Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non

 MỤC LỤC
 NỘI DUNG Trang
I.ĐẶT VẤN ĐỀ 2
II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3
1.Cơ sở lý luận 3
2.Thực trạng của vấn đề 4
3.Một số biện pháp 8
3.1 Biện pháp 1. Thiết kế chương trình phù hợp 9
3.2. Biện pháp 2: Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức các 
 13
hoạt động trải nghiệm thực tế 
3.3. Biện pháp 3. Quan tâm tới quá trình, không quan tâm nhiều tới kết 
 15
quả.
3.4. Biện pháp 4. Trải nghiệm thông qua các hoạt động tập thể. 23
4.Hiệu quả của các biện pháp 28
III.KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 31
1. Kết luận 31
2. Khuyến nghị 32
IV. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA 33 Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non.
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN
 Hơn 2000 năm trước, Khổng Tử (551-479 TCN) đã từng nói: “Những gì tôi 
nghe, tôi sẽ quên; Những gì tôi thấy, tôi sẽ nhớ; Những gì tôi làm, tôi sẽ hiểu”, 
tư tưởng này thể hiện tinh thần chú trọng học tập từ trải nghiệm và việc làm. 
Cùng thời gian đó, ở phương Tây, nhà triết học Hy Lạp – Xôcrát (470-399 TCN) 
cũng nêu lên quan điểm: “Người ta phải học bằng cách làm một việc gì đó; Với 
những điều bạn nghĩ là mình biết, bạn sẽ thấy không chắc chắn cho đến khi làm 
nó” để thấy vai trò quan trọng của việc trải nghiệm đối với giáo dục con người.
 Trong giáo dục mầm non cũng có các hệ tư tưởng và xu hướng về giáo dục 
mầm non khác nhau trên thế giới. Có thể kể đến Thomas More (1478 -1535) với 
tư tưởng “... coi trọng khoa học tự nhiên, đề cao phương pháp trực quan, thí 
nghiệm và thực hành trong quá trình dạy học...”; Jan Amos Komenský ( 1592 - 
1670) được coi là “ ông tổ của nền giáo dục cận đại”, là người đặt nền móng cho 
khoa học giáo dục nói chung và Giáo dục học mầm non nói riêng đã có một hệ 
tư tưởng tiên tiến “dạy học giúp trẻ tích lũy kiến thức, phát triển năng lực của 
trẻ và đặc biệt chuẩn bị cho trẻ đến hoạt động tự lập sau này”; Jean - Jacques 
Rousseau(1712 - 1778) coi trọng việc: “ thực hành bằng huy động mọi giác 
quan của trẻ vào việc quan sát đối tượng và cho trẻ được thực hành trải 
nghiệm”. Nhà giáo dục M.Montessori(1870 - 1952): là người đề cao việc rèn 
luyện các giác quan và các trải nghiệm thực tế trong môi trường được chuẩn bị 
cẩn thận và có tổ chức; Jean - Ovide Deroly(1871 - 1932) cho rằng : “ cần cho 
đứa trẻ vào cuộc sống, cho trẻ biết, cho trẻ được tiếp xúc làm quen với môi 
trường sống động xung quanh” và vận dụng nguyên tắc “lấy trẻ làm trung tâm”
 Học thuyết Mac - Lênin về giáo dục là bước phát triển cao của tư tưởng 
giáo dục nhân loại trên cơ sở khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy 
vật lịch sử và chỉ ra phạm trù cơ bản của giáo dục, trong đó V.I Lênin đã nêu 
công thức về nhận thức luận :“ từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng rồi 
từ tư duy trừu tượng trở lại thực tiễn”
 Một số xu hướng giáo dục mầm non trên thế giới hiện nay như : giáo dục ở 
các nước phương Tây (Anh, Pháp, Thụy Điển, Mỹ...): “ Đề cao việc cho trẻ trải 
nghiệm, được thực hành chia sẻ, được khám phá trong thế giới muôn hình muôn 
vẻ xung quanh chúng”. Xu hướng của giáo dục mầm non các nước khu vực châu 
Á - Thái Bình Dương ( Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Niu Dilân, Xingapo...) giáo 
dục theo hướng tích hợp theo chủ đề, nguyên tắc giáo dục phải “ hướng vào đứa 
trẻ”. Xu hướng giáo dục ở Nhật Bản “ đặt trẻ trong một môi trường sống và qua 
đó để giáo dục môi trường cho trẻ”
 3/ 36 Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non.
