sự chỉ đạo cụ thể của 
Sở GD - ĐT Quảng Nam, Phòng GD - ĐT Thăng Bình như đã tổ chức các lớp 
tập huấn, tạo điều kiện trong việc tham quan học tập...Tôi cũng bày tỏ lòng biết 
ơn đến các đồng chí CB - GV trong Hội đồng nhà trường, đã tạo điều kiện giúp 
đỡ về tài liệu cũng như những ý kiến trao đổi quý báu trong quá trình giảng dạy 
để bản thân hoàn thành đề tài sáng kiến kinh nghiệm này.
 Trong quá trình viết chắc chắn còn những hạn chế và thiếu sót, rất mong 
quý cấp quan tâm giúp đỡ thêm để đề tài được hoàn thành và cũng là kinh 
nghiệm cho bản thân trong quá trình chỉ đạo công tác chuyên môn tại trường đạt 
hiệu quả hơn.
Tác giả :Phan Thị Minh Nguyệt  Sáng kiến kinh nghiệm - 3 -
huấn...để phục vụ giáo dục âm nhạc có tác dụng tích cực đối với chúng ta trong 
công tác quản lí, chỉ đạo và nhất là chuyên môn. Trong một trường học thì có 
nhiều thành phần, một số giáo viên thực hiện tốt nhưng có một số giáo viên do 
lớn tuổi, điều kiện hoàn cảnh khó khăn...dẫn đến chất lượng chưa đạt theo yêu 
cầu. Một số giáo viên chưa biết lồng ghép Giáo dục âm nhạc trong một số hoạt 
động như thế nào để phù hợp, không bị lạm dụng, không cho là tham lam trong 
nội dung tích hợp...Từ những hạn chế này, nếu chúng ta biết vận dụng một cách 
sáng tạo, thường xuyên tổ chức sưu tầm, cải biên, sáng tác một số trò chơi giáo 
dục âm nhạc, thao giảng, tổ chức các hoạt động để đưa giáo dục âm nhạc vào 
cho phù hợp thì sẽ uốn nắn kịp thời và tạo điều kiện để cùng nhau thực hiện tốt.
 Với tầm quan trọng của việc tổ chức làm đồ dùng dạy học, đồ chơi và 
nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc thông qua việc tổ chức các hoạt động để 
phục vụ chuyên môn nên bản thân tôi đã đề cập tới vấn đề: “Nâng cao chất 
lượng giáo dục âm nhạc thông qua việc cải biên, sáng tác một số trò chơi và 
thông qua đời sống hằng ngày đối với trẻ ở trường Mầm non” 
 II. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
 Âm nhạc vốn rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của 
cuộc sống, những phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ, 
thậm chí nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở xung 
quanh. Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ 4 tuổi trở lên thì trẻ đã cảm 
nhận được những bài hát và những điệu nhạc này: Tuy nhiên lòng yêu thích âm 
nhạc ở các cháu lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu yêu đến độ say mê, có 
cháu lại rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn 
cảnh cuộc sống, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho nên giáo dục âm 
nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí 
tuệ và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ.
 Tất cả những nội dung trên cần được tiến hành thường xuyên đối với trẻ. 
Đặc biệt để nâng cao chất lượng, sự yêu thích âm nhạc đối với trẻ giáo viên phải 
tự tạo nhiều đồ chơi, đồ dùng dạy học phù hợp, tích hợp giáo dục âm nhạc với 
các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày ở trường Mầm non- Mẫu giáo một 
cách lôgich, có hiệu quả.
 Bởi vậy, muốn thực hiện tốt việc lồng ghép phù hợp, nhuần nhuyễn, 
muốn có trò chơi mới trong hoạt động giáo dục âm nhạc hoặc trong các ngày hội 
ngày lễ chúng ta cần sử dụng đầy đủ 3 phương pháp cơ bản của giáo dục âm 
nhạc là :
 Phương pháp trực quan thích giác: là phương pháp đặc thù của giáo dục âm 
nhạc, trong đó âm nhạc gợi lên những tâm trạng , cảm xúc, tình cảm đa dạng, 
gần gũi trẻ.
