Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng phương pháp Montessori vào phát triển vận động tinh cho trẻ 3-4 tuổi

 MỤC LỤC
 Trang
A. Đặt vấn đề. 2
B. Giải quyết vấn đề..... 3
I. Cơ sở lý luận.............. 3
II. Thực trạng vấn đề 6
III. Các biện pháp đã tiến hành 10
 1. Biện pháp 1... 10
 2. Biện pháp 2... 11
 3. Biện pháp 3.. 14
 4. Biện pháp 4.. 20
IV. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm 25
C. Kết luận, khuyến nghị... 26
 1. Ý nghĩa và những nhận định của người viết sáng kiến.. 26
 2. Bài học kinh nghiệm. 26
 3. Đề xuất, khuyến nghị 27
 Page 1 of 27 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I/ Cơ sở lý luận
 1.Đặc điểm tâm sinh lý trẻ mầm non.
 Trẻ em bắt đầu có sự tiếp xúc với bên ngoài, giao tiếp với “ người lạ” khi 
các em bước vào độ tuổi đi mẫu giáo, bạn bè ở trường mẫu giáo là một thế giới 
vô cùng rộng lớn đối với trẻ thơ. Cũng trong giai đoạn này các em có hứng thú 
với thế giới xung quanh, tò mò và thắc mắc các vấn đề với người lớn. Nếu người 
lớn hiểu được tâm lý của con và định hướng sẽ có thể đem lại nhiều hiệu quả 
tích cực.
 Ở giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi này, trí tưởng tượng của trẻ phát triển mạnh và 
phần lớn thời gian của trẻ là chơi đùa. Trẻ chơi mà học và học mà chơi. Chúng 
tự nghĩ ra những trò chơi và chơi mãi không chán, đôi khi quên cả đi vệ sinh.
 Trẻ con ở lứa tuổi này không thích những trò chơi phức tạp, nhiều quy 
tắc. Những trò chơi ngắn sẽ thích hợp với trẻ ở lứa tuổi này vì khoảng thời gian 
chú ý, tập trung của trẻ không kéo dài.
 2. Vận động tinh.
 Vận động tinh là khả năng điều khiển bàn tay và các ngón tay. Kỹ năng 
vận động tinh phát triển tùy theo việc chơi, tập luyện của trẻ. Đồ chơi lắp ghép, 
đồ chơi nghệ thuật, sẽ giúp trẻ tập cầm nắm đồ chơi, xoay, vặn, xiết, lắp ghép 
khối và tập làm các động tác phức tạp hơn như nặn, vẽ tranh. Kỹ năng vận 
động tinh là cơ sở để trẻ phát triển khả năng nghệ thuật của đôi tay.
 3. Phương pháp Montessori.
 Đặc điểm nổi trội ở phương pháp Montessori là nhấn mạnh đến vai trò 
của tính tự lập, tự do (trong khuôn khổ cho phép) trong việc hình thành nhân 
cách trẻ. Ngoài ra, phương pháp này còn rất tôn trọng sự phát triển tâm sinh lý 
tự nhiên của trẻ, cũng như trang bị đầy đủ cho học sinh các kiến thức khoa học 
công nghệ tiến bộ và hiện đại. Tổ chức AMI (Hiệp hội Montessori Quốc tế) và 
AMS (Hiệp hội Montessori Mỹ) đã nêu ra đặc trưng của phương pháp học 
Montessori sau:
 - Lớp học ghép các lứa tuổi lại với nhau. Thông thường là các trẻ 2 - 6 
tuổi.
 - Trẻ tự lựa chọn hoạt động (với điều kiện là các hoạt động này đã được 
giáo viên lên kế hoạch sắp xếp trước).
 - Trẻ không bị ngắt quãng hay làm phiền trong quá trình “làm việc” hay 
hoạt động tự do.
 Page 3 of 27 Môi trường giáo dục của Montessori là nơi học sinh được tự do hoạt động 
trong một “môi trường được chuẩn bị” – được thiết kế phù hợp với đặc trưng 
phát triển cơ bản của con người nói chung và tính cách mỗi cá nhân nói riêng ở 
các giai đoạn phát triển khác nhau. Môi trường đó cho phép trẻ phát huy tính 
độc lập ở tất cả các lĩnh vực, phù hợp với xu hướng phát triển tâm lý bên trong 
trẻ. Ngoài yếu tố tiếp cận dễ dàng với học cụ Montessori theo từng lứa tuổi, môi 
trường Montessori còn phải thể hiện được các tiêu chí dưới đây:
 - Xây dựng phù hợp với nhu cầu của trẻ.
 - Đẹp, hài hòa, sạch sẽ.
 - Có tính trât tự.
 - Có sự sắp xếp hợp lý giữa các hoat động.
 - Các học cụ mang tính chuyên biệt, tạo sự phát triển toàn diện của trẻ.
 *. Các mức độ phát triển
 Montessori chia sự phát triển của con người ra làm bốn giai đoan, từ lúc 
mới sinh đến 6 tuổi, từ 6 – 12 tuổi, từ 12 – 18 tuổi và từ 18 – 24 tuổi. Mỗi giai 
đoạn có những đặc trưng không giống nhau và tương ứng là các phương pháp 
tiếp cận giáo dục khác nhau cho từng giai đoạn.
 Giai đoạn đầu tiên: Là giai đoạn sau dinh đến khi trẻ được khoảng 6 tuổi. 
Theo sự quan sát của Montessori, trong suốt giai đoạn này trẻ trải qua quá trình 
phát triển tâm sinh lý không ngừng và nổi bật nhất. Trẻ là những cá nhân học tập 
và khám phá thế giới xung quanh rất tinh tế bằng các giác quan nhạy bén của 
mình, từ đó hình thành nên tính độc lập và tự xây dựng mang nét riêng của từng 
cá nhân. Montessori đã nếu ra một số khái niệm để giải tích quá trình “làm việc” 
này của trẻ, bao gồm khai niệm về trí tuệ tiếp thu, các thời kỳ nhạy cảm và sự 
bình thường hóa.
 Trí tuệ thẩm thấu: Montessori mô tả hành vi của trẻ nhỏ nỗ lực không 
ngừng nghỉ, học hỏi thông qua kích thích từ môi trường xung quanh – các giác 
quan, ngôn ngữ, văn hóa và hình thành khái niệm với thuật ngữ “trí tuệ thẩm 
thấu” Tiến sĩ Montessori thấy rằng giai đoạn phát triển quan trọng nhất của trẻ 
nằm ở sáu năm đầu đời – thời điểm trẻ sở hữu trong mình “trí tuệ thẩm thấu”. 
Nói cách khác, trẻ tiếp thu thế giới xung quanh giống như miếng bọt biển thấm 
hút nước vậy. Do đó, mục tiêu giáo dục trong thời kỳ này là trau dồi, tu dưỡng, 
khát khao học hỏi và tiếp thu một cách tự nhiên của trẻ. Bà cũng cho rằng đây là 
khả năng duy nhất, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời của trẻ và nó phai nhạt dần 
sau khi trẻ được 6 tuổi.
 Thời kỳ nhạy cảm: Montessori cũng quan sát các giai đoạn nhạy cảm đặc 
biệt của trẻ trước những kích thích từ môi trường xung quanh. Bà gọi đó là “thời 
 Page 5 of 27 Việc rèn luyện cho trẻ kỹ năng tự đi vệ sinh cũng được đặc biệt chú ý 
trong giai đoạn này. Một số trường còn có mô hình lớp học “phụ huynh – học 
sinh”, cho phép cha mẹ vào lớp cùng các con.
 1.2. Lớp mẫu giáo và tiền tiểu học (dành cho trẻ từ hai tuổi rưỡi, ba 
tuổi đến sáu tuổi)
 Các lớp này có tên là Ngôi nhà trẻ thơ (Children House). Lớp học có sự 
pha trộng giữa các lứa tuổi. Số lượng thường từ 20 – 30 học sinh, phụ trách bởi 
một giáo viên dày dặn kinh nghiệm và một trợ giảng. Bàn ghế trong lớp học 
được thiết kế riêng cho từng cá nhân hoặc nhóm trẻ hoạt động. Giá để học cụ 
cũng được thiết kế và sắp xếp đủ tầm với của trẻ. Ban đầu giáo viên sẽ giới thiệu 
mẫu hầu hết các hoạt động, sau đó trẻ được tự do lựa chọn hoạt động mà chúng 
yêu thích. Các học cụ và hoạt động trong lớp học giúp trẻ thực hành nhiều kỹ 
năng cơ bản như rót, xúc bằng thìa, học cụ phát triển giác quan, học cụ liên quan 
đến toán học, ngôn ngữ, âm nhạc, mỹ thuật
 2) So sánh phương pháp giáo dục Montessori và giáo dục truyền thống.
 Phương pháp giáo dục Phương pháp giáo dục
 Montessori truyền thống
 - Truyền thụ kiến thức trong 
 - Giúp khai phá tiềm năng phát 
 chương trình học theo chuẩn 
 triển con người.
 quốc gia.
 - Trẻ học với tốc độ của chính - Trẻ học theo chương trình định 
 mình và theo đuổi sở thích cá sẵn trong khung thời gian áp 
 nhân. dụng chung cho mọi người.
 - Trẻ dạy chính mình bằng cách 
 sử dụng các học cụ được chuẩn - Trẻ được dạy bởi giáo viên.
 bị đặc biệt và có mục đích.
 - Trẻ tham gia học tập 1 cách - Trẻ tham gia học tập một cách 
 chủ động. thụ động.
 - Sự hiểu biết đến từ kinh 
 - Việc học được sắp xếp theo 
 nghiệm của chính đứa trẻ thông 
 môn học và giới hạn ở kiến thức 
 qua các học cụ và sự phát triển 
 được dạy.
 khả năng tự tìm hiểu của trẻ.
 - Việc học dựa trên cơ sở lập - Trẻ ngồi tại bàn và nhìn lên 
 Page 7 of 27 trình và phương pháp giáo dục kiểu mới, giáo dục Việt Nam cũng đã bước đầu 
có sự xuất hiện của phương thức “giáo viên làm bạn với học sinh”; điều đó có 
nghĩa là cô và trò cùng nhau hoạt động, trao đổi kinh nghiệm cũng như việc học 
hỏi kiến thức ngay trong quá trình chơi, việc này rút ngắn khoảng cách giữa giáo 
viên và học sinh, tạo sự gần gũi, học sinh cũng dễ dàng đề đạt và đưa ra những ý 
kiến cá nhân hơn.
 * Nơi tiến hành thực nghiệm:
 - Nơi tôi tiến hành ứng dụng một số thực nghiệm phương pháp 
Montessori vào phát triển vận động tinh cho trẻ 3- 4 tuổi là môi trường giáo dục 
đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1 năm 2015, là trường có diện tích rộng với cơ sở 
vật chất khang trang hiện đại. Trường có tổng số học sinh hiện tại là 498 học 
sinh.
 - Trường có đội ngũ giáo viên yêu nghề, mến trẻ, 100% đạt trình độ trên 
chuẩn, luôn có ý thức học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, tu dưỡng, rèn 
luyện đạo đức nhà giáo, có ý thức, trách nhiệm, say sưa với công việc.
 (1)Thuận lợi:
 - Trường có diện tích rộng nên có nhiều môi trường hoạt động và phát 
triển thể chất cho trẻ: bãi cỏ rộng với khu phát triển thể chất ngoài trời với nhiều 
trò chơi phát triển vận động thô như trèo thang, ném bong sân cát, và một số 
trò chơi rèn luyện sự khéo léo và dẻo dai cho cơ thể trẻ.
 - Ban giám hiệu luôn quan tâm, đi sâu vào chuyên môn cũng như đầu tư 
trang thiết bị giáo dục, sách tranh, đĩa hình là những tài liệu giúp giáo viên dạy 
trẻ hiệu quả nhất.
 - Ban giám hiệu luôn đi sâu quan tâm giúp đỡ bồi dưỡng về chuyên môn, 
đặc biệt chú trọng nâng cao các điều kiện về tài liệu chuyên môn, cơ sở vật chất 
phục vụ công tác giáo dục theo hướng hiện đại, tạo điều kiện cho giáo viên tham 
gia các lớp bồi dưỡng, các lớp chuyên đề nhằm nâng cao năng lực bản thân.
 - Giáo viên trẻ, năng động, sang tạo, vững vàng về chuyên môn, luôn tâm 
huyết với nghề, có ý thức bồi dưỡng, nâng cao trình độ cũng như tìm tòi, sưu 
tầm các tài liệu để dạy trẻ hiệu quả cao.
 - Trẻ mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các hoạt động.
 - Môi trường hoạt động của trẻ phong phú, trẻ có điều kiện tiếp xúc nhiều 
nên có nhiều kĩ năng hoạt động với từng môi trường khác nhau.
 - Ban phụ huynh tạo điều kiện cho giáo viên trong công tác giáo dục và 
nâng cao phương pháp dạy cũng như tổ chức thực nghiệm phương pháp mới đối 
với trẻ, phối hợp và tạo điều kiện cho giáo viên trong công tác giáo dục trẻ.
 (2)Khó khăn:
 Page 9 of 27 của trẻ để phát triển sự khéo léo, nhanh nhạy, linh hoạt của bàn tay, ngón tay 
cho trẻ) là việc làm vô cùng cần thiết.
 2) Biện pháp 2: Thực hiện các bài tập khảo sát khả năng trước khi thực 
nghiệm:
 a, Để thực nghiệm, trước tiên, chúng tôi tiến hành cho trẻ cảm nhận xúc 
giác qua các hoạt động cầm, nắm, xờ, vuốt ve một số đồ dùng tạo cảm giác khác 
nhau cho trẻ có môi trường làm quen:
 - Một cây gậy được cuốn giấy ráp.
 - Một chiếc hộp được bọc vải nhung.
 - Một thảm cỏ được tết bằng dây nilon.
 - Một cuộn len nhỏ.
 - Một miếng cao su mềm.
 - Một quả bóng bay nước nhỏ.
 - Một thảm gai.
 b, Sau khi cho trẻ làm quen với một số môi trường tiếp xúc khác nhau qua 
bàn tay, tôi tiến hành cho trẻ thực hiện một số hoạt động để xác định rõ kĩ năng 
vận động linh hoạt của bàn tay thông qua việc cầm, nắm những đồ vật có dạng 
hình trụ và việc bóp bóng, nặn đất sét. Trẻ thực hiện từng tay một để khảo sát.
 - Cầm gậy tập thể dục: Trẻ nắm vững, bàn tay xòe rộng, các ngón tay ôm 
sát thân gậy.
 - Cầm chai nước nhỏ (không có nước bên trong) : Trẻ nắm chưa vững, 
bàn tay xòe rộng, các ngón tay sát vào nhau, đầu ngón tay bấm chặt vào thành 
chai.
 - Bóp bóng nước (độ to tương đương quả bóng tennis): Trẻ bóp bóng đều 
tay, bàn tay xòe rộng, các ngón tay chụm, mở liên tục, đều tay.
 - Nặn đất sét (độ to tương đương quả bóng nhỏ, đường kính 5cm): Trẻ 
bóp chưa đều tay, các ngón tay co lại, lực tì mạnh vào má bàn tay phía ngón cái, 
miếng đất sét bị biến dạng. Ngoài ra trẻ còn được tham gia hoạt động ngoại khóa 
vào dịp ngày lễ như: nặn bánh trôi.
 Page 11 of 27