Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học tốt hoạt động khám phá môi trường xung quanh cho trẻ 3-4 tuổi

 MỤC LỤC
I. ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................................1
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ......................................................................................2
1 Cơ sở lý luận ...........................................................................................................2
2 Thực trạng ...............................................................................................................2
2.1 Thuận lợi:.............................................................................................................3
2.2. Khó khăn:............................................................................................................3
3 Biện pháp thực hiện ................................................................................................3
a. Xây dựng môi trường trong lớp học và môi trường ngòai lớp học để trẻ có điều 
kiện tự mình khám phá môi trường xung quanh ........................................................3
b. Thiết kế hoạt động khám phá giờ học. ...................................................................4
c. Cho trẻ khám phá môi trường xung quanh thông qua các hoạt động khác ..........5
d. Biện pháp sử dụng các trò chơi thực nghiệm cho trẻ ............................................7
d. Sưu tầm tranh ảnh hình ảnh sinh động và ứng dụng công nghệ thông tin vào 
trong bài dạy ..............................................................................................................8
e. Kết hợp giữa phụ huynh và cô giáo........................................................................8
4. Hiệu quả sáng kiến:................................................................................................9
III. KẾT LUẬN ........................................................................................................9
Bài học kinh nghiệm.................................................................................................9 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1 Cơ sở lý luận
 Giáo dục Mầm Non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, 
chiếm vị trí quan trọng trong ngành giáo dục, Giáo dục Mầm non có nhiệm vụ xây 
dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách con người. 
Trẻ em là những mầm xanh tương lai đất nước, là giai đoạn vô cùng quan trọng để 
hình thành nên nhân cách con người. Giai đoạn này là thời điểm mấu chốt và quan 
trọng nhất, tất cả mọi việc đều ở giai đoạn bắt đầu: Bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu 
nghe, nhìn và vận động bằng đôi chân, đôi tay của mình đây là những bước phát 
triển đầu tiên về nhận thức, tư duy, ngôn ngữ, tình cảm. 
 Phương pháp cho trẻ khám phá môi trường xung quanh là cơ sở lí luận và 
cách thức tổ chức hoạt động của trẻ mầm non nhằm giúp trẻ dễ thích ứng với môi 
trường, hiểu biết môi trường, tích cực tham gia cải tạo môi trường, thỏa mãn nhu 
cầu phát triển của bản thân trẻ. Đặc biệt, ở lứa tuổi mầm non nói chung và trẻ 3-4 
tuổi nói riêng, việc dạy trẻ khám phá về môi trường xung quanh giữ vị trí rất quan 
trọng trong việc phát triển trí tuệ, hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho 
trẻ. Xác định được tầm quan trọng như vậy, bản thân tôi là một giáo viên dạy trẻ 3-
4 tuổi, tôi luôn tìm tòi, học hỏi, bằng mọi phương pháp, biện pháp nhằm nâng 
cao chất lượng cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh. 
 Vậy giáo dục trẻ mầm non có tầm quan trọng rất lớn đối với đời sống con 
người nhất là trẻ ở độ tuổi 3 - 4 tuổi, ca dao xưa có câu:
 Uốn cây từ thủa còn non
 Dạy con từ thủa con còn thơ ngây.
 Câu ca dao ấy đã đi vào lòng người không thể nào quên. Vì vậy cho trẻ hoạt 
động: Khám phá môi trường xung quanh sẽ mang lại cho trẻ nguồn biểu tượng vô 
cùng phong phú, đa dạng, sinh động, đầy hấp dẫn với trẻ thơ. Cho trẻ khám phá 
môi trường xung quanh sẽ cung cấp, trang bị cho trẻ mầm non những hiểu biết, tri 
thức về môi trường xung quanh và bản thân, từ môi trường tự nhiên(cỏ cây, hoa lá, 
chim uông..) đến môi trường xã hội (công việc của mỗi người trong xã hội, giữa 
con người với nhau)
2 Thực trạng
 Khi thực hiện và nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp giúp trẻ học tốt hoạt 
động khám phá môi trường xung quanh cho trẻ 3 – 4 tuổi” Tôi đã gặp phải một số 
thuận lợi và khó khăn như sau:
 2/10 chia sẻ kinh nghiệm để cùng nhau tìm tòi khám phá, tạo ra sản phẩm mới sáng tạo 
hơn. Trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức, phát hiện ra cái mới và ghi nhớ lâu hơn
 Ở mỗi chủ đề tôi luôn dành thời gian nghiên cứu thiết kế môi trường lớp học 
sao cho phù hợp với chủ đề mà trẻ khám phá, tìm hiểu về các sự vật thông qua hình 
ảnh trang trí đó.Bên cạnh đầu tư trang trí phù hợp với chủ đề, bản thân cũng chú 
trọng đến việc làm đồ dùng đồ chơi tự làm ở các góc và sắp xếp đồ dùng sao cho 
thu hút trẻ, vừa tạo cho trẻ khám phá, trải nghiệm thông qua hoat động góc.
