Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong trường mầm non

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ ( LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI)
 Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói “Có tài mà không có đức là 
người vô dụng, có đức mà không có tài làm thì việc gì cũng khó”, câu nói của 
Bác đã khẳng định giá trị cơ bản của một con người và nó lại càng đúng với đạo 
đức của con người trong xã hội ngày nay. Ngày nay, do tiếp thu nhiều nền văn 
hóa khác nhau, do lối sống công nghiệp vội vã mà nhiều người đã quên đi chuẩn 
mực đạo đức Việt Nam.
 Thật như vậy, chúng ta đã và đang chứng kiến những cảnh tượng rất đau 
lòng về suy đồi đạo đức, về luân thường đạo lý, đó chính là hậu quả của việc 
không được giáo dục lễ giáo. Mà giáo dục lễ giáo chính là giáo dục cả về phẩm 
chất đạo đức, tính cách và lối sống của con người.
 Vì thế, giáo dục lễ giáo đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình 
thành và phát triển nhân cách con người. Với thời kỳ phát triển “ Công nghiệp 
hoá - hiện đại hóa” , thời đại công nghệ 4.0 như hiện nay thì việc giáo dục lễ 
giáo lại càng cần thiết và cần được đặt lên hàng đầu. Đặc biệt, giáo dục lễ giáo 
phải được giáo dục cho trẻ ngay ở lứa tuổi mầm non vì ở lứa tuổi này trẻ dễ nhớ 
mau quên, hay bắt chước, trẻ mầm non được ví như tờ giấy trắng người lớn 
chúng ta vẽ gì lên đó nó sẽ in đậm và khó phai nhòa.
 Thực trạng đang diễn ra hiện nay là sự bùng nổ về các thiết bị công nghệ 
kết nối Internet như: Máy tính bảng ( Ipad), ti vi; máy tính; điện thoại thông 
minh (Smartphone). tất cả những điều trên dù vô hình hay hữu ý cũng dẫn 
đến việc hình thành những thói quen không tốt đối với sự phát triển của trẻ, 
nhiều khi trẻ đã tự cô lập mình trong thế giới công nghệ, bắt chước những hành 
động của các Game thủ và không tự làm chủ được bản thân dẫn đến các sự việc 
rất thương tâm như: Đánh nhau trong trường học, xúc phạm thầy cô giáo; Bỏ 
học, trốn học; Thành lập các băng nhóm; Gây ra các tệ nạn xã hội rất nghiêm 
trọng như: trộm cắp; nghiện hút.Mặt khác, trẻ không biết “ kính trên nhường 
dưới”, không biết nói lời “Xin lỗi, cảm ơn” không phân biệt đúng hay sai
 Từ những thực trạng trên dẫn đến những sự suy thoái về đạo đức con 
người. Vì vậy, bản thân tôi là một giáo viên mầm non được trực tiếp chăm sóc 
nuôi dưỡng và giáo dục trẻ.Tôi thấy mình phải có trách nhiệm nhận thức đầy đủ 
về vị trí và tầm quan trọng của giáo dục lễ giáo đối với sự phát triển của trẻ. 
Chính vì vậy tôi chọn đề tài "Một số biện pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ mẫu 
giáo 4- 5 tuổi trong trường mầm non” để làm đề tài nghiên cứu.
 1 2.1 Biện Pháp 1:Giáo dục lễ giáo cho trẻ thông qua việc xây dựng lớp 
học hạnh phúc.
 Năm 2019 Bộ Giáo Dục - Đào Tạo triển khai cuộc vận động “ Xây dựng 
trường học hạnh phúc” với trọng tâm là “Trường học hạnh phúc - Giáo viên 
hạnh phúc - Học sinh hạnh phúc” với 3 tiêu chí cốt lõi : YÊU THƯƠNG - AN 
TOÀN - TÔN TRỌNG. Từ cuộc vận động trên, bản thân tôi rất tâm huyết và coi 
đây là một hoạt động mang tính chất mũi nhọn, tiên phong, góp phần tích cực 
trong việc xây dựng thành công “Trường học hạnh phúc”. Để xây dựng được 
trường học hạnh phúc thì trước hết phải xây dựng được lớp học hạnh phúc.
 Lớp học hạnh phúc chính là nơi hàng ngày trẻ được học tập và vui chơi, 
trải nghiệm. Ngay từ đầu năm học, khi được phân công giảng dạy lớp mẫu giáo 
nhỡ B1 tôi đã chú trọng trong việc trang trí lớp học theo quan điểm “ Lấy trẻ 
làm trung tâm” trang trí lớp sao cho vừa tầm với của trẻ, các hình ảnh trang trí ở 
các góc phải gần gũi, màu sắc phù hợp với độ tuổi mầm non. (Hình ảnh 1,2,3)
 Ngay cửa ra vào tôi tôi đã tìm tòi trang trí các hình ảnh yêu thương như: 
Bắt tay, trái tim, ôm nhauMỗi sáng khi trẻ vừa đến lớp, trẻ có thể chọn cho 
mình một biểu tượng và thể hiện hành động với biểu tượng phù hợp đó. (Hình 
ảnh 4,5)
 Trước đây, chúng ta áp dụng cách giáo dục áp đặt gây nên những trở ngại 
trong học tập của trẻ. Vì vậy, tôi luôn cởi mở, hòa đồng, chia sẻ trong mối quan 
hệ giữa cô và trẻ. Tôi luôn coi trẻ như những người bạn của mình ở trên lớp, hỏi 
ý kiến của trẻ về vấn đề giải quyết như vậy thể hiện sự tôn trọng trẻ.
 Từ những việc trên đã giáo dục trẻ những kỹ năng chào hỏi, biết lễ phép 
yêu thương cô giáo, bạn bè, học được cách tôn trọng mọi người, biết cách sắp 
xếp đồ dùng, đồ chơi đúng vị trí. Và đặc biệt, trẻ sẽ mong muốn được đi học vì 
đây là nơi mang lại hạnh phúc cho trẻ.
 2.2 Biện pháp 2: Giáo dục lễ giáo cho trẻ thông qua các hoạt động học 
tập, hoạt động vui chơi và hoạt động ngoài trời.
 Đối với trẻ lứa tuổi mầm non thì trẻ “ Học mà chơi, chơi mà học” vì vậy 
các hoạt động học tập và vui chơi được tổ chức một cách thường xuyên luôn thu 
hút được sự chú ý và thích thú của trẻ. Vì vậy, lồng ghép nội dung giáo dục lễ 
giáo cho trẻ vào các môn học và hoạt động vui chơi sẽ có nhiều ưu thế hình 
thành cho trẻ những thói quen, hành vi có văn hóa.
 Qua hoạt động học:
 Như chúng ta đã biết, ở trường mầm non không có giờ đạo đức riêng, mà 
thông qua sử dụng hình thức tích hợp, lồng ghép với nội dung bài dạy của các 
lĩnh vực để dạy và hướng trẻ tới cảm xúc, tình cảm, hành vi lễ giáo. Qua các tiết 
học hằng ngày trẻ được tham gia vào nhiều hoạt động như: Hát- múa, đọc thơ, 
 3 Tiền bà trong túi rơi ra
 Tép, tôm nhặt được trả bà mua rau”
 Giáo dục trẻ hành vi trong lớp không được nói chuyện riêng, khi có cô giáo 
hoặc có người vào lớp thì phải biết chào hỏi lễ phép. (Hình ảnh 6)
 Trong các hoạt động, tôi rèn cách nói năng, cách chào hỏi, biết cảm ơn, xin 
lỗi. Để trẻ nhớ lâu tôi dạy trẻ qua bài thơ: “Cảm ơn và xin lỗi”. Muốn trẻ nắm 
được nội quy ra vào lớp tôi dạy trẻ thuộc bài thơ: “Ra vào lớp”
 Thông qua các bài thơ câu chuyện chúng ta có thể truyền tải những kiến 
thức, những kỹ năng cần thiết của cuộc sống cho trẻ một cách nhẹ nhàng không 
gò bó. Qua những bài thơ câu truyện giúp trẻ hình thành một số thói quen, hành 
vi văn minh trong cuộc sống hằng ngày.
 •Giờ học âm nhạc: Bài hát: “Bông hoa mừng cô”
 - Đối với cô giáo các con phải như thế nào?
 - Khi tặng hoa cho cô, các con tặng bằng mấy tay
 Thông qua đó giáo dục trẻ khi nhận hoặc trao vật gì với người lớn nên trao 
 hoặc nhận bằng hai tay, khi nhận các con nói lời cảm ơn. Vì thế mà cô giáo 
 luôn là người mẹ thứ hai để giáo dục chăm sóc và nuôi dạy trẻ những kỹ năng 
 sống ở trong trường mầm non cùng như ở ngoài xã hội trẻ luôn có thái độ lễ 
 phép, ngoan ngoan như gặp người lớn tuổi ở nhà hay ngoài đường, trẻ sẽ 
 khoanh tay chào lễ phép. (Hình ảnh 7)
 Cô luôn hướng trẻ đến những điều tốt đẹp, đến cái thiện trong cuộc sống, 
 tránh xa những cái xấu, cái ác. Dạy trẻ phải biết học tập và làm theo tấm 
 gương của Bác Hồ. Cô giúp cháu biết được Bác là vị lãnh tụ vĩ đại của nước 
 Việt Nam, Bác giản dị và hiền từ nhưng giàu tình thương yêu, nhân ái. Lúc 
 sinh thời Bác luôn lo cho dân, cho nước, quan tâm, chăm sóc các cháu thiếu 
 nhi. Bác là một người cha mà tất cả mọi người đều kính mến, yêu quý.
 Ví dụ: Qua câu chuyện “Niềm vui bất ngờ”, cô giúp các cháu biết được Bác 
 rất giản dị, hiền từ và luôn yêu thương các cháu thiếu nhi. Và các cháu thiếu 
 nhi cũng vậy, ai cũng xúc động khi được gặp Bác vì ai cũng yêu quý Bác. Qua 
 đó, cô giáo dục các cháu phải biết chăm ngoan, học giỏi, vâng lời cô để xứng 
 đáng là cháu ngoan Bác Hồ.
 Qua hoạt động chơi:
 Trò chơi cũng giúp cho các em nâng cao tính kỷ luật, tự giác thông qua 
việc ý thức được các vai trò trong cuộc chơi, chấp hành các quy định của trò 
chơi một cách tự nguyện. Dần dần điều đó sẽ hình thành ở trẻ một thói quen tốt 
là tự đặt ra cho mình những nguyên tắc về kỷ luật, làm nền tảng cho các hoạt 
động sau này.
 5 Sau khi đàm thoại tôi giáo dục trẻ biết di theo hàng, không chen lấn, xô đẩy 
bạn, biết yêu quí kính trọng những người lao động, trước khi ăn quả phải rửa tay 
sạch và gọt vỏ, không vứt vỏ, hạt bừa bãi mà phải để vào đúng nơi qui định. 
Giáo dục trẻ giữ gìn vệ sinh môi trường, vệ sinh lớp, đoàn kết, giúp đỡ bạn bè, 
mọi người xung quanh.
 2.3 Biện pháp 3: Giáo dục lễ giáo cho trẻ mọi lúc mọi nơi 
 Khi thực hiện giáo dục lễ giáo cho trẻ tôi cũng luôn chú ý lồng ghép vào 
các hoạt động trong ngày của trẻ như: Giờ đón trẻ- trả trẻ, giờ ăn, giờ ngủ.
 Qua giờ đón trẻ- trả trẻ: Tôi rất ân cần chuẩn mực trong việc xưng hô với 
bố mẹ trẻ để luôn làm gương cho trẻ. Nhắc nhở các con tự cất đồ dùng cá nhân 
đúng nơi qui định, chào cô, chào tạm biệt ông bà, bố mẹđể vào lớp học. Khi 
trẻ ra về nhắc trẻ từ tốn, không vội vàng, xô đẩy nhau, chào bố mẹ và xin phép 
cô ra về. Dặn trẻ về nhà ngoan, nghe lời ông bà, bố mẹ.
 Qua giờ ăn: Cô mời trẻ và gợi ý để trẻ mời cô, mời các bạn cùng ăn cơm. 
Nhắc nhở trẻ ăn gọn gàng, không để cơm rơi vãi, nhặt rác bỏ vào thùng rác đúng 
nơi qu định. Khi chia đồ ăn cho trẻ hướng dẫn trẻ biết cầm bằng 2 tay, biết nói 
“Con xin cô”, biết giúp đỡ cô lau dọn bàn ghế, cất đồ dùng đúng nơi qui định 
sau khi ăn xong.
 Qua giờ ngủ: Tôi luôn hướng dẫn trẻ biết tự đi vệ sinh trước, tự lấy đồ 
dùng cá nhân như gối, chăntrước khi đi ngủ. Hướng dẫn trẻ nằm đúng vị trí 
giường ngủ của mình, khi ngủ không cười đùa nói chuyện làm ảnh hưởng đến 
giấc ngủ của các bạn. 
 2.4 Biện pháp 4: Tuyên truyền, phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học 
sinh để giáo dục lễ giáo cho trẻ.
 Người ta thường nói: “ Bài học đầu tiên mà đứa trẻ học được chính là ở 
gia đình và cha mẹ chính là những người thầy đầu tiên của trẻ”. Vì vậy, cha mẹ 
trẻ cần nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng trong việc giáo dục lễ giáo cho 
trẻ.
 Vì vậy ngay từ khi nhận lớp, tôi luôn quan sát trẻ sau đó trao đổi với cha 
mẹ trẻ qua các buổi học phụ huynh, qua giờ đón trẻ - trả trẻ, qua điện thoại, qua 
zalođể biết được đặc điểm tâm sinh lý của các con. Tôi cũng yêu cầu phụ 
huynh phải trung thực về vấn đề sức khỏe và điều kiện sống, tính cách đặc biệt 
của trẻ. Có như vậy, tôi mới có những biện pháp giáo dục tích cực và hiệu quả. 
 Tiếp đó tôi mạnh dạn trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của giáo 
dục lễ giáo đối với trẻ mầm non, nhất là trong tình hình hiện nay, nhiều nền văn 
hóa và trò chơi giải trí đã ảnh hưởng một phần không nhỏ về hành vi văn minh 
của trẻ.
 Tôi cũng trao đổi với phụ huynh không nên nuông chiều con quá mức, phải 
 7 Áp dụng biện pháp này tôi nhận thấy trẻ không chỉ tiến bộ về mặt kỹ năng 
chơi mà còn phát triển cả kỹ năng ngôn ngữ, tình cảm xã hội cũng như tư duy, 
quan hệ tình cảm xã hội, khả năng nhận thức và kỹ năng sống. Điều này được 
thể hiện thông qua bảng đánh giá chất lượng giáo dục trẻ của lớp tôi qua 5 lĩnh 
vực phát triển.
 Giáo dục lễ giáo có tầm quan trọng lớn đối với sự phát triển của trẻ. Cho 
nên, giáo viên cũng như phụ huynh cần phải đề ra nhiệm vụ, nội dung, cũng như 
cách thức để giáo dục lễ giáo cho trẻ.
 * Đối với giáo viên: Qua việc thực hiện đề tài này, kết quả trên trẻ cho thấy 
hiệu quả của việc thay đổi, vận dụng một số giải pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ 
mẫu giáo là rất cần thiết và không thể thiếu trong quá trình tổ chức hoạt động 
của cô và trẻ. Tôi thấy việc thực hiện đề tài này không chỉ phù hợp với lớp tôi 
mà còn có thể triển khai ở các lớp mẫu giáo 4 – 5 tuổi khác nói riêng cũng như 
các lứa tuổi mẫu giáo nói chung và có thể tiếp tục thực hiện trong những năm 
sau. Việc nghiên cứu đề tài này đã giúp tôi dễ dàng trong việc thực hiện các yêu 
cầu, kỹ năng cần đạt phù hợp với trẻ 4- 5 tuổi, tạo cho trẻ niềm vui, sự hứng thú 
khi tham gia các hoạt động cũng như tạo sự gần gũi, yêu thương giữa cô và trẻ.
 2. Kiến nghị
 Để thực hiện tốt việc giáo dục lễ giáo cho trẻ 4 – 5 tuổi trong giai đoạn hiện 
nay, thông qua việc thực hiện các kinh nghiệm sáng tạo mà tôi đã tìm tòi và sáng 
tạo đã phần nào đạt được một số kết quả nêu trên. Bản thân tôi cũng xin có một 
số đề xuất với nhà trường một số nội dung sau:
 * Đối với giáo viên
 - Yên tâm, phấn khởi, tạo niềm tin yêu với trẻ và phụ huynh.
 - Sáng tạo nhiều hình thức đổi mới trong hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ, 
đặc biệt là giáo dục lễ giáo cho trẻ.
 * Đối với phụ huynh
 - Phụ huynh hưởng ứng, thường xuyên trao đổi với giáo viên, nhiệt tình 
ủng hộ các phong trào của nhà trường, của lớp, đặc biệt là tuyên truyền phối 
hợp với giáo viên trong việc lưu giữ, bảo tồn, phát triển và tổ chức các hoạt 
động giáo dục lễ giáo cho trẻ và đặc biệt phụ huynh rất tin tưởng ở giáo viên 
bởi họ nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của con mình.
 * Đối với Ban giám hiệu
 Kính mong ban giám hiệu nhà trường tổ chức học tập nâng cao kiến thức 
giáo dục lễ giáo cho giáo viên.
 Tạo điều kiện cho chị em giáo viên được dự giờ đồng nghiệp để cùng trao 
đổi kinh nghiệm giảng dạy, giáo dục lễ giáo cho trẻ.
 Đầu tư kinh phí, thời gian đồng thời hướng dẫn, khuyến khích giáo viên 
 9