Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi ở trường Mầm non

 1. PHẦN MỞ ĐẦU
 1.1. Lí do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp:
 Như chúng ta đã biết, trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn giáo 
dục âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được 
trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là 
phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục khác. Có thể coi âm nhạc là một 
bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.
 Âm nhạc là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu 
được đối với đời sống con người, là ngôn ngữ chung của nhân loại. Theo nghiên 
cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ trong bào thai sẽ kích 
thích sóng điện não giúp não phát triển tăng trí thông minh sau này. Âm nhạc tác 
động vào con người ngay từ khi còn nằm trong nôi khi được nghe tiếng ru à ơi của 
mẹ. Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Tâm hồn trẻ ngây thơ 
trong sáng, luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể 
thiếu với trẻ. Và đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non, Âm nhạc là môn học giúp trẻ phát 
triển toàn diện nhất. Thông qua Âm nhạc trẻ sẽ linh hoạt, mạnh dạn, thông minh 
qua việc sáng tạo các động tác minh họa kết hợp khi hát và rèn luyện cho trẻ, khi 
vận động theo nhạc sẽ thúc đẩy sự vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, bền bỉ 
và dẻo dai qua các động tác. Giáo dục Âm nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng 
giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, trẻ có khả năng trải 
nghiệm những cảm xúc trong quá trình cảm thụ và thể hiện Âm nhạc: Khi nghe 
nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của Âm nhạc, ảnh hưởng những trạng 
thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời Âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với 
những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng.Âm 
nhạc còn là một trong những loại hình nghệ thuật phát triển năng lực, cảm xúc, 
tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ. Âm 
nhạc thuộc về nghệ thuật biểu hiện bằng âm thanh có sức biểu cảm, nó tác động 
mạnh mẽ đến tình cảm con người. Âm nhạc bằng ngôn ngữ riêng là giai điệu, âm 
sắc, cường độ, nhịp độ, hòa âm, tiết tấudiễn ra cùng với thời gian đã thu hút hấp 
dẫn làm thỏa mãn nhu cầu tình cảm của trẻ. Âm nhạc còn là phương tiện giúp trẻ 
nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình 
cảm. Đối với trẻ, âm nhạc là thế giới kì diệu đầy cảm xúc. Trẻ có thể tiếp xúc âm 
nhạc ngay từ khi còn nằm trong nôi. Trẻ Mầm non dễ xúc cảm, vốn ngây thơ, trong 
sáng nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu. Thế giới âm nhạc muôn 
màu không ngừng chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm 
lí, năng lực hoạt động và sự hiểu biết. Có thể nói, giáo dục âm nhạc là một trong 
những con đường hoàn thiện đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và thể lực cho trẻ. 
 Giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là giáo dục cho trẻ lòng yêu âm 
nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc phong phú như: 
Ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát, múa, trẻ chơi âm nhạc... Đặc biệt đối với 
trẻ 4 – 5 tuổi, giáo dục âm nhạc đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm 
 1 cách khác có thể coi âm nhạc là bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc, 
giáo dục trẻ.
 Tham gia vào các hoạt động âm nhạc sẽ dể dàng giúp trẻ tích lũy thêm về 
các kỹ năng tri giác cách thức thể hiện tác phẩm âm nhạc. Cảm nhận và làm quen 
sự đa dạng linh hoạt của tiết tấu sự phong phú gợi cảm của giai điệu âm nhạc, hình 
thành cho trẻ các thói quen về kỹ năng ca hát góp phần hình thành và phát triển 
toàn diện nhân cách trẻ. 
 1.2. Phạm vi áp dụng đề tài, sáng kiến, giải pháp: 
 Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng tổ 
chức hoạt động âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi ở trường Mầm non" để áp dụng trong 
phạm vi các cháu mẫu giáo 4 - 5 tuổi tại trường mầm non tôi đang công tác và có 
thể được áp dụng ở các trường mầm non trong huyện và các trường mầm non trong 
tỉnh. 
 3 nhạc
 5 Trẻ tự tổ chức 11 52,4 9 47,6
 trò chơi âm 
 nhạc
 * Những vướng mắc, hạn chế:
 - Về điều kiện CSVC: Mặc dù đã có sự tham mưu tích cực của Ban giám 
hiệu nhà trường về tăng trưởng cơ sở vật chất nhưng còn thiếu thốn về phương tiện 
sử dụng như đàn, ti vi, trang phục phù hợp với từng nội dung bài hát ... 
 - Nhận thức của một số bậc phụ huynh về hoạt động giáo dục âm nhạc chưa 
cao, chỉ chú ý đến các lĩnh vực khác như: Phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận 
thức... chưa tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên thực hiện việc tổ chức các hoạt động 
giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trên lớp cũng như ở gia đình.
 - Bản thân giáo viên rất đam mê âm nhạc, tuy nhiên còn hạn chế về năng 
khiếu sử dụng đàn, sử dụng các nhạc cụ, tổ chức các buổi hoạt động chưa thực sự 
lôi cuốn trẻ nên các giờ hoạt động giáo dục âm nhạc đạt kết quả chưa cao. 
 - Lớp gồm toàn bộ cháu là con của những gia đình nông dân thuần túy nên 
khó có điều kiện chăm sóc cho các cháu đầy đủ dẫn đến sự tiếp thu của các cháu 
không đồng đều, có những cháu sinh đầu năm, có những cháu sinh cuối năm, có 
những cháu hoạt động còn chậm, nhút nhát chưa mạnh dạn, tự tin. Có những cháu 
nói chưa sửa, nói lắp tùy tiện, trong giờ học, giờ chơi chưa hứng thú và đa số các 
cháu không có năng khiếu bẩm sinh về âm nhạc. 
 - Trẻ Mầm non ngay từ lứa tuổi nhà trẻ, mẫu giáo bé đã được làm quen với 
các bài hát, những trò chơi âm nhạc nhưng chưa thực sự được trẻ ghi sâu trong trí 
nhớ nên mặc dù trẻ dễ thuộc nhưng cũng nhanh chóng lãng quên khi bước sang một 
độ tuổi khác.
 * Nguyên nhân của thực trạng: 
 Qua khảo sát, đánh giá kết quả tôi tìm ra một số nguyên nhân của thực 
trạng đó là:
 - Do điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu, chưa có đầy đủ trang thiết bị cho 
trẻ thể hiện năng khiếu của mình.
 - Do trẻ còn nhút nhát không giám thực hiện bài tập.
 - Trẻ chưa được ôn luyện về âm nhạc nhiều.
 - Hình thức tổ chức lớp chưa linh hoạt, chưa kích thích hứng thú cho trẻ 
hoạt động.
 - Đồ dùng trực quan còn ít, chưa đẹp, chưa hấp dẫn.
 Từ thực trạng của lớp mình phụ trách, bản thân tôi rất lo lắng suy nghĩ, 
làm cách nào để tìm ra những giải pháp lôi cuốn thu hút trẻ vào hoạt động giáo dục 
âm nhạc. Qua tham khảo và sự góp ý của các đồng chí trong hội đồng sư phạm nhà 
trường và kinh nghiệm của bản thân, tôi đã nghiên cứu một số giải pháp cơ bản sau:
 2.2. Các giải pháp và việc làm cụ thể:
 Giải pháp 1. Lập kế hoạch:
 5 chạy nhẹ nhàng. Tất cả những vận động của tay chân, thân mình nhờ có sự phụ hoạ 
âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàn hơn. Vận động theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt 
bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp, duyên dáng.
 Nếu trọng tâm là biểu diễn văn nghệ thì cô tổ chức cho trẻ biểu diễn giống 
như một đêm văn nghệ, giúp trẻ ôn lại những bài đã học, tự tin mạnh dạn trước 
đông người. Dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ 
hình thành sự liên tưởng.
 Để thu hút trẻ vào giờ học và giúp trẻ làm quen với hoạt động giáo dục âm 
nhạc được tốt hơn, giáo viên cần đầu tư, nghiên cứu, sáng tạo trong phương pháp 
dạy học: Vào đầu giờ học cô có thể trò chuyện về chủ đề, xem vật thật, tranh ảnh... 
có chủ đề theo nội dung bài dạy để dẫn dắt trẻ tới tác phẩm, vào bài học một cách 
nhẹ nhàng, tự tin không gò bó trẻ. Mọi giờ học hoạt động làm quen âm nhạc đều có 
phần nghe hát và trò chơi âm nhạc. Vì sự cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự 
phát triển nhận thức. Nó đòi hỏi trẻ phải chú ý, quan sát nhạy bén. Trẻ tập trung 
nghe nhạc, so sánh âm thanh làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm thanh đó, ghi 
nhớ những đặc điểm, tính chất hình tượng âm nhạc. Trò chơi âm nhạc giúp trẻ thoải 
mái, vận động chạy nhảy... trẻ sẽ hoạt bát nhanh nhẹn và rất hứng thú trong giờ 
học.
 Muốn một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao đòi hỏi cô giáo phải hát 
đúng nhạc, có sử dụng đàn, nhạc cụ để trẻ được làm quen với nhạc, cô hát càng hay 
càng thu hút trẻ vào giờ học. Cô hát phải thể hiện tình cảm sâu sắc bài hát, cô giới 
thiệu dẫn dắt hay có nội dung để trẻ hát cùng cô cả bài. Cô phải chuẩn bị nhạc cụ 
cho trẻ: Sử dụng phách tre, phách bằng vỏ gáo dừa, trống lắc... Trẻ hát đúng, hát 
hay chưa đủ mà cần dạy trẻ vận động theo nhạc, biết phối hợp âm nhạc nhịp điệu. 
Trẻ vừa hát vừa vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc, trong trẻ 
thật hồn nhiên dễ thương. Hầu hết các bài hát có thể cho trẻ vận động múa. Vì múa 
là hoạt động nghệ thuật, dùng hình thể, tư thế để biểu hiện lên tư tưởng, tình cảm 
của một tác phẩm. Múa và âm nhạc quan hệ mật thiết và không tách rời nhau. Một 
bài hát cho trẻ làm quen 2, 3 cách vận động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp 
trẻ làm quen với nhiều loại hình tiết tấu và không nhàm chán. Có thể cho trẻ mặc 
trang phục theo bài hát, giúp trẻ biết trang phục của một số vùng miền theo nội 
dung bài hát. Khi chọn bài hát nghe tôi chọn bài hát có nội dung phù hợp toát lên 
nội dung chính của bài dạy hát.
 Với những trò chơi âm nhạc, tôi sưu tầm những âm thanh gần gũi trong 
thực tế như các hiện tượng thiên nhiên: Tiếng suối chảy róc rách, tiếng mưa rơi rì 
rào, tiếng gió thổi vi vu, tiếng chim hót véo vonNhững âm thanh trong cuộc sống 
(tiếng còi tàu, tiếng còi ô tô, tiếng gà gáy) giúp trẻ phát triển sự nhạy cảm và tai 
nghe cho âm nhạc. Đồng thời, sử dụng các loại nhạc cụ đa dạng: Khi trẻ khai thác 
hết, chơi liên tục, trẻ cảm thấy chán tôi sẽ thay đổi ngay. Ví dụ như: Dùng lời kích 
thích trẻ : “Hôm nay góc âm nhạc có đồ dùng đồ chơi mới, các con hãy đến thử 
xem”. Mỗi lần nên thay đổi 3-4 đồ dùng, đồ chơi. Giáo viên khuyến khích trẻ trải 
nghiệm, tìm tòi, khám phá những đồ dùng đồ chơi mới. Ví dụ như dưới sự giúp đỡ 
 7 chương trình cũng như các bài hát ngoài chương trình bổ trợ thêm có nội dung phù 
hợp với chủ đề và độ tuổi của trẻ. Tuyển chọn các bài hát có chất lượng nghệ thuật, 
phù hợp với lứa tuổi, chứa đựng tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, 
phản ánh được những hứng thú của trẻ:
 Về lời ca: Các bài hát có nội dung theo các chủ đề giáo dục: Chủ đề trường 
Mầm non, chủ đề bản thân, chủ đề gia đình, chủ đề nghề nghiệp, chủ đề thế giới 
thực vật, chủ đề thế giới động vật, chủ đề giao thông, chủ đề nước và mùa hè, chủ 
đề quê hương đất nước Bác Hồ. Ngôn ngữ bài hát phải đơn giản dễ hiểu, đối với 
mẫu giáo nhỡ chọn bài hát có hai lời.
