Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non

 MỤC LỤC:
Mục lục ......1
Phần I: Đặt vấn đề........3
Phần II : Giải quyết vấn đề....5
1.Cơ sở lý luận.......5
2.Thực trạng vấn đề. 
3.Những biện pháp thực hiện đề tài.............6
3.1- BP 1:Giáo viên tự học để nâng cao trình độ chuyên môn, nhận thức............6
3.2-BP 2:Xây dựng môi trường tạo cơ hội cho trẻ phát triển ngôn ngữ................6
3.3-BP 3:Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động..........................10
3.4-BP 4:Sưu tầm, sáng tác trò chơi, thơ ca........................................................17
3.5-BP 5: Phối hợp phụ huynh............................................................................19
4.Kết quả............... ............................................................19
Phần III: Kết luận và khuyến nghị ...21
1.Kết luận...........................................................................................................21
2.Bài học kinh nghiệm........................................................................................21
3.Kiến nghị- đề xuất...........................................................................................2
 1/23 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
 Trong quá trình phát triển toàn diện nhân cách con người nói chung và trẻ 
Mầm Non nói riêng thì ngôn ngữ có một vai trò rất quan trọng không thể thiếu 
được. Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt đối với trẻ 
nhỏ, đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh 
hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hoà nhập với 
cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có những lời chỉ dẫn 
của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được những quy định chung của xã hội mà 
mọi người đều phải thực hiện theo những quy định chung đó.
 Ngôn ngữ còn là phương tiện giúp trẻ tìm hiểu khám phá, nhận thức về 
môi trường xung quanh, thông qua cử chỉ lời nói của người lớn trẻ sẽ được làm 
quen với các sự vật, hiện tượng có trong môi trường xung quanh. Nhờ có ngôn 
ngữ mà trẻ sẽ nhận biết ngày càng nhiều màu sắc, hình ảnh của các sự vật , 
hiện tượng trong cuộc sống hàng ngày.
 Đặc biệt đối với trẻ 3-4 tuổi cần giúp trẻ phát triển mở rộng các loại vốn từ, 
biết sử dụng nhiều loại câu bằng cách thường xuyên nói chuyện với trẻ về những 
sự vật, hiện tượng, hình ảnh. mà trẻ nhìn thấy trong sinh hoạt hành ngày, nói 
cho trẻ biết đặc điểm, tính chất, công dụng của chúng từ đó hình thành ngôn ngữ 
cho trẻ .
2.Cơ sở thực tiễn và thực trạng của vấn đề:
*Thuận lợi:
 - BGH nhà trường nhiệt tình, có kinh nghiệm và tinh thần trách nhiệm cao luôn 
tận tình chỉ bảo và tạo điều kiện cho tôi làm tốt công việc.
- Giáo viên nhiệt tình làm đồ dùng đồ chơi sáng tạo phục vụ cho việc cung cấp 
và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi, nhanh nhẹn và đa số trẻ đi học rất đều
- Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về 
mầu sắc và hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ. 
- Phụ huynh quan tâm đến con mình và luôn cùng cô phối hợp uốn nắn sửa 
ngọng cho trẻ.
* Khó khăn: 
- Lớp có diện tích khá nhỏ, ít không gian cho trẻ thỏa sức sáng tạo.
 3/23 3. Một số biện pháp thực hiện đề tài
 Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giáo dục khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ và 
phát âm chuẩn, phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, phát triển ngôn ngữ 
mạch lạc, giáo dục văn hoá giao tiếp lời nói. Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương 
tiện phát triển thẩm mỹ, tình cảm, đạo đức. Đặc biệt nhờ có ngôn ngữ mà trẻ dễ 
dàng tiếp nhận những chuẩn mực đạo đức của xã hội và hoà nhập vào xã hội tốt 
hơn. Chính vì vậy mà trong quá trình dạy trẻ tôi đã mạnh dạn áp dụng một số 
biện pháp dạy trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua một số hoạt động sau:
3.1-Biện pháp 1: Giáo viên tự học, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên 
môn, nhận thức
*Mục đích
- Nâng cao nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của ngôn ngữ đối với trẻ 
nhỏ.
