Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với hoạt động khám phá khoa học

 1
 Tên sáng kiến: “Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 4 - 5 tuổi làm 
quen với hoạt động khám phá khoa học.”
 - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: 
 Chuyên môn mẫu giáo
 - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 
 Ngày 3 tháng 9 năm 2019 
 1. Lý do chọn sáng kiến:
 “Trẻ mầm non khám phá khoa học” có lẽ khi nhắc đến cụm từ này chắc hẳn 
mọi người đều ngạc nhiên và đặt ra câu hỏi: Mầm non thì biết gì khám phá khoa 
học? và nếu như có thì liệu có quá sức hay không khi để trẻ làm quen với khoa 
học? Thông thường người ta vẫn nghĩ rằng: khoa học là những môn triù tượng, 
những điều khó tiếp cận hay những phát minh vĩ đại như cấu tạo trái đất ra sao? 
Hay sóng thần được hình thành như thế nào? Thực tế khoa học chỉ là những sự vật 
hiện tượng xảy ra xung quanh nhằm phân tích, cách thức hoạt động, sự tồn tại của 
sự vật hiện tượng đó. Dưới đôi mắt trẻ thơ, khái niệm khoa học vô cùng đơn giản 
và là cả một bầu trời kiến thức thú vị ngay trước mắt trẻ mỗi ngày. 
 Với đặc tính tâm lý của trẻ mầm non trẻ rất thích tính tò mò, khám phá và đặc 
biệt ở độ tuổi này trẻ rất hay hỏi những câu hỏi Vì sao? Tại sao? Việc đưa khám 
phá khoa học vào độ tuổi mầm non là điều cực kì thú vị, bởi vì với trẻ khám phá 
khoa học là một điều kì diệu là thế giới mà trẻ ô tại sao lại thế? A con làm được 
rồi? đối với trẻ con đó là điều rất tuyệt vời. Với những hoạt động trải nghiệm khám 
phá khoa học giúp cho trẻ phát triển hơn về mặt nhận thức, đặc biệt là nhận thức 
chủ động. Thứ hai là phát huy được khả năng sáng tạo của trẻ, Thứ 3 là biết cách 
tìm tòi, khám phá theo cách riêng của mình mà bây giờ chúng tôi gọi là “Dạy học 
lấy trẻ làm trung tâm”. Khi đưa trẻ tham gia hoạt động khám phá khoa học trẻ 
được giáo viên hướng dẫn tự tìm hiểu ra cách làm theo cách riêng của. Kh¸m phá 
khoa häc đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quan. Vì vậy sẽ phát triển ở trẻ 
năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp nhờ vậy khả năng cảm 
nhận của trẻ sÏ nhanh nhạy, chính xác, những biểu tượng, kết quả trẻ thu nhận 
được trở nên cụ thể, sinh động và hấp dẫn hơn. 3
 * Về phía trẻ: TrÎ cïng ®é tuæi, trÎ kháe m¹nh, nhanh nhÑn, linh ho¹t, nhËn 
thøc t­¬ng ®èi ®ång ®Òu.
 * Về phía phụ huynh: §a sè phô huynh nhiÖt t×nh víi líp, quan t©m ®Õn trÎ, có 
nhận thức về việc học tập của con em mình, sẵn sàng hỗ trợ và đóng góp đồ dùng 
đồ chơi, chậu hoa, cây cảnh tạo môi trường lớp học thêm phong phú và đa dạng.
 Khã kh¨n:
 * Về phía giáo viên: Các hoạt động cho trẻ khi khám phá chưa phong phú. 
 * Về phía trẻ: Vèn hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng tự nhiên, môi trường x· héi cßn nhiều 
h¹n chÕ, một số trẻ nhút nhát, ít nói.
 * Về phía phụ huynh: Các cháu phần đông gia đình bố mẹ là công nhân, lao 
động tự do nên nhiều cháu cha mẹ cũng ít có thời gian quan tâm đến con cái, ít có 
điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với một số sự vật, hiện tượng nên kinh nghiệm của 
trẻ còn hạn chế.
 Cïng víi nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n nªu trªn. Tôi đã quan sát, theo dõi và 
ghi lại những nội dung khi tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ đầu năm 
học. Cụ thể như sau:
 Đầu năm
 Tổng số trẻ Trẻ hứng thú tham gia Trẻ chưa hứng thú 
 hoạt động tham gia hoạt động
 35 20/35 15/35
 Tỷ lệ % 57,1% 42,8%
 Từ những tình trạng thực tế mà tôi đã nêu trên. Là một giáo viên đứng lớp bản 
thân tôi rất băn khoăn lo lắng và suy nghĩ phải làm sao tìm ra một số biÖn ph¸p gây 
høng thó cho trÎ 4- 5 tuæi làm quen với hoạt động kh¸m ph¸ khoa häc để đạt hiệu 
quả cao nhất.
 c. Các biện pháp đã tiến hành:
 ĐÓ n©ng cao chÊt l­îng gióp trÎ hứng thú với hoạt động khám phá khoa học 
th× mçi gi¸o viªn ngoµi viÖc n¾m được tâm lý lứa tuổi, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña 
tõng ho¹t ®éng, cÇn ph¶i linh ho¹t s¸ng t¹o trong khi tæ chøc ho¹t ®éng. §Ó ho¹t 
®éng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao, t«i ®· t×m ra mét sè biÖn ph¸p, h×nh thøc ®Ó gióp trÎ 
høng thó tham gia mét c¸ch tÝch cùc. 5
 2 Sưu tầm làm đồ dùng đồ chơi cho hoạt động học.
 - Đối với trẻ mầm non yếu tố số một đó là yếu tố an toàn, tuyệt đối an toàn 
cho trẻ, vì thế việc đưa các giáo cụ, đồ dùng đồ chơi phải cân nhắc vệ sinh, đảm 
bảo an toàn.
 Dựa vào từng chủ đề tôi tự xây dựng kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi một cách 
cụ thể, mỗi chủ đề có một bộ đồ chơi phục vụ cho quá trình giảng dạy và vui chơi, 
tôi cho trẻ hoạt động với những bộ đồ chơi đó và gợi ý để trẻ có thể tự tạo ra những 
đồ chơi làm bằng các vật liệu có sẵn như lá cây khô, giấy vụn, hột hạt, trẻ có thể vẽ 
và tô màu những bức tranh, những hình ảnh trẻ sưu tầm, gợi mở cho trẻ sự tưởng 
tượng để trẻ có thể tự tin nêu lên những hiểu biết của mình.
 3. Trẻ được thực hành trải nghiệm.
 * Trẻ được thao tác với các đồ vật, con vật.
 Trẻ mẫu giáo có tính hiếu động, thích tò mò, khám phá đó chính là nhu cầu 
thiết yếu của trẻ nên trong quá trình dạy trẻ bằng những đồ dùng trực quan cô phải 
cho trẻ được hành động với đối tượng thông qua những việc làm cụ thể với đối 
tượng vừa để thoả mãn nhu cầu của trẻ giúp trẻ sẽ có hứng thú. Mặt khác, khi cho 
trẻ hành động với đối tượng sẽ giúp trẻ nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng, nhanh 
chóng và khắc sâu kiến thức cho trẻ.
 + Ví dụ: Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với một số con vật. Muốn cho trẻ nhận 
biết được về tập tính như: sự đi lại, chạy, nhảy, cách ăn uống của con vật cô có thể
 chuẩn bị một số thức ăn cho con vật. Cô không nên cho con vật ăn mà cô cho 
trẻ tự tay đưa thức ăn cho con vật ( cho gà, cá ăn..). Khi trẻ được tự tay đưa thức ăn 
cho con vật thì trẻ sẽ rất thích thú và chú ý quan sát xem con vật có ăn những thức 
ăn đó không, nó ăn như thế nào và trẻ quan sát một cách kỹ lưỡng sẽ thấy con cá 
ăn cơm bằng cách đớp mồi, con gà ăn thóc, gạo bằng cách dùng mỏ mổ thức 
ăn...Những tập tính của con vật đã thể hiện ngay ra trước mắt trẻ, trẻ được quan sát 
một cách trực tiếp sẽ giúp trẻ ghi nhớ một cách sâu sắc hơn. 
 Việc cho trẻ hành động với đối tượng sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái, thích 
thú, khích thích được tính tò mò ham hiểu biết ở trẻ từ đó trẻ sẽ dễ dàng nắm bắt 
được những kiến thức mà cô truyền đạt. 7
 - Cách chơi:
 Cho trÎ ch¬i theo nhãm hoÆc c¸ nh©n, trÎ cho lÇn l­ît cho tõng ®å vËt vµo 
chËu n­íc vµ quan s¸t xem vËt nµo næi, vËt nµo ch×m sau ®ã ghi l¹i kÕt qu¶ vµo 
b¶ng.
 Các thí nghiệm trên đều được áp dụng vào các hoạt động khám phá một cách 
có hiệu quả, tùy thuộc vào mỗi hoạt động tôi sẽ tìm các biện pháp gây hứng thú 
khác nhau.
 Cụ thể với một hoạt động sau:
 Ho¹t ®éng : Kh¸m ph¸ khoa häc
 §Ò tµi : M­a từ đâu mà có
 Chñ ®Ò : N­íc vµ mét sè hiÖn t­îng tù nhiªn
 * Ho¹t ®éng 1: g©y høng thó
 + C« t¹o t×nh huèng:
 - Theo c« th× hiÖn t­îng m­a xuèng lµ do «ng mÆt trêi cã c¸i miÖng rÊt lµ 
réng vµ c¸i bông rÊt to nªn «ng uèng rÊt nhiÒu n­íc. ThÕ råi ®Õn mét ngµy «ng trêi 
no qu¸ kh«ng chÞu ®­îc n÷a th× «ng h¸ miÖng ra n­íc ®æ xuèng µo µo thµnh m­a 
đấy, theo c¸c con th× cã ph¶i nh­ vËy kh«ng? 
 - C« vµ c¸c b¹n mçi ng­êi ®Òu cã mét c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ m­a cã tõ 
®©u? VËy th× h«m nay c« và các con sÏ cïng t×m hiÓu vµ kh¸m ph¸ xem m­a cã tõ 
®©u ®Ó t×m ra mét c¸ch gi¶i thÝch chÝnh x¸c nhÊt nhÐ?
 * Ho¹t ®éng 2: Kh¸m ph¸ mưa từ đâu mà có.
 - Đây là hoạt động chính, tôi sẽ tổ chức cho trẻ tìm hiểu bằng cách làm thí 
nghiệm về sự bốc hơi và ngưng tụ của nước, trẻ sẽ rất hứng thú với thí nghiệm này
 + Cách thực hiện: Cô đổ nước nóng vào bình ( cốc) thủy tinh rồi lấy đĩa đậy 
miệng bình. Sau đó cho trẻ quan sát xem có hiện tượng gì xảy ra. 
 - Qua những gì trẻ quan sát được cô sẽ giải thích hiện tượng, trẻ sẽ ngầm hiểu 
được hiện tượng này cũng gần giống như hiện tượng mưa.
 * Hoạt động 3: Củng cố kiến thức.
 - Để trẻ hứng thú với hoạt động này cô tổ chức cho trẻ bằng rất nhiều hình 
thức như hát vận động, chơi trò chơi, đọc thơ... 9
môc ®Ých” T×m hiÓu vÒ hoa cóc mÆt trêi” trÎ sÏ biÕt ®­îc t¹i sao hoa l¹i cã tªn nh­ 
vËy, t«i ®· t×m nh÷ng b«ng hoa giµ cã nhÞ ®· kÕt thµnh h¹t mµu ®en vµ lÊy cho trÎ 
xem ®Ó trÎ biÕt ®­îc c©y ®ã lín lªn tõ h¹t. Sau ®ã cho trÎ t×m xem nh÷ng c©y con 
lín lªn tõ h¹t mäc ë ®©u? NÕu ph¸t hiÖn ra bån c©y cã cá th× cho trÎ nhæ cá bá vµo 
thïng r¸c. Qua ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ cung cÊp kiÕn thøc cho trÎ mµ cßn gi¸o 
dôc trÎ ý thøc ch¨m sãc, b¶o vÖ c©y.
 Tr­êng t«i cßn x©y dùng lÞch ho¹t ®éng tù chän cho tõng líp vµo thêi gian cô 
thÓ. TrÎ líp t«i rÊt thÝch nh÷ng ho¹t ®éng ®ã. Mçi lÇn tæ chøc t«i l¹i suy nghÜ, t×m 
tßi ra nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c nhau víi môc ®Ých cung cÊp kiÕn thøc kh¸c nhau lµm 
cho trÎ kh«ng ch¸n. 
