Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn

 Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân 
 gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn
 Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức
 các trò chơi dân gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn
I. Đặt vấn đề:
Như chúng ta đã biết, hoạt động chủ đạo của trẻ em chính là hoạt động vui chơi. Trẻ em 
không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ cần phải 
được thoả mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi 
đối với trẻ em và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các 
trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa.
Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác nhau, trong đó có thể nói, 
trò chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá quý báu của dân tộc. Nó được kết thành từ 
quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ 
người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt 
của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu 
cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó 
làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ trở 
thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho 
các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà 
trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng 
Dân tộc học Việt Nam đã nói: " Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. 
Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền 
văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp 
cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về 
tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công 
nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. 
Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của 
thiếu nhi ngày trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành 
phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò 
chơi dân gian là một việc làm cần thiết".
Ở lứa tuổi mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo.Thông qua hoạt động vui chơi, trẻ 
phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân 
cách cho trẻ.Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức cho trẻ chơi các trò chơinói chung và trò 
chơi dân gian nói riêng. Năm học 2008 - 2009, Bộ giáo dục và đào tạo phát động phong 
trào: " Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực" trong đó có nội dung đưa trò 
chơi dân gian vào trường học. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian 
thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài toán khó với các giáo viên, 
đặc biệt là các giáo viên mầm non. ( Vì khả năng chú ý có chủ định của trẻ mầm non còn 
kém. Trẻ dễ dàng tham gia vào trò chơi nhưng cũng nhanh chán, nhanh bỏ cuộc ).
Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở và tìm các biện pháp để tổ chức các trò chơi 
dân gian một cách có hiệu quả nhất. Sau đây tôi xin trình bày sáng kiến kinh nghiệm của 
mình với đề tài: " Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ lứa 
tuổi mẫu giáo lớn".
Phạm vi tiến hành thực hiện đề tài này là 47 trẻ lớp MGL số 10 - Trường MN Mai Dịch. Cướp cờ" ...
2.2: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ tham gia vào các 
trò chơi dân gian.
2.2.1 : Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang 
tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò 
chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trò chơi 
không thể tiến hành được.
Ví dụ như trò: " Chơi chuyền" đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có dạng khối 
cầu như quả bóng, quả bưởi non...Trò chơi " Ném còn" không thể diễn ra nếu thiếu quả 
còn - đồ chơi truyền thống của trò chơi đó. Hay đơn giản như trò chơi " Bịt mắt bắt dê" 
cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt...
Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo viên cần 
tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay không có đồ dùng đồ chơi 
phục vụ cho trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi.
2.2.2 : Dạy trẻ đọc thuộc lời ca ( đối với những trò chơi có lời đồng dao ):
Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ không bao giờ chỉ hùng 
hục thực hiện các vận động của mình mà chúng thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời 
đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. 
Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù hợp với tư 
duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ như: chơi " Chi chi chành chành", trẻ hát " Chi chi chành 
chành - Cái đanh thổi lửa - Con ngựa chết trương - Tam vương ngũ đế...". Câu hát dường 
như chẳng có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành. Hay 
như chơi " Rải ranh" trẻ hát " Rải ranh - Bẻ cành - Hái ngọn - Chọn đôi". Cùng với lời hát 
trong trẻo là bàn tay rải những viên sỏi một cách khéo léo, tung viên cái lên, nhặt một 
hoặc hai viên con dưới đất, rồi lại giơ tay đỡ viên cái vừa rơi xuống.
Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường 
cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi 
vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời...Khi trẻ 
đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao 
đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi.
2.2.3 : Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò chơi vận 
động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi lớn và đòi hỏi 
địa điểm chơi phải có diện tích rộng như " Kéo co", " Rồng rắn lên mây", " Thả đỉa ba 
ba", " Trồng nụ trồng hoa"...
Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như " Chi chi 
chành chành", " Tập tầm vông", "Rải ranh", " Chuyền thẻ", " Ô ăn quan"...
Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để 
từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
2.3: Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động.
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào 
cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp 
các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, 
khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại 
được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo 
viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của 
từng hoạt động.
*Với HĐ ngoài trời: tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên nên tổ chức cho trẻ 
chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho trẻ như: "Rồng rắn 
lên mây", "Bịt mắt bắt dê", " Nhảy dây", "Nhảy lò cò", " Thả đỉa ba ba"...
* Với hoạt động góc: nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo nhóm nhỏ trong 
một không gian hẹp như: " Ô ăn quan", "Chơi chuyền", "Rải ranh", "Chuyền thẻ", "Kéo 
cưa lửa xẻ"... Quảng", " Đồng dao chăn trâu xứ Quảng", " Bịt mắt bắt dê", " Phụ đồng ếch", " Thi tìm 
những con vật có từ láy"...
- Chủ điểm " Thế giới thực vật" có thể cho trẻ chơi các trò chơi:
" Trồng nụ trồng hoa", " Mít mật mít gai", " Làm nón mão bằng lá"...
- Chủ điểm " Tết và mùa xuân" là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ các trò chơi 
truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết như
" Ném còn", " Cướp cờ", " Bịt mắt đập niêu", " Đẩy gậy", " Chơi đu"," Múa lân"... 
2.5: Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi.
Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn 
chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn 
khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi " Bịt 
mắt bắt dê", mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi 
không thay đổi. Còn trò chơi " Rồng rắn lên mây" thì thêm một người, " cái đuôi" sẽ dài 
ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi " 
Thả đỉa ba ba", " Chi chi chành chành", " Nhảy lò cò", "Nhảy dây"... cũng tương tự như 
vậy. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không 
đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không 
cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều.
3. Kết quả:
Qua việc áp dụng một số kinh nghiệm của bản thân vào việc tổ chức cho trẻ lớp MGL số 
10 làm quen với các trò chơi dân gian, tôi đã thu được nhiều kết quả tốt:
- 100% trẻ rất hứng thú và yêu thích các trò chơi dân gian.
- 100% trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi dân 
gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
- Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp.
- Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực 
của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn 
nhiên trong giao tiếp với mọi người.
- Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh 
thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ.
III. Kết luận:
Qua việc nghiên cứu đề tài trên, tôi đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:
- Trò chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ nhỏ. Trò chơi 
dân gian vừa giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, vừa góp phần nâng cao nhận thức, phát 
triển các giác quan, tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những người lao động 
tài giỏi trong tương lai.
- Những trẻ chơi một cách hăng hái, hoạt động nổi bật trong khi chơi thường cũng chính 
là những đứa trẻ thông minh, tháo vát và biết tổ chức trong cuộc sống.
- Cần phải tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian để phát triển ở trẻ tinh thần tập thể, 
biết nhường nhịn bạn bè, biết giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm của mình với bạn khác.
- Khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ giáo viên cần tìm hiểu kỹ cách chơi, luật chơi và 
chuản bị đầy đủ các yếu tố cần thiết để tiến hành trò chơi.
- Những kinh nghiệm của tôi rất đơn giản, giáo viên có thể dễ dàng thực hiện.
- Một số giáo viên và cả phụ huynh học sinh trong trường đã áp dụng kinh nghiệm của tôi 
trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian và đạt được kết quả tốt.
- Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp trẻ được thỏa m•n nhu 
cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn được một di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần 
thực hiện tốt cuộc vận động " Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực".
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ mẫu giáo lớn chơi các 
trò chơi dân gian đã được thực hiện trong lớp, trong trường mầm non Mai Dịch.
Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các chị em đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo.