SKKN Một số biện pháp sư phạm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi lớp lá 3 trường Mầm non Ea Na thông qua bộ môn làm quen văn học thể loại truyện kể

 MỤCLỤC Mục lục 1 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU 2 I. Đặt vấn đề 2 II. Mục đích nghiên cứu 4 Phần thứ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 4 I. Cơ sở lí luận của vấn đề 4 II. Thực trạng của vấn đề 5 III. Các giải pháp để tiến hành giải quyết vấn đề 6 1. Giải pháp 1 6 2. Giải pháp 2 8 3. Giải pháp 3 10 4. Giải pháp 4 11 5. Giải pháp 5 14 IV. Tính mới của giải pháp đề xuất 15 V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm 16 Phần thứ 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 16 I. Kết luận 16 II. Kiến nghị 17 Tài liệu tham khảo 18 1 Giáo dục ở nước ta là nền giáo dục một cách toàn diện nhằm hình thành nhân cách của một con người cũng như phát triển toàn diện về năm mặt, đức -trí - thể - mĩ - lao động. Trong quá trình hình thành nhân cách toàn diện cho trẻ thì các tác phẩm văn học cũng đóng vai trò đáng kể trong việc giáo dục trẻ như chúng ta đã biết văn học là một loại hình nghệ thuật mà trẻ được tiếp xúc từ rất sớm ngay từ tuổi ấu thơ trẻ đã được làm quen với những giai điệu nhẹ nhàng, êm ái, thiết tha của những câu hát ru của bà của mẹ, lớn hơn một chút các em lại được biết tới những câu chuyện dân gian, câu chuyện cổ tích. Các tác phẩm này đã từng bước gieo vào lòng trẻ tình cảm yêu mến thế giới xung quanh, lòng yêu thương đồng loại, lòng trắc ẩn với các sự việc xảy ra xung quanh và giúp trẻ có thêm kiến thức hiểu biết về truyền thống dân tộc. Ngày nay cùng với sự phát triển không ngừng của công nghệ hiện đại khiến cho trẻ dẽ dàng tiếp cận những hành vi không tốt và kéo theo đó là những hiện tượng hình tượng không hay của mạng xã hội do đó việc phân biệt giữa cái tốt và cái xấu, giữa trắng và đen bản thân trẻ chưa hiểu hết được các vấn đề cũng như phân biệt được việc cần và nên làm .Vậy việc giáo dục trẻ qua các tác phẩm văn học, những câu truyện cổ tích để trẻ biết yêu thêm quê hương đất nước, yêu những người gặp hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống là một việc làm cần thiết ngoài ra việc giáo dục trẻ bằng các tác phẩm văn học cũng mang lại những hiệu quả tốt vì trẻ sẽ thấy các nhân vật trong các câu chuyện luôn gần gũi với mình từ đó trẻ sẽ yêu thích thêm các tác phẩm văn học cũng như các tác phẩm văn học đã đến gần hơn với trẻ. Ngoài ra những câu chuyện kể còn giúp trẻ yêu thích hào hứng và có nhu cầu tham gia vào các hoạt động nghệ thuật cũng như góp phần phát triển ngôn ngữ của trẻ, dạy trẻ phát âm chính xác các âm tiết của tiếng mẹ đẻ, hiểu được sự phong phú của Tiếng Việt thông qua các tác phẩm mà trẻ được học Văn học còn giúp trẻ rèn luyện và phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ mạch lạc khi tham gia vào quá trình giao tiếp. Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua bộ môn làm quen văn học thể loại truyện kể tuổi là mở rộng vốn từ cho trẻ, qua việc nghe kể chuyện trẻ được làm quen với các từ vựng mới qua đó phát triển ngôn ngữ nhanh hơn nhiều gia đình Việt hiện nay cho con em mình tiếp cận với máy tính, điện thoại từ rất sớm trẻ từ mười mấy tháng đã xem điện thoại, coi tivi đó là một cản trở cho việc phát triển ngôn ngữ ở trẻ ngoài ra cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học từ khi còn học mẫu giáo đó chính là trẻ được đến với thế giới nhân văn, đạo đức từ đó hướng trẻ tới chân - thiện - mĩ của những giá trị cao đẹp ngày nay. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp sư phạm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi lớp lá 3 trường Mầm non Ea Na thông qua bộ môn làm quen văn học thể loại truyện kể. Phạm vi nghiên cứu: Trẻ 5- 6 tuổi lớp lá 3 trường Mầm non Ea Na Thời gian nghiên cứu nghiên cứu từ tháng 9 năm 2018 đến hết tháng 4 năm 2019. Tóm lại, phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ, khả năng trình bày có lô gíc, có trình tự, chính xác và có hình ảnh nội dung. Việc cho trẻ tiếp xúc và làm quen các tác phẩm văn học từ bậc học mầm non là vô cùng quan trọng và cần thiết đối với sự phát triển của trẻ cả về ngôn ngữ lẫn nhận thức xuất phát từ thực tiễn quan trọng đó và một thời gian nghiên cứu và khảo nghiệm tôi nhận 3 phát âm và dậy trẻ nói đúng ngữ pháp. II. Thực trạng vấn đề: Tôi là một giáo viên lớp lá 3 gồm 25 cháu. Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu về chuyên môn, xây dựng phương pháp đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi những nguyên vật liệu để làm đồ dùng dạy học và đồ chơi của các cháu. Hơn 50% trẻ chưa phân biệt được sự khác nhau trong cách phát âm mà chỉ tiếp nhận một cách chung chung. Ví dụ: phân biệt l-n, 45% khả năng chú ý của trẻ còn yếu, không đồng đều, không ổn định, vì vậy nên trẻ chưa chú ý đều đến các phần trong câu, trong từ, bớt âm khi nói. 40 % kinh nghiệm sống của trẻ còn nghèo nàn, nhận thức hạn chế dẫn đến tình trạng trẻ dùng từ không chính xác, câu lủng củng. 70% trẻ nói, phát âm do ảnh hưởng ngôn ngữ của người lớn xung quanh trẻ nói tiếng địa phương. Với những khó khăn như thế tôi phải dần dần khắc phục, sửa đổi và hướng dẫn trẻ phát triển ngôn ngữ một cách đúng đắn nhất qua giao tiếp và tập cho trẻ làm quen văn học thể’ loại truyện kể’. Do đó giáo viên đứng lớp đã chú trọng đầu tư vào các tiết dạy môn Làm quen văn học được đầu tư khoa học hơn áp dụng nhiều phương pháp dạy học linh hoạt cũng như cho trẻ kể’ chuyện dưới nhiều hình thức hấp dẫn nhưng giáo viên chưa cho trẻ tham gia vào hoạt động trải nghiệm đóng kịch nhiều vì ngại rườm rà, tốn công bày cho trẻ thế nên các tiết kể’ chuyện phần nào đó đã bị giảm đi tính hấp dẫn mà thay vào đó là sự nhàm chán. Ngoài ra giáo viên còn rập khuôn, máy móc chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện kể sang sân khấu kịch để tạo ra tính kịch tính, bất ngờ cho các câu chuyện và giáo viên đọc lời thoại lời dẫn chuyện dài dòng làm cho câu chuyện kém đi tính hấp dẫn, và hạn chế lớn ở người giáo viên dẫn truyện là ở chỗ đôi khi giọng đọc khô khan không cuốn hút trẻ ngay cả khi cô đọc và dẫn truyện đến tình huống gay cấn của câu chuyện thì ánh mắt cử chỉ điệu bộ của cô giáo lại chưa phù hợp chưa làm toát lên được thông điệp của các nhân vật muốn hướng tới. Khi cho trẻ cảm thụ một tác phẩm văn học cô giáo chưa chú trọng nhiều vào công tác làm đồ dùng, âm thanh, tiếng động để làm nội bật lên được nội dung và ý tưởng mà câu chuyện muốn mang lại, ngoài ra nhiều trường hợp khách quan từ giáo viên là cắt xén chương trình bỏ qua những tiết dạy bài bản để cung cấp lượng kiến thức cho trẻ thay vào đó là sự sơ sài, đại khái. Khó khăn không nhỏ nữa đến từ cha mẹ học sinh chưa có ý thức quan tâm đúng mực tới con em của mình họ vẫn chưa thực sự đầu tư cho trẻ từ lứa tuổi mầm non và những suy nghĩ đã ăn mòn vào những nếp nghĩ từ xa xưa là học mầm non chủ yếu là chơi tự do và như vậy đã làm mất đi những nề nếp, khuôn khổ trong thời gian trẻ ở trường với cô và các bạn. Một yếu tố chủ quan nữa đến từ các bậc cha mẹ không hề nhỏ đó chính là việc ở trên lớp giáo viên chủ nhiệm đã dạy trẻ về tấm gương đạo đức qua các tiết kể chuyện nhưng về nhà cha mẹ lại không thường xuyên nhắc nhở giáo