*Cách thực hiện
- Để thực hiện nghiên cứu đề tài này tôi đã tiến hành nghiên cứu và học hỏi 
thông qua rất nhiều nguồn tài liệu, tư liệu khác nhau để nắm bắt tâm lý trẻ từ nhà 
trẻ đến mẫu giáo như:
 + Qua chị em đồng nghiệp trong trường: Tôi học hỏi chị em đồng nghiệp rất 
nhiều thông qua các buổi kiến tập đặc biệt là môn hoạt động làm quen văn học, 
hoạt động góc, thông qua các giờ sinh hoạt chuyên môn chị em hướng dẫn và 
chia sẻ những kinh nghiệm tổ chức hoạt động, tổ chức trò chơi phát triển ngôn 
ngữ.
 + Qua các buổi kiến tập cấp quận và kiến tập cấp thành phố tôi đều ghi chép, 
sưu tầm các trò chơi học tập hay, mới lạ để làm tài liệu tham khảo.
 + Được nhà trường cho đi nghe giảng bài môn hoạt động phát triển ngôn ngữ 
(do cô giáo của trường Đại học sư phạm giảng dạy) do phòng giáo dục và đào 
tạo tổ chức tôi đã học hỏi được rất nhiều.
 - Qua các loại sách báo:
 + Giáo trình giáo dục học mầm non – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
 5/23 cho trẻ xem và đọc cho trẻ nghe.
 - Hoạt động hàng ngày với các bảng biểu. VD: Tìm đúng tên ở tủ đồ dùng 
cá nhân, trong các giờ sinh hoạt; Bảng trực nhật: Trẻ thay đổi tên bạn trực nhật, 
“đọc” các nhiêm vụ với sự gợi ý của hình ảnh minh họa và trợ giúp của GV. 
Quan sát thường xuyên để đọc được tên cô và một số bạn trong lớp
 + Xây dựng góc đọc sách ở các nhóm lớp, sử dụng sách như một phương tiện.
 - Đọc sách cho trẻ nghe và xem: cô cần đọc cho trẻ nghe và chỉ cho trẻ xem 
chữ đang đọc. Một số chuyện kể có thể sử dụng hình thức đọc thay cho kể trên 
lớp nếu có sách đủ to cho cả nhóm trẻ theo dõi .
 - Làm bigbook: Thường tồ chức theo từng nhóm trẻ với sự giúp đỡ của cô 
giáo( viết lời thoại, đóng thành tập). Nên sử dụng câu đơn giản, dựa trên tình 
tiết chính, lời ngắn ngọn, chữ to khi viết lời. Nếu làm sách theo chủ đề: con vật, 
đồ dùng, thức ăn, cơ thể, ngày lễ hộinên cho trẻ mô tả rồi cô giáo viết theo lời 
kể của trẻ. Trẻ rất thích quan sát người lớn viết theo những gì mình nói.
 + Một vài thay đổi nhỏ trong môi trường cũng giúp trẻ có cơ hội được 
tiếp cận với môi trường như thay tủ vị trí ngăn tủ để trẻ tìm kiếm tên, kí hiệu của 
cá nhân trẻ, bảng bé đến trường nhận biết tên và thêm giới tính, có thể phân loại 
theo nhiều dấu hiệu khác như xếp tên theo họ, theo chữ cái đầu
*Kết quả
- Trẻ sáng tạo hơn và nói nhiều hơn trong tất cả các hoạt động trong ngày
3.2.2.Đổi mới việc xây dựng môi trường ngoài lớp giúp trẻ phát triển ngôn 
ngữ
*Mục đích
- Tất cả những gì trẻ nhìn thấy được được vận dụng bằng lời nói, trẻ sẽ miêu tả 
lạo, kể lại theo ngôn ngữ riêng của trẻ
*Cách thực hiện
 - Cần chú ý hướng dẫn giáo viên thực hiện khu vực tuyên truyền ngoài lớp 
học của trẻ là nơi không những tạo môi trường chữ cho trẻ mà còn mang tính 
tuyên truyền với cha mẹ. Môi trường khi tổ chức các sự kiện, lễ hộitận dụng 
sản phẩm của trẻ như thế nào? Mục đích phát triển ngôn ngữ ? 
