Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp sử dụng âm nhạc trong hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo Lớn tại trường mầm non

 Một số biện pháp sử dụng âm nhạc trong hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo lớn 
 tại trường mầm non
 MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................................2
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.............................................................................................4
I. Đặc điểm tình hình: .................................................................................................................4
1. Cơ sở lý luận:..........................................................................................................................4
1.1: Đặc điểm tâm sinh lý trẻ:.....................................................................................................4
1. 2 Kỹ năng của trẻ ....................................................................................................................5
1.3. Vai trò của hoạt động với sự phát triển của trẻ....................................................................6
2. Cơ sở thực tiễn:.......................................................................................................................6
2.1. Khái quát về trường mầm non .............................................................................................6
2.2.1: Thuận lợi: .........................................................................................................................7
2.2.2: Khó khăn: .........................................................................................................................7
1. Biện pháp 1: Khảo sát kiến thức âm nhạc dân gian của trẻ: ................................................8
2. Biện pháp : Tích cực đưa âm nhạc dân gian vào các hoạt động của trẻ trong ngày :..........8
3. Biện pháp 3: Đưa âm nhạc dân gian vào hoạt động tập thể:..............................................18
4. Biện pháp 4: Sưu tầm những bài dân ca, điệu lý, câu hò, những bài đồng dao dễ nhỡ phù 
hợp với lứa tuổi của trẻ ở trường mầm non..............................................................................20
5. Biện pháp 5: Sưu tầm, tự tạo các đồ dùng, trang phục, nhạc cụ cho trẻ từ nguyên vật liệu 
phế phẩm...................................................................................................................................22
. 6. Biện pháp 6: Phối kết hợp với phụ huynh tổ chức các ngày lễ ,hội ở trường mầm non
 24
7. Biện pháp 7: Mở rộng cho trẻ vốn hiểu biết về các dân tộc, các vùng miền khác nhau trên 
mọi miền Tổ quốc qua tranh ảnh, băng hình. ...........................................................................26
8. Biện pháp 8: Tham mưu đề xuất với Ban giám hiệu bổ sung kinh phí mua sắm thêm trang 
thiết bị, trang phục cho trẻ ........................................................................................................29
III. Kết quả thực hiện :..............................................................................................................30
PHẦN III. KẾT LUẬN.............................................................................................................32
1. Kết luận chung ......................................................................................................................32
2. Bài học kinh nghiệm:............................................................................................................33
3. Khuyến nghị, đề xuất:...........................................................................................................34
 1 Một số biện pháp sử dụng âm nhạc trong hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo lớn 
 tại trường mầm non
 Khi trẻ tham gia các hoạt động âm nhạc, các trò chơi dân gian, mỗi trẻ 
đều phải chấp hành tính tổ chức, sự chú ý, phản ứng nhanh, biết kiềm chế, điều 
khiển vận động phù hợp với âm nhạc, biết nhường nhịn giúp đỡ lẫn nhau. Qua 
đó, giáo dục trẻ văn hóa giao tiếp, văn hóa hành vi và tính tập thể, tạo điều kiện 
hình thành những phẩm chất đạo đức của trẻ. Âm nhạc đã quan trọng thì âm 
nhạc dân gian còn quan trọng hơn gấp bội đối với trẻ. Những cái hay ,cái đẹp, 
nét đặc sắc của dân tộc từ đời này đến đời khác làm cho làn điệu dân ca hun đúc 
cho trẻ tâm hồn của người Việt.
 * Giáo dục nghệ thuật, bồi dưỡng tình cảm dân tộc.
 Âm nhạc là một trong các bộ môn nghệ thuật giáo dục cái đẹp cho trẻ. 
Lời ca, giai điệu của bài hát, bản nhạc giúp trẻ tưởng tượng, nói lên cảm xúc của 
mình, trẻ thấy được mình có thể diễn tả những ý nghĩ, những ước mơ, những 
cảm xúc mạnh mẽ. Mỗi một quốc gia, mỗi một dân tộc đều có nét đặc thù và nền 
văn hóa riêng được lưu giữ và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Dân ca 
Việt Nam có nhiều luyến, láy, từ những làn điệu dân ca mộc mạc dễ thương đi 
từ thế hệ này sang thế hệ khác. Khi trẻ được tiếp cận với các bài dân ca các vùng 
miền trẻ dần dần có biểu tượng và hình thành tình cảm yêu quê hương đất nước 
Việt Nam. 
 * Nâng cao chất lượng âm nhạc cho trẻ: 
 Âm nhạc nói chung và âm nhạc dân gian nói riêng khi được giáo viên 
Mầm non sử dụng một cách có có mục đích, phù hợp sáng tạo sẽ hỗ trợ trẻ thu 
nhận kinh nghiệm tích cực. Qua đó tạo cho trẻ lòng yêu âm nhạc, biết cảm thụ 
âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc phong phú như: Ca hát, vận động, 
nghe hát, ca dao, hò vè, trò chơi âm nhạc. Đặc biệt, đối với trẻ Mẫu giáo nhỡ, 
giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng tốt. Từ đó, những khái 
niệm âm nhạc dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu 
âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm 
nhạc và biết cách biểu diễn các tác phẩm đó ở mức độ đơn giản. 
 Tuy nhiên, hầu như chúng ta đã lãng quên một nguồn tài nguyên giáo dục 
hiệu quả sẵn có: Đó là kho tàng đồng dao, ca dao, dân ca và trò chơi dân gian 
Việt Nam. Riêng về lĩnh vực giáo dục, kho tàng này cung cấp nội dung và 
phương pháp giáo dục tương đối rõ ràng và đầy đủ hơn cả. Những trò chơi dân 
gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng theo hình thức “vừa học, vừa chơi”. 
Những bài hát dân ca với giai điệu mượt mà, lời ca trong sáng, những bài đồng 
dao, ca dao theo cách nói vần đã làm tốt chức năng biểu đạt, giáo dục nhận, thức 
hình thành nhân cách, bồi dưỡng tình cảm, nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ. 
 3 Một số biện pháp sử dụng âm nhạc trong hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo lớn 
 tại trường mầm non
 Một đặc trưng không thể thiếu trong quá trình học tập của tuổi mẫu giáo 
là học thông qua chơi (học mà chơi – chơi mà học). Từ xa xưa, mỗi dân tộc đều 
đã nghĩ ra những trò chơi học tập để dạy dỗ con trẻ, giúp các cháu tiếp thu nền văn 
hóa dân tộc và những kiến thức của nhân loại. Trẻ con cùng nhau hát đồng dao, 
vừa hát vừa chơi như: Trò Ú tim, Nu na nu nống, Kéo cưa lừa xẻ, Trồng nụ 
trồng hoa, Dung dăng dung dẻ rất vui vẻ. Có thể thấy, ham chơi là một đặc 
tính rất phổ biến của trẻ, bởi vì vui chơi luôn tạo cho trẻ một không khí vui hòa 
nhập, không gò bó. Các trò chơi đều được quy định bằng luật chơi và kết quả 
cuối cùng được phân định bởi đúng - sai hoặc thắng - thua. Khi tham gia trò 
chơi ai cũng muốn cố gắng hết sức mình để giành kết quả. Do tính chất sôi động 
đó nên từ xưa đến nay, các trò chơi luôn là đối tượng thu hút sự tham gia đông 
đảo của mọi người, đặc biệt trẻ em.
 Với trẻ mẫu giáo, cơ thể đang phát triển, hệ thần kinh hiện ở trạng thái 
hưng phấn nên trẻ rất hiếu động, nhưng khả năng chú ý lại hạn chế. Nếu như phải 
tham gia vào hoạt động đơn điệu nào đó, trẻ sẽ cảm thấy mệt mỏi do sự nhàm 
chán gây nên. Vì vậy, trò chơi học tập nói chung, trong đó có trò chơi âm nhạc, có 
thể coi là một phương pháp đặc hiệu để khắc phục những hạn chế của trẻ. Đồng 
thời, giúp trẻ lấy lại thăng bằng để tiếp tục tham gia vào các hoạt động khác. Trò 
chơi gắn với âm nhạc đã tạo nên sự cuốn hút mạnh mẽ đối với trẻ, giúp trẻ phát 
triển trí nhớ âm nhạc, mở rộng nhận thức và tăng cường khả năng hoạt động tư 
duy. Trí tưởng tượng phong phú giúp trẻ có sự liên tưởng, sáng tạo đồng thời, 
trẻ được thả hồn mình trong các nhân vật gần gũi thông qua lời ca, những ca 
cảnh trong khi sắm vai... Đó là hình thức thể hiện sống động phù hợp với đặc 
điểm tâm lý của trẻ, là sự phát triển mạnh mẽ của tính hình tượng tư duy trực 
quan hành động và nhu cầu ham hoạt động của trẻ.
