Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ 3-4 tuổi trong trường mầm non

 PGD&ĐT QUẬN NAM TỪ LIÊM 
 TRƯỜNG MẦM NON TRUNG VĂN
 *****    *****
 MÃ SKKN
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Đề tàì:
Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với 
 tác phẩm văn học cho trẻ 3 - 4 tuổi trong trường mầm non.
 Lĩnh vực: Phát triển ngôn ngữ 
 Cấp học: Mầm non
 Năm học 2016 - 2017 bản của hoạt động, khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của giáo viên còn hạn 
chế, giọng đọc và cử chỉ điệu bộ chưa hấp dẫn lôi cuốn trẻ, đồ dùng đồ chơi còn 
nghèo nàn, giờ học chưa hưởng ứng, chưa phát huy được tính tích cực chủ động 
chưa phát triển.
II. Mục đích của sáng kiến
 - Nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ .
- Thông qua hoạt động giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt: Trí tuệ, đạo đức
- Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn.
 III.Đối tượng
 Lớp mẫu giáo bé ( 3 - 4 tuổi ) lớp C3 trong trường Mầm Non
 IV. Phạm vi của đề tài
-Từ tháng 09/2016 đến tháng 05/2017 tại lớp MGB (3-4 tuổi) C3 trường mầm non 
tôi công tác.
 B: NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN
 I. Khảo sát thực trạng:
 Năm học 2016-2017 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 
bé 3-4 tuổi với tổng số cháu là 41 cháu. Qua tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng 
việc tổ chức các hình thức giáo dục cho trẻ làm quen tác phẩm văn học, từ đó 
chọn lọc các hình thức giáo dục cho phù hợp với trẻ. Tuy nhiên trong quá trình 
thực hiện tôi gặp những thuận lợi, khó khăn sau:
1. Thuận lợi:
 Giáo viên luôn được sự chỉ đạo và giúp đỡ quan tâm thường xuyên, kịp 
thời của BGH nhà trường và tổ chuyên môn. Giáo viên nắm vững được trình tự 
tiến hành các hoạt động trong mỗi hoạt động dạy, được sự quan tâm giúp đỡ của 
bạn bè, đồng nghiệp. Được sự quan tâm tin tưởng của phụ huynh và yêu mến 
của trẻ.
 - Cơ sở vật chất lớp học đầy đủ.
 -Trẻ nhanh nhẹn, ngoan ngoãn, thông minh.
2. Khó khăn:
 - Do nhận thức của trẻ chưa đồng đều, ảnh hưởng đến việc rèn nề nếp thói 
quen trong các hoạt động của trẻ ở lớp.
 - Trẻ còn chưa mạnh dạn, tự tin để thể hiện mình khi có cô có bạn.
 - Ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, nói ngọng, phát âm chưa rõ ràng, nói chưa 
đủ câu.
 - Khả năng chú ý cũng như cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ không được 
đồng đều, trẻ chưa hứng thú tham gia vào tiết học.
 3 C: NHỮNG BIỆN PHÁP
I. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN.
1. Biện pháp 1: Lựa chọn nghiên cứu kỹ tác phẩm.
 Tác phẩm văn học là khâu quan trọng nhất của khoa học nghiên cứu văn 
học với trẻ mầm non cho trẻ làm quen với văn học là giúp trẻ cảm nhận được sự 
độc đáo của phong cách nghệ thuật.
 Dẫn dắt trẻ cảm nhận được giá trị của nội dung, nghệ thuật phong phú 
trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với tác phẩm văn học, 
những nét độc đáo, những cái hay, cái đẹp của văn học đã giúp trẻ hiểu biết cuộc 
sống xung quanh mình bao gồm thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng 
mà trẻ nhìn thấy được, trẻ cảm nhận được.
 Khi lựa chọn và sử dụng tôi chọn những tác phẩm phù hợp với chủ đề, chủ 
điểm, tránh chồng chéo, chọn những tác phẩm hay phù hợp với trẻ.
 Ví dụ 1: Chủ đề thế giới thực vật truyện “Chú đỗ con” để dạy trẻ. Nội dung 
truyện phù hợp với chủ đề, trẻ sẽ biết được quá trình nảy mầm của hạt thành cây 
dưới mưa xuân và ánh nắng mặt trời.