 - Chú trọng tạo môi trường giao tiếp, môi trường chữ viết phong phú để trẻ 
được tắm mình trong môi trường ngôn ngữ. Chú ý môi trường chữ trong cả 
khuôn viên trường chứ không chỉ trong lớp học ( khẩu hiệu, bảng biểu, thông 
báo.cho người lớn) vì trẻ có thể quan sát chữ bất cứ ở đâu và lúc nào.
 - Quan tâm hướng trẻ chú ý quan sát chữ viết xung quanh cuộc sống. Khi 
 7/23 Khuyến khích trẻ thể hiện mình bằng cách sử dụng các ngôn ngữ mở như "Kể 
cho cô nghe tiếp nào", "Tiếp theo thì sao?" Hoặc "Và sau đó thì sao?" Mời trẻ 
phát biểu ý kiến, để tất cả trẻ thấy rằng chúng có đóng góp trong lớp học. Điều 
này có nghĩa là dành thời gian để lắng nghe và phản ứng tích cực với tất cả các 
trẻ.
Ví dụ, nếu một đứa trẻ 3 tuổi làm đổ một tác phẩm ghép hình của một trẻ khác, 
bạn có thể nói với đứa trẻ đã xây tác phẩm ghép hình là "Ồ, hình như bạn đang 
muốn chơi cùng với con đó" Đây là một cách xử lý tích cực không chỉ với đứa 
trẻ đã xây hình ghép, mà còn tích cực với đứa trẻ làm đổ hình, cả hai trẻ đều giải 
thích được nguyên nhân là do mong muốn được chơi.
- Hãy hỏi trẻ nhiều câu hỏi.
+ Đưa ra câu hỏi khuyến khích trẻ suy nghĩ và câu hỏi mà bạn đang thực sự tò 
mò và muốn biết câu trả lời. Câu hỏi mở là câu hỏi mà câu trả lời gồm nhiều hơn 
một hay hai từ 
Ví dụ, hãy hỏi đứa trẻ đang chơi con lăn, "Làm thế nào con có thể làm nó đi 
nhanh/chậm/xa hơn?" Đừng hỏi những câu hỏi tu từ hoặc câu hỏi không cần câu 
trả lời. Một câu hỏi như, "Con có muốn khỏi ra ngoài chơi hôm nay để ở nhà 
dọn đồ chơi không?" đây không phải là câu hỏi mà người lớn muốn trẻ trả lời. 
Hiểu sự sáng tạo của trẻ em cho phép người lớn đặt ra những câu hỏi hay hơn. 
+ Hãy ủng hộ bằng cách hỏi các câu hỏi mở về các hoạt động sáng tạo của 
chúng, chẳng hạn như, "Con có thể kể cô/thầy nghe về bức tranh này không?" 
chứ không nên hỏi "bức tranh này vẽ gì?"
- Sử dụng lời khen thích hợp để khuyến khích trẻ.
+ Lời khen thích hợp là lời khen chân thành, có tính xây dựng và khuyến khích. 
Trẻ em phát triển mạnh khi người lớn chú ý, ghi nhận nỗ lực của chúng cũng 
như kết quả đạt được và ghi nhận những thay đổi tích cực trong hành vi và khả 
năng của trẻ theo thời gian. 
