Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp trẻ 5-6 tuổi vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc

 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc PHỤ LỤC Nội dung Trang PHỤ LỤC 01 I. Phần mở đầu 02 1. Lý do chọn đề tài : 2 .Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 03 3. Đối tượng nghiên cứu 4. Giới hạn đề tài nghiên cứu 5. Phương pháp nghiên cứu II. Phần nội dung 04 1. Cơ sở lý luận 2. Thực trạng 07 3. Nội dung và hình thức của giải pháp 08 a. Mục tiêu của giải pháp. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp c. Mối quan hệ giữa các giải pháp 18 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu III. Phần kết luận và kiến nghị 20 1. Kết luận 2. Kiến nghị Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy1 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc Nhận thức được vai trò của giáo dục âm nhạc đối với trẻ nên trong những năm qua Phòng giáo dục và Đào tạo tổ chức chuyên đề giáo dục âm nhạc cho giáo viên về kỹ năng tổ chức hoạt động, trường chúng tôi cũng đã rất quan tâm tới việc giáo dục âm nhạc cho trẻ, qua thực hiện chuyên đề giáo dục âm nhạc hàng năm cho giáo viên dự - rút kinh nghiệm. Tuy nhiên kết quả đạt được trên trẻ chưa cao; trẻ chưa mạnh dạn hát, múa, tham gia văn nghệ vào các ngày lễ, chưa thể hiện rõ cảm xúc khi nghe nhạc, khả năng hát chưa đúng nhạc, chưa chính xác lời, Đối với trẻ vùng dân tộc thiểu số việc tiếp thu tiếng Việt một số trẻ còn gặp khó khăn, việc cảm thụ âm nhạc và hiểu ý nghĩa của bài hát ở trẻ còn nhiều hạn chế. Vậy chúng ta sẽ dạy trẻ điều gì? Dạy như thế nào? Bằng những hình thức nào? Qua đó để trẻ có thể học tốt môn giáo dục âm nhạc. Năm nay tôi được phân công dạy lớp Lá 2, 100% là các cháu dân tộc thiểu số. Tôi rất có tâm huyết với nghề và thật sự yêu trẻ, tôi mong muốn truyền đạt thật nhiều kiến thức cho trẻ, giúp trẻ phát triển hết khả năng vốn có và mong muốn âm nhạc luôn là cầu nối về ngôn ngữ cho tôi và trẻ và âm nhạc sẽ làm cho tất cả các trẻ đều hứng thú khi được tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Chính vì lí do đó mà tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Nhằm giúp trẻ 5- 6 tuổi lớp Lá 2 vùng dân tộc thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc. Trẻ tích cực và hứng thú khi được tham gia các hoạt động âm nhạc như hát, múa, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc hay khi tham gia văn nghệ vào các ngày hội, ngày lễ được tổ chức tại trường như ngày hội “Bé đến trường”, “Vui hội trăng rằm”, “Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam”, Trẻ phát triển vốn từ và ngôn ngữ phong phú đa dạng Hát đúng giai điệu bài hát, thuộc nhiều bài hát phù hợp với độ tuổi Biết thể hiện cảm xúc mạnh mẽ khi nghe, xem các tác phẩm âm nhạc. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy3 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ, tạo ra đời sống văn hóa lành mạnh, góp phần phát triển trí tuệ và thể chất cho trẻ. Trẻ mầm non là lứa tuổi học thông qua chơi, chơi thông qua học. ở trẻ 5- 6 tuổi hầu như trẻ có khả năng tri giác trọn vẹn hình tượng âm nhạc cùng với những kinh nghiệm được tích lũy từ trước như nghe hát cùng đệm đàn, xem động tác điệu bộ. Trẻ có thể chuyển đổi điệu bộ theo âm điệu, biết kết hợp