Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt lĩnh vực âm nhạc

 1. Phần mở đầu: 1.1. Lý do chọn đề tài. Âm nhạc là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với con người. Đặc biệt đối với trẻ mầm non, những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà, vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, những bài hát ru luôn là người bạn đồng hành của trẻ nhỏ, đưa trẻ vào những giấc ngủ an lành với những điệu nhạc du dương, êm ái qua tiếng hát của mẹ. Nó như một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi gia đình. Trong chương trình giáo dục Mầm non hiện nay, bộ môn giáo dục âm nhạc là bộ môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích , là nguồn hứng thú mạnh mẽ để giúp trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục. Nói cách khác có thể coi âm nhạc là bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Giáo dục âm nhạc trong trường Mầm non là giáo dục cho trẻ lòng yêu âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động như: Dạy trẻ ca hát, vận động, múa, trò chơi âm nhạc. Đặc biệt đối với trẻ 5 - 6 tuổi giáo dục âm nhạc đã đem lại những ấn tựơng khó quên, những lời ca tiếng hát giúp trẻ hình thành trong tâm hồn, tạo điều kiện cho trẻ phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây chính là tiền đề ban đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc và biết cách trình bày ở mức độ đơn giản. Giáo dục âm nhạc còn hình thành cho trẻ lòng yêu Tổ quốc , yêu thiên nhiên, tình yêu thương con người rộng lớn. Hình thành và phát triển thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể. Đó chính là tổ chức, kỹ luật, tự chủ, mạnh dạn trước mọi người. Giáo dục âm nhạc còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức qua học tập, vui chơi trong cuộc sống. Là giáo viên mầm non tôi nhận thấy trẻ em bây giờ rất năng động và sáng tạo, trẻ có thể bắt chước cô giáo một cách rất tài tình. Vì vậy, tôi luôn mong muốn truyền đạt thật nhiều kiến thức cho trẻ, giúp trẻ phát triển hết những khả năng vốn có của mình. Với trách nhiệm đó tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất 1 Âm nhạc nó là loại hình nghệ thuật có giá trị biểu cảm cao, vì nó tác dụng đến người nghe về cả âm nhạc và lời ca, nó phản ánh cuộc sống sinh hoạt, tâm tư tình cảm của con người và nó gần gũi với con người được đông đảo công chúng yêu thích. Trong trường Mầm non, âm nhạc là một hoạt động được thực hiện thường xuyên liên tục và được lồng ghép các hoạt động của trẻ nó là cầu nối giữa hoạt động này với hoạt động khác và nó luôn luôn tạo nguồn cảm hứng mạnh mẽ nhất để lôi cuốn trẻ tập trung tham gia vào các hoạt động. Qua nhiều năm giảng dạy, tôi được bồi dưỡng về chuyên môn do phòng giáo dục triển khai tập huấn rộng rãi về các trường Mầm non, đến từng giáo viên từ trung tâm đến tận miền núi, Với nhiều giải pháp để thực hiện có hiệu quả. Bên cạnh đó, việc dạy bộ môn âm nhạc cho trẻ, tôi luôn chuẩn bị rất chu đáo về giáo án, đồ dùng trực quan như : Đàn, băng đĩa. Khi tổ chức hoạt động tôi luôn sáng tạo và linh hoạt nhằm lôi cuốn trẻ tập trung vào giờ hoạt động âm nhạc. 2.1.1. Thuận lợi: Năm học 2018 - 2019 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi theo chương trình giáo dục Mầm non, lớp học kiên cố có đủ diện tích rộng, thoáng mát, cơ sở vật chất đầy đủ. Bên cạnh đó được sự quan tâm chỉ đạo sát sao về chuyên môn của ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện mua sắm trang thiết bị về bộ môn âm nhạc như : Máy vi tính, băng đĩa, quạt múa, phách gõ và tôi làm thêm các loại mũ âm nhạc theo chủ đề và đồ dùng âm nhạc . Mặt khác, lớp tôi có 34 cháu và 33 cháu đã được học qua mẫu giáo nhỡ. Vì thế cháu rất tích cực, hứng thú tham gia vào hoạt động, Nhất là bộ môn âm nhạc Nhà trường xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết luôn quan tâm giúp đỡ lẫn nhau, người dạy lâu năm chia sẽ kinh nghiệm cho người mới vào nghề nên tôi được học tập thêm rất nhiều về chuyên môn nghiệp vụ. Trẻ đi học đều, chuyên cần nên trẻ rất có nề nếp. Đa số cháu trong lớp nhanh nhẹn, mạnh dạn, khả năng tiếp thu nhanh, một số trẻ được tham gia hoạt động văn nghệ của nhà trường. 3 Từ kết quả điều tra thực tiễn của lớp . Bản thân tôi luôn luôn suy nghĩ, trăn trở làm thế nào để tìm ra giải pháp tối ưu nhất để thực hiện đề tài đạt hiệu quả cao. 2.2 Các giải pháp: Trong thực trạng đó, cũng như nhận thức được tình hình thực tế hiện nay, tôi đã suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu tìm ra những giải pháp nhằm giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt lĩnh vực âm nhạc như sau: * Giải pháp 1: Lựa chọn nội dung xây dựng kế hoạch. Với đặc điểm trẻ dể nhớ nhưng cũng chóng quên. Vì vậy, tôi đã phối hợp với giáo viên trong lớp lựa chọn những tác phẩm âm nhạc (bài hát) có nội dung ngắn ngọn, dễ hiểu, tính chất giai điệu vui tươi, dễ thuộc, như: Ngày vui của bé , em tập đánh răng, em làm bác sỹ . Tham mưu với Ban Giám hiệu dự kiến chủ đề để xây dựng chương trình phù hợp với độ tuổi. Chủ đề thực hiện Tên bài hát Ghi chú - Ngày vui của bé Trường Mầm non - Đêm trung thu - Vui đến trường - Em tập đánh răng Bản thân - Cái mũi - Cả nhà thương nhau Gia đình - Tiết tổng hợp “ Gia đình bé yêu” - Em làm bác sỹ Nghề nghiệp - Nghe hát: “ Hạt gạo làng ta” - DVĐ: Lớn lên cháu lái máy cày. - Tổng hợp “ Ước mơ của bé”. - Em yêu cây xanh Tết và mùa xuân - Ra vườn hoa em chơi - Em đi trong tươi xanh 5 Đô rê mí, gương mặt thân quen nhí cho trẻ xem nhằm kích thích sự hứng thú của trẻ. * Giải pháp 3 : Tổ chức tiết học nhẹ nhàng, linh hoạt. Với đặc điểm âm nhạc của trẻ 5- 6 tuổi là những cảm xúc âm nhạc diễn ra khá mạnh mẽ nhưng cũng chóng qua đi, ít để lại ấn tượng. Vì vậy, khi giáo dục, dạy học cho trẻ, tôi đã tiến hành cho trẻ “Học mà chơi - chơi mà học” lấy trẻ làm trung tâm, theo chương trình giáo dục mầm non mới. Mỗi hoạt động học âm nhạc tôi xây dựng theo các cách khác nhau, mỗi giờ học chọn một nội dung trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động cụ thể: VD1 : Nếu trọng tâm dạy kỹ năng (dạy hát), tôi tập trung vào nội dung chính là dạy cho trẻ hát thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng nhạc. VD 2 : Nếu trọng tâm dạy kỹ năng (dạy vận động theo nhạc), tôi hướng dẫn trẻ cách vận động theo bài hát để tạo cho bài hát hay hơn, trẻ hứng thú hơn như: - Bài hát "Em tập đánh răng" vận động minh họa theo bài hát; - Bài hát "Cháu yêu cô chú công nhân " vỗ tay theo phách; - Bài hát "Bé quét nhà " vỗ tay theo nhịp - Trẻ hát đúng, hát hay chưa đủ, cần dạy trẻ vận động theo nhạc, biết phối hợp âm nhạc với nhịp điệu. Trẻ vừa hát vừa vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc. Hầu hết các bài hát đều có thể cho trẻ vận động múa. Vì múa là hoạt động nghệ thuật, dùng hình thể để biểu hiện tư tưởng, tình cảm của một tác phẩm. Múa và âm nhạc có tương quan mật thiết với nhau. Có thể cho trẻ mặc trang phục theo bài hát, giúp trẻ biết trang phục của một số vùng miền theo nội dung bài hát. Khi chọn bài hát tôi luôn lựa chọn những tác phẩm có nội dung phù hợp, thể hiện được nội dung chính của bài dạy hát. Việc dạy trẻ vận động nhịp nhàng theo nhịp điệu âm nhạc không chỉ giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi lại vững vàng mà nhờ đó, tất cả những vận động của tay chân, thân mình nhờ có sự phụ hoạ âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàng hơn. Vận động theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp, duyên dáng. VD 3: Nếu trọng tâm là nghe hát (nghe nhạc), tôi chú ý lựa chọn những hình thưc hợp lý như: nghe cô hát, nghe qua băng dĩa CD, vừa nghe vừa xem qua 7 một quá trình : học mà chơi - chơi mà học và ở mọi lúc mọi nơi . Chính vì thế ở mọi lúc mọi nơi chúng ta cần cho trẻ làm quen với hoạt động âm nhạc vào giờ đón, trả trẻ .Tôi cho trẻ nghe các bài hát trong và ngoài chương trình phù hợp với lứa tuổi mẫu giáo . trẻ được nghe nhiều lần sẽ cảm nhận được giai điệu của bài hát . Từ đó trẻ thích nghe hát và hát như các bạn . Hoạt động ngoài trời , hoạt động góc cũng cần cho trẻ làm quen với ca âm nhạc, hát những bài có liên quan đến chủ đề, đề tài sắp học, sắp dạy . Ví dụ : Khi cho trẻ hoạt động ngoài trời “ Quan sát vườn hoa ”. sau khi quan sát vườn hoa xong cô cho trẻ làm quen bài hát ‘ Màu hoa ". Thông qua đó trẻ được làm quen bài hát mới , đồng thời cô giáo dục trẻ biết chăm sóc bảo vệ hoa . Cô giáo hình thành cho trẻ tình yêu thiên nhiên cuộc sống Trong mỗi tiết học , mọi hoạt động đều tích hợp giáo dục âm nhạc cho trẻ , có thể cho trẻ làm quen những bài hát mới , hoặc ôn luyện lại những bài hát đã học tuỳ theo từng đề tài , từng chủ đề của bài dạy . Ví dụ : + Khi dạy trẻ học tiết thơ : “ Mèo đi câu cá ”- chủ đề “ Thế giới động vật ”. Cô có thể cho trẻ hát bài “ Thương con mèo ”. Qua đó giúp trẻ được ôn luyện lại bài hát đã học và nhằm gây hứng thú cho trẻ vào giờ học . + Dạy trẻ chuyện "Bàn tay có nụ hôn" kết hợp cho trẻ nghe bài hát "Bàn tay mẹ " từ đó bổ trợ cho việc giáo dục trẻ tình thương yêu mẹ và những người thân trong gia đình . Hoặc tiết LQMTXQ “ làm quen động vật sống trong rừng ” chủ đề “ Động vật sống trong rừng ” . Khi vào bài dạy cô bắt bài hát “ Đố bạn ” cho trẻ cả lớp hát sau đó cô trò chuyện với trẻ các con vừa hát bài hát gì ?; Trong bài hát nói về những con vật nào ? trong bài hát nói về các con vật sống ở đâu ? . Thông qua đó cô giới thiệu vào bài một cách nhẹ nhàng giúp trẻ ham thích học hơn . Không những âm nhạc chỉ dừng lại tích hợp , lồng ghép vào tiết thơ , LQMTXQ , mà ca hát còn lồng ghép tích hợp vào các hoạt động khác như : Tạo hình , thể dục, toán , hoạt động góc, hoạt động ngòa trời, sinh hoạt chiều. Trong một giờ hoạt động chung, trẻ không thể hát thuộc và vận động thành thạo bài hát, mà trẻ ở lứa tuổi này rất dễ nhớ nhưng mau quên nên với tôi hoạt động ở 9 Ví dụ: Khi vận động theo nhạc « Cái mũi » trẻ múa chưa đúng nhịp và lời bài hát thì cô có thể tập cho trẻ múa và nhún đúng nhịp điệu bài hát. * Giải pháp 6: Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào các tiết học âm nhạc. Thường xuyên vào các trang web như you tobe.com, blog socnhi.com, nhạc cuatoi.vn để tìm các tư liệu phù hợp với nội dung bài dạy, sau đó sử dụng máy chiếu làm các hiệu ứng với hình ảnh, ảnh động, sdile show, video clip kết hợp với các phần mềm pwerpoint, kidpic, photoshop để xử lý hình ảnh và sử dụng trong bài dạy. Ví dụ: Ở chủ đề động vật, dạy bài hát “Đố bạn” tôi có thể kết hợp cho trẻ xem clip về thế giới động vật, tương ứng với mỗi câu hát, đến câu hát về con vật nào thì trẻ xem hình ảnh tương ứng về con vật đó. Trẻ có thể vừa hát vừa bắt chước các hành động của các con vật trong bài hát như con khỉ, con voi, con gấu Như vây tiết học của trẻ sẽ thêm sinh động và vui nhộn hơn. Với những bài nghe hát thuộc làn điệu dân ca, có thể cho trẻ xem hình ảnh hoặc clip về những cuộc thi hát dân ca, hát đối, hát quan họ hội Lim. Khi trẻ được trực tiếp xem các đoạn video clip, trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với những làn điệu dân ca đó. Ví dụ: Khi cho trẻ nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi cho trẻ xem đoạn clip các liền anh, liền chị quan họ đang hát giao duyên, hay hình ảnh các chị hai, chị ba quan họ với nón thúng qoai thao và những bộ quần áo mới ba, mớ bảy cho trẻ xem. Với những giọng hát chuyên nghiệp mượt mà tình cảm, những bộ áo quần rực rỡ sắc màu và phong cảnh hữu tình, trẻ sẽ cảm thụ chính xác hơn về các làn điệu dân ca của các vùng miền. Với những bài hát của đồng bào các dân tộc, tôi đưa hình ảnh lễ hội của các đồng bào của dân tộc Thái, Tây Nguyên Với các bài hát về Bác Hồ, ví dụ: Khi cho trẻ nghe bài hát “Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh”, tôi kết hợp cho trẻ xem clip về Bác Hồ với các cháu thiếu nhi, lúc đó trẻ sẽ thấy Bác Hồ rất hiền từ giống như một người ông gần gủi với các cháu. Với những trò chơi âm nhạc tôi sưu tầm những âm thanh gần gủi trong thực tế như các hiện tượng thiên nhiên: Tiếng suối chảy róc rách, tiếng mưa rơi rì rào, 11 Tóm lại: Giáo dục âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ mầm non, âm nhạc gắn liền với con người từ lúc chào đời cho đến khi giã từ cuộc sống. Những tác phẩm âm nhạc được nghe từ thuở bé thường để lại những dấu ấn rất sâu sắc và khá lâu dài trong tình cảm, nhận thức của con người. Âm nhạc có sức mạnh vô cùng to lớn, thể hiện một cách tinh tế thế giới nội tâm của con người, làm cho cuộc sống vui tươi, hồn nhiên hơn. 2.3 Hiệu quả của sáng kiến: Qua một thời gian áp dụng những giải pháp trên, cùng với sự chỉ đạo, giúp đỡ của Ban Giám hiệu nhà trường, sự hỗ trợ góp ý của các bạn đồng nghiệp trong nhóm lớp, qua một thời gian rèn kỹ năng âm nhạc cho trẻ tại thời điểm này trẻ đã nắm được kiến thức, kỹ năng âm nhạc như sau: Đã thực sự hình thành ở trẻ kỹ năng âm nhạc và trẻ hát thuộc bài hát , nhớ được tên bài hát, tên tác giả. Rèn luyện lỹ năng ghi nhớ có chủ định và thể hiện giọng hát. Phát triển ngôn ngữ, trí tuệ cho trẻ qua quá trình dạy trẻ kỹ năng âm nhạc. Phát huy hết khả năng âm nhạc cho trẻ giúp trẻ ham thích học môn âm nhạc. Trẻ hát tự nhiên, rỏ lời, hát đúng cao độ, trường độ của tác phẩm. Trẻ múa hát nhịp nhàng và biết vỗ tay theo nhịp theo phách, theo tiết tấu một cách tự tin, hồn nhiên dưới hình thức biểu diễn vui tươi, nhí nhãnh Thông qua các hoạt động như lễ hội, nêu gương cuối tuần, biểu diển liên hoan văn nghệ của lớp. Trẻ thể hiện nhiều bài hát hay, phong phú và đa dạng về nội dung cũng như giai điệu. Vì vậy, kết quả đạt được khá mỹ mãn, cụ thể như sau : Xếp loại Khả năng âm nhạc Xếp loại tốt Xếp loại khá Xếp loại TB yếu Trẻ hát thuộc bài hát,nhớ tên bài hát, 14/34= 41,2% 15/34= 44,1% 5/34= 14,7% 0 nhớ tên tác giã Vỗ tay theo nhịp, theo 14/34= 41,2% 14/34= 41,2% 6/34= 17,6% 0 13