 Ví dụ 2: Chủ đề Tết và mùa xuân bài thơ “Hoa đào” để dạy trẻ qua bài thơ 
trẻ nhận ra được mùa xuân tết đến có hoa đào và không khí chuẩn bị đón Tết.
 Khi chọn được tác phẩm hay, phù hợp giáo viên xác định rõ mục đích yêu 
cầu và đưa ra được nội dung tác phẩm phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó 
giáo viên xác định được giọng kể, giọng đọc, thể hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt để 
thu hút trẻ.
 Khi lựa chọn nghiên cứu tác phẩm tôi luôn kết hợp đồ dùng đồ chơi ở lớp 
có sẵn và làm thêm đồ dùng đồ chơi tự tạo để phục vụ cho tiết học sao cho sinh 
động, hiệu quả, đạt chất lượng cao.
 Chọn được tác phẩm phù hợp và công tác chuẩn bị tốt trước khi dạy tạo cho trẻ 
có trạng thái tâm lý tốt khi tham gia hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.
2. Biện pháp 2: Đa dạng hoá các hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm 
văn học nhằm phát huy tối đa tính tích cực của trẻ.
 Trẻ mầm non lĩnh hội được thông qua hình thức "Học mà chơi, chơi mà 
học", trẻ làm quen văn học qua các hoạt động
 Các hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học trong hoạt động 
chung
 Đây là hình thức tổ chức hoạt động làm quen với văn học rất cần thiết để 
nâng cao hiệu quả dạy học và giáo dục trẻ. Ở đó trẻ được mở mang nhận thức,
 5 * Với hoạt động tạo hình:
 ` Trẻ vẽ cỏ cây - Chủ điểm Thực vật
 Tạo hứng thú cho trẻ đọc bài thơ “ Hoa kết trái ”.
 * Với hoạt động phát triển thể chất:
 Cho trẻ chơi vận động "Cáo và thỏ", cô cho trẻ vừa chơi, vừa đọc:
 Trên bãi cỏ 
 Chú thỏ con Đang rình đấy 
 Tìm rau ăn Thỏ nhớ nhé 
 Rất vui vẻ Chạy cho nhanh 
 Thỏ nhớ nhé Kẻo cáo gian
 Có cáo gian Tha đi mất
Tạo hứng thú cho trẻ đọc bài thơ “ Làm nghề như bố ” để dẫn dắt trẻ vào bài 
dạy. Khi chuyển tiếp sang trò chơi “Người đưa thư”, khi chơi trẻ đọc:
 Này bạn ơi 
 Tôi đưa thư 
 Từ nơi xa 
 Đến nơi đây
 Nào bạn hãy cho biết số nhà?
 Như vậy, thay đổi hình thức dạy học tạo không khí thoải mái, hứng thú 
trong tiết học, trẻ tiếp thu được kiến thức thật nhẹ nhàng mà hiệu quả. Muốn vậy 
cô phải thường xuyên đặt ra những câu hỏi gợi mở cho trẻ nhớ lại nội dung, 
những câu hỏi "mở" để trẻ nói lên suy nghĩ của mình tự đặt ra những câu hỏi: 
Tại sao? Phải làm sao? Như thế nào?
 Ví Dụ: Trong câu chuyện “Xe Lu và Xe Ca” ở chủ điểm giao thông
 • Trong câu chuyện Xe lu được miêu tả như thế nào?
 • Xe Ca được miêu tả ra sao?
 • Xe Ca đã chế nhạo xe lu như thế nào?
 • .Khi đi tới quãng đường bị hỏng xe ca phải làm sao?
 • Tại sao quãng đường trở lên bằng phẳng?
 • Từ đó xe Ca hiểu ra điều gì?
b. Các hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ngoài hoạt động 
chung.
 Hình thức tổ chức dạy học ngoài hoạt động chung là một hình thức tổ chức 
hoạt động của trẻ ở ngoài lớp, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ nắm vững,
 7 Không ai tinh nghịch 
 Giơ chân giơ tay 
 Phải nằm cho ngay 
 Mắt thì nhắm lại.
 Hoặc cô kể cho các cháu nghe những câu chuyện cổ tích, hát vui để trẻ đi vào 
giấc ngủ thật êm ái và thoải mái.
 Hay trong giờ trả trẻ cô đọc thơ kể chuyện cùng trẻ.
