Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi

 A. ĐẶT VẤN ĐỀ 
 1. Lý do chọn đề tài :
 "Tổ quốc Viết Nam xanh ngát, có sạch đẹp mãi được không? điều đó tuỳ 
thuộc hành động của bạn, chỉ thuộc vào bạn mà thôi". Lời bài hát vang lên như 
một thông điệp muốn gửi tới chúng ta "Hãy chung tay bảo vệ môi trường". Ngày 
nay con người với những tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại phục vụ cho cuộc 
sống, nhưng cũng chính sự tiến bộ ấy lại làm ô nhiễm môi trường của chúng ta. 
 Hiện nay không riêng về nước ta mà toàn thế giới đang dóng lên hồi 
chuông lớn “Hãy chung tay bảo vệ môi trường, bảo vệ môi trường là một vấn đề 
sống còn của đất nước, của nhân loại, là nhiệm vụ có tính xã hội sâu sắc, gắn 
liền với cuộc chiến tranh xóa đói giảm nghèo ở mỗi nước, với cuộc chiến tranh 
vì hòa bình và tiến bộ xã hội trên phạm vi toàn thế giới”.
 Vậy ô nhiễm môi trường là gì? Ô nhiễm môi trường là tình trạng môi 
trường bị ô nhiễm bởi các chất hóa học, sinh học gây ảnh hưởng đến sức khỏe 
của con người và cơ thể sống khác. Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của các 
thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh 
hưởng trực tiếp đến con người, sinh vật sống. Con người với những tiến bộ của 
khoa học kỹ thuật và công nghệ tận dụng hết mọi tài nguyên thiên nhiên để phục 
vụ đời sống của mình, đồng thời thải ra thiên nhiên đủ loại chất thải làm ô nhiễm 
môi trường nghiêm trọng, con người đang phải gánh chịu hậu quả do chình mình 
gây ra. 
 Là một giáo viên mầm non tôi luôn trăn trở và suy nghĩ giáo dục trẻ như 
thế nào để trẻ có kiến thức, kỹ năng, thái độ bảo vệ môi trường. Qua tìm tòi, học 
hỏi, nghiên cứu tôi mạnh dạn viết đề tài "Một số biện pháp giáo dục bảo vệ môi 
trường cho trẻ 4 – 5 tuổi".
 2. Mục đích nghiên cứu
 Nhiệm vụ giáo dục bảo vệ môi trường là cung cấp cho trẻ những hiểu biết 
ban đầu về môi trường, từ đó giúp trẻ có hành vi, thái độ ứng sử phù hợp để giữ 
gìn và bảo vệ môi trường, biết sống hòa hợp với môi trường, nhằm đảm bảo phát 
triển lành mạnh về cơ thể và trí tuệ. Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường là 
 1 vệ môi trường cho trẻ 4 -5 tuổi trong trường mầm non là rất cần thiết. Thông qua 
việc giáo dục môi trường là cung cấp cho trẻ những hiểu biết ban đầu môi 
trường sống của bản thân nói riêng và của con người nói chung.
 2. Thực trạng vấn đề
 a. Thuận lợi.
 - BGH nhà trường có kế hoạch thưc hiện nội dung giáo dục kỹ năng sống 
cho trẻ và chỉ đạo đến toàn thể cán bộ giáo viên, nhân viên, các nhóm lớp.
 - Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên quan tâm và tạo mọi điều kiện 
thuận lợi cho cô và trò. 
 - Lớp có đủ đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị tối thiểu theo thông tư số 02/ 
2010/ TT – BGDĐT ngày 11/ 02/ 2010 của bộ Giáo dục và Đào tạo để thực hiện 
chương trình Giáo dục mầm non
 - Lớp có 2 giáo viên có trình độ trên chuẩn, nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, 
có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.
 - Lớp có 37 học sinh, trẻ trong lớp có cùng độ tuổi và đều học qua lớp 
mẫu giáo bé.
 - Đa số phụ huynh học sinh có nhận thức đúng đắn về việc giáo dục kỹ 
năng sống cho trẻ ở bậc học mầm non.
 b. Khó khăn
 - Nhận thức của phụ huynh chưa đồng đều trong việc bảo vệ môi trường 
cũng như việc giáo dục con em biết cách bảo vệ môi trường, còn có hiện tượng 
xả rác trước mặt con cái, tự ý dẫm đạp lên cảnh quan môi trường xung quanh, 
chưa có ý thức bảo vệ môi trường đúng đắn
 - Việc lựa chọn nguồn nguyên vật liệu, nơi cất giữ và bảo quản để đảm 
bảo sản phẩm có độ bền cao, sử dụng lâu ngày còn hạn chế.