 Việc đưa âm nhạc dân gian đến với trẻ là việc làm vô cùng cần thiết, 
không chỉ với hoạt động giáo dục âm nhạc trong hoạt động chung mà nó phải 
được thực hiện thường xuyên, liên tục và phải xuyên suốt trong các hoạt động 
của trẻ tại trương mầm non.
 Âm nhạc dân gian có nhiều thể loại nên việc đưa âm nhạc dân gian đến 
với trẻ cũng có nhiều hình thức, nhiều cách làm khác nhau. Tuy nhiên, tất cả 
những việc làm đó cùng nhằm một mục đích đưa trẻ em trở về đúng với tuổi thơ 
của chính mình. Từ đó, giúp trẻ yêu quê hương đất nước, yêu con người cũng 
như những nét văn hóa đặc trưng của các vùng miền khác nhau trên đất nước 
Việt Nam. 
 5 Một số biện pháp sử dụng âm nhạc trong hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo lớn 
 tại trường mầm non
2. Cơ sở thực tiễn:
 2.1. Khái quát về trường mầm non 
 - Trường tôi là một ngôi trường đạt chuẩn quốc gia năm 2014 với cơ sở hạ 
tầng, cơ sở vật chất khang trang, đầy đủ.
 - Trường có 10 phòng học đạt tiêu chuẩn theo quy định Trường mầm non đạt 
chuẩn Quốc gia, các phòng chức năng và phòng phụ trợ khác, vườn cổ tích, bồn 
hoa, cây cảnh. Khuôn viên nhà trường rộng rãi, có cây xanh bóng mát, sân 
chơi có đầy đủ các loại đồ chơi ngoài trời. Môi trường trong và ngoài lớp được 
sắp xếp gọn gàng, vệ sinh sạch sẽ thuận lợi cho các hoạt động học tập và vui 
chơi của trẻ.
 - Trường có 370 trẻ/9 nhóm lớp với tổng số 36 cán bộ, giáo viên, nhân viên.
 - Đội ngũ giáo viên luôn yêu nghề, yêu trẻ, có năng lực và kinh nghiệm trong 
công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.
 2.2.1: Thuận lợi:
 - Nhà trường đã đầu tư, mua sắm nhiều trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phục 
vụ cho các hoạt động, đặc biệt là hoạt động âm nhạc cho trẻ như: Đàn, ti vi, máy 
vi tính, loa, đài đĩa; các đồ dùng, dụng cụ âm nhạc để trẻ học tập và biểu diễn 
như thanh gõ, sắc xô, mõ dừa, song loan, trống cơm, sáo, nón, quang gánh, 
mẹtvà trang phục biểu diễn để cô và trẻ sử dụng trong các hoạt động. 
 - BGH đã tạo điều kiện cho giáo viên được tham dự các buổi kiến tập, các lớp 
bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ.
 - Lớp được sự quan tâm của Ban Giám hiệu, tạo điều kiện tối đa về cơ sở vật 
chất cũng như đồ dùng học tập của các cháu.
 - Lớp học rộng rãi, thoáng mát, giúp trẻ hoạt động một cách thoải mái.
 - Giáo viên trong lớp có trình độ chuyên môn, nắm vững phương pháp dạy âm 
nhạc, am hiểu về âm nhạc dân gian và tác dụng của nó đối với trẻ thơ.
 - Trẻ ngoan ngoãn, thông minh, khỏe mạnh. Một số trẻ trong lớp có năng 
khiếu âm nhạc, thuộc và hiểu về âm nhạc dân gian. 
 2.2.2: Khó khăn:
 - Tuy nhiên, vốn hiểu biết về âm nhạc dân gian của đa số trẻ còn hạn chế. Trẻ 
biết rất ít, thuộc rất ít thậm chí một số trẻ không thuộc, không biết về các bài 
đồng dao, ca dao, dân ca hay các trò chơi dân gian. 
 - Việc đưa âm nhạc dân gian vào các hoạt động hàng ngày cho trẻ cũng đã 
được tiến hành nhưng hiệu quả đạt được chưa cao.
 - Giáo viên chưa có sự đầu tư nhiều trong việc tìm hiểu, khám phá, sưu tầm 
và sáng tác lời mới cho các thể loại của âm nhạc dân gian phù hợp với từng lứa 
tuổi để truyền đạt đến trẻ. 
 7 Một số biện pháp sử dụng âm nhạc trong hoạt động giáo dục trẻ mẫu giáo lớn 
 tại trường mầm non
 hóa của các dân tộc 
 Việt Nam
 Với kết quả khảo sát trên, tôi thấy vốn hiểu biết và khả năng thể hiện các 
bài hát, các làn điệu dân ca, đồng dao, ca dao và các trò chơi dân gian của trẻ 
không đồng đều, nhiều trẻ còn yếu. Từ đó tôi đã tìm tòi và đưa vào ứng dụng 
một số biện pháp sau:
 2. Biện pháp : Tích cực đưa âm nhạc dân gian vào các hoạt động của 
trẻ trong ngày :
 2.1: Đưa âm nhạc dân gian vào giờ đón trẻ :
 Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì các 
cháu chưa tự giác. Giai đoạn này trẻ tạm thời bứt ra những tình cảm âu yếm mà 
bố mẹ dành cho để đến trường. Lúc này, âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Có 
thể biện pháp này rất bình thường đối với tất cả giáo viên ở hầu hết các trường, 
nhưng một số giáo viên chưa biết chọn những ca khúc nào cho phù hợp. Tôi đã 
suy nghĩ, tìm ra một số bài hát rất lôi cuốn trẻ như các ca khúc “Em đi Mẫu 
giáo” sáng tác Dương Minh Viên bởi vì bài hát có nhịp điệu vừa phải, sắc thái 
vui vẻ trong lời ca :
 “ Nắng vừa lên em đi Mẫu giáo... 
 ...mừng vui đón em vào trường...”
 Rồi những bài“Cháu đi Mẫu giáo” của nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn, bài 
“Trường chúng cháu là trường Mầm non”của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Hoà với 
khung cảnh thiên nhiên, niềm phấn chấn đến trường của trẻ qua bài hát “Con 
chim hót trên cành cây” của nhạc sĩ Trọng Bằng. Rồi một ngày mới lại bắt đầu 
sôi động với âm thanh và màu sắc thiên nhiên qua bài “Vui đến trường” của 
nhạc sĩ Hồ Bắc.
 Ngoài ra, để tạo cho trẻ có nề nếp trước khi vào lớp phải lễ phép, tự tin 
qua bài “Lời chào buổi sáng”của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở cháu phải biết 
chào hỏi bố mẹ, cô giáo...
 Khi cho trẻ nghe những bài trẻ có thể hát theo được như ở trên, ngoài tác 
động âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ 
được học hát. Còn có nhiều bài hát không cần trẻ phải hát thuộc cũng góp phần 
tạo không khí vui vẻ khi trẻ đến trường: “Đi học” của nhạc sĩ Bùi Đình Thảo, 
“Bài ca đi học” của nhạc sĩ Phan Trần Bảng. Không chỉ giúp trẻ làm quen, nhận 
biết cuộc sống xung quanh, với một số bài hát còn cho trẻ cảm nhận được tình 
cảm của cô giáo. Cô giống như người mẹ hiền thứ hai của trẻ đã dạy dỗ và chăm 
sóc cho trẻ từng bữa ăn, giấc ngủ như trong lời bài hát:“Cô giáo”của nhạc sĩ Đỗ 
 9