Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong việc lồng ghép phương pháp STEAM vào giảng dạy cho trẻ 5- 6 tuổi trong trường mầm non

 UBND QUẬN LONG BIÊN TRƯỜNG MẦM NON HOA SỮA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số kinh nghiệm trong việc lồng ghép phương pháp STEAM vào giảng dạy cho trẻ 5- 6 tuổi trong trường mầm non Lĩnh Vực/Môn: Giáo dục mẫu giáo Cấp học: Mầm non Họ và tên tác giả: Trương Thị Thu Hường Chức vụ: Giáo viên ĐT: 0983603263 Đơn vị công tác: Trường mầm non Hoa Sữa Quận Long Biên - Hà Nội Long Biên, tháng 4 năm 2021 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo dục mầm non là một mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, chịu trách nhiệm chăm sóc giáo dục trẻ từ 0-6 tuổi. Đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên quan trọng của nhân cách con người. chính vì lẽ đó, giáo dục mầm non đang dần có nhiều những thay đổi đáng kể, tiếp cận với những nhiều phương pháp giáo dục mới theo đúng chủ trương tại nghị quyết 29-NQ/TW ngày 14/1/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế., Giáo dục mầm non với định hướng STEAM là một trong những khía cạnh quan trọng trong việc dục tư duy cho trẻ, là nền tảng vững chắc để giúp trẻ có định hướng rõ ràng về mục tiêu và nghề nghiệp cho tương lai, đồng thời là nền tảng để các em tiếp thu những kiến thức phức tạp ở các cấp cao hơn. STEAM là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Giáo dục STEAM tập trung vào những yếu tố quan trọng như: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Math (Toán học), qua đó xây dựng cho học sinh các kỹ năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của các bộ môn nói trên để sử dụng khi làm việc trong thế giới công nghệ ngày nay. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Trường mầm non ứng dụng phương pháp STEAM đã mang lại những hiệu quả rất cao trong việc tạo cơ hội học tập trải nghiệm cho trẻ, khuyến khích trẻ khám phá, tìm tòi: Con biết gì về nó? Muốn biết thêm gì? Làm thế nào để biết? Phát huy năng lực tư duy sáng tạo, tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề và Khơi dậy niềm yêu thích của trẻ với các bộ môn Khoa học, Công nghệ, Toán và làm tiền đề thuận lợi cho các bậc học sau. Là một giáo viên đứng lớp, hàng ngày được tiếp xúc gần gũi với trẻ, hiểu được mức độ nhận thức của trẻ, bản thân tôi luôn mong muốn được áp dụng phương pháp học tập này cho học sinh của mình giúp trẻ sáng tạo hơn, chủ động hơn để các con tìm ra nguyên lý khoa học ngay trong những hoạt động đơn giản. Mong muốn phát huy sự tò mò, ham hiểu biết và mong muốn được khám phá, tự tìm hiểu, tự nhận ra những bài học cho mình thông qua những trải nghiệm thực tế. Với mong muốn trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm trong việc lồng ghép phương pháp STEAM vào giảng dạy cho trẻ 5- 6 tuổi trong trường mầm non " II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1/10 2.1 Thuận lợi - Luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện của ban giám hiệu nhà trường về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và đặc biệt là luôn khuyến khích áp dụng phương pháp, hình thức giáo