Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi biết đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số trong phạm vi 10

 "Một số biện pháp giúp dạy trẻ 5 - 6 tuổi biết đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số trong phạm vi 10". "Làm quen với toán" ở lứa tuổi mầm non vô cùng quan trọng trong việc cung cấp những kiến thức ban đầu cho trẻ. Cho trẻ làm quen với những biểu tượng toán ngay từ tuổi mầm non là một việc rất cấn thiết vì đó chính là cơ hội tốt để giúp trẻ hình thành phẩm chất, năng lực hoạt động cho mình như: Tìm tòi quan sát, so sánh thông qua hoạt động với toán để giúp trẻ hình thành những biểu tượng về toán như: Số lượng, kích thước, hình dạng, định hướng không gian để sau này trẻ vững vàng tự tin hơn khi tiếp nhận những kiến thức của môn toán những giai đoạn tiếp theo. Thế nhưng trong quá trình dạy trẻ làm quen với toán để giúp trẻ nhận biết sâu sắc, có được những kiến thức mà mình mong muốn thì vấn đề không thể thiếu được ở đây đó là: Phải truyền thụ những kiến thức của giáo viên đến với trẻ. Giáo viên cần phải tìm tòi, khám phá, nghiên cứu để tải những kiến thức nội dung cần mang đến cho trẻ, sao cho trẻ cảm thấy đơn giản, gần gũi mà lại dễ hiểu. Như vậy giờ học mới có hiệu quả. Nhưng để đạt được hiệu quả thì giáo viên phải tìm ra phương pháp mới sáng tạo giúp trẻ tiến thu một cách dễ dàng hơn, qua đó để trẻ được hoạt động một cách hứng thú. Việc dạy cho trẻ nắm chắc các kiến thức trong hoạt động làm quen với biểu tượng toán sơ đẳng, không những giúp cho trẻ học bộ môn toán sau này dễ dàng hơn mà còn giúp cho trẻ tiếp thu kiến thức của các môn học khác một cách nhanh nhạy và chính xác hơn. Dạy trẻ về biểu tượng toán là dạy trẻ cách làm quen và hình thành cho trẻ các biểu tượng toán về tập hợp, số lượng, phép đếm Trong đó yêu cầu của nội dung này là trẻ phải đếm được thứ tự trong phạm vi đếm 10. Đây là một trong những nội dung chính nằm trong các nội dung khác của việc dạy học cho trẻ làm quen với biểu tượng toán. Do vậy việc cho trẻ làm quen với toán trong chương trình giáo dục mầm non là một hoạt động hết sức quan trọng trong việc hình thành kiến thức cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi. Thông qua việc cho trẻ làm quen với toán người lớn mà cụ thể là cô giáo giúp cho trẻ hiểu sâu hơn về những kiến thức toán học. Vậy làm thế nào để giúp trẻ 5-6 tuổi học tiết đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số trong phạm vi 10 có hiệu quả đó là câu hỏi tôi luôn đặt ra và cũng là lý do tôi chọn đề tài: "Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi biết đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số trong phạm vi 10". Trong phạm vi khả năng và trách nhiệm của mình, tôi chỉ tập trung nghiên cứu: "Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi biết đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số trong phạm vi 10" trong trường Mầm non hi vọng rằng từ những biện pháp đưa ra sẽ giúp trẻ 5 - 6 tuổi có hứng thú hơn trong việc làm quen với toán. a. Thuận lợi: Ví dụ: Cắt những chú thỏ bằng mút gián lên tường, vẽ các bức tranh con vật, phương tiện giao thông, treo những chiếc vòng nhiều màu sắc v v nói chung trang trí theo chủ đề, cho trẻ đếm và có thể học các môn khác. Chúng ta biết rằng trẻ nhỏ luôn yêu thích cái đẹp, trí tưởng tượng của trẻ là vô cùng phong phú do vậy môi trường học tập xung quanh trẻ là một yếu tố cực kỳ quan trọng kích thích đứa trẻ tư duy và sáng tạo. Chúng ta cần tạo cho trẻ một tâm lý thật thoải mái, coi lớp học như ngôi nhà thân yêu của mình và trong ngôi nhà đó trẻ được tham gia dọn dẹp, trang trí, sáng tạo theo ý mình. Chính vì vậy tôi đã khuyến khích trẻ sưu tầm đồ chơi, tranh ảnh để trang trí lớp học theo chủ đề. Tôi xây dựng góc toán phong phú, nhiều chủng loại sắp xếp bố trí đồ chơi gọn gàng, đồ chơi luôn để ở tư thế “mở’’ để kích thích trẻ hứng thú hoạt động, đồ dùng đồ chơi phải đảm bảo thuận tiện cho thao tác sử dụng, được xắp xếp sao cho dễ lấy, dễ cất và đặc biệt có thể sử dụng vào các môn học và các hoạt động khác. Góc toán phải được bố trí thật nổi, thật đẹp mắt, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, lại vừa đảm bảo tính chính xác. Các đồ dựng đồ chơi trong góc toán được phân chia thành từng “mảng” riêng biệt. Ví dụ: Trong hoạt động góc cho trẻ cắt tranh từ những hoạ báo, những quyển truyện tranh đã cũ, sách, báo, tranh những con vật, cây, quả và trang trí ở “ góc học toán” của lớp dán theo mảng và gắn các chữ có số tương ứng, các hình ảnh được trang trí theo chủ đề trẻ vừa đến quan sát vừa tập đếm. Chính những việc làm tưởng như rất đơn giản này đã góp phần hình thành ở trẻ sự say mê tìm tòi, tính cẩn thận trong công việc và củng cố thêm phần kiến thức về toán cho trẻ. Vào các giờ hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ sưu tầm và vẽ, cắt, dán hình ảnh trong sách báo có liên quan đến bộ môn toán để làm “ sách” . “ tập san” V í dụ: khi học số 9 thuộc chủ đề thế giới động vật thì trẻ sẽ cắt, vẽ 9 con cá, 9 con mèo, 9 con thỏ vv dán vào trang “sách” và viết số tương ứng, đến hết chủ đề này, lại sang chủ đề khác ở bài khác trẻ lại sưu tập tiếp dần dần trẻ có bộ sưu tập về tập hợp số lượng của môn toán rất phong phú. Biện pháp thứ hai: Tự làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy toán. Đối với trẻ mẫu giáo tất cả các hoạt động của trẻ đều phải dựa vào đồ dùng trực quan, nếu không có đồ dùng trực quan thì không mang lại hiệu quả, đặc biệt là muốn cho trẻ học tốt môn toán thì cần có đồ dùng trực quan đẹp, đầy đủ hấp dẫn và luôn được làm mới, phù hợp với sở thích và phù hợp với chủ đề. Để có đủ đồ dùng, đồ chơi cho trẻ hoạt động trong quá trình làm quen với toán ngay từ đầu năm học tôi rà soát lại đồ dùng, đồ chơi hiện có ở lớp, bám sát vào chương trình giáo dục mầm non mới, thông tư 02 để xem lớp mình còn thiếu những đồ dùng, đồ chơi gì từ đó để lên kế hoạch mua sắm và làm đồ dùng, đồ chơi cho từng chủ đề, kịp thời và đầy Ví dụ: Khi cho trẻ đi tham quan, đi dạo, ta có thể hỏi trẻ “ có bao nhiêu luống rau, có bao nhiêu cây bàng ở quanh sân trường từ đó trẻ đếm để biết và cũng cố thêm kiến thức cho trẻ. Không những thế tôi còn luyện tập cho trẻ trong hoạt động vui chơi cũng lồng ghép vào giúp trẻ làm quen với các kiến thức ban đầu về toán. Khi trẻ chơi ở góc tạo hình cho trẻ nặn một số loại quả. Tôi hỏi cháu B con nặn được bao nhiêu quả? Muốn biết được có bao nhiêu quả con cùng đếm và biểu thị số cùng cô nhé. Cứ như thế hôm thì tôi hỏi cái này? Hôm thì tôi hỏi cái khác để giúp cho trẻ hình thành chính xác và diễn đạt tốt về ngôn ngữ toán. Muốn trẻ học tốt toán thì phải rèn luyện các thao tác, kỉ năng thường xuyên để đảm bảo nguyên tắc: “Học đi đôi với hành” Vì thế tôi đã tích hợp lồng ghép kiến thức kỹ năng về toán vào các môn học khác cho trẻ. Ví dụ: Khi cho trẻ học tiết tạo hình tô màu hoa và lá mùa xuân sau khi trẻ đã hoàn thành tôi cho trẻ đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số. Hoặc khi cho trẻ hoạt động âm nhạc tổ chức trò chơi. Thỏ nghe hát nhảy vào chuồng, tôi cũng có thể lồng ghép toán vào. Tôi chọn 7 cái vòng và mời 7 trẻ chơi và gợi hỏi trẻ số bạn chơi có số lượng là mấy dùng số mấy để biểu thị? Thông qua mọi lúc mọi nơi có điều kiện để bồi dưỡng cho trẻ có năng khiếu, trẻ chậm nhận biết, từ đó giúp trẻ hoạt động một cách tích cực hơn khi làm quen với toán. Biện pháp thứ năm: Tổ chức gây hứng thú cho trẻ trong giờ hoạt động chung. Tổ chức giờ hoạt động chung là một hoạt động bắt buộc đối với thời gian quy định, phù hợp với đặc điểm của từng độ tuổi. Thông qua thời gian hoạt động chung giúp trẻ phát triển toàn diện các mặt tư duy, trí tưởng tượng nhằm giúp trẻ cũng cố chính xác kiến thức mà trẻ đã được làm quen ở mọi lúc mọi nơi. Để giờ hoạt động chung đạt kết quả cao. Sau khi chuẩn bị đầy đủ mọi điều kiện như giáo án, đồ dùng trực quan, trẻ làm quen mọi lúc mọi nơi thì điều quan trọng đầu tiên là đòi hỏi mỗi giáo viên cần nắm chắc yêu cầu của bài học và tình hình của lớp để chọn phương pháp dạy cho phù hợp lôi cuốn trẻ, nhất là khi giới thiệu bài cần sử dụng những thủ thuật để giúp trẻ hứng thú vào giờ hoạt động chung. Trong tiết học toán, việc sử dụng lời nói đầu, dẫn dắt vào bài mới lạ, gây ấn tượng, thì mới thu hút sự chú ý của trẻ, làm cho trẻ hứng thú, tinh thần thoải mái khi học. Ví dụ: Khi dạy trẻ biết tạo nhóm có 6 đối tượng, nhận biết chữ số 6 ở chủ đề “bản thân”. Tôi đã nghĩ ra chủ đề xuyên suốt giờ học đó là “sinh nhật búp bê tròn 6 tuổi”. Mở đầu tiết dạy trong tiếng nhạc “chúc mừng sinh nhật” các cháu được lên đốt nến và thổi nến, nói những lời chúc mừng sinh nhật có ý nhĩa, trẻ được đếm số nến, tặng quà cho búp bê. Sau đó trẻ sẽ được bày cỗ sinh nhật búp bê. Như vậy trẻ rất thích thú. Ví dụ: Hoạt động1: ổn định tổ chức, gây hứng thú Như vậy, 3 nhóm các con vật các bạn vừa tìm được đều có số lượng 9, 2 nhóm rùa và cá trên bảng của cô cũng có số lượng là 9. Để biểu thị cho các nhóm đối tượng có số lượng là 9 , cô chọn chữ số 9. Hôm nay, cô cho các con làm quen chữ số 9. Trên tay cô cũng có thẻ chữ số 9. Các con lắng nghe cô phát âm( số 9) Cô phát âm 2 lần. Cho trẻ chọn thẻ số 9 giống cô cầm đưa lên trước mặt. Cho trẻ phát âm: Tập thể, nhóm, cá nhân Thấy buồn, 2 con rùa còn lại cũng đi về. Nhóm rùa về hết, nhóm các chú cá cũng muốn về, các con hãy giúp 9 con các đi về và cất thẻ số 9. Việc đặt ra các tình huống có vấn đề để cô và trẻ cùng giải quyết sẽ gây cho trẻ được trí tò mò và thích thú. Biện pháp thứ sáu: Sưu tầm một số trò chơi mới. Trò chơi là một trong những trực quan vô cùng quan trọng trong hoạt động làm quen vói biểu tượng toán, trẻ được “Học mà chơi – chơi mà học”. Là một đặc điểm nổi bật của trẻ mẫu giáo thông quá các hình thức chơi, trẻ sẽ nhận nhiệm vụ học một cách tự nhiên, nhẹ nhàng không căng thẳng, không gò ép. Trẻ hào hứng chơi khi trong trò chơi xuất hiện những trực quan hấp dẫn. Tuy nhiên các trò chơi không nên lặp đi lặp lại ở cùng một tiết học, sẽ dẫn đến trẻ bị nhàm chán, không hứng thú tham gia hoạt động.Yêu cầu của trò chơi phải được nâng dần nên qua mỗi lần chơi thì mới phát huy tính sáng tạo tính tích cực của trẻ, chính vì vậy tôi đã nghiên cứu, xác định nội dung bài dạy để chọn trò chơi cho phù hợp, tuỳ từng trò chơi mà tôi tổ chức cho trẻ chơi theo nhóm, tổ, cá nhân và tập thể. Trong hoạt động làm quen với biểu tượng toán tôi thường sử dụng trò