Ví dụ, tôi có thể sử dụng cạnh tranh để thúc đẩy hành vi "Bất cứ ai dọn dẹp 
nhanh nhất có thể ngồi bên cạnh cô trong giờ ăn "
- Nêu ra rõ ràng các mong muốn của mình.
 + Thay vì nói "Không được chạy," hãy nói "Chúng ta đi bộ đi." Tránh dùng từ 
"không" và "dừng lại", thay vào đó hãy tập trung vào những gì mà bạn muốn trẻ 
làm. 
Ví dụ, gợi ý cho trẻ, như "Con hãy nói với Thanh Mai là bạn có thể đi xe ba 
bánh của mình khi mình đi xong" thay vì chỉ nói "Con tự nói với bạn đi". Trẻ em 
 9/23 Trên tiết học khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là phát triển ngôn 
ngữ nói cho trẻ và còn hình thành phát triển ở trẻ kỹ năng nói mạch lạc mà 
muốn làm được như vậy trẻ phải có vốn từ phong phú hay nói cách khác là trẻ 
cũng được học thêm được các từ mới qua giờ học thơ, truyện.
 Để giờ thơ, truyện đạt kết quả cao cũng như hình thành ngôn ngữ cho trẻ thì 
đồ dùng phục vụ cho tiết học phải đảm bảo :
 + Đồ dùng phải đẹp, màu sắc phù hợp đảm bảo tính an toàn và vệ sinh cho 
trẻ.
 + Nếu là tranh vẽ phải đẹp, phù hợp với câu truyện, phía dưới phải có chữ 
to giúp cho việc phát triển vốn từ của trẻ được thuận lợi.
 + Bản thân giáo viên phải thuộc truyện, ngôn ngữ của cô phải trong sáng, 
giọng đọc phải diễn cảm, thể hiện đúng ngữ điệu của các nhân vật.
 VD1: Trẻ nghe câu truyện “ Đôi bạn nhỏ” . Tôi cung cấp vốn từ cho 
trẻ đó là từ “ Bới đất”. Cô có thể cho trẻ xem tranh mô hình một chú gà đang lấy 
chân để bới đất tìm giun và giải thích cho trẻ hiểu từ “ Bới đất”.
 ( Các con ạ , bản năng của những chú gà là mỗi khi đi kiếm ăn các chú 
phải lấy chân để bới đất, đào đất lên để tìm thức ăn cho mình , khi kiếm được 
thức ăn chú gà sẽ lấy mỏ để ăn đấy.) . Sau khi giải thích tôi cũng chuẩn bị một 
hệ thống câu hỏi giúp trẻ nhớ được nội dung truyện và từ vừa học:
 + Hai bạn Gà và Vịt trong câu truyện cô kể rủ nhau đi đâu?
 ( Đi kiếm ăn ạ)
 + Vịt kiếm ăn ở đâu? ( Dưới ao ạ)
 + Thế còn bạn Gà kiếm ăn ở đâu? ( Trên bãi cỏ ạ)
 + Bạn Gà kiếm ăn như thế nào? ( Bới đất tìm giun ạ)
 + Khi hai bạn đang kiếm ăn thì con gì xuất hiện đuổi bắt Gà con? ( Con 
Cáo ạ)
 + Vịt con đã cứu Gà con như thế nào? ( Gà nhảy phốc lên lưng Vịt , Vịt 
bơi ra xa).
 + Qua câu truyện con thấy tình bạn của hai bạn Gà và Vịt ra sao? 
 ( Thương yêu nhau)
 + Nếu như bạn gặp khó khăn thì các con phải làm gì? ( Giúp đỡ bạn ạ).
 - Cô kể 1-2 lần cho trẻ nghe giúp trẻ hiểu thêm về tác phẩm và qua đó lấy 
nhân vật để giáo dục trẻ phải biết yêu thương và giúp đỡ bạn trong lúc gặp khó 
khăn.
 11/23