Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy kĩ năng chia sẻ cảm xúc cho trẻ mẫu giáo bé trong trường mầm non

 A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 I. Lí do chọn đề tài:
 * Về lí luận: 
 Trong cuộc sống, con người nói chung vốn có rất nhiều nhu cầu như ăn, 
ở, mặc, đi lại, giải trí, giao lưu.... trong đó nhu cầu giúp cho con người mở rộng 
các mối quan hệ và các cơ hội học hỏi, tìm tòi, sáng tạo để bản thân ngày càng 
phát triển hoàn thiện, đó chính là nhu cầu giao lưu, chia sẻ. 
 Với trẻ em nói chung, trẻ mầm non nói riêng cũng vậy, những nhu cầu 
bản năng ( được ăn, ở, mặc...) giúp trẻ tồn tại và lớn lên, song những nhu cầu xã 
hội trong đó có nhu cầu chia sẻ cảm xúc lại giúp cho đứa trẻ ngày càng hoàn 
thiện và phát triển về tâm lí. Tâm lí của đứa trẻ phát triển tốt sẽ kích thích đứa 
trẻ phát triển toàn diện hơn về mọi mặt như thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, thẩm 
mỹ. 
 Mặt khác, trong các cuốn sách viết về tâm lí học trẻ em cũng đều khẳng 
định rất rõ việc giao lưu cảm xúc ở trẻ nhỏ có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong 
việc hình thành và phát triển tâm lí, cũng như sự phát triển toàn diện của đứa trẻ 
về sau. Điều đó cũng khẳng định rõ rằng: Việc dạy trẻ biết chia sẻ cảm xúc với 
mọi người xung quanh cũng là một việc làm vô cùng cần thiết cho sự phát triển 
của trẻ.
 Trong xây dựng các kế hoạch giáo dục trẻ mầm non, cụ thể là kế hoạch 
mục tiêu đầu chủ đề, nếu lĩnh vực phát triển thể chất luôn được đưa lên đầu tiên 
để khẳng định rằng phát triển thể chất là yếu tố tiên quyết cho sự phát triển toàn 
diện của đứa trẻ, thì lĩnh vực phát triển tình cảm - quan hệ xã hội cũng được đưa 
lên trước cả các lĩnh vực phát triển ngôn ngữ, nhận thức và thẩm mỹ để thể hiện 
mục tiêu phát triển tình cảm - quan hệ xã hội trong đó có yếu tố chia sẻ cảm xúc 
cũng hết sức quan trọng và vô cùng cần thiết.
 * Về thực tiễn:
 Với điều kiện phát triển năng động của xã hội hiện nay, phần lớn các bậc 
phụ huynh có nhiều điều kiện thuận lợi về vật chất để chăm sóc, đáp ứng tốt các 
nhu cầu về bản năng và một số nhu cầu khác như nhu cầu học tập, giải trí...cho 
trẻ. Tuy nhiên, đa số họ lại không có nhiều thời gian để gần gũi và quan tâm 
nhiều đến việc mang lại cho mỗi đứa trẻ những tâm lí cảm xúc lành mạnh, hài 
hòa để đứa trẻ có thể tự tin hòa nhập và chia sẻ cảm xúc với mọi người xung 
quanh. Bởi vậy mà nhiều trẻ em sinh ra tâm lí ích kỉ, tranh giành với bạn, thậm 
trí bướng bỉnh đòi lấy bằng được đồ của người khác làm của mình, có trẻ thì rụt 
rè, khép kín, cũng có những trẻ bị tự kỉ có thể do nguyên nhân bị ức chế nhiều 
về cảm xúc mà không được chia sẻ, giúp đỡ.... Điều đó cũng ảnh hưởng tới lễ - Thời gian nghiên cứu: Tôi bắt đầu nghiên cứu từ tháng 9/2015 đến 
120/3/ 2016.
 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
 I. Thực trạng nghiên cứu:
 1. Thuận lợi:
 - Trường có 19 lớp ( gồm 16 lớp mẫu giáo và 3 lớp nhà trẻ).
 - Trong những năm học vừa qua, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo 
quận Long Biên, trường chúng tôi có một cơ sở vật chất khang trang, rộng rãi. 
Trường có đầy đủ các phòng chức năng riêng với diện tích được mở rộng hơn 
trước.
 - Bên cạnh đó, Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, chỉ đạo sát xao 
hoạt động dạy các kĩ năng giao tiếp và thực hành ứng xử cho trẻ. 
 - Trường có nhiều giáo viên có kinh nghiệm tổ chức 1 số hoạt động giáo 
dục lễ giáo và dạy kĩ năng sống cho trẻ, có năng lực sư phạm tốt, được tập huấn 
về công tác dạy kĩ năng sống do phòng giáo dục và đào tạo Quận tổ chức.
 - Hầu hết phụ huynh luôn quan tâm,ủng hộ lớp trong các hoạt động chăm 
sóc – giáo dục trẻ, nhất là việc uốn nắn cho trẻ có những thói quen hành vi ứng 
xử mang tính lễ giáo, văn minh, biết hợp tác, chia sẻ với bạn bè, người thân và 
những người gần gũi xung quanh trẻ.
 - Các giáo viên trong lớp tôi đều là những giáo viên có nhiều năm công 
tác nên có nhiều kinh nghiệm nuôi dạy trẻ. Hơn nữa, cả 3 cô giáo là những 
người có trách nhiệm trong công việc, yêu nghề, mến trẻ, luôn biết phối hợp 
nhịp nhàng, linh hoạt trong tổ chức các hoạt động chăm sóc – giáo dục trẻ.
 2. Khó khăn: 
 - Một vài phụ huynh trong lớp chưa nhiệt tình phối hợp cùng giáo viên 
trong việc giáo dục các kĩ năng giao tiếp, thực hành ứng xử trong cuộc sống để 
trẻ biết chia sẻ cảm xúc cần thiết với những người thân và những người gần gũi 
quanh trẻ.
 - Giáo dục kĩ năng sống cũng như việc dạy trẻ các kĩ năng chia sẻ cảm 
xúc vẫn còn là một trong những đề tài mới trong vài năm gần đây được đề cập 
đến, nhưng vẫn chưa được khai thác một cách triệt để nhất, đầy đủ nhất các nội 
dung và phương pháp cụ thể để dạy cho trẻ. Ở Việt Nam, từ năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động 
phong trào “Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu cầu 
tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động 
giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý 
thức sáng tạo. Trong năm nội dung thực hiện có một nội dung rèn luyện kỹ 
năng sống cho học sinh.
 Về phía các bậc cha mẹ trẻ em luôn quan tâm đến việc làm sao để kích 
thích tính tích cực học tập của trẻ, ai cũng muốn con mình được học đọc và học 
viết ngay trong những năm tháng học ở mẫu giáo, đặc biệt là các bậc cha mẹ có 
con chuẩn bị vào lớp một. 
 Đối với giáo viên mầm non thường tập trung lo lắng cho những trẻ có 
những vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu tiên 
trẻ đến trường. Đơn giản là vì những trẻ này thường không có khả năng chờ đến 
lượt, không biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm cho trẻ 
không thể tập trung lĩnh hội những điều cô giáo dạy! Vì vậy, giáo viên phải tốn 
rất nhiều thời gian vào đầu năm học để giúp trẻ có được những kỹ năng sống cơ 
bản ở trường mầm non. 
 Nghi thức văn hóa trong ăn uống là một nét văn hóa mà trong thời đại 
công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng ít được quan tâm chú ý tới và ít người biết 
được rằng: Văn hóa trong ăn uống là một trong những tiêu chí đánh giá nhân 
cách của con người. Vì thế, trẻ cần được rèn luyện kỹ năng thực hiện các nghi 
thức văn hóa ăn uống. 
 2.CƠ SỞ THỰC TIỄN:
 Qua quá trình thực hiện công tác chăm sóc giáo dục trẻ tại trường Mầm 
non tôi đã gặp những thuận lợi khó khăn sau: 
 * Về thuận lợi.
 - Luôn được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường.
 - Lớp được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, phương tiện và trang thiết bị 
dạy học hiện đại.
 - Giáo viên được tham gia các lớp tập huấn bồi dưỡng chuyên môn do 
Phòng GD, nhà trường tổ chức.
 - Giáo viên nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ. Được sự tín nhiệm và ủng hộ 
nhiệt tình của các bậc phụ huynh.
 - Trẻ trong lớp đồng đều, tỷ lệ bé ngoan bé chuyên cần đạt cao, Trẻ tự tin, 
nhanh nhẹn.
 * Về khó khăn:.
 - Qua quá trình thực hiện tôi nhận thấy, giáo viên còn hạn chế trong việc 
nhận thức nội dung giáo dục các kỹ năng cho trẻ. Các bé hợp tác phân công nhau xây dựng trong giờ hoạt động góc
 Kỹ năng ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong những kỹ 
năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao được học. 
Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để gợi tính tò mò tự 
nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt 
động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường gợi suy nghĩ nhiều hơn là những 
thứ có thể đoán trước được. 
Ví dụ: Qua câu hỏi của trẻ thắc mắc nói với cô “ Cô ơi sao lâu quá con không thấy 
mưa”, còn có trẻ nói “Cô ơi tại sao mỗi khi có tiếng sấm là trời lại đổ mưa? ”
 Kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn 
đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến 
thức của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kỹ năng cơ bản và khá 
quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kỹ năng khác 
như đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi 
nói về một ý tưởng nào đó, trẻ sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận 
những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp trẻ sẵn sàng học mọi 
thứ. 
 Bé vui chơi và thẻ hiện giao tiếp cùng cô và các bạn
 Kĩ năng tự bảo vệ trước tình huống nguy hiểm:
 Dạy trẻ biết tránh các mối nguy hiểm và biết bảo vệ bản thân trước các 
nguy cơ gây nguy hiểm, tai nạn thương tích. Biết chăm sóc bản thân và gọi 
người lớn khi bị ốm, mệt hoặc bạn bị ốm mệt, biết tránh các con vật gây nguy 
hiểm. Không chơi, biết nhặt các đồ sắc nhọn, các vật nhỏ....vào thùng rác. Khi 
có người lạ đe doạ biết kêu cứu. Không ra đường, đi chơi một mình. Biết các 
hành vi leo trèo, xô đẩy, chạy... sẽ gây nguy hiểm cho bản thân và mọi người 
xung quanh.
 Kỹ năng chăm sóc bản thân: Tự phục vụ các nhu cầu của bản thân về vệ 
sinh cá nhân, ăn uống, trang phục theo thời tiết. Có kĩ năng rửa tay bằng xà 
phòng dưới vòi nước chảy, rửa mặt, lau miệng, đánh răng. Biết làm một số công 
việc giúp đỡ người lớn và trực nhật như: Chuẩn bị đồ dùng học tập, đồ dùng ăn 
uống, vệ sinh giá đồ chơi, chăm sóc cây cảnh....Có ý thức thực hiện tốt các hành 
vi vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường và nhắc mọi người cùng thực hiện. Biết 
sử dụng đúng cách, lựa chọn các nhóm thực phẩm có lợi cho cơ thể. Biết vệ sinh 
trong ăn uống.
 Bé vệ sinh sau khi ăn cơm Trò chơi học tập thuộc nhóm trò chơi có luật, thường là do người lớn nghĩ 
ra cho trẻ chơi và dùng nó vào mục đích giáo dục và dạy học, hướng tới việc 
phát triển hoạt động trí tuệ cho trẻ. Sử dụng trò chơi học tập trong tiết học, giúp 
trẻ củng cố những kiến thức, kỹ năng trẻ đã học và ứng dụng chúng vào trong 
tình huống cụ thể. Trò chơi học tập làm cho giờ hoạt động học tập của trẻ diễn 
ra nhẹ nhàng, sinh động. Phát triển tính nhạy cảm của các giác quan, đồng thời 
nó làm tăng tính tích cực của quá trình tư duy phát huy ngôn ngữ nói cho trẻ.
 Việc hướng dẫn trò chơi học tập đòi hỏi phải có nghệ thuật sư phạm cao. 
Giáo viên phải biết lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung của bài dạy, phù hợp 
với trẻ. Khi chọn trò chơi phải kết hợp được giữa chơi và học tạo ra hoạt động 
tích cực của trẻ dưới sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên. Để trò chơi học tập 
thêm phần sinh động và thu hút được sự chú ý của trẻ hơn tôi đã tích cực sưu 
tầm, sáng tác thêm những trò chơi mới hấp dẫn đối với trẻ như lồng ghép thêm 
vào trò chơi các bài đồng dao phù hợp hoặc cũng có thể cải biên từ những trò 
chơi dân gian gần gũi với trẻ thành những trò chơi phù hợp với mục đích của bài 
dạy.Đồng thời trong bài trò chơi học tập đó tôi xây dựng các tình huống nhằm 
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
Ví dụ : Với bài tập lựa chọn hình ảnh đúng, yêu cầu trẻ đánh dấu vào hình ảnh 
nên làm và tô màu cho hình ảnh đó. Cho trẻ nói về nội dung hình ảnh và vì trả 
lời vì sao nên làm.
 Bé làm bài tập lựa chọn hình ảnh nên làm.
Các bé với bài tập có nội dung GD kỹ năng sống trong giờ hoạt động góc
3.4. Biện pháp 4: 
 Lồng ghép tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống vào các vào các 
hoạt động, các môn học và ngược lại.
 Lồng ghép tích hợp là sự đan xen các môn học hoặc các hoạt động khác 
nhau một cách hợp lý nhằm thay đổi trạng thái hoạt động cho trẻ, tạo hứng thú 
cho trẻ trong học tập giúp cho giờ học đạt kết quả cao nhất.
 Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nói 
chung và phát triển ngôn ngữ nói riêng, tôi đã linh hoạt tích hợp các môn học 
khác như môi trường xung quanh, văn học, âm nhạc, tạo hình để thay đổi 
trạng thái hoạt động và thu hút trẻ. 
 Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ không 
an toàn và cách phòng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với những lời dặn 
dò nhắc nhở đơn giản thông qua nội dung các bài thơ ,câu chuyện, bài hát có