Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng

 MỤC LỤC TT NỘI DUNG Trang PHẦN I: MỞ ĐẦU 2 I. Lý do chọn đề tài 2 II. Mục đích nghiên cứu 2 III. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 IV. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3 V. Phạm vi nghiên cứu 3 VI. Phương pháp nghiên cứu 3 VII. Cấu trúc SKKN 3 PHẦN II: NỘI DUNG 4 I. Cơ sở lý luận 4 II. Thực trạng 5 III. Một số biện pháp 6 1. Tạo môi trường toán học cho trẻ. 6 2. Sáng tạo, linh hoạt thay đổi hình thức trong việc hình thành 8 các biểu tượng toán học cho trẻ. 3. Sáng tạo và cải tiến một số trò chơi. 11 4. Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. 14 5. Kết quả đạt được 15 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 16 I. Kết luận 16 II. Bài học kinh nghiệm 16 III. Kiến nghị 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO 18 1 III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Nghiên cứu những văn bản tài liệu liên quan đến hoạt động “Nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng’’ Đánh giá, phân tích thực trạng của lớp học. Đề ra một số biện pháp, phương pháp tối ưu nhằm “Nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng’’ IV. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng: - Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi. 2. Khách thể: - Một số biện pháp “Nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng’’ V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Tại lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi Trường mầm non Phú Xuân A. VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 1. Phương pháp nghiên cứu lý luận 2. Những phương pháp thực tiễn: - Nhóm phương pháp quan sát - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp thực nghiệm sư phạm VII. CẤU TRÚC CỦA SKKN - Gồm 3 phần: + Phần 1: Mở đầu. + Phần 2: Nội dung. + Phần 3: Kết luận. 3 STT Họ và tên Năm sinh TĐCM Chủ nhiệm Thâm niên 1 Nguyễn Thị Thơm 1976 ĐHSPMN 5T A 20 năm 2 Lâm Thị Ánh Hồng 1988 ĐHSPMN 5T A 6 năm 3 Lê Thị Thủy 1976 ĐHSPMN 5T B 20 năm 4 Nguyễn Thị Hương 1989 ĐHSPMN 5T B 4 năm * Thuận lợi: - Lớp học luôn nhận được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đầu tư mua sắm đồ dùng, trang thiết bị phục vụ dạy và học. - Được cấp, pháp đồ dùng, đồ chơi theo thông tư 02 của Bộ giáo dục. - Được tham gia học lớp bồi dưỡng hè và dự các buổi chuyên đề do Phòng và nhà trường tổ chức. - Mỗi giáo viên đều có kế hoạch giảng dạy các môn học và các hoạt động rất cụ thể ngay từ đầu năm học. - Giáo viên chuẩn bị đầy đủ giáo án, đồ dùng phục vụ cho tiết dạy, vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy và học. * Khó khăn: - Đồ dùng trực quan còn quá ít, đôi lúc chưa đủ dẫn đến việc luyện tập ít, nên tiết học buồn tẻ không đem lại kết quả như mong muốn. - Giáo viên còn nói nhiều, cách truyền đạt chưa lưu loát, không phát huy được tính tích cực của trẻ khi tham gia các hoạt động. - Trẻ ít được thao tác thực hành trên đồ vật, trẻ dễ bị phân tán chú ý, mức độ hứng thú không cao . - Lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi chia làm 2 lớp, do thiếu phòng học nên 1 lớp phải học nhờ phòng chức năng, diện tích chật hẹp nên khó khăn khi tổ chức hoạt động. - Đa số phụ huynh đều làm nông nghiệp nên chưa nhận thức đúng đắn vai trò của việc học toán đối với trẻ nên nhiều khi không tạo điều kiện thuận lợi cho con em mình học tập nên việc học toán của trẻ còn hạn chế chủ yếu là cô cung cấp kiến thức cho trẻ ở trường. 