dục trẻ theo những hình mẫu mà cô đã nêu ra và tưởng trừng như chỉ là đơn giản vô hại nhưng đã tạo ra sự ngăn 5 Hình 1: Giáo viên chưa tạo môi trường trong lớp Hình 2: Giáo viên tạo môi trường trong lớp học - Biện pháp tạo môi trường ngoài lớp học: Khi trẻ tham gia trong giờ hoạt động ngoài trời, tôi tận dụng những bức tranh tường ở trong trường hãy những đồ vận quanh sân trường gợi mở cho trẻ cùng nhau sáng tạo nên những câu chuyện từ những vật có sẵn đó, kết hợp với hoạt động vui chơi bằng cách gợi mở cho trẻ cùng nhau thi kể chuyện về các con vật đó. Một trong những hình thức mà giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách rất tự nhiên và gần gũi. Đồng thời, còn có thể phát huy trí sáng tạo của trẻ, mở rộng về vốn từ và phát triển khả năng phát âm của trẻ. Ví dụ: Khi trẻ hoạt động ngoài trời cô cho trẻ đến khu vườn cổ tích và cho trẻ cùng xem bức tranh vẽ về nhân vật cô tấm được vẽ trên tường, giáo viên cùng trẻ kể về câu chuyện thông qua hình ảnh nhân vật trong câu chuyện, cô gợi mở để trẻ có thể tự nói về nhân vật. tham gia vào giờ học. Với việc chuẩn bị đồ dùng chu đáo trước khi vào giờ dạy, tôi cảm thấy tự tin hơn. Trẻ lớp tôi hứng thú tham gia giờ học. Hình 1:Cô thiêt kê đồ dùng đò chơi tự tạo cho trẻ Hình 2:giáo viên kể chuyện bằng đồ dùng tự tạo 3. Giải pháp 3: Ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết học Hiện nay công nghệ thông tin ngày càng được ứng dụng trong nhiều các lĩnh vực, cấp học mầm non đã bắt đầu đưa công nghệ thông tin vào trong các hoạt động để giúp trẻ và gây hứng thú cho trẻ, tuy nhiên vấn đề này vẫn còn khá mới mẻ và bỡ ngỡ đối với nhiều giáo viên. Mặc dù ai cùng hiể’u được tầm quan trọng và những thiết thực do công nghệ thông tin đem lại nhưng không phải ai cũng sử dụng thành thạo và làm chủ được những công nghệ đó . Việc sử dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy, trẻ đặc biệt có hứng thú, trước khi vào bài học, khi nhìn thấy trong lớp có máy vi tính, có máy chiếu, tất cả trẻ đều ngạc nhiên đến sửng sốt, đến khi vào tiết học khi được xem trực tiếp các hình ảnh động âm thanh, bài hát trên màn hình trẻ vô cùng thích thú. Tiết học trôi qua một cách nhẹ nhàng đầy lôi cuốn trẻ từ đầu đến cuối. Đến khi hết tiết học trẻ còn nói “ học tiếp đi cô”. 9 + Vẽ hình ảnh con chim én Hình 1: Giáo viên dạy trẻ kể chuyện theo tranh 4. Giải pháp 4: Làm quen với bộ môn văn học thể loại truyện kể mọi lúc mọi nơi Theo phương pháp dạy học tích hợp với môn làm quen văn học có thể lồng ghép, kết hợp với tất cả các môn khác và giúp cho các bộ môn khác trở lên sinh động hơn. Ví dụ: Môn âm nhạc hoạt động bổ trợ đề tài: Câu chuyện: “Nhổ củ cải”. Cho trẻ vận động theo bài “Củ cải trắng”. Rèn kỹ năng hát cho trẻ , V. „ Hình 2: Giáo viên dạy trẻ kể chuyện trên máy tính Môn toán: Tên bài dạy: “Cao hơn- th áp dụng được sự so sánh đặc điểm về ngoại hình của hai anh em. Môn chữ cái: luyện phát âm qua trò chơi tìm chữ l-n-m cho trẻ phát âm. + Hoạt động ngoài trời: Dạy trẻ kể về những sự vật hiện tượng xung quanh cuộc sống hàng ngày, những điều trẻ đã biết, tưởng tượng, , trẻ phải tự lựa chọn nội dung, hình thức, ngôn ngữ, sắp xếp chúng theo một trình tự nhất định. Tôi chủ yếu tập cho trẻ kể theo dạng: Kể chuyện miêu tả, kể chuyện theo chủ đề. Ví dụ: Miêu tả hiện tượng thời tiết: trời âm u, mây đen, gió thổi mạnh trời sắp mưa. Kể chuyện theo chủ đề: Tôi chủ yếu rèn cho trẻ truyền đạt lại những sự kiện xảy ra trong thời gian nhất định của nhân vật nào đó. 11 + Hoạt động góc : Dạy trẻ kể theo tri giác: Không ngừng phát triển ngôn ngữ độc thoại nên cho trẻ nói đúng ngữ pháp tư thể