dục mới, sáng tạo. - Cá nhân được cử đi tham quan, kiến tập các hoạt động theo chuyên đề ở các trường trong quận.Tham gia lớp tập huấn về Steam năm 2019 do Sở Giáo dục và đào tạo tổ chức - Bản thân có lòng yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình trong mọi hoạt động, ham học hỏi, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm để có thể chăm sóc giáo dục trẻ một cách tốt nhất. - Lớp học được trang bị đầy đủ đồ dùng dạy học và đồ chơi cho trẻ, giáo viên trong lớp tự thiết kế các đồ dùng đồ chơi tự tạo phong phú, đa dạng từ các nguyên vật liệu sẵn có. 2.2 Khó khăn: - Tài liệu nghiên cứu về phương pháp STEAM còn ít nên việc tự nghiên cứu tìm tòi của giáo viên còn gặp nhiều khó khăn. - Phương pháp STEAM đang được áp dụng tại một số lớp trong trường nên còn hạn chế về việc trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm của các đồng nghiệp. - Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm tới việc học của con do vậy việc hỗ trợ các hoạt động của con tại lớp còn hạn chế. Mặt khác, số lượng trẻ trong lớp khá đông nên việc thực hiện theo phương pháp STEAM còn chưa đạt hiệu quả cao. 3. Các biện pháp đã tiến hành: 3.1. Biện pháp 1: Nghiên cứu tài liệu về phương pháp STEAM Khi tiếp cận với bất cứ nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục mới cần đỏi hỏi ở giáo viên sự tìm tòi, nghiên cứu tài liệu có liên quan. Việc này giúp cho người giáo viên có những kiến thức và đặc biệt là những hiểu biết về các nội dung cần nghiên cứu, đó chính là cơ sở giúp cho giáo viên có các căn cứ, có những định hướng trong việc nghiên cứu của mình. Năm học 2019- 2020, tôi được nhà trường cử tham gia lớp tập huấn “Dạy học theo phương pháp STEAM” do Sở giáo dục và đào tạo tổ chức. Trong khóa tập huấn, tôi đã được tiếp cận với một số các tài liệu hướng dẫn giáo viên ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM như: "Steam Stories - Kỹ Năng Tự Giải Quyết Vấn Đề - Tự Làm Sân Chơi (Engineering - Kỹ Thuật)"; "Sửa Rô-Bốt" Tác giả:Jonathan Litton, Magalí Mansilla Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam; "Giáo Dục Stem/ Steam: Từ Trải Nghiệm Thực Hành Đến Tư Duy Sáng Tạo" NXB Trẻ;"Hướng dẫn hoạt động Steam cho trẻ mẫu giáo (3-4 tuổi)"( Hình ảnh 1) 3/10 dụng công nghệ. (Hình ảnh 2,3,4,5) 3.3. Biện pháp 3: Ứng dụng các yếu tố STEAM vào phương pháp giảng dạy Phương pháp giáo dục STEAM là nơi hoạt động học của học sinh được coi là trung tâm của quá trình dạy học. Giáo viên với vai trò là người hướng dẫn học, quan tâm đến sự khác biệt trong việc tiếp thu kiến thức của học sinh để từ đó có sự điều chỉnh phù hợp. Việc tích hợp 5 thành phần STEAM với nhau sẽ được dựa theo 3 yếu tố : - Tích hợp với chủ đề chung: Với yếu tố này, giáo viên tìm tài liệu liên quan đến chủ đề chung, thiết lập thí nghiệm khoa học để dạy về chủ đề này cho học sinh. Sau đó giáo viên đưa ra một vấn đề cần được giải quyết, hỗ trợ cho trẻ có cơ hội tìm các cách khác nhau để giải quyết vấn đề đó. Sau khi bàn bạc, thông nhất sẽ chọn 1 cách có tính khả thi và hiệu quả hơn cả. Giáo viên cùng trẻ thiết kế, xây dựng và thử nghiệm vật mẫu, trẻ là người trình bày về sản phẩm của mình . Ví dụ : Chủ đề về nước: Cô giáo cho trẻ tìm hiểu về các nguồn nước trong tự nhiên, cho trẻ hiểu tầm quan trọng của nước với cuộc sống của con người. Nhưng nếu muốn giữ được nguồn nước sạch để sử dụng, con người đã làm gì? Làm như thế nào? Cô cho trẻ quan sát một số cách mà người lớn làm để lọc lấy nước sạch. Sau đó cô cho trẻ tự suy nghĩ làm thế nào để biến nước chưa sạch thành nước sạch như người lớn. Trẻ tự sáng tạo và trải nghiệm cùng với máy lọc nước mini. - Tích hợp theo vấn đề cần giải quyết đang xảy ra: Với yếu tố này, giáo viên có thể đưa ra các tình huống đang diễn ra hiện tại có nhiều bất cập. Sau đó cùng với trẻ tìm các hướng để khắc phục và tìm một cách tối ưu nhất. Giáo viên cùng trẻ thiết kế, dựng và thử nghiệm vật mẫu và cuối cùng là cho trẻ trình bày về sản phẩm của mình. Ví dụ: “Vấn đề trồng rau ở trong thành phố” .Với dự án này chúng ta cho trẻ xem các đoạn video về quang cảnh của thành phố, không có đất trồng rau, từ những nhu cầu thực tế, giáo viên cho trẻ nghĩ ra cách làm thế nào không có đất mà vẫn trồng được rau ở thành phố? Trẻ tự tìm phương án trả lời và cùng làm thí nghiệm trồng rau trong các hộp xốp, tận dụng các hộp, chậu để trồng. - Tích hợp với mối quan tâm, yêu thích của học sinh: Với yếu tố này, giáo viên cùng trò chuyện với trẻ về những vấn đề trẻ đang quan tâm, hoặc trẻ đang được nghe 5/10 qua phần hướng dẫn của cô, trả lời các câu hỏi không có cơ sở, hoặc chỉ là chút hiểu biết ít ỏi của mình về nội dung đó. Tuy nhiên nếu như giáo viên tổ chức hoạt động khám phá với các yếu tố của Steam thì sẽ mang lại hiệu quả hoàn toàn khác: trẻ được đặt mình trong tình huống cần được giải quyết, trẻ có thời gian tự suy nghĩ và đặc biệt là cùng trao đổi, bàn bạc tìm ra các cách giải quyết. Trẻ được thử nghiệm, trải nghiệm theo cách riêng của mình và trong quá trình thực hiện những ý tưởng của mình, trẻ tự rút ra kinh nghiệm, kiến thức tăng chồng lên nhau, hoạt động càng nhiều, kiến thức càng cao. Hiệu quả của việc tiếp thu kiến thức tốt hơn. + Hoạt động tạo hình: Chúng ta có thể thấy rõ trong STEAM có phần nghệ thuật và chính môn tạo hình cũng là một phần của tiết học STEAM, tuy nhiên nếu ta lồng ghép STEAM vào tạo hình nếu giáo viên có sự thay đổi thì sẽ tạo hứng thú và sự sáng tạo cho trẻ hơn rất nhiều. Ví dụ: “Vẽ ngôi nhà xanh” cô giao nhiệm vụ cho từng nhóm trẻ bằng cách cho trẻ được xem những video về các ngôi nhà trong thành phố, dày đặc, nóng bức bởi hiệu ứng nhà kính? Những câu hỏi đặt ra khích thích trí tò mò và tưởng tượng của trẻ, trẻ sẽ đặt mình vào địa vị của những người khi đang ở trong nhà đó, vậy trẻ sẽ có rất nhiều ý tưởng khi vẽ lên các ngôi nhà, những tác phẩm của trẻ sẽ phong phú hơn, sáng tạo hơn. Cô chụp lại sản phẩm, trong thời điểm nào đó trong ngày cô cho trẻ xem lại mẫu của mình và xem mẫu 1 số kiểu nhà, cấu tạo của ngôi nhà và lên ý tưởng, tìm kiếm ý tưởng bổ xung cho phù hợp với bản vẽ của trẻ. + Hoạt động làm quen với văn học: Tất cả những câu chuyện trong chương trình giáo dục cho trẻ 5 tuổi đều được chọn lọc và mang ý nghĩa giáo dục cho trẻ. Câu chuyện về gia đình và những ngôi nhà thân yêu của trẻ. Trong các tiết học văn học thì cô giáo thường kể một mạch từ đầu đến cuối câu chuyện, sau đó đưa ra một loạt các câu dựa theo nội dung, diễn biến của chuyện. Nhưng nếu chúng ta sử dụng môn văn học vào STEAM thì vô cùng hữu ích. Cô giáo và trẻ có thể tự sáng tạo những câu chuyện dựa vào nội dung mà mình muốn giáo dục trẻ, sau đó cô đưa ra các tình huống cho trẻ giải quyết, cô lại dựa vào các tình huống mà trẻ đưa ra tiếp tục kể tiếp theo hướng trẻ mong muốn, có như vậy trẻ thích thú hơn và ghi nhớ hơn là kể theo lối mòn. + Hoạt động làm quen với toán: Hoạt động cho trẻ làm quen với toán với việc hình thành kĩ năng toán sơ đẳng góp phần đáng kể để trẻ tham gia hoạt động STEAM. Trong mỗi bài học với các khái niệm khác nhau trẻ lại được tham gia các hoạt động vui chơi khác nhau. Cô giáo chọn lựa những nội dung ôn luyện sau tiết học mang tính ứng dụng thực tế để cho trẻ biết cách sử dụng các khái niệm toán khi giải quyết vấn đề để tạo ra sản phẩm trong hoạt động STEAM. VD: Xây ngôi nhà xanh: Cô và các nhóm cùng nhau bắt tay để thực hiện “dự án ngôi nhà xanh”. Trẻ bàn bạc, phân công nhau từng phần của công việc: Dựng 7/10 2. Tự tin 18/39 46 35/39 90 3. Chủ động 20/39 51 37/39 95 4. Kiên trì 25/39 64 39/39 100 5. Tập trung 25/39 64 38/39 97 6. Hợp tác 28/39 72 37/39 95 — 4.1. Đôi với giáo viên - Trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ theo phương pháp mới STEAM, tôi đã tìm được giải pháp và kinh nghiệm thành công trong việc giáo dục trẻ. Điều quan trọng nhất là bước đầu đưa kiến thức phương pháp giáo dục mới đến gần trẻ một cách tự nhiên. - Bản thân tôi cũng rút ra được kinh nghiệm trong việc tổ chức hoạt động STEAM cho trẻ. Qua đó tôi tích cực hơn trong việc nghiên cứu tài liệu để mang lại nhiều hoạt động trải nghiệm, dự án phù hợp với nội dung chương trình, với nhu cầu của trẻ.Tôi cảm thấy yêu nghề hơn, muốn tạo cho trẻ thật nhiều cơ hội để được trải nghiệm trong thực tế giúp trẻ tiếp thu được kiến thức nhiều hơn trong quá trình học tập. - Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, kết hợp với phụ huynh để tạo điều kiện cho trẻ được tham gia vào các hoạt động lồng ghép STEAM mọi lúc mọi nơi. 4.2. Đôi với trẻ: Qua một thời gian áp dụng dạy theo phương pháp STEAM tôi thấy: - Trẻ yêu thích hoạt động, trí tưởng tượng phong phú hơn. - Trẻ tích cực và say mê trong việc thử nghiệm để tạo ra sản phẩm. - Trẻ có kĩ năng hoạt động nhóm tốt hơn, Kỹ năng thuyết trình tốt hơn. - Trẻ thích được đi học hơn, Trẻ yêu cô, yêu bạn hơn. Đoàn kết, tự tin hơn. III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Ý nghĩa của SKKN Giáo dục STEAM trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Giáo dục STEAM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc một cách sáng tạo. Đối với khối mầm non giáo viên sẽ khuyến khích các bé tự do thử sức với nhiều ý tưởng khác nhau và không để cho cảm giác “sợ sai” kiềm chế khả năng của mình. Giáo viên sẽ là người luôn lắng nghe đa chiều và mang lại cho các em học sinh một nền tảng kiến thức thực tế ngay từ khi còn nhỏ. Các em học và áp dụng những kiến thức từ nền tảng đến chuyên sâu, những kỹ năng và sự kỷ luật thông qua việc thực 9/10