khăng khít giữa thời gian với âm nhạc, vận động phù hợp toàn thân với một trình tự tương đối phức tạp trong các điệu múa hay tái hiện một số tiết tấu khó. Trẻ có thể sử dụng nhạc cụ có bàn phím ở mức độ đơn giản, có nhu cầu hoạt động âm nhạc, biết thể hiện cảm xúc khi hát múa. Trẻ có ấn tượng sâu sắc khi nghe nhạc qua đài, xem băng đĩa, biết so sánh một vài thể loại âm nhạc về âm thanh, tính chất, lời ca. Ở độ tuổi này, năng khiếu âm nhạc đặc biệt xuất hiện nhiều hơn ở bất cứ lĩnh vực nào khác. Nhiều công trình nghiên cứu phát triển của trẻ đã xác định rằng, tiến hành việc giáo dục âm nhạc ở tuổi mẫu giáo sẽ thu được kết quả tốt. Bỏ qua giai đoạn này là một thiệt thòi lớn cho các cháu trong các lứa tuổi sau. Ngoài ra trẻ mẫu giáo lớn còn biết chuyển động nhịp nhàng theo tính chất của âm nhạc, thay đổi bước chuyển động theo điệu nhạc, từ tốc độ nhịp nhàng có thể chuyển sang tốc độ nhanh hoặc chậm, thực hiện được các động tác nhảy múa chuyển động từng đôi, thứ tự từng bước chân nhảy lên phía trước, nhảy gập đầu gối, đi nhịp nhàng, chạy nhẹ nhàng, nhảy mềm tại chỗ, tham gia vào các trò chơi âm nhạc, thể hiện các bài hát và các trò chơi dân gian mà không phải bắt chước nhau. Trẻ vận động theo vòng tròn, biết mở rộng, thu hẹp vòng tròn, vận động hàng ngang. Thực hiện đúng, đẹp, diễn cảm các động tác quy định, bước đầu nghĩ được các động tác riêng, phối hợp nhịp nhàng toàn thân với động tác tay và chân. Trẻ giai đoạn này đã sử dụng được các loại nhạc cụ đệm cho bài hát như đệm tiết tấu nhanh hay tiết tấu phối hợp hoặc thổi kèn các giai điệu đơn giản. Bên cạnh những đặc điểm về khả năng âm nhạc thì những đặc điểm tâm lí của trẻ cũng liên quan đến sự tiếp nhận âm nhạc của trẻ. Ở tuổi mẫu giáo, cảm Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy5 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc với đời sống của trẻ về ngôn ngữ, tình cảm, suy nghĩ tưởng tượng cách sống tốt đẹp Do đó âm nhạc mang lại cho trẻ là một hình thức giáo dục mang tính tích cực cao, có khả năng hình thành ở trẻ một tâm hồn giàu yêu thương, giàu mơ ước trong sáng và lành mạnh. 2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu Ưu điểm: Được sự quan tâm và chỉ đạo của Ban giám hiệu và tổ chuyên môn của trường, đã tổ chức chuyên đề âm nhạc cho giáo viên trong trường dự và rút kinh nghiệm. Triển khai modul bồi dưỡng thường xuyên hè về chuyên đề giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non. Trang bị cho giáo viên dụng cụ phục vụ cho hoạt động âm nhạc như đàn organ, máy hát, ti vi, các dụng cụ âm nhạc cho trẻ em như đàn, thanh gõ, trống lắc, xắc xô, quần áo biểu diễn, tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ tham gia qua các chủ đề. Lựa chọn được các bài hát phù hợp với độ tuổi. Một số giáo viên có năng khiếu làm được một số dụng cụ âm nhạc cho trẻ chơi như dàn trống bằng long sữa, đàn bằng chai nhựa, xốp, thanh gõ bằng vỏ dừa, quạt, nơ, Hạn chế: Hầu hết các cháu trẻ dân tộc thiểu số nên hạn chế về tiếng Viêt, trẻ phát âm chưa chuẩn và rõ chữ. Một số phụ huynh chưa quan tâm đến con em mình, nhất là cho trẻ tham gia các lớp năng khiếu. Bản thân sử dụng đàn còn hạn chế. Khảo sát đầu năm: Tổng số: 22 trẻ Mức độ đánh giá Trẻ đạt Trẻ chưa đạt Ghi Phân loại khả năng của trẻ STT (Tỉ lệ %) (Tỉ lệ %) chú Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy7 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc lúc bắt đầu hát hoặc giữa các đoạn nhạc. Hát lời hát rõ ràng, bắt đầu và kết thúc bài hát đúng lúc, bắt vào giai điệu một cách chính xác. Hát to dần, nhỏ dần với các tốc độ khác nhau một cách tự tin khi có nhạc đệm hoặc không có nhạc đệm cùng với người lớn. Hát đơn ca những bài hát quen thuộc. Chính vì vậy giáo viên cần hiểu biết về hướng lựa chọn bài hát có chất lượng nghệ thuật, phù hợp với tuổi, có tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới của trẻ, phản ánh được những hứng thú của trẻ. Về lời ca: chọn các bài hát có nội dung giáo dục và theo từng chủ đề trong năm học, ngôn ngữ đơn giản dễ hiểu và những bài có hai lời. Ví dụ: như bài hát “Nhớ ơn Bác” - với giai điệu nhẹ nhàng, ngôn ngữ dễ hiểu và có nội dung giáo dục cao đó là lòng kính trọng với Bác Hồ kính yêu đồng thời cũng phù hợp với chủ đề “Quê hương - Đất nước - Bác Hồ”. Về âm nhạc: Bài hát có âm vực ở quảng 6 - quảng 8 thứ nhất. Ví dụ bài “Em yêu cây xanh” - chủ đề Bé yêu cây xanh. Về cấu trúc dài khoảng 12 - 20 nhịp. Bài hát “Chào ngày mới”. Về nội dung bài hát: Đó là những bài thể hiện tình cảm yêu thương, gần gũi, vui vẻ, đoàn kết, bài hát về môi trường xung quanh, sinh hoạt như bài “Em yêu cây xanh, Ngày vui đến trường, Chú ếch con, Việc lựa chọn bài hát rất quan trọng trong việc giúp trẻ cảm nhận được âm nhạc tốt hơn. Giáo viên lựa chọn vừa sức của trẻ thì trẻ sẽ hứng thú và nhanh nhớ lời, còn lựa chọn không hợp lí có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với độ tuổi sẽ làm giảm đi sự hứng thú của trẻ, trẻ sẽ chán và có khi còn phải gắng sức để hát, để thể hiện theo yêu cầu của cô nếu như bài hát quá cao đối với trẻ. Giải pháp 2: Tạo môi trường âm nhạc trong lớp để kích thích trẻ tích cực tham gia hoạt động âm nhạc. Do đặc điểm của lứa tuổi mầm non là chủ yếu tư duy trực quan, cho nên để tổ chức được các hoạt động âm nhạc thành công thì việc sắp xếp, tạo môi trường sặc sỡ hấp dẫn sẽ lôi cuốn trẻ tạo cho trẻ hứng thú muốn tham gia hoạt động là Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy9 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc phối hợp chơi với nhóm tạo hình trang trí váy áo làm mặt nạ hóa trang, Trẻ sẽ vô cùng sung sướng khi được sử dụng đồ dùng do chính trẻ tạo ra, để thực hiện các hoạt động âm nhạc. Tạo môi trường âm nhạc xung quanh trẻ là điều rất cần thiết đối với trẻ mẫu giáo, trẻ rất nhạy cảm với những đồ dùng đồ chơi màu sắc sặc sỡ. Do đó tạo môi trường đồ dùng đồ chơi phong phú, đa dạng và ở trạng thái mở là giúp trẻ mạnh dạn thể hiện khả năng âm nhạc của mình cũng đồng thời giúp trẻ học hỏi nhau và sửa cho nhau những câu hát chưa đúng lời, đúng giai điệu. Giải pháp 3: Cho trẻ tham gia hoạt động âm nhạc có chủ đích Đối với trẻ vùng dân tộc thiểu số cô giáo cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc thông qua hoạt động có chủ đích, tức là trực tiếp dạy cho trẻ hát, múa, vận động, chơi các trò chơi âm nhạc. Và để nâng cao khả năng âm nhạc cho trẻ thì quá trình tổ chức hoạt động có chủ đích cần có sự linh hoạt để trẻ hứng thú tham gia, từ đó hiệu quả trẻ tiếp thu được sẽ tốt hơn. Trong mỗi giờ học ta chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động như trọng tâm là ca hát thì nội dung chính là tập cho các cháu hát thuộc, rõ lời bài hát và đúng nhịp. Tuy nhiên phương pháp tổ chức cho trẻ ta không cứng nhắc là giáo viên hát trước và trẻ hát theo, mà phải tùy vào khả năng của trẻ. Ví dụ: Trẻ hoàn toàn chưa biết bài hát này thì giáo viên sẽ hát mẫu rồi tập cho trẻ hát từng câu rõ lời và đúng giai điệu, còn như có một số trẻ đã biết thì giáo viên nên đồng thời khuyến khích trẻ hát cùng và cần chú ý trong khi trẻ hát đoạn nào chưa đúng lời hoặc đúng giai điệu thì giáo viên sẽ sửa cho trẻ ở đoạn đó bằng cách giáo viên hát trước trẻ hát sau. Khi trẻ đã nhớ lời rồi thì giáo viên cần thay đổi nên sử dụng đàn nếu biết đàn để trẻ cùng hát với cô theo đàn, bằng không có thể tải nhạc beat hoặc nhờ người biết đánh đàn thu lại rồi mình mở cho trẻ hát cùng cô theo nhạc. Với trẻ khi có thêm âm thanh vui nhộn trẻ sẽ hứng thú hơn, không nên để trẻ trong một tư thế lâu là ngồi hát, đứng hát. Mặt khác giáo viên cần tổ chức thi đua, có khen thưởng để kích thích trẻ hứng thú hơn. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy 11 Một số giải pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi vùng dân tộc Thiểu số học tốt môn giáo dục âm nhạc Giải pháp 4: Cho trẻ tham gia hoạt động âm nhạc ở mọi lúc mọi nơi trong ngày. Âm nhạc đến với trẻ và đặc biệt là trẻ vùng dân tộc thiểu số không nhất thiết là vào giờ nào, âm nhạc có thể đến với trẻ bất cứ lúc nào. Trẻ càng được tiếp xúc nhiều với âm nhạc thì sẽ hình thành dần trong trẻ tình yêu âm nhạc, từ đó khả năng âm nhạc cũng được nâng cao. Hơn thế nữa âm nhạc còn là phương tiện hữu hiệu để tổ chức các hoạt động học khác. Sáng sớm khi vừa đến lớp, cô cần mở nhạc ngay để cho trẻ cảm thấy vui tươi, hứng khởi khi được đến trường. Nhạc cất lên ngày mới cho trẻ là phải vui, rộn ràng phù hợp với điều trẻ quan tâm, tạo cảm giác an toàn cho trẻ, để trẻ quên đi cảm giác xa bố mẹ. Cụ thể là các bài hát như “Vui đến trường”, “Cô giáo như mẹ hiền”. Để khởi động một ngày mới cho trẻ thì lúc nào cũng là trẻ tập thể dục sáng. Một chút nhạc cho trẻ trong quá trình đi, chạy, tập các động tác là rất quan trọng, nó kích thích trẻ vui vẻ, tự tin hơn khi thực hiện các động tác cùng cô. Đồng thời, khi tập với nhạc trẻ cảm nhận được nhịp điệu của bài hát, những bài hát dành cho trẻ tập thể dục thường là nhạc vui có tiết tấu nhanh, mạnh. Cụ thể như: “Tập thể dục buổi sáng”, “Hòa bình cho bé”. Không những thế trong các hoạt động ngoài trời; hoạt động góc hay hoạt động có chủ đích khác; có thêm một chút nhạc, trẻ được hát, được vận động theo nhạc sẽ kích thích trẻ tích cực hơn để tiếp tục hoạt động, nếu không có âm nhạc hoạt động học trở nên khô khan và buồn không đúng với tâm sinh lý trẻ là “Học mà chơi, chơi mà học”. Nhưng cũng đồng thời nhờ đó mà trẻ được tiếp xúc với âm nhạc nhiều hơn, rèn luyện được các kỹ năng cũ đã học như hát thuộc lời, hát đúng giai điệu, Dần dần khả năng âm nhạc của trẻ cũng được nâng cao. Ví dụ: Khi cho trẻ ra hoạt động ngoài trời khám phá vườn cổ tích, giáo viên cho trẻ hát bài “Ra vườn hoa em chơi” – vừa kích thích trẻ hứng khởi hơn khi được ra sân, và cũng là giáo dục trẻ khi vào vườn cổ tích của trường không được Người thực hiện: Nguyễn Thị Thủy 13