 + VÝ dô: Ho¹t ®éng chơi với nước ở tháng 9: VËt thÊm n­íc, vËt kh«ng thÊm 
n­íc. C¸c gãc ch¬i: Th¶ thuyÒn, con vËt phun n­íc, c©u c¸, mß cua b¾t èc. Nh­ng 
th¸ng 10 th× l¹i ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng cã môc ®Ých kh¸c nh­: VËt ch×m vËt næi, 
c¸c gãc ch¬i kh¸c nh­: G¸nh n­íc t­íi c©y
 + Ho¹t ®éng với c¸t sái: Th¸ng 3 ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµ c¸t ®æi mµu, cho 
trÎ lµm tranh c¸t víi c¸t ®· ®­îc nhuém mµu th× trÎ sÏ biÕt thªm ®­îc t¸c dông cña 
c¸t kh«ng ph¶i chØ dïng lµm nguyªn vËt liÖu x©y nhµ. C¸c gãc ch¬i kh¸c: Kim kØm 
k×m kim, « t« chë c¸ ®Õn cho c¸c b¹n kh¸c sµng c¸t, ®å h×nh con vËt, ch¬i c¾p cua 
bá giá, « ¨n 
 + Ho¹t ®éng ch¨m sãc c©y: LÇn ®Çu tæ chøc sÏ cho trÎ t×m hiÓu vÒ c©y m×nh 
cÇn ch¨m sãc, sau ®ã cho trÎ t­íi n­íc, nhæ cá cho c©y.
 Trẻ ở lứa tuổi này rất thích được tiếp xúc với thiên nhiên và cuộc sống xung 
quanh, dễ tiếp thu và hình thành những nền nếp, thói quen, những giá trị tốt đẹp, 
tạo cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân cách sau này. Đồng thời trẻ cũng rất 
nhạy cảm với những tác động và ảnh hưởng của môi trường xung quanh, dễ bị tổn 
thương của biến đổi khí hậu. Vì vậy thông qua hoạt động này cô có thể tích hợp 
lồng ghép chuyên đề "Biến đổi khí hậu và ứng phó với biến đổi khí hậu".
 Môi trường sống xung quanh trẻ có an toàn hay không phụ thuộc vào chính 
những hành động của trẻ từ ngày hôm nay. Cần giáo dục trẻ có ý thức, thái độ, đặc 11
 + Lu«n t×m tßi, đầu tư thời gian nghiên cứu, sưu tầm thêm các trò chơi 
áp dụng trong và ngoài tiết học, nh÷ng bµi th¬, ®ång dao hay, c¸c thÝ nghiÖm ®¬n 
gi¶n nh­ng thó vÞ. 
 - Đối với trẻ:
 + Về kiến thức: Trẻ đã nắm được tên gọi, cấu tạo, đặc điểm, tính chất của các 
sự vật hiện tượng. Trẻ phân biệt được sự giống và khác nhau giữa các sự vật hiện 
tượng, biết được ích lợi, cách bảo quản, cách sử dụng, mối quan hệ.giữa các sự 
vật hiện tượng, trẻ biết được đặc điểm, ý nghĩa của một số hiện tượng tự nhiên , 
hiện tượng xã hội.
 + Về kỹ năng: Trong quá trình cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh 
đã hình thành và trẻ một số kỹ năng như khả năng quan sát, khả năng diễn đạt, khả 
năng phân tích, so sánh, phân loại, phân biệt. Kỹ năng tô, vẽ, đếm, kỹ năng vận 
động .được phát triển
 + Về thái độ: Trong quá trình cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh đã 
hình thành ở trẻ ý thức học tập, trẻ học ngoan, luôn tập trung chú ý nghe cô giảng 
bài, trẻ học rất sôi nổi, hào hứng, hăng hái, hứng thú tham gia phát biểu ý kiến, 
nhiệt tình, tích cực tham gia vào các hoạt động, đặc biệt là hoạt động nhóm, trẻ 
luôn có sự phối hợp với nhau, tích cực, chủ động tìm tòi để khám phá kiến thức
 - Trẻ luôn yêu thích môn học, yêu quý những sự vật hiện tượng có lợi xung 
quanh, trẻ có ý thức chăm sóc và bảo vệ những sự vật, hiện tượng đó
 - Đối với phụ huynh: Có sự thay đổi nhìn nhận về việc học và chơi của con 
mình, nhận thấy được tầm quan trọng của hoạt động khám phá khoa học, luôn ủng 
nhiệt tình trong mọi hoạt động học của trẻ, cùng giáo viên tìm ra các biện pháp 
chăm sóc, giáo dục trẻ phù hợp.
 Như vậy, với những kết quả đã đạt được ở trên chứng tỏ rằng chất lượng giáo 
dục trẻ đã được nâng lên, tỉ lệ trẻ nắm được bài đạt được theo yêu cầu, các giờ dạy 
được nhà trường đánh giá xếp loại khá, giỏi đó là một kết quả tốt trong quá trình 
giáo dục trẻ.
 + Kết quả cụ thể: