Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp hướng dẫn giáo viên dạy lớp 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại trường MN Hoa Pơ Lang

 Một số biện pháp hướng dẫn giáo viên dạy lớp giúp 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại trường MN Hoa Pơ Lang I. Phần mở đầu 1 . Lý do chọn đề tài Chăm sóc giáo dục trẻ em ngay từ những tháng năm đầu tiên của cuộc sống là một việc làm hết sức cần thiết và có ý nghĩa vô cùng quan trọng “Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai” . Muốn tốt cho sự phát triển của trẻ cả về thể chất lẫn tinh thần điều cần thiết bạn phải hướng dẫn trẻ ra hoà nhập với thiên nhiên. Và cô giáo mầm non những người thầy đầu tiên ươm mầm thiên nhiên có hệ thống vào trong trẻ. Thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng tích hợp “Hướng vào trẻ, trẻ là trung tâm”. Trẻ là người khởi xướng các hoạt động, trẻ được khuyến khích tham gia vào quá trình giáo dục chứ không thụ động. Trẻ được học qua chơi, qua khám phá thử nghiệm bằng các giác quan. Người lớn giữ vai trò “trung gian”. Tổ chức môi trường, tạo điều kiện cho trẻ hoạt động nhằm phát huy hứng thú, nhu cầu và năng lực của trẻ. Trong chúng ta hẳn ai ai cũng bước qua thời thơ ấu với những cảm xúc, những kỷ niệm khó quên và đặc biệt chúng ta đã trải qua quá trình phát triển từng bước của tâm sinh lý. Hiểu được đứa trẻ muốn gì và cần gì là cả một quá trình đầy khó khăn và nỗ lực. Trẻ em trí tò mò và nhu cầu muốn tìm hiểu, muốn khám phá sự vật xung quanh rất lớn mà khả năng của trẻ còn hạn chế. Việc giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách chính xác và trọn vẹn phù hợp với khả năng và đáp ứng nhu cầu của trẻ thông qua các hoạt động thông thường : tạo hình, tác phẩm văn học, mới chỉ đem đến cho trẻ lượng kiến thức rất nhỏ. Nhưng nếu chúng ta đưa trẻ hòa nhập vào thiên nhiên, vào khoa học cuộc sống trẻ vừa lĩnh hội kiến thức mà người lớn truyền đạt, bên cạnh đó trẻ còn tự tìm hiểu và vốn kiến thức chính xác hơn, thực tế hơn. Phong cảnh bên ngoài giúp bé biết quan sát và nhận thức thế giới, thông qua những câu hỏi “tại sao? Vì sao lại thế?, ” Thiên nhiên tạo cơ hội để bé hít thở không khí trong lành và tăng cường vận động, cần thiết cho sự phát triển thể chất cũng như tâm hồn trẻ qua các hoạt động như hoạt động ngoài trời. Các chuyên gia giáo dục cho rằng, vận động ngoài trời sẽ tăng khả năng chú ý và tư duy sáng tạo cho trẻ. Nhờ đó, bé sẽ giảm được nguy cơ mắc chứng bệnh tăng động giảm chú ý. Trải qua năm năm làm giáo viên thường xuyên tiếp xúc gần gũi với trẻ và bây giờ đứng ở cương vị quản lý chuyên môn hơn ai hết tôi hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý cũng như khả năng, nhu cầu của trẻ. Việc tìm ra một số biện pháp hướng dẫn giáo viên giúp trẻ cần chú ý hướng đến việc giáo dục trí tuệ, cảm xúc khám phá khoa học, hòa nhập với thiên nhiên trong tiết dạy đã có kết quả rất lớn trên trẻ và phát triển toàn diện ở trẻ. Trong quá trình tôi tham gia dự giờ thăm 1 Một số biện pháp hướng dẫn giáo viên dạy lớp giúp 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại trường MN Hoa Pơ Lang + Tìm hiểu các đối tượng trẻ trong lớp về các mặt: tiếp thu nhanh, tiếp thu chậm, trẻ hiếu động, thụ động tại trường. - Kiểm tra đánh giá trên trẻ rồi rồi phân loại trẻ giỏi, khá, trung bình, để có biện pháp và kế hoạch rèn luyện cho phù hợp. - Quan sát các hoạt động của trẻ. - Kiểm tra đánh giá các hoạt động của trẻ. c) Phương pháp thống kê toán học: thu thập, tổng hợp, trình bày số liệu điều tra để có kết quả từ khái quát đến cụ thể của vấn đề đặt ra. II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận Đối với giáo dục Mầm non, phương pháp giáo dục phải tạo điều kiện cho trẻ trải nghiệm, tìm tòi, khám phá môi trường xung quanh dưới nhiều hình thức, đáp ứng nhu cầu, hứng thú của trẻ. Chú trọng đổi mới tổ chức môi trường giáo dục nhằm kích thích và tạo cơ hội cho trẻ khám phá, thử nghiệm. Kết hợp hài hòa giữa giáo dục trẻ trong nhóm bạn với giáo dục cá nhân. Tổ chức hợp lý các hình thức hoạt động cá nhân, theo nhóm nhỏ và cả lớp, phù hợp độ tuổi của nhóm/lớp, với khả năng của từng trẻ, với nhu cầu và hứng thú của trẻ và với điều kiện thực tế. Chương trình giáo dục mầm non nhằm giúp trẻ phát triển hài hòa về các mặt thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, kỹ năng xã hội, thẩm mỹ, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Khi tiếp xúc với trẻ thường bắt gặp những điều bất ngờ ở trẻ như: tại sao lại có mưa ? Tại sao cá lại biết bơi ? Tại sao con không được hái hoa đẹp? Tôi luôn trăn trở và muốn gửi đến bài viết này để muốn trả lời câu hỏi tại sao cần phải giáo dục trẻ từ thiên nhiên ngay trong những năm đầu đời. Bởi vì trước hết trẻ sẽ phát triển ý thức về sự tôn trọng và quan tâm đến môi trường sống ngay từ khi còn nhỏ. Thứ hai, sự tác động tích cực đối với môi trường tự nhiên cũng là một phần quan trọng cho sự phát triển sức khỏe của trẻ. Và sự tác động qua lại này cũng nâng cao khả năng học hỏi của trẻ. Trẻ được sống gần gũi với thiên nhiên, điều đó sẽ tuyệt vời hơn nhiều sách vở, từ ngữ. Trong mọi hoạt động đều hướng vào trẻ và trẻ hoạt động tích cực giáo viên chỉ giữ vai trò “trung gian”. Bản thân tôi từng là giáo viên và bây giờ làm công tác chuyên môn nên tôi đúc rút được một số kinh nghiệm và đã tìm ra một số biện pháp giúp trẻ khám phá khoa học tố nhất. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Trường MN Hoa Pơ Lang: + Tổng số học sinh : 439 trẻ , nữ 219 trẻ , dân tộc 249 trẻ Trong đó trẻ 5-6 tuổi : 133 trẻ, nữ 64 , dân tộc 86 trẻ. 3 Một số biện pháp hướng dẫn giáo viên dạy lớp giúp 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại trường MN Hoa Pơ Lang - Trường có nhiều điểm trường và cách xa nhau khó khăn trong công tác quản lý theo dõi trẻ cũng như sự giao lưu giữa các trẻ trong trường. - Số trẻ chưa qua các lớp dưới còn chiếm số phần trăm nhiều. - Hơn 50% trẻ trong trường là con em dân tộc thiểu số nên sự tiếp thu, nhận thức giữ các trẻ chưa đồng đều. - Một số giáo viên chưa thực sự năng động, sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, việc ứng dụng CN TT trong các tiết dạy còn hạn chế dẫn đến chất lượng chưa cao. * Nguyên nhân chủ quan Nhìn chung đội ngũ giáo viên trường Mầm non Hoa Pơ Lang trong những năm gần đây đã có nhiều tiến bộ trong chất lượng giáo dục. Tuy nhiên đội ngũ giáo viên trường Mầm Non Hoa Pơ Lang chúng tôi còn chênh lệch nhiều về trình độ đào tạo, về năng lực chuyên môn, sự sáng tạo và linh hoạt tổ chức các hoạt động cho trẻ so với các trường còn hạn chế. Thứ nhất: Đó là việc giáo viên chưa thực sự chủ động, linh động trong việc chuẩn bị môi trường cho trẻ khám phá và các trò chơi vận động cho trẻ chưa được đồng đều. Thứ hai: Là do giáo viên sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng trẻ, chưa thực sự chú ý đặc điểm cá nhân trẻ. Thứ ba: Là chưa biết cách lồng ghép cho trẻ qua các môn học, các trò chơi dân gian và dưới các hình thức khác nhau. Thứ tư: là do giáo viên chưa thực sự tích cực làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo một cách thường xuyên. Công tác làm đồ dung, đồ chơi còn mang tính đối phó. Thứ năm : Một số giáo viên chưa nắm vững đặc thù của môn học, chưa xác định rõ đề tài cần khai thác. Chính vì những điều kiện nêu trên đã làm ảnh hưởng không ít tới chất lượng giảng dạy môn khám phá khoa học. * Nguyên nhân khách quan Trường có 7 điểm, các điểm trường không tập trung nên việc quản lý và chỉ đạo các hoạt động gặp nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi của trẻ mặc dù đã được đầu tư, mua sắm nhưng vẫn còn thiếu so với yêu cầu thực hiện chương trình, phòng phục vụ học tập, các công trình vệ sinh, nước sạch còn tạm bợ, thiếu thốn. Trường có hơn 2/4 trẻ em thuộc vùng đồng bào DTTS, con hộ nghèo và cận nghèo còn chiếm tỷ lệ cao, số cháu theo học lớp lá chưa qua các lớp dưới chiếm 1/3 việc tiếp cận với một số bài tập bài dạy còn rụt rè ít nói, ít thổ lộ có một số cháu chưa biết nói tiếng phổ thông nhiều, có cháu cá biệt không thích làm theo cô mà chỉ tự ý làm theo ý mình nên việc tiếp cận học môn khám 5 Một số biện pháp hướng dẫn giáo viên dạy lớp giúp 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại trường MN Hoa Pơ Lang đáp hợp lý trẻ sẽ thấy vui hơn hứng thú hơn từ đó trẻ mạnh dạn tự tin hơn trí tò mò của trẻ sẽ được phát huy hơn. Chính vì lẽ đó hằng năm chúng tôi quán triệt giáo viên học bồi dưỡng chính trị hè và tham gia các chuyên đề do Phòng, cụm chuyên môn, nhà trường tổ chức một cách đầy đủ và nghiêm túc. Luôn quan tâm tạo, điều kiện cho giáo viên học thêm để nâng cao trình độ, và ngay từ đầu năm học tôi lập kế hoạch cụ thể bồi dưỡng kiến thức cho giáo viên theo từng thời điểm phù hợp. Biện pháp 2: Lập kế hoạch tổ chức hướng dẫn giáo viên Dựa trên kế hoạch năm học của nhà trường xây dựng và căn cứ vào nội dung trong chương trình theo độ tuổi; Căn cứ vào thời gian, thời điểm tôi hướng dẫn giáo viên lựa chọn đề tài phù hợp vào giai đoạn nào của chương trình năm học. Căn cứ vào mức độ phát triển, khả năng thực tế của trẻ, tôi đã xây dựng kế hoạch hướng dẫn chỉ đạo giáo viên nội dung môn học cho trẻ, xác định độ khó của từng tiết và sắp xếp theo trình tự để đưa vào hướng dẫn trẻ cho phù hợp đi từ dễ đến khó đảm bảo củng cố, phát triển những gì trẻ đã biết, đồng thời chuẩn bị môi trường tốt nhất có thể. Nội dung trong chương trình đã được trình bày theo mức độ tăng dần từ dễ đến khó, đồng thời phù hợp với từng chủ đề chủ điểm, phù hợp với các hoạt động khác và các sự kiện. Sau đó tiến hành xây dựng một số chuyên đề và cho giáo viên cùng góp ý đúc rút kinh nghiệm hướng cho giáo viên nắm vững phương pháp Tiếp tục kiểm tra khi giáo viên lên lớp và có kế hoạch chỉnh sửa kịp thời, đồng bộ. Luôn chú trọng đến vấn đề tuyên dương những giáo viên làm tốt, kịp thời giải đáp những thắc mắc những vấn đề giáo viên chưa rõ để giáo viên thực hiện tốt hơn. Biện pháp 3: Tích cực sưu tầm và làm đồ dùng đồ chơi tự tạo đẹp, sáng tạo phù hợp Như chúng ta đã biết tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng chiếm ưu thế. Hình tượng trực quan là nguồn thông tin thẩm mĩ với tư cách là một phương tiện dạy học nó hỗ trợ tốt cho việc giảng dạy cho trẻ khám phá khoa học trong việc kết hợp giữa quan sát, diễn giải và so sánh để trẻ hiểu và có thái độ thân thiện với môi trường xung quanh. Để giờ học đạt hiệu quả thì công tác chuẩn bị đồ dùng phù hợp, đẹp, khoa học là rất quan trọng. Trong thời đại hiện nay, đồ dùng đồ chơi hiện đại được trang bị ngày càng nhiều đã làm giảm đi thời gian đầu tư cho việc làm đồ dùng, đồ chơi của giáo viên rất nhiều so với trước đây. Tuy nhiên từ thực tế khó khăn chung của toàn ngành nói chung và của xã Dur Kmăl nói riêng số kinh phí được cấp về trường 7 Một số biện pháp hướng dẫn giáo viên dạy lớp giúp 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học tại trường MN Hoa Pơ Lang Tận dụng vườn hoa, vườn rau, cây cố, không gian để trẻ khám phá. Thiên nhiên ngoài tác dụng giúp trẻ khám phá môi trường có hiệu quả còn có một số tác dụng: Ra ngoài trời trẻ được tắm nắng, hít thở không khí trong lành, thoáng mát, được vận động trong điều kiện rộng rãi, thoải mái, làm tăng sự hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, tăng sự trao đổi chất, rèn luyện sự thích nghi với tác động của các yếu tố tự nhiên, tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Giúp trẻ mở rộng thêm tầm hiểu biết về sự vật hiện tượng xung quanh, làm giàu xúc cảm thẩm mỹ, trẻ được mở rộng diện tiếp xúc, được trực tiếp quan sát tiếp xúc các sự vật hiện tượng sống động trước mắt làm phong phú vốn biểu tượng và giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của môi trường xung quanh. Tạo điều kiện để trẻ vận dụng những hiểu biết, kiến thức, kỹ năng đã học và hoàn cảnh thực tiễn. Vì vậy việc lựa chon môi trường sao cho phù hợp với trẻ là rất quan trọng. Giáo viên luôn tìm chọn những địa điểm thực sự gần gũi và gây hứng thú với trẻ dựa trên thực tế mà trường mình có (sân trường, gốc bàng, vườn hoa, vườn rau, bể nước, ) Trên cơ sở đó biến những điều không có thành có bằng cách khi cho trẻ ra dạo chơi tôi bí mật giấu một đồ vật mà tôi muốn trẻ tìm hiểu rồi tạo tình huống cho trẻ thấy. Khi đó trẻ sẽ tò mò và cùng xúm xít lại tìm hiểu đặt câu hỏi, như vậy tự nhiên đã có một môi trường học tập thật sự gây hứng thú cho trẻ. Môi trường đa dạng, phong phú hấp dẫn sẽ gây hứng thú cho trẻ và tạo ra kết quả của hoạt động cao nhất. Từ đó góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện giữa cô và trẻ, giữa trẻ và giáo viên. Qua việc vận dụng khi thực hiện trong môi trường học tập, tôi nhận thấy trẻ các lớp tham gia sôi nổi hơn. Biện pháp 5: Tổ chức cho trẻ tham quan dạo chơi thực tế Ngay từ đầu năm tôi tham mưu với nhà trường lên kế hoạch cho trẻ đi tham quan thực tế phù hợp với từng thời điểm phù hợp với một số đề tài. Bởi có những đề tài như “ Tìm hiểu về nghề bộ đội”, “Tìm hiểu về trường tiểu học” nếu chỉ qua tranh ảnh và đồ dùng thì trẻ không cảm nhận được hết kiến thức cô cần truyền đạt vì trẻ chưa thực sự cảm thấy hứng thú. Ví dụ: Cho trẻ tham quan doanh trại bộ đội cho trẻ biết được công việc của các chú, bãi tập luyện, phòng ăn, phòng ngủ, nề nếp sinh hoạt gọn gàng ngăn nắp của chú bộ đội. Chọn địa điểm thích hợp để trẻ được các chú bộ đội kể về công việc của đơn vị chú khuyến khích trẻ những câu hỏi mà trẻ muốn. Tổ chức cho trẻ tặng hoa và hát tặng các chú một số bài hát. Chính vì vậy việc tạo điều kiện cho trẻ có cơ hội đi tham quan thực tế cho trẻ trải nghiệm trẻ sẽ dễ dàng cảm nhân được sự vật hiện tượng một cách đầy đủ nhất. Đồng thời qua các buổi tham quan đó không những trẻ lĩnh hội kiến thức một cách trọn vẹn mà trẻ còn được giao lưu với nhau một cách tự nhiên từ đó 9