 - Trẻ chưa có ý thức bảo vệ môi trường trong và ngoài lớp học, vẫn còn 
hiện tượng chưa vứt rác đúng nơi quy định, còn ngắt hoa bẻ cành nơi công cộng. 
Chưa có ý thức giữ gìn vệ sinh bản thân và môi trường.
 - Góc thiên nhiên của trẻ vẫn còn đơn điệu, chưa khơi gợi được tình yêu 
thiên nhiên của trẻ
 3. Một số biện pháp thực hiện
 Ngay từ đầu khi xác định đề tài về vấn đề giáo dục bảo vệ môi trường cho 
trẻ, tôi đã có các định hướng và thực hiện lần lượt để có kết quả khả quan nhất. 
Vì vậy, bước đầu tôi đã thực hiện một số khảo sát ở chính lớp học của mình, 
nhằm đưa ra những số liệu chính xác nhất về ý thức bảo vệ môi trường và các kỹ 
năng của trẻ trong bảng sau đây:
 3 + Trẻ biết được cây cần có sự chăm sóc của con người. 
 + Trẻ biết cây có cành cho bóng mát, cây có tác dụng điều hòa và làm sạch 
không khí, cây còn giữ cho đất khỏi trôi và sói mòn khi mùa mưa bão.
 + Cây còn là nơi ở của động vật.
 + Cây cối còn làm giảm ô nhiễm môi trường: Giảm bụi, tiếng ồn, chất độc 
hại, giảm nhiệt độ mùa hè....
 + Trẻ biết được những nguy hiểm sẩy ra khi rừng cây bị tàn phá: Con vật 
không có nơi ở, không có thức ăn, nhiều động vật quý hiếm bị tuyệt chủng, lũ 
lụt xảy ra thường xuyên, không còn những cây thuốc quý...
 + Giáo dục trẻ cần phải bảo vệ rừng và cây xanh.
 Ví dụ 3: Với chủ đề “ Nước và các hiện tượng thiên nhiên” Các nội dung 
tích hợp bảo vệ môi trường là:
 - Nước là nguồn tài nguyên quý giá của con người. Hiện nay nguồn nước bị 
ô nhiễm do chất thải nhà máy ra sông, kêch rạch không được sử lý. Con người 
vứt rác bừa bãi ra môi trường...
 + Dạy trẻ biết bản chất của nước là không màu, không mùi, không vị, nhưng 
khi bị ô nhiễm, nước chuyển thành các màu vàng, xanh hoặc đen, có mùi, có vị.
 + Cần xử lý nước thải công nghiệp và nước thải sinh hoạt hợp lý. Trẻ biết 
tiết kiệm nước trong nhà trường và ở nhà, không mở vòi nước chảy bừa bãi. Biết 
khóa vòi nước khi sử dụng xong.
 - Con người với các hiện tượng thiên nhiên: Gió, nắng và mặt trời, hạn 
hán, bão lũ.
 + Cô giáo giải thích cho trẻ biết lợi ích và tác hại của gió, nắng, mưa, các 
biện pháp tránh nắng, tránh gió, tránh mưa. Không ngồi lâu chỗ có gió lùa, mặc 
ấm khi có gió rét. Khi có giông bão phải đóng cửa kín.
 + Dạy trẻ biết đi dưới trời nắng phải đội mũ, đeo khẩu trang, đi gang tay, 
không ở ngoài trời lâu, trồng nhiều cây xanh bóng mát. Đi dưới trời mưa phải tre 
dù, đội mũ, nón hoặc áo mưa. Không chơi đùa dưới trời mưa, để bảo vệ sức 
khỏe. Khi trời mưa to, sấm sét không đứng dưới gốc cây to, không cầm những 
vật bằng sắt.....
 + Dạy trẻ biết trời nắng nóng lâu ngày, không có mưa sẽ dẫn đến hạn hán. 
Con người, con vật thiếu nước sinh hoạt, thiếu nước để sản xuất và cây cối thiếu 
nước cằn cỗi, khô héo.
 b. Phương pháp tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho 
trẻ vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ
 Nội dung hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường được tích hợp vào các 
hoạt động giáo dục sau:
 5 được dùng để ngăn nắp là một hành vi tốt, lớp gọn gàng, trẻ biết ăn hết xuất và 
khi ăn không rơi vãi cơm ra ngoài là một hành vi tiết kiệm - Bảo vệ môi trường.
 + Lao động chăm sóc con vật nuôi, cây trồng: Đây chính là việc làm tốt 
cho môi trường ngoài ra còn hình thành lòng tự hào ở trẻ khi góp công sức của + 
Lao động vệ sinh môi trường: Lau chùi đồ dùng đồ chơi, xếp dọn đồ dùng ngăn 
nắp, nhặt rác sân trường.
 - Hoạt động lễ hội:
 + Trẻ tự hào về một số điệu múa bài hát, truyện cổ tích, món ăn truyền 
thống của từng vùng ở từng ngày lễ.
 + Giáo dục trẻ biết sống chung với người khác, biết bảo vệ giữ gìn môi 
trường và các địa danh nơi diễn ra lễ hội.
 + Giáo dục trẻ biết yêu quý, bảo vệ duy trì các nghề truyền thống ở địa 
phương.
 + Trẻ biết phong tục, lối sống của một số dân tộc, ảnh hưởng của văn hóa 
đối với môi trường thiên nhiên và cuộc sống con người.
 c. Phương pháp tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ 
vào các hoạt động trong ngày
Các hoạt động trong ngày của trẻ diễn ra từ khi đón trẻ đến khi trả trẻ, đây là 
thời gian chính mà giáo viên sử dụng để kết hợp giáo dục bảo vệ môi trường cho 
trẻ.
 Trong từng hoạt động chúng ta đều có thể tích hợp nội dung giáo dục bảo 
vệ môi trường cho trẻ. Tuy nhiên chúng ta không nên quá tham về nội dung tích 
hợp mà quên mất nội dung chính của từng hoạt động. Điều quan trọng giáo viên 
phải đào sâu suy nghĩ, linh hoạt xây dựng từng hoạt động trong ngày một cách tỉ 
mỉ, tích hợp nội dung chuyên đề một cách hợp lý.
Ví dụ: Thứ 6 ngày 10/02/2021với chủ đề “ Thế giới thực vật”
 * Mục tiêu:
 + Trẻ biết được ích lợi của cây.
 + Trẻ biết được cây cối còn làm giảm ô nhiễm môi trường: Giảm bụi, 
tiếng ồn, chất độc hại, giảm nhiệt độ ngày hè.
 + Trẻ hiểu được một số việc làm của cô và trẻ nhằm bảo vệ môi trường: 
Cất đồ dùng, đồ chơi gọn gàng ngăn lắp. Không vứt rác tùy tiện, làm đồ dùng đồ 
chơi từ các nguyên liệu phế thải, không nói quá to, tiết kiệm trong sinh hoạt và 
học tập, ăn cơm ăn hết suất, không đánh đổ cơm, không bỏ cơm thừa, cơm rơi 
nhặt cho gọn gàng vào đĩa. Không sả nước bừa bãi, vặn vòi nước lại khi không 
dùng nữa. Khi học bài biết giữ gìn đồ dùng.
 7 thể hiện hết khả năng của mình, đây cũng là thời cơ để tôi quan sát những hành 
vi mà trẻ thể hiện trong khi chơi, từ đó kịp thời uốn nắn cũng như khích lệ trẻ 
kịp thời.
 Vào những buổi hoạt động chiều tôi hướng dẫn trẻ cách chơi ở các góc, 
đồng thời luôn nhắc nhở trẻ trong khi chơi không được nói to, không quăng ném 
đồ chơi, không tranh dành đồ chơi với bạn. Vì nói to sẽ làm ảnh hưởng tới các 
bạn khác, ném đồ chơi sẽ làm cho đồ chơi chóng bị hỏng, đó cũng là những 
hành vi không tốt đối với môi trường.
 + Góc học tập
 - Cho trẻ xem sách tranh và phân biệt những hành vi làm ô nhiễm môi 
trường như ( Ném rác xuống ao hồ, bẻ hoa, bẻ cành, không vặn vòi nước to....) 
và những hành vi tốt như ( lau bàn ghế, vứt rác đúng nơi quy định, đồ dùng đồ 
chơi cất gọn gàng ngăn nắp...). Tô màu hành vi đúng, gạch chéo hành vi sai...
 - Cô dạy trẻ các cầm sách xem không làm hỏng sách, không cuộn sách khi 
xem, không gạch, tẩy xóa trong sách, dở sách nhẹ nhàng từng trang một.
