Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM, GIẢI PHÁP
 “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO 
 DỤC ÂM NHẠC CHO TRẺ MẦM NON 4 - 5 TUỔI”
 Lĩnh vực : Giáo dục mẫu giáo 
 Cấp học : Mầm non 
 Năm học 2019-2020 Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4- 5 tuổi
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
 Như chúng ta đã biết, “Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai”, trẻ em là 
mầm non tương lai của đất nước, là đối tượng được cả xã hội quan tâm. Việc tạo 
cho trẻ có một tâm hồn tươi sáng, một tấm lòng vị tha hết sức quan trọng trong 
quá trình phát triển nhân cách của trẻ. Chính vì vậy, trong những năm qua nền 
Giáo Dục nước nhà đã có nhiều sự đổi mới, cải tiến về phương pháp cũng như 
hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục trong đó có giáo dục âm nhạc. Bởi vì 
giáo dục âm nhạc có ý nghĩa hết sức to lớn trong quá trình trẻ học tập ở trường 
Mầm non, là cái nôi đầu tiên đào tạo nhân cách làm người của trẻ, là môn học 
giúp trẻ cảm nhận hết cái hay, cái đẹp của sự vật hiện tượng xung quanh và 
khám phá những điều mới lạ trong cuộc sống, là phương tiện tích cực trong việc 
giáo dục toàn diện cho trẻ ở nhiều mặt: Thẩm mĩ, đạo đức, trí tuệ, ngôn ngữ, thể 
chất...
 Thực tế cho ta thấy rằng: Trẻ em ở lứa tuổi Mầm non rất nhạy cảm đối 
với âm nhạc, trẻ em rất thích nghe nhạc và hứng thú tham gia vào các hoạt động 
có âm nhạc. Mục đích của giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức thẩm 
mĩ cho trẻ, giúp trẻ biết yêu ghét rõ ràng. Giáo dục âm nhạc còn mang đến cho 
trẻ lòng yêu thiên nhiên, yêu Tổ Quốc, tình yêu thương con người rộng lớn. 
Hình thành và phát triển thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể: Đó là tính tổ chức 
kỷ luật, tính tự chủ, mạnh dạn trước mọi người.
 Thông qua hoạt động âm nhạc, trẻ được chơi, được học, được sống chan 
hòa với lời ca, tiếng hát, điệu múa nhịp nhàng uyển chuyển cùng với các trang 
phục của các vùng miền và dụng cụ âm nhạc, tiếng đàn, tiếng trống...sẽ khiến 
tâm hồn trẻ thơ say mê, yêu đời, lạc quan hơn. Mặt khác, âm nhạc còn là một 
loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình tượng có 
sức biểu cảm của âm thanh. Âm nhạc nảy sinh từ quá trình lao động của con 
người, và gắn liền với con người ngay từ khi mới cất tiếng khóc chào đời. 
Những khúc hát ru, những bài hát dân ca, những điệu hò ví dặm, những khúc hát 
giao duyên là cội nguồn của nghệ thuật âm nhạc, là cơ sở cho sự sáng tạo của 
các nhạc sỹ, nghệ sỹ, là phương tiện giúp con người diễn tả thế giới nội tâm, 
những rung cảm tế nhị của niềm vui hay đau khổ, những khát vọng hướng tới 
tương lai...
 Âm nhạc đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu được trong đời 
sống con người, đặc biệt là đối với trẻ mầm non, âm nhạc đã đi vào lòng trẻ thơ 
ngay từ thủa còn nằm trong nôi, khi nghe tiếng ru ầu ơ của Bà, của Mẹ là các 
cảm xúc của trẻ đã được hình thành, lớn lên trẻ sẽ dần dần cảm nhận hết cái hay, 
 1/15 Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4- 5 tuổi
 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN.
 Âm nhạc vốn rất gần gũi với trẻ em nhưng ở những năm đầu tiên của 
cuộc sống, những phản ứng vui vẻ của trẻ khi nghe âm nhạc vẫn còn mơ hồ, 
thậm chí nhiều khi còn lẫn lộn giữa âm nhạc với các âm thanh khác nhau ở xung 
quanh. Khi trẻ bước vào tuổi mẫu giáo, nhất là từ 4 tuổi trở lên thì trẻ đã cảm 
nhận được những bài hát và những điệu nhạc này. Tuy nhiên lòng yêu thích âm 
nhạc ở các trẻ lại ở nhiều mức độ khác nhau. Có trẻ yêu đến độ say mê, có trẻ lại 
rất thờ ơ khi nhạc vang lên. Và mức độ yêu âm nhạc phần lớn do hoàn cảnh 
cuộc sống, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì thế cho nên giáo dục âm nhạc 
là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí tuệ 
và có sự tác động lớn đến sự phát triển tâm sinh lí của trẻ.
 Trong chương trình giáo dục mầm non, bộ môn giáo dục âm nhạc là một 
bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là 
nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện 
thiết thực cho các hoạt động giáo dục khác. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận 
không thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.
 Giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là giáo dục cho trẻ lòng yêu 
âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc phong phú 
như: Ca hát, vận động, nghe hát, múa, đọc rap, sử dụng nhạc cụ, trò chơi âm 
nhạc. Đặc biệt đối với trẻ mẫu giáo, giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những 
ấn tượng, những khái niệm âm nhạc, dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều 
kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, 
đánh giá tác phẩm âm nhạc và biết cách biểu diễn ở mức độ đơn giản.
 Tất cả những nội dung trên cần được tiến hành thường xuyên đối với trẻ. 
Đặc biệt để nâng cao tính tích cực, sự yêu thích âm nhạc đối với trẻ giáo viên 
phải tự tạo nhiều đồ chơi, đồ dùng dạy học phù hợp, tích hợp giáo dục âm nhạc 
với các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày ở trường mầm non một cách lôgic, 
có hiệu quả.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
 Thế giới âm nhạc của trẻ mầm non rất đa dạng và phong phú, được thực 
hiện thông qua các hoạt động như: Ca hát, nghe hát, vận động theo nhạc, đọc rap 
và trò chơi âm nhạc. Cùng với chủ trương đổi mới về phương pháp cũng như 
hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục của Bộ Giáo Dục thì giáo dục âm nhạc 
cũng đã có những bước cải tiến để phù hợp với yêu cầu của chương trình chăm 
sóc- giáo dục trẻ hiện nay, đặc biệt là với trẻ 4-5 tuổi. Để góp phần nâng cao khả 
năng cảm thụ âm nhạc và tạo cho trẻ có một tâm thế thoải mái, vui tươi, thể hiện 
 3/15 Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4- 5 tuổi
mẫu cũng như tham gia học tập chương trình bồi dưỡng thường xuyên, tham gia 
dự thi giáo viên dạy giỏi các cấp nên đã có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức 
các hoạt hoạt động giáo dục trẻ.
 - Các cháu thường được tham gia biểu diễn văn nghệ ở trường trong các 
ngày hội, ngày lễ cũng như các cuộc thi nên đã tạo được lòng tin nơi phụ huynh, 
chính quyền địa phương, tạo cho trẻ có được sự hào hứng tham gia các hoạt 
động âm nhạc.
b. Khó khăn:
* Về phía giáo viên:
 - Trường lớp tuy mới xây nhưng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy và 
học của cô và trẻ, chưa có phòng hoạt động âm nhạc cho trẻ.
 - Số giáo viên biết sử dụng đàn piano còn rất ít, nếu biết thì cũng đang ở 
mức độ thấp, chưa thành thạo.
 - Mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ không đồng đều, một số trẻ còn nhút 
nhát, phát âm chưa chuẩn.
 - Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học hành của trẻ, 
chưa có sự phối hợp với giáo viên.
3. Điều tra thực trạng:
 Ngay từ đầu năm sau khi nhận lớp tôi đã tiến hành khảo sát trẻ lớp tôi. 
Đây là bước đầu tiên nhằm xác định tình trạng, khả năng, đặc điểm của trẻ để tôi 
nắm được khả năng, kỹ năng cảm thụ âm nhạc và kỹ năng vận động, múa, hát 
của các cháu ở mức độ nào. Chính vì vậy, tôi đã tiến hành quan sát kỹ năng âm 
nhạc qua các hoạt động âm nhạc của trẻ lớp tôi và tôi nhận thấy rằng có một số 
trẻ rất thích thể hiện khả năng âm nhạc của mình nhưng kỹ năng ca hát, vận 
động, thể hiện, hưởng ứng cảm xúc còn chưa tốt, một số trẻ còn phát âm ngọng 
nên hát chưa được chính xác, một số trẻ còn nhút nhát, rụt dè, giọng nhỏ chưa 
tích cực tham gia hoạt động. Và tôi quyết định chọn những nội dung sau để đánh 
giá trẻ khi tham gia hoạt động âm nhạc một cách chính xác và hiệu quả. Qua 
việc khảo sát trẻ tại lớp tôi có được kết quả như sau: 
- Tổng số trẻ được khảo sát: 37 cháu (Đầu năm)
 (Bảng minh chứng ở phần phụ lục trang 15)
 Với kết quả khảo sát như trên cho tôi thấy khả năng ca hát của các cháu 
còn chưa tốt, các cháu chưa mạnh dạn và phát huy hết khả năng của mình, từ đó 
tôi đã tìm tòi và ứng dụng một số các biện pháp sau đây.
 5/15 Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4- 5 tuổi
 Bốn là, bản thân GV cần thường xuyên rèn luyện các kỹ năng âm nhạc 
(Hát, múa, đàn...) một cách thành thạo để khi tổ chức các hoạt động âm nhạc có 
thể làm chủ được mọi tình huống đồng thời xử lý các yêu cầu của hoạt động âm 
nhạc một cách chính xác đem lại hiệu quả cao trong việc giáo dục thẩm mỹ âm 
nhạc cho trẻ.
 3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động:
* Đổi mới phương pháp:
 Quá trình đổi mới phương pháp dạy trẻ làm quen với bộ môn âm nhạc 
đòi hỏi người giáo viên phải biết linh hoạt, sáng tạo khi sử dụng các nhóm 
phương pháp trong một tiết dạy để phù hợp với điều kiện thực tế của trường lớp 
và trình độ nhận thức cũng như mức độ hứng thú của trẻ. 
 Giáo viên có thể chọn một nội dung xuyên suốt trong 1 giờ học không 
cần dạy theo thứ tự dạy hát, nghe hát....
 Giáo viên không nhất thiết phải chọn 1 nội dung chính, 2 nội dung kết 
hợp. Tuỳ theo khả năng của cô và trẻ.
 Trong hoạt động âm nhạc giáo viên không nhất thiết phải giảng nội dung 
của bài hát. Có thể giảng hoặc không.
 Một phương pháp khá thành công và đã được tôi áp dụng đó là phương 
pháp dùng tình cảm khích lệ và nêu gương. Những trẻ được cô và các bạn khen, 
tuyên dương sẽ có thêm tự tin, mạnh dạn và có sự hào hứng mong chờ để được 
tham gia vào hoạt động âm nhạc ở những lần sau. Mặt khác với những trẻ yếu 
tôi cũng tìm cách động viên để trẻ không hụt hẩng mà sẽ cố gắng để được bằng 
các bạn khác bằng cách khuyến khích trẻ đó lên biểu diễn hát, múa, đọc ráp cho 
cả lớp xem hoặc hát riêng cho cô nghe...
 Trước khi tiến hành cho trẻ đến với hoạt động âm nhạc thì tôi suy nghĩ 
lựa chọn các dạng vận động minh họa phù hợp với nhịp điệu và nội dung của bài 
hát nhằm giúp trẻ cảm nhận hết giá trị nghệ thuật của bài hát.
 * Đổi mới hình thức: 
 - Trong chủ đề tôi thay đổi các hình thức mới lạ, hấp dẫn để lôi cuốn, kích 
thích sự sáng tạo và nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ. Khuyến khích 
trẻ tự nghĩ ra các hình thức khác nhau để tạo ra âm thanh từ các bộ phận khác 
nhau của cơ thể, từ các nguyên vật liệu thiên nhiên, vận động theo nhạc các bài 
hát yêu thích và tự nghĩ ra cách vận động theo nhạc của riêng mình...
Ví dụ: Trong các hoạt động âm nhạc tại lớp tôi thường xuyên thay đổi hình thức 
dạy học cho trẻ như: Dạy trẻ đọc rap: “ Con cào cào”, “Bà còng đi chợ trời 
mưa”.... Dạy trẻ cảm thụ âm nhạc qua tiết tấu nhanh-chậm của bài hát. Dạy trẻ 
luyện thanh trước khi hát. Dạy trẻ làm quen với các nốt ví dụ như nốt “La”. Dạy 
 7/15 Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 4- 5 tuổi
 chỉ điệu bộ phù hợp nội dung bài hát để giúp trẻ cảm nhận hết giá trị nghệ thuật 
 của bài hát đó. Mặt khác, tôi còn thường xuyên luyện tập các bài hát dân ca của 
 các vùng miền, các bài hát ru trong và ngoài chương trình để có thể hát cho trẻ 
 nghe.
 * Luyện giọng hát cho trẻ:
 Để luyện cho trẻ có giọng hát rõ ràng, đúng nhạc, truyền cảm cũng như 
 khả năng biểu diễn tự tin mạnh dạn trước đám đông thì trong các tiết học tôi rất 
 chú ý, quan sát để phát hiện ra những trẻ có năng khiếu để bồi dưỡng thêm 
 cũng như phát hiện ra những trẻ chưa có năng khiếu để có kế hoạch rèn luyện 
 thêm cho trẻ đó. Tôi đã rèn luyện cho các cháu bằng nhiều cách như: Cho trẻ 
 hát theo cô, hát theo băng, tự hát một mình, hát đối đáp với bạn, hát theo tiếng 
 đệm đàn của cô, hát xướng âm bài hát đó...
 (Minh chứng hình ảnh 5 trang 14)
 * Luyện đàn:
 Mỗi tiết dạy hoạt động âm nhạc mà không có tiếng đàn thì tiết dạy chưa 
thành công. Vì vậy phần đệm đàn ở đây có vai trò hết sức quan trọng, nó góp 
phần vào việc tạo hứng thú, phát triển tai nghe và cảm xúc nghệ thuật cho trẻ. 
Chính vì lẽ đó mà tôi luôn quan tâm đến việc luyện đàn và sử dụng đàn piano 
bằng cách học thuộc các nốt nhạc của bài hát, nắm được bài hát đó viết ở nhịp 
nào, phách nào, nhanh hay chậm, từ đó sẽ luyện tập đánh nốt nhạc trên phím 
đàn. Nhờ chịu khó luyện tập nên bản thân tôi đã có thể tự mình đánh đàn cho trẻ 
nghe trong tiết dạy và ở mọi lúc mọi nơi, đa số các cháu rất thích và hào hứng 
khi được nghe đàn. 
5. Biện pháp 5: Sử dụng dụng cụ âm nhạc một cách có hiệu quả:
 Âm nhạc là trừu tượng nhưng có tính giáo dục nghệ thuật sâu sắc. Vì vậy 
việc sớm hình thành tư duy trực quan và kích thích những yếu tố ban đầu là rất 
cần thiết. Vai trò của cô giáo trong vấn đề này là phải tạo được sự hứng thú say 
mê hoạt động nghệ thuật.
 Trẻ được mặc trang phục và sử dụng đạo cụ và biểu diễn phù hợp với tính 
chất âm nhạc và nội dung bài hát sẽ làm phong phú thêm đời sống văn hoá, có tác 
dụng giáo dục tình cảm đạo đức, góp phần vào việc hình thành nhân cách trẻ thơ.
 (Minh chứng hình ảnh 3 trang 14)
6. Biện pháp 6: Công tác tuyên truyền đối với phụ huynh.
 Gia đình có ý nghĩa đặc biệt, có vai trò quan trọng đối với cuộc sống và 
sự phát triển của trẻ mầm non. Giáo dục gia đình có những điểm mạnh đó là tính 
cảm xúc cao, tính linh hoạt, tính thiết thực, sự thích ứng nhanh nhạy giữa yêu 
cầu của cuộc sống và đối tượng giáo dục là con cái của chính họ. Kết quả chăm 
 9/15