Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI:
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG
 ĐỌC DIEN CẢM CHO TRẺ MẪU GIÁO
 4 - 5 TUỔI LÀM ĐỀ TÀI CỦA MÌNH
Mỗi chúng ta ai cũng biết “Trẻ em là tờ giấy trắng”.Chính vì vậy việc phát triển vốn từ cho 
trẻ là nhiệm vụ hàng đầu của giáo dục mầm non ,như BácHồ đã nói :
“Dạy trẻ cũng giống như trồng cây non
Trồng cây non được tốt thì sau này các cháu thành tốt”
Một trong những bộ môn của ngành học mầm non mà tôi quan tâm để đầu tư thực hiện 
nhiệm vụ trên đó là bộ môn cho trẻ làm quen với văn học .Đặc biệt là việc giúp trẻ có vốn 
từphong phúvà khả năng diễn đạt mạch lạc được tôi quan tâm nhất khi cho trẻ tiếp xúc với 
tác phẩm văn học ....
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Mỗi chúng ta ai cũng biết “Trẻ em là tờ giấy trắng”.Chính vì vậy việc phát triển vốn từ cho 
trẻ là nhiệm vụ hàng đầu của giáo dục mầm non ,như BácHồ đã nói :
“Dạy trẻ cũng giống như trồng cây non
Trồng cây non được tốt thì sau này các cháu thành tốt”
Một trong những bộ môn của ngành học mầm non mà tôi quan tâm để đầu tư thực hiện nhiệm 
vụ trên đó là bộ môn cho trẻ làm quen với văn học .Đặc biệt là việc giúp trẻ có vốn từphong 
phúvà khả năng diễn đạt mạch lạc được tôi quan tâm nhất khi cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm 
văn học .
Đối với tôithì việc đọc diễn cảm có nghệ thuật lại có ý nghĩa to lớn hơn nhằm giúp trẻ cảm 
thụtác phẩm một cách trọn vẹn và đầy đủ hơn. Qua đó trẻ tái tạo lại bằng hình ảnhnhững gì 
đã nghe được và gợi lên ở trẻ những tình cảmcảm xúc nhất định; trẻ chú ý say mê với cốt 
truyện và các hình tượng của tác phẩm tự sự với âm thanh nhịp điệu, nhạc vần của thơ ca. 
Điều đó là tiền đề cho sự hình thành và phát triển nhân cách , đạo đức cho trẻ thơ.
Mặt khác đọc, kể tác phẩm văn học một cách diễn cảm là một trong những nội dung cơ bản 
của môn văn học và phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở lớp mẫu giáo. Vì Đọc diễn cảmlà làm nổi bật đặc điểm, cảm xúc thẩm mỹ và đời sống tinh thần của tác phẩm, 
tạo ra mối quan hệ xúc động riêng tư của người đọc với tác phẩm.
4 .Những tiêu chí đánh giá năng lực đọc diễn cảm của trẻ
a. Có khả năng đọc các loại thể văn học khác nhau
Biết phát huy ưu thế chất giọng với từng loại thể văn học phù hợp và ưa thích.
b. Đọc rõ ràng mạch lạc
Đọc sáng hết mình, vang hết nhạc của ngôn ngữ nghệ thuật trong tác phẩm
c. Đọc thể hiện được âm điệu chủ đạo của bài văn và đó cũng là tình cảm thẩm mỹ của tác 
phẩm
d. Thể hiện sự hiều biết mối quan hệ giữa phương diện hình thức thực nghiệm ( phương 
tiện biểu đạt) và nội dung ý nghĩa tư tưởng văn học ( cái biểu đạt) của bài văn. Biết ngắt 
giọng, nhấn trọng âm lô gic, đọc đúng ngữ điệu câu hỏi, khẳng định, phủ định nhấn giọng 
những sắc thái biểu cảm cần thiết như: vui sướng, buồn rầu, xúc động tự hào, truyền đạt 
được ý tưởng tác giả. Biết nhấn mạnh tô đậm những yếu tố hình thức, nghệ thuật trung tâm 
và độc đáo của bài văn trong mối quan hệ làm sáng tỏ nội dung chủ đề và tư tưởng nghệ 
thuật của tác phẩm .
e. Đọc thể hiện được cảm xúc và sự hiểu biết riêng về tác phẩm và có những biểu hiện 
sáng tạo trong biện pháp đọc.
g. Biết khai thác những ưu điểm và hạn chế nhược điểm của cá nhân trong khi đọc. Có 
giọng đọc chân thực, bảo tồn được mối quan hệ truyền cảm giao lưu với người nghe.
B. Cơ sở thực tiễn
1. Vài nét về trường mầm non
Trường mà tôi chọn là địa điểm tiến hành điều tra là trường mầm non Yên Hoà - nơi tôi đang 
công tác . Trình độ phát triển cá nhân ở đây nói chung thuộc mức độ trung bình và có thể đại 
diện cho toàn bộ trẻ ở lứa tuổi này và đạt tiêu chuẩn khách quan của đối tượng được chọn 
nghiên cứu . ở đối tượng nghiên cứu , tôi chọn trẻ mẫu giáo nhỡ, 20 cháu
2. Điều tra vấn đề có liên quan đến đề tài
Kỹ năng đọc diễn cảm của trẻ mẫu giáo 4 -5 tuổi
-Phương pháp điều tra:
Sử dụng phương pháp đàm thoại
-Nội dung điều tra: Họ tên giáo viên : NguyễnThị Thanh Huyền
* Nội dung trao đổi:
Câu hỏi:Xin chị vui lòng cho biết việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ 4 -5tuổi đuợc thực 
hiện ở truờng ta lâu chua?
Trả lời:Việc rèn luyện kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ 4 -5tuổi đuợc thực hiện chua lâu lắm, 
khoảng 3 năm truớc đây.
Câu hỏi:Vậy chị có suy nghĩ gì về việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ?
Trả lời: Việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ, nhất là trẻ 4 -5tuổi là rất cần thiết. Nó không 
những giúp trẻ cảm thụtốt tác phẩm má còn giúp trẻ có tính mạnh dạn trong các hoạt động 
khác.
Câu hỏi:Xin chị cho biết việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ 4 -5 tuổi có những khó khăn 
gì?
Trả lời: Với trẻ 4 -5tuổirèn kỹ năng đọc diễn cảm là rất khó khăn. Bởi vì tlứa tuổi này tu 
duy của trẻ chua cao vì vậy việc trẻ thuộc đuợc thơ, truyện đã là khó khăn. đề rèn luyện kỹ 
năng đọc diễn cảm cho trẻ phải cần nhiều thời gian vàphải rèn luyện thuờng xuyên thì mới 
đạt kết quả cao.
Câu hỏi: Trong khi giảng dạy chị có những phuơng pháp gí để giúp trẻ đọc diễn cảm tác 
phẩm văn học, chị vui lòng cho tôi biết đuợc không?
Trả lời: Tôi cũng sử dụng các phuơng pháp chung nhu: phuơng pháp sử dụng đồ dùng trực 
quan, phuơng pháp trao đổi, gợi mở, phuơng pháp đọc kể tác phẩm một cách nghệ thuật ...
Ngoài ra truờng còn tổ chức nhiểu buổi văn gnhệ, ngày lễ, ngày tết để tạo điều kiện cho trẻ 
đọc kể diễn cảm các tác phẩm văn học .
* Nhận xét:
Qua cuộc trao đổi với giáo viên chủ nhiệm lớp 4 -5 ở truờng mầm non Yên Hòa, tôi thấy 
việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ đã đuợc quan tâm nhiều biểu hiệnlà sự nhận thức sâu 
sắc của giáo viên ở đây về việc rèn luyện kỹ năng đọc- kể diễn cảm và nhà truờng đã áp 
dụng các phuơng pháp dạy học phù hợp, đồng thời tạo mọi điều kiện để trẻ rèn kỹ năng đọc 
- kể diễn cảm có vai trò rất cần thiết và quan trọng đối với sự hình thành và phát triểnđạo 
đức, nhân cách của trẻ.
b. Trao đổi với trẻ:
-Thời gian: 12/2008
- Họ và tên trẻ: Nguyễn Trần Phuơng Linh 1.ổ định tổ chức :
-Cho trẻ hát một bài: “ Màu Hoa ”
2. Bài mới :
- Cô hỏi trẻ ; Các cháu có biết trong bài hát có những mầu hoa gì không?
- Đúng rồi ! Có rất nhiều màu hoa đẹp và những màu hoa ấy khiến cho cuộc sống của chúng 
ta tuơi đẹp hơn rất nhiều .Hôm naycô sẽ dạy lớp mình đọc lại bài thơ “ Hoa Cúc Vàng”, lớp 
mình có thích không?