5 đề. Xây dựng góc toán phong phú, nhiều chủng loại sắp xếp bố trí đồ chơi gọn gàng, đồ chơi luôn để ở tư thế “mở’’ để kích thích trẻ hứng thú hoạt động, đồ dùng, đồ chơi phải đảm bảo thuận tiện cho thao tác sử dụng, được sắp xếp sao cho dễ lấy, dễ cất và đặc biệt có thể sử dụng vào các môn học và các hoạt động khác. Góc toán phải được bố trí thật nổi, thật đẹp mắt, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, lại vừa đảm bảo tính chính xác. - Các đồ dùng đồ chơi trong góc toán được phân chia thành từng “mảng” riêng biệt: - Số lượmg - Hình khối - Không gian Ví dụ: Trong hoạt động góc cho trẻ cắt tranh từ những hoạ báo, những quyển truyện tranh đã cũ, sách, báo, tranh những con vật, cây, quả, hình và trang trí ở “góc học toán” của lớp, dán theo mảng và gắn các chữ có số tương ứng, các hình ảnh được trang trí theo chủ đề. Chính những việc làm tưởng như rất đơn giản này đã góp phần hình thành ở trẻ sự say mê tìm tòi, tính cẩn thận trong công việc và củng cố thêm phần kiến thức về toán cho trẻ. Vào các giờ hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ sưu tầm và vẽ, cắt, dán hình ảnh trong sách báo có liên quan đến bộ môn toán để làm “sách”, “tập san” và làm các quyển sách có dạng các hình đã học Ví dụ: Khi học số 8 thuộc chủ đề thế giới thực vật thì trẻ sẽ cắt, vẽ, xé 8 cây, 8 bông hoa, 8 quả, vào trang “sách” và viết số tương ứng, đến hết chủ đề này, lại sang chủ đề khác ở bài khác trẻ lại sưu tập tiếp dần dần trẻ có bộ sưu tập về môn toán rất phong phú. - Cho trẻ sưu tập các hộp có dạng các hình khối sau đó cô cùng trẻ sẽ trang trí các chi tiết vào hình khối cho ngộ nghĩnh thành hình người, hình con vât lật đật, và trưng bày ở lớp với các hình học cũng thế như vậy trẻ sẽ rất thích thú và ghi nhớ được các hình khối. b. Tận dụng môi trường toán học ở mọi lúc, mọi nơi. Chúng ta không chỉ tạo môi trường toán học cho trẻ ở trong lớp học mà còn tạo cho trẻ bất kỳ thời điểm nào có thể. Toán học không phải là cái gì đó thật cứng nhắc khô khan, chỉ là số, là hình mà toán học có thể là bất kỳ thứ gì ở xung quanh trẻ. 7 giải.” Tiếng nhạc nổi lên, hai đội đi ra giơ tay vẫy. Giải quả bóng vàng được trao cho cầu thủ A, các cháu thấy bạn A nhận được quả bóng như thế nào? vào giờ học xung quanh chủ đề thể thao, cho trẻ xếp gôn bằng các khối và tập đá bóng bằng các khối cầu. Trẻ rất hứng thú chơi nhưng không biết là mình đang học một tiết toán về các khối. Hoặc ta dạy bài khối vuông, khối chữ nhật trong chủ đề ngành nghề, giới thiệu cho trẻ về nghề xây dựng dẫn trẻ đi thăm một số công trình xây dựng bằng các khối Khi dạy trẻ biết tạo nhóm có 6 đối tượng, nhận biết chữ số 6 ở chủ đề “bản thân”. Tôi đã nghĩ ra chủ đề xuyên suốt giờ học đó là “Sinh nhật búp bê tròn 6 tuổi”. Mở đầu tiết dạy trong tiếng nhạc “Chúc mừng sinh nhật” các cháu được lên đốt nến và thổi nến, nói những lời chúc mừng sinh nhật có ý nhĩa, trẻ được đếm số nến, tặng quà cho búp bê. Sau đó trẻ sẽ được bày cỗ sinh nhật búp bê, như vậy trẻ rất thích thú. Việc đặt ra các tình huống có vấn đề để cô và trẻ cùng giải quyết sẽ gây cho trẻ được trí tò mò và thích thú. b. Chọn chủ đề và dạy tích hợp theo chủ đề Quá trình tổ chức tiết học cần phải lồng ghép chủ điểm một cách xuyên suốt từ phần vào bài đến phần kết thúc giữa các nội dung trong bài cần có sự chuyển tiếp, lồng chủ đề một cách nhẹ nhàng, hoặc bằng những câu chuyện hấp dẫn lôi cuốn trẻ, giúp trẻ tiếp thu kiến một cách tự nhiên. Ví dụ 1: Dạy trẻ xác định phía trên, phía dưới, phía trước, phía sau của đối tượng khác. Tôi chọn đối tượng xác định là con Voi, bằng câu chuyện kể về chú Voi, cho trẻ đi thăm Tây Nguyên một vùng đất hùng vĩ của đất nước nơi có rất nhiều các chú Voi sinh sống. Trên đường đi phải đi qua nhiều nơi khác nhau, mỗi vùng quê có những phong cảnh những trò chơi khác nhau. Đến mỗi nơi đều có đối tượng để trẻ xác định các hướng cơ bản của đối tượng đó. Ngoài ra còn có nhiều trò chơi dân gian ví dụ như trò chơi “Mõ làng mõ xóm”. Cô hoặc một trẻ làm người đi rao mõ. Vừa gõ mõ vừa đọc: “Chiềng làng chiềng chạ “Ấy là mõ xóm Thượng hạ tây đông Mõ làng là tôi Nếu là đàn ông Thấy tôi đứng này Đứng ra phía trước Con trai bên trái 9 cả một giờ học các cháu rất thích thú, hồ hởi, cháu đang học mà như đang được chơi. Việc lồng nội dung chủ đề và các môn học khác làm cho tiết học phong phú, hấp dẫn, và củng cố những kiến thức của trẻ. Việc chọn hình thức gây ấn tượng cho trẻ bằng lời nói dẫn dắt vào bài bằng những cách khác nhau, tôi còn lồng ghép văn học, âm nhạc, MTXQ vào bài. Ví dụ: Dạy bài về số lượng, thêm bớt trong phạm vi 6 trong chủ đề “Gia đình” chẳng hạn. Tôi kể cho trẻ nghe câu chuyện “Nhổ củ cải” bằng mô hình rối dẹt tôi đã thay thế 3 nhân vật là bạn của bé An. Vừa kể cô vừa đưa các nhân vật ra theo diễn biến câu chuyện đến đoạn “Ông nhổ củ cải không được liền gọi Bà và bé An ra” cô dừng lại đặt câu hỏi “vừa rồi chỉ có một mình ông nhổ củ cải bây giờ thêm bà và bé An là thêm mấy người? (2 người). Thế là tất cả bây giờ có mấy người nhổ cải (3 người) câu chuyện cứ tiếp diễn thêm 1, 2, 3 người nhổ nữa và cuối cùng có 6 người nhổ củ cải đã lên được, trẻ vừa được nghe chuyện vừa biết cách tạo nhóm có 6 đối tượng, trẻ rất thích thú say sưa đắm mình vào câu chuyện kể và nắm được kiến thức bài học như được khắc sâu vào trong tâm trí trẻ. Trong một tiết học ta có thể lồng ghép và tích hợp các môn học khác như thế ta tận dụng được tối đa đồ dùng đã chuẩn bị, củng cố kiến thức cho trẻ trong quá trình cung cấp kiến thức cho trẻ ta nên linh hoạt thay đổi hình thức để trẻ khỏi nhàm chán và hứng thú học tập, không nên gò ép trẻ theo một khuôn mẫu nhất định, trẻ cần được học mà chơi, chơi mà học. 3. Sáng tạo một số trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức cho trẻ. Với trẻ lứa tuổi mẫu giáo, chơi là hoạt động chủ đạo. Hoạt động chơi quyết định sự hình thành, phát riển tâm lý và nhân cách cho trẻ. Chơi là một hoạt động độc lập, tự do, tự nguyện của trẻ mẫu giáo. Qua trò chơi trẻ rèn luyện được tính độc lập của mình, tính sáng tạo của trẻ cũng được thể hiện rõ nét trong hoạt động chơi. Ngoài ra tính sáng tạo còn thể hiện khi trẻ biết phối hợp các biểu tượng đã biết vào trò chơi và tự mình điều khiển chúng. Trò chơi đối với trẻ nhỏ luôn chiếm một vị trí quan trọng trong các công trình nghiên cứu, phương pháp giáo dục thuận lợi nhất là thông qua trò chơi. Trò chơi toán học là một trong những phương tiện dạy học, nhằm thúc đẩy sự hình thành những biểu tượng toán học, nó tạo điều kiện và tình huống để trẻ áp dụng những kiến thức thu được của mình, trẻ học cách nắm vững kiến thức và sử 11 Cách tiến hành: Tuỳ theo chủ đề Tôi lựa chọn các hoạt động và âm thanh hợp lý, cho trẻ đếm sau đó cho trẻ làm lại động tác theo số lượng âm thanh do cô tạo ra hoặc trẻ giơ số tương ứng * Ví dụ: - Chủ đề nghề nghiệp tôi chọn tiếng và động tác đóng đinh của bác thợ mộc. - Chủ đề thế giới động vật cô giả làm tiếng kêu một số con vật cho trẻ đếm sau đó bắt chiếc lại. - Chủ đề giao