 Ví dụ 5: Trong giờ hoạt động góc giáo viên tổ chức thường xuyên cho trẻ 
tham gia vào các hoạt động góc, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân giúp trẻ thể 
hiện những cá tính, những năng lực riêng của mình qua các hoạt động góc trẻ có 
cơ hội phát triển toàn diện trẻ lĩnh hội được những kiến thức và cả kỹ năng giao 
tiếp. Trẻ phát triển sử dụng ngôn ngữ mạch lạc, rõ ràng.
 Cho trẻ tham gia vào các góc phân vai, nghệ thuật, góc văn học để phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ.
 Ví dụ 6: Ở bài thơ “Đèn giao thông” chủ đề giao thông
 • Góc xây dựng: Cho trẻ xây bến đỗ xe
 • Góc tạo hình: Cho trẻ dán, vẽ tín hiệu đèn giao thông,
 • Góc văn học: Đọc diễn cảm bài thơ qua tranh minh hoạ.
 • Góc thư viện: Cho trẻ xem sách báo, tranh, nối và các mũ đội nhân 
 vật trong truyện.
 Như vậy tổ chức cho trẻ hoạt động, làm quen với tác phẩm văn học với 
nhiều hình thức đa dạng giúp trẻ có thể tích cực tham gia một cách tích cực và 
đạt được kết quả cao.Vì vậy tôi luôn luôn học hỏi các đồng nghiệp và thực hành 
kiến tập dự các buổi thao giảng, chuyên đề của phòng, nhà trường và tự bồi 
dưỡng mình để có thêm nhiều kinh nghiệm hơn
 c. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học vào các giờ hoạt động chung.
 Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học không chỉ ở hoạt động làm quen 
văn học mà tôi còn kết hợp vào các giờ hoạt động khác như giờ hoạt động với 
âm nhạc, tạo hình, khám phá,
 Với phương pháp này tôi có thể mở rộng thêm kiến thức văn học cho trẻ
 Ví dụ 1: Khi cho trẻ hoạt động với tiết khám phá văn học ở chủ đề trường 
mầm non cô cho đọc bài thơ “Mẹ và Cô” hay chủ đề gia đình cô cho trẻ đọc bài 
“Cháu yêu bà” hoặc “Chiếc Quạt Nan” để giáo dục trẻ phải biết yêu thương bà 
và lễ phép với ông bà, cha mẹ kính trọng những người lớn tuổi.
 Hay ở chủ điểm các hiện tượng tự nhiên cho trẻ đọc bài thơ “ Ông mặt
trời”.
 9 4.Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy, làm đồ 
dùng đồ chơi tự tạo và sử dụng đồ dùng trực quan đảm bảo tính khoa học. 
thực tiễn, hiệu quả
 Cô giáo là người luôn hiểu rõ tâm lý của trẻ, trẻ rất thích hoạt động với đồ 
vật. Do đó để có chất lượng giờ học tốt thì cô giáo cần có sự chuẩn bị đồ dùng, 
đồ chơi của cô và trẻ có màu sắc hợp lý. Có tính sáng tạo và giáo dục.
 Đồ dùng đồ chơi trang trí xung quanh lớp rất quan trọng trong hoạt động 
của trẻ. Cô trang trí theo từng nhóm phong phú về chủng loại, phù hợp với màu 
sắc và kích thước của từng loại hoạt động.
 Trang trí như vậy sẽ cung cấp thêm những kiến thức về bài thơ, câu truyện 
góp phần phát triển khả năng quan sát, óc thẩm mỹ tạo cho trẻ có tâm thế vui 
trước khi vào giờ học.
 Như chúng ta đã biết kiều kiện của Mầm non còn nhiều khó khăn.Vì vậy là 
giáo viên tôi đã tận dụng những vật dụng cũ để tái chế, sửa đổi sáng tạo thành 
những hình ảnh sinh động để dạy trẻ hoạt động một cách hiệu quả, tiết kiệm, 
thiết thực.
- Tôi đã tận dụng những nguyên vật liệu dễ tìm như : vỏ sữa chua ,vỏ thạch , len 
màu các loại ,xốp màu.... để làm ra các con vật đáng yêu và ngộ nghĩnh để kích 
thích tính tìm tòi khám phá của trẻ.
 Hình ảnh: con gà, con công, con chuồn chuồn làm bằng vỏ sữa, xốp màu
 11 Hình ảnh khung sân khấu
 Khung sàn, sân khấu làm bằng gỗ được chốt đinh chắc, rèm sân khấu làm 
 bằng vải vụn viền ren đẹp.
 Như vậy chỉ cần cô ngồi bên cạnh hoặc đằng sau dùng 2 tay là chỉnh được 
các nhân vật tiến lùi theo truyện.
 Ngoài ra tôi còn sử dụng vải vụn để khâu rối tay bằng nguyên liệu (vải 
vụn, giấy bìa, kim chỉ, bông)
 Dùng vài cắt thành nhiều mảnh (tuỳ vào các nhân vật để cắt) sau đó khâu 
lại thành đầu -> nhồi bông cho thành hình, cuốn bìa cứng luồn vào giữa đầu và 
thân làm cổ.
 Một miếng vải khâu thành áo và có 2 ngón tay.
 Như vậy tôi đã điều khiển rối qua các câu truyện cho trẻ xem
 13 Bằng những nguyên vật liệu phế thải có sẵn trong thiên nhiên, tôi làm những 
con vật ngỗ nghĩnh từ những vỏ trai vỏ sò, chai nhựa, vải vụn, xốp, bìa cát 
tông
 Hình ảnh: Các con vật làm từ vỏ sữa
 Để giờ học sinh động hấp dẫn, tôi thường sưu tầm thêm đĩa kể chuyện đọc thơ 
có các nhân vật ngộ nghĩnh và lời thoại hấp dẫn để trẻ thích thú hơn.
 Thiết kế bài giảng điện tử phù hợp với nội dung, chủ đề, đưa thêm những hình 
ảnh âm thanh minh hoạ sinh động, những trò chơi hấp dẫn để dạy trẻ.
Hình ảnh: Sử dụng công nghệ thông tin vào trong hoạt động làm quen văn 
học.
 15 có thể tự đọc.Tất nhiên lúc đầu trẻ đọc theo trí nhớ, trẻ nhớ về nội dung câu 
truyện cô đã kể rồi tự kể khớp với nội dung câu truyện mà trẻ tri giác đã được 
nghe.
6. Biện pháp 6: Trò chơi đóng kịch
Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể.Qua hoạt 
động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại tâm trạng, 
hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng thời trẻ biết 
thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện.
 Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm 
được tính liên tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh được sự phát 
triển tư duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ.
 Để đạt được điều đó thì trước khi cho trẻ đóng kịch giáo viên phải cho trẻ ôn 
lại nội dung câu truyện và đàm thoại với trẻ về nội dung. Giúp trẻ hiểu sâu hơn 
về nội dung truyện và lời thoại của các nhân vật trong truyện
 Để từ đó trẻ biết thể hiện nhưng sắc thái khác nhau về ngữ điệu ,tính cách 
tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng 
điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc họa được tính cách của các nhân 
vật.
 Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng 
kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai 
theo tổ hoặc nhóm.
Ví dụ: Trong truyện “Chú dê đen”cho tổ 1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen, tổ 3 
làm chó sói để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen và thành 
thạo.
 Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong truyện và cho 
trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc này cô giáo 
là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu truyện.Khi trẻ diễn xong lên 
cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ đó trẻ xác định được thái 
độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu hay ghét.
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách sâu 
sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hóa trang cho trẻ là rất 
quan trọng. Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hóa trang cho trẻ đóng 
kịch cũng rất cần thiết Ngoài ra cũng phải chuẩn bị cho trẻ quần áo phù hợp với 
từng nhân vật mà trẻ tham gia đóng kịch, giáo viên cần khắc sâu lời nói, cử chỉ, 
điệu bộ, tính cách của nhân vật giúp trẻ nhập tốt vai của nhân vật.
7. Biện pháp 7: Tổ chức hoạt động làm quen văn học theo hình thức đổi mới
- lồng ghép các môn học - trò chơi gây hứng thú cho trẻ:
 Rèn luyện kĩ năng cho trẻ thông qua hoạt động chơi. Trẻ được vui chơi thì 
tâm lý thoải mái, trẻ sẽ hứng thú hơn trong các hoạt động khác mà cô tổ chức vì
 17