 Phương pháp dùng từ (giảng giải, chỉ dẫn...) hướng đến ý thức của trẻ. đối 
với trẻ, lời nói cụ thể và có hình ảnh của giáo viên là một trong những phương 
tiện nhận thức đặc biệt gần gũi, dễ hiểu.
 Phương pháp thực hành nghệ thuật : Trẻ hát, chơi trò chơi âm nhạc, vận 
động, sử dụng nhạc cụ, hoạt động sáng tạo dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Tác giả :Phan Thị Minh Nguyệt  Sáng kiến kinh nghiệm - 5 -
Khi trẻ nhận ra rằng cô giáo tôn trọng và hoan nghênh các biểu hiện cá nhân của 
chính mình, thì trẻ sẽ tự tin hơn, nhiều chi tiết phong phú hơn. Khi có được sự tự 
tin, trẻ tự thấy hài lòng và hãnh diện với suy nghĩ “Mình đã làm được điều gì 
đó một mình”. Đồng thời giúp trẻ say sưa, thích thú hơn trong nhiều giờ hoạt 
động khác 
 2. Chuẩn bị của giáo viên cho hoạt động Giáo dục âm nhạc:
 Dựa vào tình hình thực tế ở từng địa phương, ở từng lớp giáo viên tự xây 
dựng kế hoạch cho lớp của mình, vì vậy trước khi bắt đầu bất cứ hoạt động âm 
nhạc nào với một nhóm trẻ, giáo viên nên vạch sẵn một loạt các hoạt động giúp 
cân bằng giữa yên tĩnh và ồn ào, giữa năng động và với nghỉ ngơi. Một giáo viên 
có kinh nghiệm sẽ chóng nhận ra trạng thái của nhóm và sẽ sẵn có trong tay đầy 
đủ các nội dung, hình thức lựa chọn phù hợp hơn.
 Để tổ chức tốt trò chơi , vận động sáng tạo theo nhạc cho trẻ đòi hỏi giáo 
viên lập kế hoạch và tập duyệt nghiêm túc như thể sẽ biểu diễn thực sự trước 
khán giả. Nếu trong lúc đang dẫn dắt trẻ múa mà giáo viên còn lo ngó vào sách, 
vở bài soạn thì sẽ không thể giao tiếp trực tiếp phát hiện phản ứng của trẻ. Nếu 
giáo viên thiếu tự tin khi nhớ thiếu lời bài hát thì sao giáo viên có thể để lôi kéo 
trẻ tập trung được? Giảng dạy hiệu quả đòi hỏi cô giáo phải “làm bài tập ở nhà”. 
Cô giáo cũng sẽ đạt được sự tự tin qua luyện tập như các trẻ nhỏ vậy thôi.
3. Giáo dục âm nhạc trong đời sống hằng ngày đối với trẻ ở trường Mẫu 
giáo :
 Bản thân tôi đã có kế hoạch và chỉ đạo 100% GV trong trường thực hiện 
và có hiệu quả trong những năm học qua.
- Trước giờ học buổi sáng :
 Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì các 
cháu chưa tự giác. Giai đoạn này trẻ tạm thời bức ra những tình cảm âu yếm mà 
bố mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Biết 
rằng biện pháp này rất bình thường đối với tất cả giáo viên ở hầu hết các trường, 
huyện nhưng một số giáo viên chưa biết chọn những ca khúc nào cho phù hợp 
và tôi đã suy nghĩ, đưa ra một số bài hát rất lôi cuốn trẻ như : ca khúc “Em đi 
Mẫu giáo” sáng tác Dương Minh Viên bởi vì bài hát có nhịp điệu vừa phải, sắc 
thái vui vẻ trong lời ca : “ Nắng vừa lên em đi Mẫu giáo... 
 ...mừng vui đón em vào trường...”
 Rồi những bài “Cháu đi Mẫu giáo” của Phạm Thanh Hưng, bài 
“Trường chúng cháu là trường Mầm non”của Phạm Tuyên. Hoà với khung 
cảnh thiên nhiên, niềm phấn chấn đến trường của trẻ qua bài hát “Con chim hót 
trên cành cây”. Rồi một ngày mới lại bắt đầu sôi động với âm thanh và màu sắc 
thiên nhiên qua bài “Vui đến trường” của Hồ Bắc.
 Ngoài ra, để tạo cho trẻ nề nếp trước khi vào lớp phải lễ phép, tự tin qua 
bài “Lời chào buổi sáng”của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở cháu phải chào bố 
mẹ...
Tác giả :Phan Thị Minh Nguyệt  Sáng kiến kinh nghiệm - 7 -
 Trẻ đọc bài thơ “Bó hoa tặng cô” của Ngô Quân Miện
 Ngày mồng tám tháng ba
 Chúng em đi hái hoa
 Mang về tặng cô giáo
 Bó hoa của em đây
 Vàng tươi hoa cúc áo
 Hồng hồng hoa cối xay
 Đỏ rực nụ rong riềng
 Tim tím hoa bìm bìm
 Dây tơ hồng em cuốn
 Thành một bó vừa xinh
 Sao em hồi hộp thế
 Chẳng nói được câu nào
 Lời cô thân thiết sao
 Vòng tay cô dịu quá
 Có phải hoa nói hộ
 Cho lòng em xôn xao
 Ôi chùm hoa bé nhỏ
 Của đồng quê ngọt ngào.
Sau khi đọc thơ kết hợp hát bài: “Mừng ngày 8/3”(Tân Huyền) giúp trẻ cảm thụ 
và hiểu thêm nội dung bài thơ. Đồng thời thể hiện tình cảm của trẻ thông qua tiết 
học đó.
 Khi cho trẻ đọc bài thơ “Bác Hồ của em” kết hợp nghe hát bài “Nhớ ơn 
Bác” của Phan Huỳnh Điểu; Thơ “Chú bộ đội hành quân trong mưa” kết hợp 
nghe hát bài “Màu áo chú bộ đội” của Nguyễn Văn Tý.
 Ngoài ra còn chọn những bài hát có đề tài như bài thơ: “Chim chích 
bông” của Nguyễn Viết Bính, “Mẹ và cô” của Trần Quốc Tuấn...
 Khi đọc ban giám khảo sẽ cho là bình thường nhưng trong quá trình thực 
hiện đây là một kinh nghiệm làm cho các tiết thơ, truyện sinh động, hấp dẫn 
đồng thời giúp trẻ cảm thụ nội dung của bài thơ, câu chuyện đó qua bài hát đó 
chứ không phải là một nội dung lồng ghép để chuyển tiếp cho hay.
 Ngoài ra một số bài đồng dao, thơ, truyện trong chương trình cũng được 
nhiều nhạc sĩ sáng tác thành nhạc và cũng từng được xoay chuyển hát như:
 “Gánh gánh gồng gồng”
 “Chi chi chành chành”
 ”Rềnh rềnh ràng ràng”
 Giúp trẻ tiếp thu nhanh, mau thuộc và gây hứng thú trong quá trình học của 
cháu.
 d. Trong hoạt động khám phá khoa học:
 - Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm 
quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò 
chơi...thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có 
cảm xúc với các đối tượng như bài “Giới thiệu một số loài hoa” yêu cầu là trẻ 
phân biệt được một số loại hoa, so sánh, nhận xét sự giống và khác nhau...biết 
Tác giả :Phan Thị Minh Nguyệt  Sáng kiến kinh nghiệm - 9 -
hát các bài hát ngắn, dễ nhớ. Cô giáo có thể ghi âm các bản nhạc hay để phục vụ 
tốt cho các hoạt động này.
 Một thủ thuật thông dụng là cho chơi các trò chơi hay hát đồng ca để tập 
trung sự chú ý của trẻ, rồi sau đó chuyển nhanh sang nghe câu chuyện. Tuỳ theo 
độ tuổi và số trẻ trong nhóm, giáo viên thường lựa chọn một hoạt động nào đó 
để duy trì cân đối giữa vận động “Động và tĩnh”. Khi kết thúc một hoạt động 
nên làm cho nhóm trẻ lắng dịu xuống bằng giai điệu hay bài tập thư giãn. Giáo 
viên sẽ đạt kết quả cao nhất khi họ tạo sự chuyển tiếp ngọt ngào, uyển chuyển 
giữa các hoạt động. Nếu giáo viên dừng lại đột ngột, đứt quãng khi chuyển sang 
hoạt động kế tiếp sẽ làm cho trẻ mất tập trung, dễ xảy ra lộn xộn. Khi trẻ có 
nhiều kinh nghiệm âm nhạc, vận động và tự tin hơn, giáo viên có thể bổ sung 
các vật dụng như: mũ hay trang phục và yêu cầu trẻ sáng tạo vận động cho phù 
hợp với trang phục đó. Các lời nhận xét cụ thể, khích lệ thích hợp sẽ tạo cho trẻ 
sáng tạo tích cực. Tránh các lời nhận xét chung chung như tốt, hay, dở, đúng, 
sai. 
 Một số hình thức hoạt động nghệ thuật trong trường mầm non như: Hát, 
nghe nhạc, vận động sáng tạo, trò chơi ...có tác dụng rất lớn trong việc tạo sự 
hưng phấn, phát triển nhận thức, trí tưởng tượng, giáo dục những tình cảm xã 
hội lành mạnh, làm phong phú thế giới nội tâm của trẻ, hình thành phát triển tình 
cảm thẩm mĩ, kích thích khả năng sáng tạo của trẻ trong quá trình khám phá, tìm 
hiểu thế giới xung quanh. Do vậy, giáo viên mầm non cần trau dồi kiến thức, kĩ 
năng cảm nhận và thể hiện cái đẹp xung quanh hơn nữa, để vận dụng tổ chức tốt 
các hình thức cho trẻ tập hát, nghe nhạc, vận động, chơi trò chơi đóng vai, đóng 
kịch phù hợp, hiệu quả hơn với trẻ. 
4. Cải biên, sáng tác một số trò chơi phục vụ âm nhạc:
 Đối với trẻ thơ, được hoạt động với âm nhạc thông qua các trò chơi là một 
biện pháp hữu hiệu nhất. Trò chơi đã trở thành phương tịên để đem đến cho trẻ 
các yếu tố diễn tả của nhệ thuật sinh động, nó có tác dụng mạnh mẻ nhưng lại 
đến với trẻ một cách nhẹ nhàng, thoả mái.
 Hiện nay, trò chơi âm nhạc được coi là một trong các hình thức vận động 
theo nhạc của chương trình giáo dục âm nhạc Mầm non. Nó có vai trò quan 
trọng giúp trẻ luyện tai nghe nhạc, củng cố ca hát, tạo cảm giác nhịp điệu, phát 
triển năng khiếu âm nhạc. Các yếu tố đó góp phần làm cho trẻ cảm thụ âm nhạc.
 Mỗi loại trò chơi đều có ý nghĩa giúp trẻ phát triển trí tuệ, tạo cho trẻ có 
những phản xạ nhanh, nhạy, có tác dụng trong việc củng cố và tiếp thu những 
nội dung giáo dục. Đặc biệt trò chơi âm nhạc còn rèn luyện cho trẻ có kĩ năng 
thông qua tai nghe âm nhạc.
 Chính vì vậy bản thân đã tìm tòi, sáng tác, cải biên một số trò chơi nhằm 
làm tăng thêm sự phong phú âm nhạc cho trẻ.
 a. Trò chơi “nghe thấu hát tài” :
 Trò chơi giúp trẻ nhanh nhẹn, linh hoạt, truyền tin cho bạn đúng
- Chuẩn bị : Một số câu hát trong các bài hát trong chương trình mà trẻ đã 
 thuộc.
Tác giả :Phan Thị Minh Nguyệt