Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học

 Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học
 MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU:.......................................................................................................................2
I/. Lý do chọn đề tài:......................................................................................................................2
II/. Mục đích nghiên cứu: ..............................................................................................................3
III. Đối tượng nghiên cứu:.............................................................................................................3
B. PHẦN NỘI DUNG: ...................................................................................................................5
I/. Cơ sở lý luận:..............................................................................................................................5
II/. Cơ sở thực tiễn: ........................................................................................................................5
 1. Thuận lợi:................................................................................................................................5
 2. Khó khăn:................................................................................................................................5
III/. Một số biện pháp: ...................................................................................................................6
 1. Biện pháp 1: Giáo dục văn học ở mọi lúc mọi nơi:..............................................................6
 2.Biện pháp 2: Dạy trẻ cảm thụ văn học trên tiết học.............................................................6
 3.Biện pháp 3: Giúp trẻ cảm thụ văn học thông qua giờ hoạt động góc .............................14
 4. Biện pháp 4:. Giúp trẻ cảm thụ văn học thông qua giờ hoạt động thư viện:..................14
 5. Biện Pháp 5: Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học: .........................16
IV. Kết quả đạt được: ..................................................................................................................18
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM ....................................................................................................18
C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ: ...................................................................................20
I. Kết luận: ....................................................................................................................................20
II.Kiến nghị :.................................................................................................................................20
 Page 1 of 20 Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học
đòi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác 
phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những 
phương pháp, biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ 
tác phẩm văn học.
 II/. Mục đích nghiên cứu:
 Văn học là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn biết sữ 
dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những 
từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng 
tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ. Thông qua nội dung 
các tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính yêu ông bà, 
bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ.Xuất phát từ những vai trò cụ thể 
đó cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen với văn học là môn học không thể thiếu 
trong trương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Ví vậy việc nâng cao chất lượng dạy trẻ 
làm quen với tác phẩm văn học là vấn đề quan trọng trong đỗi mới hình thức tổ 
chức giáo dục mầm non.Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, 
yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể 
chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những 
giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, 
hứng thú dối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay cái 
đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn 
học nghệ thuật như đọc thơ. Kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch; Cao hơn là tiến tới 
sáng tạo ra những vần thơ, câu chuyện theo tưởng tượng của mình, góp phần hình 
thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Vì thế mà mục đích nghiên của đề tài là 
giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học.
 III. Đối tượng nghiên cứu:
 Trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non
 IV. Thời gian nghiên cứu và địa điểm nghiên cứu: 
 -Thời gian 1 năm : 2014- 2015
 V.Phương pháp nghiên cứu:
 Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết: thông qua đọc các tài liệu sách 
báo, tạp chí có liên quan đến vai trò của văn học đối với trẻ 5-6 tuổi.
 Phương pháp điều tra: điều tra khảo sát việc vận dụng môn văn học trong 
dạy học cho trẻ 5-6 tuổi.
 Page 3 of 20 Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học
 B. PHẦN NỘI DUNG:
 I/. Cơ sở lý luận:
 Thực tế cho ta thấy rằng những biểu hiện về thái độ tình cảm, suy nghĩ của 
con người khi tiếp xúc với một tác phẩm văn học rất đa dạng và phong phú Ví dụ: 
Như những vui buồn khi đọc tác phẩm văn học dẫn đến những biểu hiện khóc cười 
của người đọc từ đó cho ta thấy rằng nghệ thuật của các tác phẩm văn học đã có 
một sức mạnh kỳ diệu. nhưng đối với trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo vấn đề cảm thụ và 
hiểu tác phẩm văn học mới chỉ là bước đầu vì tư duy của trẻ còn hạn chế, vốn kinh 
nghiệm chưa cao. Trẻ em chưa thể hiểu được ý nghĩa tìm ẩn trong mỗi câu chuyện 
thế nhưng trẻ rất thích được nghe người lớn kể chuyện, thích đọc thơ hoặc những 
bài đồng dao, ca dao phù hợp với lứa tuổi. Mục đích của việc cho trẻ làm quen văn 
học là giúp cho trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ là phương tiện hình thành đạo 
đức cho trẻ biết yêu ghét rõ ràng. Làm quen văn học còn hình thành cho trẻ lòng 
yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con người rộng lớn. Hình thành và phát 
triển thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể đó là tính tổ chức kỷ luật tự chủ mạnh dạn 
trước mọi người. Dạy trẻ làm quen văn học còn là phương tiện nâng cao khả năng 
trí tuệ, giúp trẻ phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, cũng cố kiến thức trẻ qua học tập 
vui chơi- Cuộc sống. Không những thế văn học còn là nguồn sữa mẹ nuôi dưỡng, 
phát triển tâm hồn cho trẻ, truyền cho các cháu vẻ đẹp truyền thống của cha ông, 
lòng nhân ái thuỷ chung tính công bằng yêu lẽ phải, đức cần cù chăm chỉ, yêu nước 
thương nòi tự tin, lạc quan, yêu đời.
 II/. Cơ sở thực tiễn: 
 1. Thuận lợi:
 - Ban Giám Hiệu luôn quan tâm sâu sắc, giúp đỡ tạo điều kiện cho cô và trẻ có 
đủ dụng cụ phục vụ cho các hoạt động.
 - Trường có nề nếp trong mọi hoạt động.
 - Lớp được trang bị cơ sở vật chất đày đủ, có đủ các góc cho trẻ hoạt động. Bố 
trí các góc phù hợp, lễ lấy đồ dùng, tạo nhiều thuận lợi cho trẻ chơi.
 - Giáo viên nắm vững phương pháp tổ chức các hoạt động.
 - Phụ huynh luôn quan tâm, ủng hộ tạo mọi điều kiện hỗ trợ về đồ dùng đồ 
chơi, học liệu trong các góc chơi
 2. Khó khăn:
 - Sĩ số trẻ trong lớp đông: 39 cháu
 Page 5 of 20 Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học
 - Và tôi đã phát hiện ra khả năng cảm thụ văn học còn chậm của nhiều trẻ 
trong lớp tôi như: cháu Minh Quân, Lan Anh, Lê Bảo, Trần Minh .Từ đó tôi sẽ 
có các biện pháp phù hợp hơn trong giờ dạy của mình
 Sau đó phải biết lựa chọn các tác phẩm có nhiều giá trị nghệ thuật cho trẻ 
cảm nhận. Tôi thấy trên thực tế hiện nay giáo viên mầm non đang được khuyến 
khích sáng tác ra các câu chuyện bài thơ để dạy trẻ, điều này cũng tốt tôi không hề 
phản đối tuy nhiên không phaỉ ai cũng có thể sáng tác tốt.Chính vì vây phải lựa 
chọn thật kĩ trước khi dạy trẻ.Nếu là một tác phẩm để trẻ cảm nhận ta nên chọn các 
tác phẩm đã được chuyên môn đánh giá cao. Ta có nhiều cách lựa chọn. Chẳng hạn 
với tác phẩm có nhiều giá trị cảm thụ cao về ngôn từ ta hướng trẻ về những từ hay 
ý đẹp trong tác phẩm
 Ví dụ:
 Có những tác phẩm ta cho trẻ cảm nhận nhiều hơn về mặt nhịp điệu, âm vần
 Ví dụ:
 Hay có những tác phẩm ta cho trẻ thấy được nội dung rất hay
 Ví dụ
 Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ 
mục đích – yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội 
dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó 
giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng 
nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu 
truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, 
đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả 
năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.
 - Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học ( dù là một câu chuyện 
hay một bài thơ) thì người giáo viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm 
nhiều lần. Vì vậy khi tôi dạy về văn học, tôi tin rằng mình cũng đã phần nào góp 
phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ.
 * Điều mà tôi đặc biệt chú ý trong các tiết học là phải đưa ra nhiều hình 
thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
 - Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện, 
muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, 
đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. 
 Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính 
trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
 Page 7 of 20 Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học
kết hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ nội dung truyện và thấy được 
nét đặc trưng của các nhân vật.
 Hình ảnh:Truyện " Cáo thỏ và gà trồng" sử dụng CNTT
 Trong tất cả các tác phẩm văn học mà tôi định đưa ra cho trẻ cảm nhận tôi 
luôn xác định chuẩn giọng đọc, giọng kể cho câu chuyện,bài thơ đó, giọng dặc 
trưng cho từng nhân vật, từng tình huống trong truyện.Và khi kể, đọc cho trẻ nghe 
hay khi đã hướng dẫn trẻ đọc, kể tôi cố gắng giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ 
bản trong giọng kể, lời thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp trẻ 
nhận ra ngôn ngữ đời thường (khẫu ngữ) và ngôn ngữ thơ giàu nhạc tính. Qua tác 
phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất nhiều ý nghĩa và tinh luyện của ngôn ngữ văn 
hoá, dần dần tiến tới hiểu được nghĩa thực đến nghĩa bóng, từ nghĩa văn cảnh đến ý 
tưởng nhà văn muốn truyền đạt.
 * Sử dụng nghệ thuật múa rối:
 - Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều kiện 
cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền thống của dân 
tộc. 
 Với câu truyện “Chú thỏ thông minh” tôi sử dụng mô hình sân khấu là một 
khu đầm lầy nhỏ, có hoa, cỏ, cây.. nhân vật trong truyện được cách điệu hoá, thỏ 
 Page 9 of 20 Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học
đó trẻ biết thể hiện những sắc thái khác nhau về ngữ điệu, tính cách tâm trạng của 
các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các 
nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật.Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, 
lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại 
lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm. 
 Ví dụ: trong truyện “Chú dê đen” cho tổ 1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen, tổ 
3 làm cho sói để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen và thành 
thạo. Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong truyện và cho trẻ 
nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc này cô giáo là 
người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu truyện. Khi trẻ diễn xong lên cho 
trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ đó trẻ xác định được thái độ của 
trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu hay ghét. 
 Hình ảnh : trẻ đóng kịch
 Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách 
sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất 
quan trong, với câu truyện “3 chú Lợn” tôi làm sân khấu có màn che, rồi trang trí 
cảnh phù hợp với câu truyện.
 Page 11 of 20