 Tuy nhiên, thực tế hiện nay việc tổ chức cho trẻ thực hành trải nghiệm 
 không phải là việc dễ thực hiện và thực hiện được thường xuyên bởi rất nhiều 
 nguyên nhân khác nhau:
 -Nguyên nhân thứ nhất là từ người quản lý : với tư tưởng sợ và ngại. Sợ 
 những điều đó không có trong chương trình, sợ phải nghĩ làm như thế nào cho 
 đúng, sợ bị nói rằng sai nguyên tắc; ngại bởi nghĩ ra thì phải làm, phải hướng 
 dẫn và chấp nhận bị chê trách khi nó không thành công. Nhưng thứ mà đáng sợ 
 nhất mà người quản lý làm cho các hoạt động trải nghiệm bị kìm hãm trong 
 khuôn khổ chính và bệnh “hình thức” và “trình bày”.
 - Nguyên nhân thứ ba là điều kiện cơ sở vật chất và môi trường. Ở một 
 trường học có điều kiện tốt, môi trường thiên nhiên thuận lợi là điều tuyệt vời. 
 Nhưng với những trường học thiếu thốn về điều kiện tự nhiên, không gian chật 
 hẹp mà tổ chức được những hoạt động trải nghiệm tốt cho trẻ, đó chính là 
 “Thành công”. Bên cạnh đó các tài liệu hướng dẫn trải nghiệm không nhiều gây 
 khó khăn cho việc tìm hiểu thông tin và tiến hành tổ chức thực hiện.
 - Nguyên nhân quan trọng nhất xuất phát từ giáo viên: chính là sự nghèo 
 nàn của ý tưởng, sự yếu ớt trong khả năng vận dụng lý thuyết vào thực tế, sự 
 chây ỳ bởi tư tưởng an phận. Họ tiếp tục làm theo chỉ đạo, làm theo chương 
 trình và không muốn đưa ra cái mới, bởi đưa ra thì lại phải làm, làm đúng thì 
 được một lời khen, làm sai thì vô vàn cái tội. Giáo viên “ngại” học hỏi nghiên 
 cứu, dựa vào rất nhiều lý do bởi cơ sở vật chất, khả năng của cháu, sự khó tính 
 của phụ huynh để không tổ chức hoặc tổ chức qua loa. Chính vì vậy các hoạt 
 động trải nghiệm thực tế của trẻ hiện nay chiếm số lượng ít nếu có làm thì cũng 
 chỉ là hình thức manh tính chất trưng bày hoặc đại diện trên một số ít cháu mà 
 không phổ biến, thường xuyên và đem lại hiệu quả trực tiếp trên từng trẻ.
 Thực tế qua khảo sát đánh giá việc giáo viên lựa chọn sử dụng phương 
 pháp thực hành trải nghiệm còn rất thấp:
 BẢNG KHẢO SÁT
 Khảo sát việc sử dụng các phương pháp giáo dục trong trường mầm non. 
 Số lượng giáo viên tham gia đánh giá: 50 người (dạy ở các độ tuổi).
 Khảo sát ở các tháng phổ biến ở các độ tuổi về việc lựa chọn phương pháp 
 để tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ:
 Số lượng giáo viên lựa chọn phương pháp ở các tháng
Tháng Qua hình Tỷ Qua đàm Tỷ Qua việc thực hành Tỷ 
 ảnh, video. lệ % thoại, trò lệ % trải nghiệm thực tế, lệ %
 chuyện, kể làm thí nghiệm.
 9 19/50 38% 23/50 46% 8/50 16%
 5/ 36 Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non.
Việc tổ chức các hoạt động theo hướng “ lấy trẻ làm trung tâm” còn là một trách 
thức rất lớn với giáo viên từ lâu đã quen với việc đánh giá kết quả hơn là xem 
xét dựa trên quá trình hoạt động của trẻ.
 - Hoạt động trải nghiệm phần lớn vẫn dừng lại ở quy mô nhỏ, trên nhóm 
hoặc trên một lớp. Điều này sẽ khiến cho cháu ít có cơ hội được tham gia các 
hoạt động có sự đầu tư công phu và kỹ lưỡng, tổ chức chức theo quy mô lớn 
giúp trẻ có thêm điều kiện giao lưu, tăng cường kỹ năng xã hội.
 Từ những thuận lợi và khó khăn cần có những biện pháp phù hợp để tận 
dụng hiệu quả những thuận lợi, giải quyết những khó khăn để các hoạt động trải 
nghiệm thực sự trở thành những bài học bổ ích - lý thú cho trẻ.
 7/ 36 Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non.
3.1. Biện pháp 1. Thiết kế chương trình phù hợp
 Năm học 2017 - 2018 chỉ đạo mới của Sở giáo dục Hà Nội đã tạo những 
thay đổi vượt bậc trong việc thiết kế và thực hiện chương trình giáo dục mầm 
non. Không còn chủ đề lớn, chỉ còn các chủ đề nhỏ theo tuần, xây dựng kế 
hoạch theo từng tháng, có mục tiêu cụ thể rõ ràng và một ngân hàng các nội 
dung hoạt động để giáo viên tham khảo. Bước đầu còn là khó khăn, nhưng khi 
thực hiện thành công lại là cánh cửa mới để giáo viên được thoải mái sáng tạo 
và tự mình thiết kế các hoạt động thú vị cho trẻ. 
 Đầu tiên cần xác định mục tiêu của năm học và xây dựng ngân hàng nội 
dung.Với việc xây dựng mục tiêu rõ ràng cụ thể, bổ sung nâng cao đúng với 
định hướng; có một ngân hàng nội dung đầy đủ và phong phú sẽ giúp cho giáo 
viên có thể lựa chọn dễ dàng hơn khi đến các chủ đề. Giáo viên cũng được tạo 
điều kiện để sáng tạo, lên các ý tưởng mới ngoài ngân hàng nội dung. Ở đây 
giáo viên được phát huy tối đa năng lực của mình để tổ chức hoạt động cho cô 
và trẻ. 
 Sau khi hoàn thiện việc xây dựng mục tiêu và ngân hàng nội dung cần tiến 
hành lên dự kiến các chủ đề theo tháng. Đây là bước đi rất quan trọng bởi trong 
vô vàn các chủ đề có thể dạy cho trẻ, chủ đề nào có thể cho trẻ trải nghiệm? Trải 
nghiệm điều gì? Trải nghiệm như thế nào? Một năm học trong trường mầm non 
tổ chức hoạt động chăm sóc giáo dục được thiết kế theo tháng chia làm 35 tuần, 
tương ứng với những chủ đề khác nhau. Nhưng thực tế không phải chủ đề nào 
cùng có thể tổ chức được các hoạt động trải nghiệm, hoặc lựa chọn các chủ đề 
không sát với thực tế cũng rất khó khăn trong việc chuẩn bị của giáo viên và khả 
năng của trẻ.
 Để làm được điều này người quản lý cần tập hợp khả năng, trí tuệ của đội 
ngũ giáo viên - những người trực tiếp đứng lớp để cùng xây dựng và thiết kế các 
chủ đề và ý tưởng để tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho trẻ .
 Đầu tiên là việc thống nhất dự kiến các chủ đề sự kiện sẽ được bàn bạc và 
thống nhất dự kiến các chủ đề và các sự kiện sẽ cùng tổ chức trong suốt năm học 
tương ứng với từng tháng. 
 Ví dụ: DỰ KIẾN CÁC CHỦ ĐỀ, SỰ KIỆN - KHỐI 4 - 5 TUỔI
 NĂM HỌC 2017 - 2018
Tháng Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 Tuần 4 Tuần 5
 Sức khỏe và Vui tết trung Trường mầm Các giác 
 9
 an toàn thu non của bé quan
 Bé sinh ra và Những thành Là con gái Cảm xúc của 
 10
 lớn lên thế viên trong gia thật tuyệt bé
 9/ 36 Đề tài: Một số biện pháp tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm cho trẻ trong trường mầm non.
 ngoài thiên nhiên
 4: Bé sinh ra và lớp lên như - Thực hành chế biến một món ăn bổ 
2/10-6/10
 thế nào dưỡng
 5:Những thành viên trong gia 
9/10-13/10 -
 đình bé
 - Thực hành trang điểm làm tóc cho bạn 
16/10 -20/10 6: Là con gái thật tuyệt
 gái
23/10 -27/10 7: Cảm xúc của bé - 
30/10-3/11 8: Đất - nước- không khí - Thí nghiệm với đất - nước- không khí
 - Thực hành nhận biết dấu hiệu khi bị 
6/11-10/11 9: Bé tập làm bác sỹ
 ốm, băng bó cầm máu vết thương
13/11-17/11 10: Bé yêu cô giáo -
 - Thực hành thoát hiểm khi có cháy. Kỹ 
20/11 -24/11 11: Lính cứu hỏa
 năng dập lửa với đám cháy nhỏ
 12: Thức ăn của các loài động - Thí nghiệm mèo con ( thỏ con, gà, vịt) 
27/11-1/12
 vật thích ăn gì ?
4/12 -8/12 13: Chú chó con - 
11/1 - 15/12 14: Vòng đời của sâu bướm - 
 15: Bít tất và những vật dụng 
18/12-22/12 - 
 giữ ấm cơ thể
25/12-29/12 16: Lợi ích của cây xanh - Tổ chức gieo hạt - trông cây
2/1 - 05/1 17.Vườn rau của bé - Nhặt rau, chế biến rau.
8/1-12/1 18: Vòng đời của quả -
15/1-19/1 19: Các loài hoa Mùa Xuân -
22/1- 26/1 20: Bánh xe - 
 21: Một số biển báo giao 
29/1-2/2
 thông 
5-9/2 22:Tết truyền thống Việt - Thực hành gói bánh chưng
12/2 -20/2 Nghỉ tết -
 - Tạo ra màu sắc từ các nguyên vật liệu 
21-23/02 23:Màu sắc
 từ thiên nhiên
 24:Nước vòng tuần hoàn của 
26/2-2/3 - 
 nước
 11/ 36