tác phong khi trẻ nói và phát triển các cơ quan cảm giác. Bởi vì trẻ quan sát tốt mới miêu tả tốt. Mục đích nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ phát triển tư duy lô gíc, khả năng quan sát, trẻ tập trung vào đồ chơi. Chuẩn bị: Chọn đồ dùng, đồ chơi phải đẹp hấp dẫn về hình thức để làm cho trẻ hứng thú, rung động khi kể. Chọn đồ chơi, vật thật có thể như: Gương, lược, khăn, chén ly, cốc, gia súc, gia cầm, thực vật, , chọn tranh nên chọn tranh có màu sắc tươi sáng bố cục rõ ràng, tổ chức cho trẻ làm quen với tranh hoặc vật thật xác định màu sắc đặc điểm, cách chơi, cách sử dụng. Ví dụ: Búp bê của cô là người anh nhé, còn của con là gì? Người anh có nhà to, ruộng vườn, còn em có gì? Khi trẻ kể tôi thường nhắc trẻ phải đứng quay mặt về phía các bạn, giọng kể phải rõ ràng, tốc độ hợp lý nếu trẻ kể sai hay ngọng giáo viên để trẻ kể xong rồi sửa. Hình: Trẻ làm quen với thê loại truyện kê kêt hợp với hoạt động góc + Ôn luyện mọi lúc mọi nơi: Không chỉ dừng lại ở việc phát triển ngôn ngữ thông qua các câu chuyện bằng những phương pháp thực hiện trên tiết học mà để đạt được kết quả cao về phương pháp phát triển ngôn ngữ của trẻ thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể, ngoài việc truyền thụ kiến thức trên tiết học cần lồng ghép thêm cho trẻ trong hoạt động, giáo viên cần tận dụng tất cả các hình thức, ở mọi lúc mọi nơi mà cảm thấy hợp lí để giúp trẻ khắc ghi, hiểu sâu hơn các sự vật hiện tượng mà trẻ chưa được khám phá và trải nghiệm cụ thể. 13 mình học bài thơ, câu chuyện gì để cha mẹ trẻ về nhà rèn thêm kiến thức cho trẻ, tạo điều kiện cho cô khi dạy trẻ phương pháp phát triển ngôn ngữ của trẻ thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể tại lớp, từ đó nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với phát triển ngôn ngữ tại nhà trường. - Biện pháp tiếp theo là phối hợp tốt với gia đình trẻ. Muốn tạo sự tin tưởng và thu hút sự tham gia của phụ huynh vào hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ của lớp và nhà trường tôi đã thực hiện tốt các việc sau: + Lắng nghe ý kiến của cha mẹ trẻ, chủ động xây dựng mối quan hệ tốt với cha mẹ, thông tin đầy đủ cho cha mẹ về chương trình chăm sóc- giáo dục trẻ ở trường bằng nhiều hình thức khác nhau như họp cha mẹ, bảng thông báo, bảng tuyên truyền giới thiệu những hoạt động trong ngày ở trường của cô và trẻ. Thông tin cho cha mẹ trẻ biết về tình hình của trẻ ở lớp, những thay đổi của trẻ nếu có để kịp thời có biện pháp giáo dục cho phù hợp. + Vận động cha mẹ hỗ trợ vật liệu, nguyên liệu như: giấy, sách, những lọ nhựa, quần áo cũ, vải vụn Tôi trao đổi và vận động phụ huynh cố gắng dành thời gian để tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói, khi trò chuyện với trẻ phải nói rõ ràng mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ nghe cho rõ, cha mẹ người thân phải cố gắng phát âm đúng cho trẻ bắt chước. + Khuyến khích cha mẹ cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh không nói tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngôn ngữ không chính xác. Hình: Giáo viên trao đôi với phụ huynh về trẻ IV. Tính mới của giải pháp đề xuất: Để phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua bộ môn làm quen văn học thể loại truyện kể tôi xin đề xuất những giải pháp trên để thực hiện vào hoạt độn làm quen văn học trong thời gian tới. Các giải pháp được thực hiện xuyên suốt trong quá trình cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học trên lớp như vậy tính mới của các giải pháp trên thay vì theo các lối mòn trước kia trẻ là người nghe cô là người dẫn dắt thì bây giờ ta cho 15