SKKN Sử dụng các trò chơi học tập nhằm phát triển các thao tác tư duy cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động khám phá về môi trường xã hội ở trường mầm non

 MỤC LỤC 1. Đặt vấn đề 2 2. Lý luận chung về vấn đề nghiên cứu 3 2.1. Một số vấn đề về trò chơi học tập của trẻ mầm non 3 2.1.1. Khái niệm trò chơi học tập 3 2.1.2. Đặc điểm trò chơi học tập 3 2.1.3. Cách tiến hành trò chơi học tập 5 2.2. Một số vấn đề về tính tư duy của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động khám phá về môi trường xã hội ở trường mầm non 6 2.2.1. Khái niệm về tính tư duy của trẻ mẫu giáo 6 2.2.2. Đặc điểm về tính tư duy của trẻ 6 2.2.3. Đặc điểm hoạt động môi trường xã hội của trẻ 5- 6 tuổi 7 2.3. Đặc điểm phát triển tâm sinh lí của trẻ 5- 6 tuổi 8 3. Xây dựng hệ thống trò chơi học tập 9 3.1. Cơ sở xây dựng trò chơi học tập 9 3.2. Hệ thống trò chơi học tập 9 3.2.1. Trò chơi 1: Hái quả 9 3.2.2. Trò chơi 2: Hãy làm lại như cũ 10 3.2.3. Trò chơi 3 : Đoán xem ai vào 10 3.2.4. Trò chơi 4: Trốn tìm 10 3.2.5. Trò chơi 5 : Đoán xem ai mới ra 11 3.2.6. Trò chơi 6: Con này ăn gì 11 3.2.7. Trò chơi 7: Tìm chỗ sai 11 3.2.8. Trò chơi 8 : Hãy kể nhanh 11 3.2.9. Trò chơi 9: Tìm đúng số nhà 12 3.2.10. Trò chơi 10 : Cửa hàng bán hoa 12 3.2.11. Trò chơi 11: Hoa nào quả ấy 12 3.2.12. Trò chơi 12: Chuông reo ở đâu 12 3.2.13. Trò chơi 13:Trò chơi thi xem ai nhanh 13 3.2.14. Trò chơi 14: Con gì biến mất 13 3.2.15. Trò chơi 15: Về đúng nhà của mình 13 4. Kết luận 13 TÀI LIỆU THAM KHẢO 15 1 kiên trì tìm tòi, sáng tạo vận dụng tri thức Nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy và học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn. Giúp trẻ rèn luyện các phẩm chất đạo đức như: tính thật thà, trung thực, tôn trọng kỷ luật, biết giúp đỡ, hỗ trợ đồng đội trong khi chơi, biết đánh giá và tự đánh giá kết quả chơi Ngoài ra một số trò chơi học tập như ghép hình, tranh ảnh, giúp trẻ biết cảm thụ cái đẹp, yêu cái đẹp và tạo ra cái đẹp từ đó góp phần giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Trò chơi học tập giúp cho học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Trò chơi làm cho học sinh được phát triển các năng lực một cách tự nhiên, giúp trẻ trao đổi kinh nghiệm, tương tác lẫn nhau từ đó tiếp thu kiến thức được dễ dàng. Ở trường mầm non đa số các cô giáo đã biết tổ chức các trò chơi kết hợp với các bài học . Giúp trẻ tiếp thu bài học nhanh,hứng thú học nhằm kích thích phát triển tư duy của trẻ, thiết lập cho trẻ các mối quan hệ xã hội. Song vì điều kiện thực tế ở trường mầm non còn hạn chế nên việc tổ chức các trò chơi van chua dược kết hợp hài hòa giữa chơi và học .Chính vì những lý do trên mà tôi chọn đề tài: “ Sử dụng các trò chơi học tập nhằm phát triển các thao tác tư duy cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi thông qua hoạt động khám phá về môi trường xã hội ở trường mầm non ”. 2. Lý luận chung về vấn đề nghiên cứu 2.1. Một số vấn đề về trò chơi học tập của trẻ mầm non 2.1.1. Khái niệm trò chơi học tập Trò chơi học tập là loại trò chơi có luật, thường do người lớn nghĩ ra cho trẻ chơi. Đó là loại trò chơi đòi hỏi trẻ phải thực hiện một quá trình hoạt động trí tuệ để giải quyết nhiệm vụ học tập được đặt ra như nhiệm vụ chơi, qua đó mà trí tuệ của trẻ được phát triển. 2.1.2. Đặc điểm trò chơi học tập Trò chơi học tập là loại trò chơi mà nhiệm vụ trí lực được thực hiện dưới hình thức nhiệm vụ vui chơi thoải mái. Nội dung học tập được lồng ghép vào nội dung chơi, động cơ học tập hòa quyện vào động cơ chơi. Việc thực hiện các thao tác chơi, hành động chơi chính là việc thực hiện các nhiệm vụ trí dục. Như vậy giữa chơi và học co quan hệ chặt chẽ với nhau. Do vậy “học mà chơi, chơi mà học” được xem là phương thức học tập độc đáo của trẻ lứa tuổi mầm non. - Nội dung chơi: Là nhiệm vụ nhận thức mà trẻ phải giải quyết trong quá trình chơi và phải có kết quả. - Hành động chơi: Là những thao tác mà trẻ phải thực hiện nhiệm vụ mà trò chơi đặt ra.hành động chơi càng phong phú bao nhiêu thì trò chơi càng lí thú bấy nhiêu.Hệ thống các thao tác trong hành động chơi do nhiệm vụ chơi quy định và được diễn ra theo một luật chơi. Các hành động chơi như là họa tiết của chủ đề chơi, những hành động ấy 3 Trò chơi học tập giúp trẻ phát huy tính tự giác tích cực, chủ động của trẻ. Khi hứng thú trẻ đã được kích thích thì ter sẽ hào hứng chủ động với nhiệm vụ học tập là cơ sở giúp trẻ dễ dàng ghi nhớ các kiến thức. Tóm lại, trò chơi học tập ảnh hưởng sâu sắc tới trẻ . Trẻ hứng thú với với hoạt động, trẻ tham gia hoạt động một cách tích cực. Trò chơi với chúng là học tập, trò chơi với chúng là lao động, cũng có khi trod chơi với chúng là một hình thức giáo dục nghiêm túc. 2.1.3. Cách tiến hành trò chơi học tập - Trò chơi học tập được thực hiện theo quy trình 3 bước sau : Bước 1: Giới thiệu tên trò chơi. + Giới thiệu trò chơi mới. + Hỏi lại trò chơi cũ. - Nội dung, hành động và nêu ra luật chơi. - Xác định số lượng tham gia vào trò chơi. - Xác định vị trí của cô giáo và các trẻ khác trong trò chơi. Bước 2: Trẻ chơi. - Nếu là trò chơi mới sau khi hướng dẫn trò chơi cô tổ chức cho trẻ chơi theo từng nhóm, cô theo dõi trẻ chơi. - Đối với những trò chơi có hành động chơi phức tạp thì cô có thể chơi cùng trẻ 1-2 lần (nhất là để gây hứng thú cho trẻ ). - Nếu là trò chơi cũ thì sau khi cho trẻ ghi nhớ nội dung, luật chơi cô phân nhánh để trẻ tiến hành chơi. Cô theo dõi trẻ chơi đúng luật hay không, theo dõi thái độ của trẻ với nhau. - Cô kịp thời khen ngợi, động viên trẻ. - Nếu trẻ chơi sai luật thì chơi xong một lượt , cô gợi ý cho các trẻ khác nhận xét, trên cơ sở đó cô giúp trẻ nhớ lại luật chơi để thực hiện cho đúng. Bước 3: Nhận xét - Định lượng: kết quả nhiệm vụ nhận thức của trẻ về số lượng cụ thể - Định tính: Trẻ có thực hiện đúng luật chơi, đoàn kết, tương thân tương ái không ? 5 Tính gián tiếp của tư duy được thực hiện qua việc sử dụng các công cụ vật chất như: Đồng hồ, nhiệt kế, máy móc và các tài liệu do nhận thức cảm tính cung cấp và công cụ tâm lý như: quy tắc, công thức, quy luật của lòai người va kinh nghiệm của cá nhân mình. Ngoài ra, tính gián tiếp của tư duy còn thể hiện ở chỗ nó được biểu hiên trong ngôn ngữ. Con người luôn dùng ngôn ngữ để tư duy. Nhờ đặc điểm gián tiếp này mà tư duy đã mở rộng không giới hạn những khả năng, những nhận thức của con người. + Tính trừu tượng và khái quát của tư duy. - Nhờ có tính trừu tượng và