 + Góc nghệ thuật, tạo hình:
 - Hát đọc thơ về cây xanh, con vật, trường lớp......có nội dung giáo dục 
bảo vệ môi trường.
 - Làm đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật liệu, phế liệu như: Vỏ hộp, vỏ bia, 
lá cây khô....
 + Góc thiên nhiên: Cô cho trẻ quan sát góc thiên nhiên xem sự phát triển 
của cây. Thực hành kỹ năng chăm sóc cây: Lau lá, tưới cây, xới đất, nhổ cỏ, 
nhặt lá dụng....
 Giờ ăn:
 - Nhắc nhở trẻ ăn hết xuất, không bỏ dở xuất ăn, cơm rơi nhặt cho gọn 
vào đĩa, không ngậm cơm lâu trong miệng, không nói chuyện trong khi ăn, ăn 
phải nhai từ tốn, không nhai nhồm nhoàm và nuốt vội. Trẻ ăn xong cất bát thìa 
đúng nơi quy định. Lau miệng sạch sẽ, cô nhắc trẻ biết tiết kiệm nước, không 
vặn vòi nước lớn, dùng xong vặn vòi lại không được té nước vào người nhau.
 Giờ ngủ:
 - Trẻ đi ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc, khi ngủ không được đùa nghịch, 
không nói chuyện to. Ngủ dậy trẻ cùng cô cất gối, chăn gọn gàng đúng nơi quy 
định.
 Hoạt động chiều
 - Trẻ cùng cô vệ sinh trong và ngoài lớp học, lau bàn ghế, lau đồ chơi: Cô 
chia trẻ thành 4 nhóm, mỗi nhóm làm một việc theo hình thức thi đua.
 Hoạt động nêu gương và trả trẻ
 9 đồ dùng, đồ chơi và sắp xếp gọn gàng, ngăn lắp ở nhà cũng như ở trường. Trẻ có 
những hiểu biết ban đầu về môi trường sống xung quanh trẻ.
 Cụ thể như sau:
 STT Nội dung giáo dục Tổng Đạt Chưa đạt
 Số trẻ Tỉ lệ Số trẻ Tỉ lệ
 1 Có kiến thức ban đầu về môi 37 28 76% 9 24%
 trường
 2 Thói quen bảo vệ môi trường 37 26 70% 11 30%
 3 Hỗ trợ, giúp đỡ người khác 37 20 54% 17 46%
 cùng bảo vệ môi trường
 Qua đối chiếu so sánh kết quả sau khi thực hiện với thực trạng điều tra 
ban đầu tôi thấy chất lượng giáo dục bảo vệ môi trường của lớp có tiến bộ rõ rệt. 
 Về phía trẻ: 
 Trẻ đã có kiến thức, kỹ năng, thái độ ban đầu về việc bảo vệ môi trường. 
Kích thích sự khám phá, tìm tòi, sáng tạo của trẻ. Phát huy tính tích cực, khả 
năng quan sát ghi nhớ có chủ định, khả năng tư duy của trẻ tốt hơn. Đặc biệt trẻ 
có ý thức tốt về bảo vệ môi trường xung quanh trẻ.
 Về phía cô: 
 Việc áp dụng giải pháp trên giúp giáo viên nắm chắc nội dung phương 
pháp giáo dục bảo vệ môi trường, hiểu được bản chất của vấn đề nên việc tích 
hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các chủ đề một cách dễ dàng hơn 
có sáng tạo đạt kết quả cao. So với trước tôi nhiệt tình, hăng hái nhiều hơn. Đây 
cùng là hình thức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên. Tuy nhiên 
giáo viên hướng dẫn trẻ, lắng nghe ý kiến của trẻ, làm thỏa mãn yêu cầu của trẻ, 
sử dụng câu hỏi mở kích thích phát huy tính tích cực của trẻ. 
 Quan tâm, gần gũi, tình cảm, nhẹ nhàng, đối sử công bằng với trẻ, có sáng 
tạo trong khi giáo dục trẻ, lấy trẻ làm trung tâm, cô luôn tạo tình huống cho trẻ 
được tìm tòi khám phá trải nghiệm. Động viên khích lệ kịp thời, quan tâm đến 
trẻ có hoàn cảnh đặc biệt, nhất là đối với những trẻ có cá tính đặc biệt. Sau mỗi 
chủ đề tôi thường chủ động đánh giá rút kinh nghiệm cho bản thân lắng nghe ý 
kiến đóng góp của cấp trên và đồng nghiệp. Tôi không ngừng học tập nghiên 
 11