thông cho trẻ đếm tiếng còi xe * Trò chơi 3: “Chơi gôn”. Mục đích: - Trẻ ôn luyện, nhận biết các hình, khối cơ bản - Luyện nhận biết chữ số từ 1đến 10 Chuẩn bị: - 5 đến 10 khối cầu (quả bóng nhỏ - làm bóng gôn ) - Tạo các “lỗ gôn” có miệng là, hình vuông, hình chữ nhật (Khi trẻ học hình, khối) có thể ghi chữ số để cho trẻ học chữ số - Gậy đánh gôn Cách chơi: - Trẻ sẽ để quả bóng ở một vị trí theo quy định và dùng gậy đánh làm sao cho quả bóng đi vào lỗ, nếu quả bóng rơi vào “lỗ gôn” miệng là hình gì thì được thưởng một khối có mặt là hình đó. Hoặc “lỗ gôn” có gắn chữ số nào thì được thưởng một bông hoa hay một món quà có gắn chữ số đó. Ví dụ: Trẻ đánh vào lỗ miệng hình vuông thì được thưởng khối vuông (Tự ra chọn quà) Nếu là bài số lượng trẻ đánh quả vào lỗ ghi số nào thì trẻ được từng đó. điểm. Ví dụ: Trẻ đánh vào lỗ số 8 được thưởng 8 điểm trẻ nhận được một bông hoa hoặc 1 món quà có số 8. 13 lớp, tạo môi trường cho trẻ được hoạt động ví dụ tôi trang trí cạnh góc Kidsmart trò chơi : Con bọ dễ thương, trò chơi máy số để trẻ biết cách chơi. 5. Kết quả: Bằng những biện pháp gây hứng thú cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trong việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng. Qua khảo sát tôi đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ như sau: - Chất lượng và kết quả giờ dạy của tôi được nhà trường và chuyên môn đánh giá có chất lượng và sáng tạo. - Trẻ có hứng thú tham gia các hoạt động làm quen với toán, trẻ đã phát huy được tính tích cực. - 100% các cháu 5 - 6 tuổi đã nhận biết được 10 chữ số, thêm bớt thành thạo trong phạm vi 10, nhận được các hình khối cơ bản. - 100% trẻ đã xác định được vị trí trong không gian. - 90% các cháu có khả năng so sánh rất tốt. 15 + Để bắt nhịp với thời đại và những đổi mới trong giáo dục là ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, giáo viên cũng cần tìm tòi những nội dung và những thông tin cần thiết để thay đổi hình thức, gây hứng thú cho trẻ nhằm phát huy tính tích cực cho trẻ. Một yếu tố cũng rất quan trọng đó là ta cần phối hợp cùng với phụ huynh để thống nhất cùng quan điểm giáo dục trẻ. Làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục vì việc chăm sóc giáo dục trẻ không chỉ riêng có trách nhiệm của nhà trường mà cần có sự phối kêt hợp của gia đình và xã hội. III. KIẾN NGHỊ 1. Với phòng Giáo dục và Đào tạo - Mở thêm lớp học vi tính để nhiều giáo viên được học tập tiếp cận công nghệ thông tin. - Phòng đầu tư cho mỗi lớp một bộ vi tính để giáo viên có thể sử dụng phần mềm Kidsmart vào giảng dạy. - Tập huấn các chuyên đề Toán, ứng dụng công nghệ thông tin để giáo viên được tham gia học hỏi, rèn luyện cho bản thân. 2. Với nhà trường - Tham mưu với các cấp lãnh đạo đầu tư thêm cơ sở vật chất cho các lớp - Tạo điều kiện cho chị em được dự giờ đồng nghiệp để cùng trao đổi kinh nghiệm giảng dạy. Trên đây là một số biện pháp nhằm “Nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng’’. Tôi rất mong được sự góp ý, nhận xét của các cấp để bản sáng kiến của tôi được hoàn thiện và đạt kết quả cao hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Kế hoạch chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo 5 - 6 tuổi. 2. Phương pháp hình thành biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ mầm non của NXBGDHN, 2005. 3. Toán và phương pháp hình thành biểu tượng sơ đẳng về toán cho trẻ mầm non. Của tác giả: Nguyễn Thanh Sơn, Đào Như Trang, Trịnh Thị Loan – NXBGD, Hà Nội 2004). 17