 Về âm nhạc: Cần có hình tượng rõ ràng được thể hiện qua lời ca. Âm điệu 
và nhịp điệu dễ nhớ, điệu thức cũng như cấu trúc mang tính dân tộc, tiết tấu nốt 
trắng, nốt đen, móc đơn, lặng đơn, lặng đen. Có nội dung giáo dục phù hợp với chủ 
đề. 
 Âm nhạc cho trẻ phải thực hiện nhiệm vụ học tập. Nhờ có âm nhạc, trẻ em 
được học hát, học múa, học nghe và sữ dụng nhạc cụ. Vì vậy các sáng tác cần gắn 
liền với các hoạt động âm nhạc đa dạng để hình thành các kỹ năng thực hành.
 Về cấu trúc: Chọn bài hát có cấu trúc dài 10 - 12 nhịp (không kể câu nhắc 
lại)
 Ngoài ra, với những bài hát nghe thuộc làn điệu dân ca, cô có thể cho trẻ 
xem hình ảnh, clip về những cuộc thi hát dân ca, hát đối, hát quan họ ở những vùng 
miền khác. Khi trẻ được trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có 
cảm xúc hơn với những làn điệu dân ca đó.
 Ví dụ: Với những bài hát của đồng bào các dân tộc, tôi đưa hình ảnh về các 
lễ hội của đồng bào các dân tộc: Thái, Tây Nguyên Hát “inh lả ơi” Dân ca Thái. 
Hát: “Múa với bạn tây nguyên” Với các bài hát về Bác Hồ, khi nghe bài hát “Ai 
yêu nhi dồng bằng Bác Hồ Chí Minh” kết hợp cho trẻ xem các hình ảnh, clip về 
Bác Hồ với các cháu thiếu nhitrẻ sẽ thấy Bác Hồ rất hiền từ giống như một người 
ông rất gần gũi với các cháu.
 Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các bài hát phù hợp cho lớp mình 
như: Em đi mẫu giáo, cái mũi, cháu yêu bà, cháu yêu cô chú công nhân, hoa trường 
em, gà trống mèo con và cún con, em đi chơi thuyền, mùa hè đến, nhớ ơn 
BácTôi đã tiến hành trình tự như sau:
 + Đối với loại tiết dạy trẻ hát:
 Yêu cầu cơ bản là giúp trẻ hát thuộc, hát tự nhiên, diễn cảm các bài hát có 
nội dung phù hợp với độ tuổi trên cơ sở có cảm xúc và kỹ năng thể hiện: Âm cao 
thấp, sự ngân, nhắt, phát âm rỏ, có diễn cảm, điều chỉnh giọng to lên, nhỏ đi, tốc độ 
nhanh chậm để hát diễn cảm. Vì vậy trước khi dạy hát giáo viên cần cho trẻ làm 
quen mọi lúc mọi nơi để trẻ làm quen với bài hát mới. Tôi định hướng từ cuối tiết 
học trước bằng cách hát cho trẻ nghe bài sắp dạy, giới thiệu cho trẻ biết tên bài hát, 
tên tác giả, dẫn dắt trẻ nghe bằng các thủ thuật với mục đích tập trung sự chú ý của 
trẻ đến nội dung, hình tượng nghệ thuật, khơi gợi trí tưởng tượng và sự hình dung 
của trẻ. Trong quá trình học thuộc giáo viên chỉ nên sửa nếu trẻ hát sai, hát ngọng, 
 9