khái quát cua tư duy mà con người không chỉ giải quyết những nhiệm vụ cua hiện tại mà còn có thể giải quyết những nhiệm vụ của tương lai, rút ra được quy luật, phương pháp chung. + Tư duy liên hệ chặt chẽ với ngôn ngữ: Tư duy không thể tồn tại bên ngoài ngôn ngữ. tư duy phải dùng ngôn ngữ để làm công cụ, phương tiện để giải quyết vấn đề. Nếu không có ngôn ngữ thì quá trình tư duy không diễn ra được, các sản phẩm của tư duy cũng không được chủ thể và người khác chấp nhận. + Tư duy có quan hệ mật thiết với nhận thức cảm tính. Tư duy phải dựa trên những tai liệu cảm tính, trên kinh nghiệm, trên cơ sở trực quan sinh động nhận thức cảm tính là một khâu của mối liên hệ trực tiếp giữa tư duy và hiện thực. Ngược lại tư duy và sản phẩm tư duy cũng ảnh hưởng tới nhận thức cảm tính. Những đặc điểm của tư duy trên có ý nghĩa to lớn đối với việc dạy học va giáo dục bởi vì: Không có khả năng tư duy thì trẻ không thể lĩnh hội được kinh nghiệm xã hội, ngay trong hoạt động vui chơi, tư duy giúp trẻ giải quyết những tình huống xảy ra trong trò chơi, làm nảy sinh nhiều sáng kiến. * Muốn phát triển tư duy cho trẻ cần đặt trẻ vào tình huống có vấn đề . * Phát triển tư duy gắn liền với phát triển ngôn ngữ cho trẻ. * Phát triển tư duy tiến hành cùng và thông qua các hoạt động vui chơi và các dạng hoạt động khác. * Phát triển tư duy gắn với rèn luyện cảm giác, tri giác, trí nhớ. 2.2.3. Đặc điểm hoạt động môi trường xã hội của trẻ 5- 6 tuổi - Chơi là phương thức thõa mãn nhu cầu được sống và được làm việc như người lớn. Trong mỗi giờ chơi, mỗi trò chơi phản ánh một mảng của đời sống xã hội: Bệnh viện, trường học, cửa hàng mỗi trẻ có vị trí nhất định trong nhóm chơi. Trong khi chơi, trẻ không chỉ phối hợp với nhau trong nhóm chơi mà còn phối hợp với nhau giữa các nhóm chơi , sự phối hợp giữa trẻ với nhau như vậy đã hình thành một xã hội trẻ em trong khi chơi, trong xã hội ấy, trẻ thỏa sức hành động được sống trong xã hội của người lớn thu nhỏ, được làm việc như người lớn vì thế trẻ luôn là chủ thể tích cực. 7 có điều kiện ngày càng nhiều, trí tuệ phát triển nhanh, do đó trẻ có thể nói những câu dài, có biểu hiện ham học, có ấn tượng sâu sắc về những người xung quanh. - Cuối tuổi Mẫu giáo, trí tuệ, thể chất và tính khéo léo phát triển nhanh hơn, lúc này trẻ đã biết chơi với nhau, đã học thuộc được những bài thơ, bài hát ngắn. Vì vậy tác động tốt hay xấu của môi trường xung quanh dễ tác động đến trẻ. 3. Xây dựng hệ thống trò chơi học tập 3.1. Cơ sở xây dựng trò chơi học tập * Cơ sở lý luận: Nghành học mầm non là bậc học đầu tiên, là nền tảng giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể lực, thẫm mỹ và lao động. Giáo dục mầm non Việt Nam đó xác định mục tiêu là xây dựng và hình thành ở trẻ nhân cách con người mới việt nam Xã Hội Chủ Nghĩa. Điều đó khẳng định tầm quan trọng của nghành học mầm non. Nghành học mầm non được Đảng và nhà nước quan tâm, điều đó được vạch ra trong nghị quyêt đại hội Đại Hội Đảng lần thứ IX, đó là “ Tiếp tục nâng cao đổi mới chất lượng toàn diện, đổi mới nội dung phương pháp dạy và học ” Ở lứa tuổi mẫu giáo, hoạt động vui chơi chiếm vai trò chủ đạo. Thực hiện dạy học theo phương châm “ Học mà chơi, chơi mà học”, thông qua hoạt động vui chơi giúp cho trẻ phát triển môt cách toàn diện. Hoạt động vui chơi ở trẻ mầm non rất phong phú và đa dạng : Trò chơi học tập , trò chơi dân gian Mỗi loại trò chơi đều có nét đặc trưng thú vị riêng của nó. * Cơ sở thực tiễn: Việc nghiên cứu tổ chức các trò chơi học tập dành cho trẻ mẫu giáo nhằm để hình thành biểu tượng về thế giới động vật còn ớt ái, hình thức nội dung chưa phong phú nhất là ở các trường nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa. Việc tổ chức các trò chơi học tập còn hạn chế: Qúa trình tư duy, khả năng phân tích, so sánh và tổng hợp các tiết học , các trò chơi làm trẻ mệt mỏi,căng thẳng không gây hứng thú cho trẻ, đặc biệt chưa làm nổi bật chủ điểm về thế giới động vật trong việc tổ chức học tập cho trẻ mẫu giáo vì vậy kết qua đạt được còn rất thấp. 3.2. Hệ thống trò chơi học tập 3.2.1. Trò chơi 1: Hái quả - Chuẩn bị : Các loại quả bằng bìa, hoặc tranh lô tô về các loại quả(cam, táo, na ). Số hình nhiều hơn số lượng trẻ tham gia chơi, mỗi loại quả này có số lượng nhiều hơn số lượng cô yêu cầu trẻ hái. Treo các loại quả này lên một cành cây. . - Luật chơi: Chỉ hái những quả cùng loại. 9 Khi trẻ nhắm mắt, cô giấu đồ chơi vào những chỗ trẻ ít để ý và đếm tới 5 thì trẻ mở mắt đi tìm. Khi tìm được, trẻ giơ cao đồ chơi và nói vị trí mình tìm thấy . 3.2.5. Trò chơi 5 : Đoán xem ai mới ra - Chuẩn bị: Khăn bịt mắt. - Luật chơi: Không được kéo khăn ra khi chưa có hiệu lệnh. - Cách chơi: Cho trẻ đứng thành vòng tròn rồi cho 1 trẻ đứng vào giữa vòng tròn, yêu cầu trẻ quan sát kỹ các bạn đang đứng trong vòng tròn.Sau đó bịt mắt trẻ lại, cô giáo chỉ định 2 -3 trẻ đi ra ngoài thật nhẹ nhàng. Khi giáo viên hướng dẫn nói: “ Bỏ khăn ra”, trẻ đứng giữa tháo khăn bịt mặt ra và nói tên bạn mới ra. Khi trẻ bịt mắt nói đúng tên thì trẻ bị nói đúng tên sẽ vào bịt mắt thay. Nếu trẻ bị bịt mắt nói không đúng thì sẽ phải bịt mắt một lần nữa. 3.2.6. Trò chơi 6: Con này ăn gì - Chuẩn bị : Các bức tranh con vật và các loại thức ăn: cỏ, thịt,lúa, gạo, sữa, cá - Luật chơi : Khi hết thời gian mà ai chưa nối xong sẽ phải nhảy lò cò. - Cách chơi : Cô phát một tờ giấy, trong đó có hình vẽ con vật và thức ăn của chúng và yêu cầu trẻ nối hình con vật với thức ăn của chúng. Có thể tiến hành dưới nền nhạc trong vòng 2 phút, dưới hình thức thi đua: Ai tìm đúng và xong trước thì thắng. 3.2.7. Trò chơi 7: Tìm chỗ sai - Chuẩn bị : Các tờ giấy A4 hoặc to hơn, trên đó có hình vẽ 4-5 con vật gắn sai các bộ phận. Ví dụ: Con gà chân có màng, con vịt chân không có màng, mỏ của con gà gắn nhầm vào mỏ của con vịt. - Luật chơi : Ai khoanh không đúng sẽ phải kêu tiếng của con vật đó. - Cách chơi : + Chơi theo nhóm hoặc cá nhân. + Cô đưa bức tranh và nói với trẻ: bác họa sĩ vẽ nhầm một số bộ phận của các con vật. Bây giờ các cháu (các đội) hãy tìm nhanh giúp bác các chỗ sai để bác sửa lại, tìm được chỗ nào sai thì các cháu khoanh tròn giúp bác. Khi trẻ tìm xong cô có thể trò chuyện, hỏi trẻ: "Vì sao cháu cho là sai?" để trẻ giải thích, trẻ nào (nhóm nào) tìm được nhiều nhất, nhanh nhất vả đúng nhất thì thắng cuộc. 3.2.8. Trò chơi 8 : Hãy kể nhanh - Chuẩn bị : Một quả bóng - Luật chơi :Không trả lời được phải hát một bài. - Cách chơi : 11