-Cô đọc mẫu bài thơ 2-3 lần
-Cô giảng bài
+ ong và buớm gặp nhau trong một khu vuờn:
“ Con buớm trắng
Luợn vuờn hồng
Gặp con ong
Đang bay vội”
+ Buớm đang chơi nên rủ ong đi chơi cùng
“Buớm liền gọi
Rủ đi chơi”
+ Nhung ong rất chăm chỉ hút nhụy hoa làm mật ngọt, thơm cho mọi nguời, cong buớm chỉ 
thích rong chơi trong vuờn hoa đề khoe đôi cách sặc sỡ. Vì thế ong và buớm cùng bay vào 
vuờn hoa nhung ong vần lời mẹ dặn làm việc chăm chỉ. Còn buớm chỉ mải chơi
“ ong trả lời
tôi còn bận
Mẹ tôi dặn
Việc chưa xong
Đi chơi rong
Mẹ không thích”
+ Các cháu thấy bài thơ có hay không? - Cho trẻ hát 1 bài
2. Bài mới :
- Cô nói: Ngày xưa, có một cậu bé đã lên 6 tuổi rồi mà vẫn bé tí ti, bé chỉ bằng ngón tay cái 
mọi người thôi, cho nên ai cũng gọi là cậu bế tí hon. Do vậy để biết được tí hon có giúp đỡ 
bố mệ hay không, cô sẽ kể cho lớp mình nghe câu chuyện “ 3 cô tiên” lớp mình có thích 
không nào?
Cô kể diễn cảm câu chuyện hai lần ( lần 2 kết hợp kể theo tranh)-> khi kể đến câu “ Bố mẹ 
phải đi chăn trâu cho địa chủ” .Cô giải thích từ “ Địa chủ” cho trẻ hiểu ( Địa chủ là người 
giàu có nhưng keo kiệt và độc ác)
- Dùng câu hỏi đàm thoại để giúp trẻ hiểu nội dung truyện kết hợp kể trích dẫn theo tranh:
+ Tại sao mọi người lại gọi cậu bé là “ bé tí hon”?
-> vì tí hon chỉ bé bằng ngón tay cái của mọi người.
+ Ai dã giúp đỡ tí hon?
->Ba cô tiên áo đỏ, áo vàng và áo xanh đã giúp đỡ Tí hon và bố mẹ của tí hon có nhà cửa 
đẹp, có ruộng và nhiều quần áo đẹp.
+ Vì sao tí hon đuợc các cô tiên giúp
-> Vì tí hon chăm chỉ và yêu thuơng bố mẹ. Thấy vậy các cô tiên rất cảm động nên đã giúp 
gia đình tí hon.
3. Kết thúc tiết học
- Kể lại câu chuyện 1 lần nữa
-Giáo dục trẻ biết giúp đỡ yêu thuơng cha mẹ.
*. Nhận xét - củng cố - tuyên duơng.
- Củng cố lại tên chuyện, nhận xét gìơ học.
Tuyên duơng những trẻ học ngoan, nhắc nhở trẻ chua chú ý
* Nhận xét đánh giá giờ dậy.
- ưu điểm:Thực hiện đủ các buớc dạy trẻ kể chuyện biết kết hợp sử dụng tranh chuyện để 
giảng giải nội dung câu chuyện.
- Tồn tại: Giọng kể của cô chua đuợc diễn cảm, chua thể hiện rõ giọng của các nhân vật. Vì 
vậy chua thu hút trẻ vào nội dung câu chuyện.
5. Đánh giá tình hình, tìm hiểu nguyên nhân : Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ mầm non là cơ sở ban đầu cho việc cảm thụ các tác phẩm 
văn học của trẻ ở các cấp học tiếp theo. Vì vậy việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho trẻ là hết 
sức quan trọng.
2. Giáo viên phải tự rèn luyện cho mình các thủ thuật ngữ âm khi đọc tác phẩm văn học:
Để truyền thụ một tác phẩm văn học đến trẻ một cách trọn vẹn, dễ dàng thì người giáo viên 
mầm non cân phải rèn luyện nắm được các thủ thuật đọc, kể, có được kỹ năng, thậm chí kỹ 
xảo đọc diễn cảm. Việc rèn luyện này đòi hỏi người giáo viên phải đọc kĩ tác phẩm văn học 
và phân tích từng chi tiết nhỏ của tác phẩm để từ đó xác định và sử dụng đúng giọng điệu cơ 
bản, ngữ điệu, ngắt giọng theo đúng nhịp điệu, cường độ của âm thanh ngôn ngữ của mình.
Giọng điệu cơ bản là tính chất chung của giọng đọc, giọng kể khi trình bày một tác phẩm 
văn học nghệ thuật, giọng điệu cơ bản phụ thuộc vào thể loại, nội dung tư tưởng phong cách 
ngôn ngữ của tác phẩm .
ví dụ:với bài thơ “ Tết đang vào nhà” cần đọc với giọng điệu rộn ràng vui vẻ để khắc họa 
cảnh vật và hoạt động của con người rất sáng sủa, sinh động thực sự gợi tâm trạng vui 
sướng, yêu đời với mùa xuân đang tới
Hoa đào trước ngõ
Cười vui sáng hồng
Hoa mai trong vườn
Rung rinh cánh trắng
Sân nhà đầy nắng
Mẹ phơi áo hoa
Em dán tranh gà
Ông treo câu đối
Tết đang vào nhà
Với bài thơ “ Gà mẹ đếm con” giọng điệu khi đọc phải hồn nhiên, trong trẻo để thể hiện bức 
tranh thiên nhiên đẹp, tươi sáng mà giản dị, có pha chút tinh nghịch như cái nhìn của trẻ thơ.
Cục... cục... gà mẹ đếm
Một, hai, ba.. .và nhiều
Đàn gà con vừa nở
Chẳng biết là bao nhiêu cảnh câu chuyện và các nhân vật
“ Thủa xa xua, Ngọc hoàng cai quản tất cả các việc trên trời, duới đất. Ngọc Hoàng ra lệnh 
cho thần mua làm mua cho tất cả các con vật và cây cỏ có nuớc uống. Nhung đã ba năm nay 
không có một giọt mua nào. Khắp nơi đất đai nứt nẻ, cây cỏ khát nuớc chết rụi, các con thú 
cũng chết dần chết mòn vì khát. Muôn loài đều kêu than ai oán, vậy mà trời có thấu. Một 
hôm các con vật họp bàn nhau lại chúng quyết định cử Cóc lên gặp Ngọc Hoàng. Cùng đi 
với Cóc có Cáo, Gấu và Cọp...”
Đến đoạn miêu tả cuộc chiến giữa các nhân vật và tay chân của Ngọc Hoàng lại cần một 
nhịp điệu nhanh hơn cuờng độ mạnh hơn thể hiện tính chất căng thẳng cuộc chiến đấu:
“ Bầy gà vừa ló khỏi cửa, Cóc ra lệnh cho Cáo xông ra vồ gà. Biết gà bị vồ mất Ngọc 
Hoàng liền sai chó ra giữ Cáo. Chó chạy ra chỉ kịp sủa lên mấy tiếng đã bị Gấu ra chộp lấy 
tha đi. Ngọc Hoàng lại sai một toán lính ra giữ Gấu. Lần này Cọp xông ra quật chết từng 
lính không sót nguời nào.”
Liên quan đến cuờng điệu và cuờng độ phải kể đến ngắt giọng. Quãng ngắt giọng ngắn 
thuờng ở trong nhịp điệu nhanh, cuờng độ mạnh, thể hiện tính chất náo nhiệt hoặc căng 
thẳng. Quãng ngắt dài thường trong nhịp điệu chậm, cường độ nhẹ, thể hiện tính chất buồn 
bi thương.
Như vậy là các thủ thuật về ngữ âmcó vai trò rất quan trọngđối với việc rèn kỹ năng đọc diễn 
cảm cho trẻ tác phẩm văn học có cuốc hút được trẻ và trẻ có cảm thụđầy đủ những giá trị nghệ 
thuật hay không là phụ thuộc vào cách đọc của cô.
Do đó, giáo viên cần phải trang bị cho mình các thủ thuật đọc diễn cảm tác phẩm văn học
3. Sử dụng yếu tố phi ngôn ngữ khi đọc tác phẩm văn học như:
Tư thế, nét mặt, ánh mắt cử chỉ.. .để tăng thêm sức biểu cảm cho lời nói là cần thiết.
Những cử chỉ đơn giản, chân thực coa nội dung sâu sắc sẽ tăng thêm sức diễn cảm cho tác 
phẩm ; Vì thế khi truyền đạt một tác phẩm đến với trẻ người giáo viên cần chú ý đến điều này.
Vd: Khi trình bày bài thơ “ Chim chích bông” Giáo viên phải đọc với giọng vui tươi, hồn 
nhiên. Ngữ điệu của 6 câu đầu là miêu tả hơi trầm. Đoạn sau là đối thoại, ngữ điệu cần cao 
hơn có thể kết hợp cử chỉ giơ tay lên vẫy khi đọc đoạn:
“ Em hãy gọi !
Chích bông ơi!
Chim xuống nhé
Có thích không?”
Và có thể cúi xuống gật gậtđầu kết hợp nét mặt tươi vui khi đọc đoạn: