Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 4-5 tuổi theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 4 -5 tuổi theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”.
 1. PHẦN MỞ ĐẦU
 1.1 Lý do chọn đề tài:
 Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã nêu rõ nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục là: Đổi 
mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực... Đây là một nhiệm vụ vô cùng 
quan trọng của hệ thống giáo dục quốc dân nói chung và giáo dục mầm non nói riêng.
 Bởi vì: Giáo dục Mầm non là bậc học đầu tiên, là nền tảng, là cơ sở ban đầu để hình thành nhân cách con 
người. Chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở trường Mầm non có quyết định rất lớn đến chất lượng giáo dục ở bậc 
học tiếp theo.
 Chính vì thế, trong những năm qua nhằm phát huy tính tích cực của trẻ, tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm 
nhiều hơn, thỏa mãn nhu cầu được vui chơi, học tập theo ý thích cá nhân góp phần hình thành nhân cách, kỹ năng 
sống cho mỗi đứa trẻ, nuôi dưỡng, các trường mầm non đã đẩy mạnh việc tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ theo 
quan điểm giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm” phù hợp với điều kiện thực tế của trường, lớp và khả năng của trẻ. 
 Để làm được điều này, đòi hỏi nhiệm vụ của giáo viên mầm non là phải tạo cho trẻ có nhiều cơ hội để học, 
để làm, để trải nghiệm và khám phá, trẻ chủ động tư duy, chủ động suy nghĩ tìm tòi, tự khám phá sáng tạo theo 
khả năng nhận thức của mình. “Lấy trẻ làm trung tâm” là quan điểm thực hiện xuyên suốt, thống nhất trong mọi 
hoạt động giáo dục trẻ trong trường mầm non nhằm đảm bảo việc thực hiện chương trình Giáo dục mầm non có 
hiệu quả, có chất lượng và tất cả trẻ được hưởng lợi từ chương trình này. 
 Nhận thức sâu sắc được vấn đề này, bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ, tôi luôn 
băn khoăn, trăn trở làm thế nào để làm tốt công tác nâng cao chất lượng giáo dục theo hướng giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm. Trên thực tiễn cho thấy trẻ lớp tôi phụ trách còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động 
của lớp, chưa tự mình suy nghĩ tìm ra cách giải quyết, trẻ đang học theo lối thụ động, khả năng giao tiếp, kỹ năng 
sống còn nhiều hạn chế...Với đặc điểm của lớp mình phụ trách tôi đã mạnh dạn lựa chọn và vận dụng nhiều 
phương pháp vào thực tế đó là: “Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 4 -5 tuổi theo 
hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm“ làm đề tài nghiên cứu. 
 1.2. Điểm mới của đề tài:
 Đây là đề tài mà bản thân tôi nghiên cứu lần đầu và có nhiều điểm mới đạt hiệu quả cao trong quá trình 
chăm sóc giáo dục trẻ ở lớp tôi phụ trách. Qua một thời gian thực hiện trẻ ở lớp tôi, trường tôi đã thể hiện được 
năng lực cá nhân, trẻ mạnh dạn, tự tin trong tất cả các hoạt động. Đặc biệt là đối với trẻ nhút nhát, trẻ có hiện 
tượng tự kỹ đã hòa nhập được với bạn bè. Bên cạnh đó, việc vận dụng đề tài này vào thực tiễn cho thấy rất nhiều 
giáo viên cũng như trẻ mầm non luôn tạo được sự hứng khởi trong các hoạt động. Đặc biệt nhiều giáo viên có sự 
chuyển biến thật sự về năng lực tổ chức các hoạt động cho trẻ cũng như khả năng vận dụng linh hoạt kiến thức - kĩ 
năng vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ. Từ đó tạo điều kiện cho giáo viên, trẻ có nhiều cơ hội được trải 
nghiệm, tìm tòi, khám phá, linh hoạt sáng tạo hơn trong hoạt động. 
 * Phạm vi áp dụng đề tài: 
 Đề tài “Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 4 -5 tuổi theo hướng giáo dục lấy trẻ 
làm trung tâm” được áp dụng trong phạm vi trường mầm non ở các vùng miền huyện Lệ Thủy và các trường 
trong và ngoài tỉnh Quảng Bình.
 Nội dung của đề tài được viết trên tinh thần tổng hợp những kinh nghiệm của bản thân, chủ yếu là những 
biện pháp tích cực, thiết thực phù hợp với công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
 2. NỘI DUNG:
 2.1 Thực trạng nội dung cần nghiên cứu.
 Giáo dục mầm non cả nước nói chung, của huyện nhà nói riêng đã và đang thực hiện theo hướng đổi mới 
nội dung, phương pháp, đặc biệt tập trung giáo dục đẩy mạnh mô hình “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Đòi hỏi 
 1 đích, tính định hướng, tính toàn vẹn, tính thực tiễn mà còn đặc biệt chú ý đến vai trò, đặc điểm của trẻ, căn cứ vào 
khả năng nhận thức của trẻ, từng cá nhân trẻ để lựa chọn nội dung phù hợp.
 Ví dụ: Ở tháng 9 trẻ mới đến trường, trẻ còn bỡ ngỡ, nhút nhát. Vì thế, khi xây dựng kế hoạch tôi không 
nặng về việc truyền thụ kiến thức mà chủ yếu là rèn các kỹ năng cần thiết trong nhóm lớp như biết đi vệ sinh đúng 
nơi quy định, không xả rác bừa bãi, biết rửa tay, lau mặt đúng quy trình và chú ý giáo dục các kỹ năng sống để trẻ 
có thể ứng phó khi có trường hợp xấu xảy ra như biết gọi người lớn khi cần sự giúp đỡ, thấy người lạ không được 
đi theo
 Mặt khác, trên cơ sở đặc điểm của trẻ, tôi đã xây dựng kế hoạch phù hợp với đặc điểm của trẻ như sau: Tôi 
xây dựng nội dung kế hoạch đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Bản thân tôi lựa chọn nội dung, hình thức 
tổ chức phù hợp với trẻ và mang tính chất lấy trẻ làm trung tâm nghĩa là tôi căn cứ trên đặc điểm phát triển của 
trẻ, khả năng hứng thú của trẻ để lựa chọn nội dung, biện pháp, hình thức phù hợp với tư duy của trẻ.
 Ví dụ: Ở lĩnh vực phát triển nhận thức, đa số bố mẹ trẻ làm nghề nông, một vài trẻ có bố mẹ làm nghề y, 
nghề giáo viên. Thì khi xây dựng kế hoạch tôi lựa chọn nội dung theo nghề nghiệp của bố mẹ trẻ để trẻ thích thú, 
dễ hiểu hơn.
 Khi cho trẻ làm quen với nghề nông, tôi cho trẻ kể về công việc của các cô bác nông dân để làm ra hạt lúa, 
củ khoai theo những gì mà trẻ biết. Sau đó, tôi cho trẻ quan sát trải nghiệm trên màn hình để trẻ tự suy nghĩ, tự 
khám phá. Giờ hoạt động ngoài trời, tôi cho trẻ chơi “gieo hạt” bắt chước động tác, công việc của bác nông dân
 Để trẻ thực sự trở thành trung tâm của việc xây dựng kế hoạch giáo dục, bản thân tôi luôn có một quan 
điểm xuyên suốt là hướng vào trẻ, căn cứ vào nhu cầu của trẻ để xây dựng kế hoạch giáo dục và tổ chức các hoạt 
động giáo dục. Tôi đã xây dựng kế hoạch bắt đầu từ việc xác định mục tiêu và trước hết phải căn cứ vào khả năng 
nhu cầu học tập của trẻ. Trẻ sẽ làm được gì? Sẽ làm như thế nào? Thời gian trẻ hoàn thành công việc là bao lâu? 
Kế hoạch giúp trẻ đạt được những kết quả gì?
 Ví dụ: 
 Mục tiêu giáo dục năm Mục tiêu tháng Mục tiêu giáo dục ngày
Phát triển nhận thức Tháng 9 chủ đề “Trường Mầm Hoạt động ngoài trời “Quan sát 
 non”. trường Mầm non của bé”
Trẻ có khả năng quan sát, so Quan sát, nhận xét, kể về một số - Kiến thức: Nhận ra tên trường, tên 
sánh, phân loại, phán đoán, chú khu vực trong trường Mầm non các khu vực trong khuôn viên nhà 
ý ghi nhớ có chủ định. (phòng học, vườn hoa, cây xanh...) trường.
 - Kỹ năng: Quan sát, nhận xét, giới 
 thiệu.
 - Thái độ: Có ý thức bảo vệ môi 
 trường xanh, sạch, đẹp.
 2.2. 2. Xây dựng môi trường vật chất và môi trường tinh thần thân thiện, an toàn, lành mạnh cho trẻ.
 Như chúng ta đã biết, việc học và việc dạy không tự nó diễn ra. Vì thế mà người giáo viên cần tạo ra các 
điều kiện để thực hiện. Người giáo viên cần phải suy nghĩ một cách cẩn trọng về môi trường xã hội là cách mà 
giáo viên tương tác với trẻ để hỗ trợ học tập. Điều này đòi hỏi phải được lập kế hoạch chi tiết, cụ thể. Thiết kế môi 
trường ảnh hưởng đến việc học, cách học của trẻ, cách mà giáo viên dạy. Môi trường giáo dục ảnh hưởng lớn đến 
sự thành công trong học tập của trẻ. Nó ảnh hưởng đến nội dung và kết quả mong đợi có đạt được hay không. Môi 
trường vật chất tác động đến cảm xúc của cô và trẻ, tác động đến việc sử dụng nguồn học liệu như thế nào, vật 
liệu và phương tiện, bản chất tự nhiên của hoạt dộng vui chơi.
 Để tạo được môi trường cho trẻ trải nghiệm trong các nội dung hoạt động một cách an toàn, tích cực. Bản 
thân tôi đã sắp xếp bàn ghế, tủ giá đồ dùng đồ chơi và các phương tiện cho trẻ vui chơi, học tập, sinh hoạt, không 
làm hạn chế không gian hoạt động của trẻ, không làm cho trẻ có cảm giác gò bó, chật chội trong mọi hoạt động, 
 3 Đối với hoạt động chiều, tôi tăng cường cho trẻ hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân như: Tổ chức cho trẻ 
hoạt động nhóm 3-5 trẻ với hoạt động dán tranh, trẻ tự bàn bạc, thảo luận trong nhóm của mình để dán tranh theo 
đúng yêu cầu mà giáo viên đưa ra. Giáo viên chuẩn bị tranh cho trẻ, bảng dán, keo dán và đưa ra yêu cầu.
 Đối với những trẻ cá biệt, nhút nhát tôi luôn gần gũi, động viên và cùng thực hiện với trẻ tạo cho trẻ cảm 
giác tự tin, mạnh dạn như: cô chơi với trẻ ở góc chơi, cô cùng vẽ với trẻ, dần dần động viên trẻ tự thể hiện khả 
năng của mình như để trẻ tự mình hát một bài hát, tự mình đọc một bài thơ.
 2.2 4. Tăng cường sử dụng các trò chơi với nhiều hình thức khác nhau, đa dạng hóa các hoạt động của 
trẻ, quan tâm giáo dục cá nhân trẻ trong nhóm bạn bè.
 Việc sử dụng các yếu tố chơi và hình thức học bằng chơi, sẽ giúp cho trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự 
nhiên, hiệu quả mà không gò bó áp đặt trẻ. Không tạo cho trẻ sự nhàm chán giúp trẻ lĩnh hội kiến thức nhanh 
chóng, nhớ lâu. Giáo viên là người tổ chức các hoạt động chơi mà học, tạo không khí thoải mái, không ép buộc 
trẻ, mà giúp trẻ hứng thú vào hoạt động. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng các yếu tố chơi, bản thân tôi luôn chú 
ý tăng dần độ khó của tình huống chơi, trò chơi. Khi trẻ đã thực hiện được tôi làm phức tạp hóa luật chơi, nội 
dung chơi, hành động chơi nhằm mục đích nâng cao sự nhận thức rèn luyện kỹ năng cho trẻ.
 Ví dụ: Để hình thành kỹ năng phân loại các đối tượng theo dấu hiệu đặc trưng, cho trẻ chơi trò chơi “Hãy 
xếp nhanh thành nhóm” yêu cầu:
 Lần 1: Trẻ phân loại theo một dấu hiệu khác nhau.
 Lần 2: Trẻ phân loại theo 2 dấu hiệu khác nhau.
 Lần 3: Trẻ phân loại theo 3-4 dấu hiệu khác nhau.
 Trí tưởng tượng và óc sáng tạo của trẻ được phát triển trong quá trình hoạt động, sự hoạt động của trẻ càng 
phong phú bao nhiêu thì trí tưởng tượng của trẻ càng dồi dào, phong phú bấy nhiêu.
 Ví dụ: Để tạo sự chú ý kích thích hứng thú của trẻ, ta có thể tổ chức cho trẻ trao đổi kinh nghiệm, kết hợp 
với việc cho trẻ được thể hiện những kinh nghiệm đó bằng tranh vẽ, động tác, kích thích sự tò mò. 
 Sau khi trẻ được tìm hiểu về hình dạng trong giờ toán. Ta có thể cho trẻ sử dụng các hình khác nhau để 
chắp ghép hoặc xếp thành hình ngôi nhà, các con vậtNhư vậy, trò chơi này vừa vận dụng kiến thức toán học, 
kiến thức MTXQ, vừa được chơi trò chơi sáng tạo.
 Mặt khác, ta cũng biết mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt nên tư duy và khả năng nhận biết của trẻ cũng khác 
nhau. Chính vì vậy giáo viên là người trực tiếp truyền thụ kiến thức cho trẻ phải nắm bắt được khả năng của từng 
trẻ. Trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú ý đến từng cá nhân trẻ để có những hình thức và phương pháp phù hợp.
 Đối với trẻ yếu: Bản thân tôi luôn quan tâm đến trẻ như trong giờ học gọi trẻ trả lời, động viên trẻ, khen trẻ 
khi trẻ làm được. Với giải pháp này tôi đã thành công với cháu Ngô Thế Hải, Quang Huy, Minh Huy cháu rất rụt 
rè, nhút nhát tôi luôn gần gũi và tạo sự thoải mái đối với trẻ. Khi trẻ trả lời và làm được những yêu cầu đưa ra tôi 
kịp thời động viên trẻ, được khen ngợi trẻ rất hứng thú và thực hiện tốt mong muốn của cô.
 Đối với trẻ giỏi: Tôi luôn đặt những câu hỏi, những tình huống khó hơn để trẻ phát huy tối đa tính tích cực 
sáng tạo của bản thân. Khi trẻ thực hiện được bản thân tôi kịp thời khen trẻ như: trẻ Công Minh, Vân Anh, Khang, 
Thùy Nhi, Thùy Dương.
 Để nâng cao chất lượng giáo dục trẻ và đáp ứng mục tiêu giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm”, trong quá trình 
trẻ ở trường mầm non, giáo viên cần phát huy cao độ tính tự lập tự chủ động tham gia trong mọi hoạt động mặc 
dầu qua hoạt động đó chưa đem lại kết quả cụ thể song ẩn trong đó là sự phát triển về tâm sinh lý của trẻ.
 2.2.5 Làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh.
 Thực hiện nghiêm túc theo sự chỉ đạo của nhà trường, đầu năm học tôi triển khai họp phụ huynh để bàn và 
thống nhất với cha mẹ trẻ về nội dung và hình thức, biện pháp giáo dục trẻ trong từng giai đoạn và cả năm. Lập kế 
hoạch phối hợp với phụ huynh cụ thể ngay từ đầu năm học. 
 Ví dụ: Vào đầu năm học, cô giáo thông báo với phụ huynh của lớp về nội quy như sau:
 5