 Ở trong lớp tôi đã chuẩn bị đồ dùng trực quan, đồ chơi phục vụ hoạt động 
khám phá khoa học như: bàn, ghế, tranh ảnh, đồ vật thật, mô hình, vât mẫu... cần 
phải đầy đủ cho cô và trẻ. 
 Đặc biệt là góc khám phá tôi và trẻ có sưu tầm thêm một số sách chủ yếu là 
sự phát triển của các con vật, hoa, lá, quả, hạt...Ngoài ra còn có các loại lá khô, hột 
hạt, có nhãn mác rõ ràng cho trẻ dễ dàng nhận thấy. Không những vậy vỏ trai ốc 
cũng được vệ sinh sạch sẽ. Tranh lô tô cũng được phân loại rõ ràng, lô tô con vật 
xếp chung vào 1 ô, lô tô các loại quả cũng được xếp vào 1 ô. Đồ dùng của trẻ cũng 
phải đẹp, hấp dẫn, phong phú sinh động nhằm kích thích hứng thú, tò mò ham hiểu 
biết tôi hường sử dụng đồ vật thật hoặc hình ảnh sống động 
 Ngoài ra cũng có thể sưu tầm thêm nhiều các loại hạt: hạt gạo, đỗ xanh, đỗ 
đen,các loại hạt rau, xốp mỏng, bóng nhựa các màu, muối, đường, dầu ăn, siro 
Ví dụ: Với chủ điểm thực vật cô và trẻ cùng sưu tầm các loại lá khác nhau
. Như vậy trẻ xé dán hoa lá từ lá cây mít khô, lá cây cảnh có màu đỏ, màu vàng và 
hột hạt để làm tranh tổng hợp và hạt đỗ đen, hạt na làm mắt các con vật
Trẻ rất hứng thú khi đến hoạt động làm đồ chơi và trẻ phấn khởi khoe với bạn
bè và bố mẹ mình đã tạo ra được sản phẩm. (Ảnh 1, 2, 3)
b. Thiết kế hoạt động khám phá giờ học. 
 Việc tiếp xúc trực tiếp với các sự vật, hiện tượng sẽ tạo ra sự rung động trước 
cái đẹp xung quanh cho trẻ gắn bó hơn, tạo ra những xúc cảm, tình cảm tích cực và 
hành động thiết thực để bảo vệ môi trường xung quanh chúng. 
 Vì vậy trong quá trình cho trẻ khám phá thế giới xung quanh trong tiết học, 
tôi đã sử dụng các phương pháp như: phương pháp quan sát, phương pháp trò 
chuyện, phương pháp sử dụng trò chơi
 Trong tiết học tôi đã sử dụng vật thật cho trẻ khám phá, cho trẻ tiếp xúc trực 
tiếp với vật thật bằng cách nhìn, sờ, nếmvà cảm nhận, qua đó trẻ trải nghiệm 
bằng chính bản thân của mình sẽ giúp trẻ hứng thú, ham tìm hiểu và ghi nhớ một 
cách có chủ định. 
 4/10 tích luỹ kiến thức cho trẻ về chủ đề đang học, có thể củng cố tại nhà cho trẻ nhớ
 * Qua hoạt động ngoài trời: Dạo chơi thăm quan hoạt động ngoài trời, không 
những để trẻ khám phá thế giới xung quanh mình. Trong quá trình dạo chơi ngoài 
trời trẻ có điều kiện tiếp xúc với môi trường tự nhiên và xã hội. Qua đó tôi còn giáo 
dục tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường. Với trẻ mặc dù kiến thức rất 
đơn giản như tạo cho trẻ thói quen vứt rác đúng nơi quy định và ý thức bảo vệ môi 
trường xanh sạch đẹp. Cụ thể ở góc thiên nhiên, trẻ tưới cây, nhặt lá, bắt sâu. Đặc 
biệt trẻ được chơi nhiều đồ vật thật, khi được hoạt động nhiều với đồ vật thật, trẻ 
được nhìn, sờ, nắm, ngửi  Từ đó có hình ảnh trọn vẹn về những gì xung quanh 
trẻ, không thế mà tôi còn phát huy tính sáng tạo của trẻ bằng cách cho tẻ làm tranh 
từ nguyên liệu thiên nhiên như: Hoa, lá ép khô, vỏ cây, coọng rơm, vỏ thuỷ sản 
 Ví dụ: Cô và trẻ quan sát cây hoa hồng, hướng trẻ nhận biết màu sắc cánh 
hoa. Cho trẻ sờ cánh hoa thấy mịn và nhẵn, các mép của lá có răng cưa. Đưa hoa 
nên ngửi có mùi thơm. Trẻ được quan sát kỹ, có được đầy đủ các đặc điểm của đối 
tượng nên trẻ so sánh rất tốt và phân loại rất nhanh. Khi cho trẻ so sánh hoa hồng 
với hoa cúc trẻ nêu khác nhau là cánh hoa hồng to tròn cánh hoa cúc thì nhỏ dài... 
Khi cho trẻ phân loại hoa cánh tròn và hoa cánh dài trẻ sẽ phân loại được. (Ảnh 5)
 * Qua hoạt động góc: Đây cũng là một trong những thời điểm trẻ hoạt động 
khám phá môi trường xung quanh một cách tích cực. Là cơ hội cho trẻ ứng dụng 
kiến thức kinh nghiệm vào các trò chơi như đóng vai, xây dựng, thiên nhiên, thư 
viện, học tập, tạo hình
 Ví dụ: Góc phân vai trẻ đóng vai cô giáo, bác sỹ, mẹ con... Trẻ được làm 
côngviệc khác nhau. Góc thiên nhiên quan sát sự phát triển và chăm sóc cây..
 * Qua giờ ăn, ngủ: Tôi khuyến khích trẻ chuẩn bị bàn ăn. Trò chuyện về tên 
gọi, công dụng, chất liệu sự đa dạng của đồ dùng. Giới thiệu món ăn. Nhắc trẻ hành 
vi thói quen văn minh trong ăn uống. Tương tự giờ ngủ cũng hỏi trẻ tên gọi, công 
dụng của đồ dùng. Giải thích vì sao phải sử dụng đồ dùng để ngủ. Hát ru cho trẻ 
ngủ hoặc tôi kể chuyện có nội dung nhẹ nhàng lôi cuốn.
 * Hoạt động chiều:
 Biểu tượng về thế giới xung quanh đã đến với trẻ qua nhiều hình thức như: 
Trò chơi dân gian, câu đố, bài hát, cao dao, tục ngữGiúp trẻ không nhàm chán, 
lại dễ tiếp thu để trẻ ghi nhớ và chính xác hoá thành biểu tượng của mình. Tôi đã 
lựa chọn hoạt động chiều để trẻ có cơ hội tiếp thu kiến thức 
 Cho trẻ làm quen với con mèo:
 6/10 - Tiến hành: Cho trẻ tự lấy đồ chơi đã chuẩn bị sẵn thả vào chậu nước, và yêu cầu
trẻ nhận xét vật nào chìm? vật nào nổi tại sao? Kết quả: Qua thí nghiệm này giúp 
trẻ hiểu những đồ vật làm từ những nguyên liệu nặng sắt, thép, nhôm như bi sắt, 
bát, thìa inox. những đồ vật làm từ nguyên liệu nhẹ: gỗ, xốp, giấy, nhựa.thì nổi 
trên nước. 
 Qua việc tạo các điều kiện cho trẻ tiếp xúc các sự vật hiện tượng và môi 
trường xung quanh bằng các thí nghiệm, thử nghiệm tôi thấy nhận thức của trẻ 
được mở rộng, khả năng quan sát, tri giác của trẻ phát triển tốt đa số trẻ thể hiện 
được tínhtích cực chủ động khi quan sát đối tượng trong quá trình quan sát trẻ tỏ ra 
nhanhnhẹn linh hoạt và phát triển nhiều vốn kinh nghiệm, vốn từ của trẻ trở nên 
phongphú hơn khả năng diễn đạt tổt hơn.
d. Sưu tầm tranh ảnh hình ảnh sinh động và ứng dụng công nghệ thông tin vào 
trong bài dạy
 Để có một giáo án cho hoạt động “Khám phá môi trường xung quanh” đưa 
vào dạy trẻ đạt kết quả cao thì việc khó khăn nhất là lựa chọn các hình ảnh thể hiện 
trong giáo án. Phần này hết sức quan trong vì nó ảnh hưởng rất lớn đến sự thành 
công của một giáo án. Chính vì thế mà việc sưu tầm cũng mất nhiều quá trình vì 
các hình ảnh được lựa chọn phải là những hình ảnh sinh động, có màu sắc hấp dấn 
với. 
 Nếu trước đây giáo viện mầm non phải rất vất vả để có thể tìm kiếm những 
hình ảnh, biểu tượng, đồ dùng phục vụ bài dạy thì hiện nay với ứn dụng công nghệ 
thông tin giáo viên có thể sử dụng Internet để chủ động khai thác tài nguyên giáo 
dục phong phú, chủ động quay phim, chụp ảnh làm tư liệu cho bài của mình. Chỉ 
cần vài cái “nhấp chuột” là hình ảnh những bông hoa đủ sắc màu, hình ảnh những 
con vật nghộ nghĩnh sẽ hiện ngay ra với hiệu ứng của những âm thanh sống động 
sẽ thu hút được sự chú ý và kích thích hứng thú của học sinh. (Ảnh 7)
 Để tạo được hiệu ứng tốt hơn cho bài giảng, tôi đã tích hợp sử dụng thêm các 
phần mềm trong giáo dục mầm non như unlead studio để làm video, sử dụng 
photoshop để tạo ảnh, sử dụng movie make để tạo hiệu ứng ảnh và video hay sử 
dụng powerpoint để tạo hiệu ứng bài giảng.... việc kết hợp sử dụng các phần mềm 
trong giảng dạy góp phần tăng hứng thú và hiệu quả cho tiết dạy
e. Kết hợp giữa phụ huynh và cô giáo 
 Đối với trẻ mầm non dễ nhớ lại dễ quên nếu không được luyện tập thường 
xuyên thì sau ngày nghỉ sẽ quyên lời cô dạy. Vì thế tôi thường xuyên trao đổi với 
 8/10