chơi học tập, và lựa chọn trong nhiều trò chơi học tập để áp dụng với từng bài cho phù hợp Ví dụ: Trò chơi “Về đúng nhà” Tôi thường sử dụng trong phần ôn luyện cho tập hợp số lượng, phép đếm. Trò chơi 1: “Câu cá:( Chủ đề thế giới động vật ). Chuẩn bị: Mỗi tổ 1 cần câu có móc câu, 10 con cá, trên miệng mỗi con có làm vòng tròn để trẻ câu Luật chơi: Trẻ phải nhảy qua các con suối (số con suối tương ứng với số lượng cần dạy trẻ, ví dụ 5, 6, 7, 10) không dẫm vào vạch và câu được cá bỏ vào giỏ. Nếu dẫm vào vạch phải quay trở lại. Cách chơi: Chia lớp làm 2 (Hay 3) đội tuỳ ý, số trẻ bằng nhau. Lần lượt từng trẻ phải nhảy qua các con suối (Ví dụ bài số 8 thì 8 con suối ).Sau đó cầm cần câu, câu cá bỏ vào giỏ. Cứ như vậy bạn này về, bạn khác tiếp tục lên. trong thời gian “một bản nhạc”, tổ nào câu được nhiều cá là thắng cuộc. trên màng hình với tiếng gáy ò ó o các hiệu ứng, âm thanh, tiếng động các hình ảnh sinh động làm hứng thú với trẻ từ đó gây được sự chú ý với trẻ hơn. Từ những biện pháp đưa ra tôi đã thu được một số kết quả như sau: * Đối với bản thân: - Nắm chắc phương pháp dạy bộ môn làm quen với toán. - Nâng cao phong cách nghệ thuật lên lớp. - Bài dạy có nhiều sáng tạo. Sưu tầm, lồng ghép được nhiều trò chơi đưa vào dạy trẻ một cách nhẹ nhàng, gây được hứng thú cho trẻ. - Nội dung và các hình thức đưa ra phù hợp với yêu cầu bài dạy, phù hợp với trẻ được đồng nghiệp đánh giá cao. Các giờ làm quen với toán đều được xếp loại khá giỏi. - Với sự cố gắng của bản thân, sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh, đồng nghiệp tôi đã tận dụng được nhiều nguyên liệu sẵn có để tạo ra rất nhiều đồ dùng đồ chơi để đưa vào dạy trẻ. * Đối với trẻ: Sau khi thực hiện các biện pháp trẻ lớp tôi rất hứng thú hoạt động, tiến bộ rõ rệt cụ thể như sau: - 90% - 96% trẻ hứng thú học, hiểu nội dung bài học thích học toán mà đặc biệt là tiết đếm, nhận biết số lượng, nhận biết chữ số trong phạm vi 10 - Trẻ hứng thú chơi trong góc toán. Sáng tạo trong giờ chơi. - Số trẻ đánh giá lĩnh vực phát triển nhận thức loại tốt chiếm 85% - 90%. - Vốn từ của trẻ phong phú, diễn đạt ngôn ngữ toán chính xác mạch lạc hơn. - Quan trọng nhất là trẻ mạnh dạn tự tin trong giao tiếp. Linh hoạt và có kỹ năng trong giờ học toán. Toán học rất cần thiết trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Chương trình toán học ở trường mầm non góp phần hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ, là những kiến thức tiền khoa học, trang bị cho trẻ những kỹ năng cụ thể nhằm giúp trẻ có bước đầu thực hành định hướng trong các mối quan hệ toán học. Nội dung, phương pháp, biện pháp phải phù hợp với đặc điểm sinh lý của trẻ. Cần sử dụng hợp lý các phương pháp, biện pháp trong tiết dạy sẽ làm tăng hứng thú học tập của trẻ đặc biệt là phương pháp trò chơi, làm cho việc học của trẻ trở lên thoải mái nhẹ nhàng hơn Trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, môn làm quen với toán đóng vai trò quan trọng nhằm hình thành cho trẻ những biểu tượng ban đầu về toán học, nhất là đối với trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi, cho trẻ làm quen với số lượng, kích thước, hình dạng, định hướng trong không gian sẽ là những kiến thức cơ bản nhất là tiền đề giúp trẻ tiếp thu kiến thức khó hơn ở bậc học trên. Ở độ tuổi 5-6 tuổi, thường chú trọng vào việc cho trẻ làm quen với con số, phép đếm .Từ những vấn đề trên việc tìm ra biện pháp tốt nhất để hình thành những biểu tượng toán sơ đẳng