Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giúp trẻ 3-4 tuổi làm quen với âm nhạc qua các bài hát dân ca

 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài
 Âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện rất sớm trong lịch sử loài người, 
gắn bó với con người và trở thành nhu cầu không thể thiếu. Âm nhạc phản ánh cuộc 
sống con người qua niềm vui, nổi buồn, khát vọng, ước mơ của con người.
 Khác với loại hình nghệ thuật khác như hội hoạ, văn học, điện ảnh, âm nhạc 
không hoàn toàn xác định rõ những hình ảnh cụ thể. Âm nhạc bằng những ngôn ngữ 
riêng là giai điệu, âm sắc, trường độ, hoà âm, tiết tấucùng với thời gian đã thu hút, 
hấp dẫn, làm thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ.
 Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức xung quanh, phát triển lời nói, quan 
hệ trong giao tiếp, trao đổi tình cảmĐối với trẻ, âm nhạc là thế giới kỳ diệu, đầy 
cảm xúc. Trẻ có thể tiếp nhận âm nhạc ngay từ trong bông mÑ. trẻ mầm non dễ xúc 
cảm, vốn ngây thơ trong sáng, nên tiếp xúc với âm nhạc là một điều không thể thiếu. 
Thế giới âm thanh muôn mầu không ngừng chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát 
triển các chức năng tâm lý, năng lực hoạt động và sự hiểu biết của trẻ.
 Với trẻ mầm non, âm nhạc có vai trò vô cùng quan trọng. Âm nhạc là phương 
tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp, 
trao đổi tình cảm, âm nhạc của trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Trẻ có thể tiếp 
nhận âm nhạc từ lúc còn trong bụng mẹ qua lời ru, những câu hát mộc mạc, gần gũi 
đã nuôi lớn tâm hồn trẻ thơ của trẻ. Tình yêu gia đình, quê hương cũng lớn lên từ 
tiếng hát, lời ru đó. Trẻ mầm non dể xúc cảm, ngây thơ trong sáng nên rất dể tiếp xúc 
với âm nhạc. Thế giới âm nhạc muôn màu, muôn sắc tạo điều kiện cho trẻ phát triển 
toàn diện về: thể chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm mĩ,.
 2. Mục đích nghiên cứu
 Để hun đúc cho các bé có tâm hồn dân tộc, giáo dục nghệ thuật cổ truyền đóng 
vai trò hết sức quan trọng. Những cái hay, cái đẹp, những nét đặc sắc của dân tộc từ 
đời này qua đời khác đã theo các làn điệu dân ca tác động đến nhiều thế hệ. Những 
làn điệu dân ca, những sáng tác mang sắc thái dân tộc phải được đến sớm víi tuæi 
th¬, ph¶i hån nhiªn trong s¸ng
 Dân ca nhằm mục đích cho trẻ tiếp thu với nền văn hóa truyền thống một cách 
tích cực, phù hợp hoạt động của trẻ. Đồng thời lời của những bài hát dân ca cho trẻ 
những nhận biết về đời sống sinh hoạt dân gian.
 Trẻ mầm non tiếp xúc dân ca quá muộn hoặc không được nghe dân ca thì khi 
trưởng thành trẻ sẽ thờ ơ với dân ca hoặc có ưa thích thì cũng chỉ là âm nhạc 
tầmthường.
Trong chương trình, những bài hát dân ca dành cho trẻ rất hạn chế, nếu có thì chỉ dàn 
dựng cho một vài trẻ biểu diễn trong chương trình lễ hội, chứ chưa áp dụng rộng cho 
mọi cháu.
 Tuổi thơ của những thầy cô giáo chúng ta đã trải qua đầy êm đềm bên những 
đêm trăng, những đồng ruộng, cùng nhau đọc vè, đọc đồng dao, hát dân ca, còn trẻ 
của ngày nay dường như “tuổi thơ của trẻ đang bị đánh cắp”. Đó là điều đã làm tôi 
 1/10 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Cơ sở lý luận 
 Trong mỗi bài dân ca đều có nét đặc sắc riêng, mỗi một giai điệu, tiết tấu, trong 
bài dân ca thể hiện tính chất trữ tình, phản ánh sinh hoạt, hoạt động, cuộc sống, tình 
cảm của nhân dân. Dân ca Việt Nam mang tính chất vùng miền rõ rệt. Mỗi miền đều 
có thể loại dân ca riêng mà khi hát lên người ta sẽ nhận ra ngay đó là dân ca miền 
nào. 
 Dân ca Nam bộ với những bài lí như: Lí con khỉ, Lí cây bông, Lí cây khế, 
nhẹ nhàng đi vào lòng người với những sản vật trù phú của Nam bộ.
 Dân ca Trung bộ thì sâu lắng và trữ tình. Mỗi một miền lại thể hiện những 
động tác, những trang phục riêng khác nhau. Đó chính là nét đẹp của con người 
Việt Nam.
D©n ca B¾c Bé th× vui vÎ, hãm hØnh. ThÓ hiÖn cuéc sèng lao ®éng vÊt v¶ nh­ng vui 
t­¬i. cña ng­êi d©n B¾c Bé
 Đối với trẻ mầm non, âm nhạc có vai trò vô cùng quan trọng. Âm nhạc là 
phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn ngữ, quan hệ 
giao tiếp, trao đổi tình cảm, âm nhạc của trẻ là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Trẻ có 
thể tiếp nhận âm nhạc từ lúc còn trong nôi. Những lời ru của bà, của mẹ, những câu 
hát mộc mạc, gần gũi đã nuôi lớn tâm hồn trẻ thơ của trẻ. Tình yêu gia đình, quê 
hương cũng lớn lên từ tiếng hát, lời ru đó. Trẻ mầm non dể xúc cảm, ngây thơ trong 
sáng nên rất dể tiếp xúc với âm nhạc. Thế giới âm nhạc muôn màu, muôn sắc tạo 
điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện: Thể chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức, thẩm 
mĩ,..Vì vậy, tôi luôn trăn trở làm thế nào để việc cho trẻ tiếp xúc với dân ca Việt Nam 
có hiệu quả nên tôi đã tiến hành khảo sát tình hình thực tế trên trẻ và thu được kết 
quả sau:
 2. Thực trạng của vấn đề
 Hoạt động giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là một hoạt động vô cùng 
quan trọng. Trong những năm qua, đội ngũ giáo viên mầm non đã không ngừng 
khẳng định về chuyên môn nghiệp vụ của mình, đã đầu tư vào bài dạy một cách tích 
cực. Song đối với việc thực hiện chương trình mẫu giáo bé giáo viên vẫn còn xem 
nhẹ việc tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động âm nhạc một cách tích cực. Có đầu tư 
vào bài dạy, những phương pháp và biện pháp để cho trẻ được tham gia vào các hoạt 
động tạo hình là rất ít, giáo viên chưa biết linh hoạt khi đưa ra đề tài mở, sử dụng 
các làn điệu dân ca hoặc qua sử dụng để trẻ tự sáng tạo. 
 2.1. Thuận lợi. 
 - Được sự quan tâm, giúp đỡ của ban giám hiệu về mọi mặt.
 - Phụ huynh học sinh quan tâm, kết hợp cùng giáo viên chủ nhiệm trong việc 
chăm sóc giáo dục trẻ, ủng hộ đồ dùng đã qua sử dụng để trẻ làm đồ chơi
 - Các cháu đều khỏe mạnh, nhanh nhẹn, ngoan ngoãn, thích tham gia các hoạt 
động giáo dục âm nhạc.
 3/10 3.2. Sưu tầm những bài dân ca đễ nhớ, dễ thuộc phù hợp với chủ đề giáo 
dục mầm non, phù hợp với lứa tuổi.
 Do tính chất vùng miền của dân ca, nên việc đầu tiên tôi làm là tìm kiếm 
những bài hát dân ca Nam bộ: Lý cây khế, Lý chiều chiều, Lý cây bông, Cò lả với 
chất giọng Nam bộ trẻ sẽ dễ dàng hát được những bài hát trên. Sau đó là tìm kiếm 
những bài đồng dao phổ nhạc của đồng bằng Bắc bộ, bởi nói tới đồng dao là nói đến 
những gì quen thuộc nhất trong cuộc sống hàng ngày của trẻ.
 Đồng dao mang tính chất chuyền khẩu, bản thân trẻ đã thuộc sẵn những bài 
đồng dao qua những trò chơi dân gian. Do đó những bài đồng giao được phổ nhạc 
,trẻ sẽ thuộc nhanh chóng.
 Ví dụ: Bài hát: Bà Còng, Cái Bống, Bầu và Bí, Gánh gánh gồng gồng, Rềnh 
rềnh ràng ràng, Tập tầm vông.
 Và sau cùng là lựa chọn những bài dân ca ở càc Vùng miền khác hát cho trẻ 
nghe: Cây trúc xinh, Inh lả ơi, Các bài dân ca ở các vùng miền khác nhau dể mang 
đến cho trẻ những trải nghiệm khác nhau. 
 Điều quan trọng mà người giáo viên cần làm ở đây là lựa chọn những bài dân 
ca nào phù hợp để đưa vào các chủ đề trong chương trình giáo dục mầm non. 
 Ví dụ: 
 - Với bài hát “Lý cây bông”, bài “Bầu và bí” để giới thiệu một số loại hoa, loại 
quả quen thuộc. Qua đó, giáo viên có thể giáo dục trẻ chăm sóc, bảo vệ cây, đặc biệt 
nói cho trẻ biết tình đoàn kết yêu thương lẫn nhau của cùng một dân tộc, một giống 
nòi.
 - Với bài hát “Lý con khỉ” hoặc “Chim sáo”, Gà gấy le te”, giới thiệu trẻ một 
số loài động vật trong rừng, ở nhà cho trẻ biết về tiếng hót của chim sáo, chim cất 
tiếng hót vang trong rừng cho thấy khung cảnh thanh bình và yên ả. Trẻ biết về khỉ, 
về vùng đất gọi là đảo khỉ nơi mà có khỉ và con người 
 3.3. Giúp trẻ hiểu được nội dung, ngôn ngữ riêng của từng bài dân ca 
giúp vốn từ của trẻ thêm phong phú.
 Trẻ có thể biết được các bài hát cô dạy nhưng điều quan trọng là giáo viên phải 
giúp trẻ hiểu được nội dung của những bài hát đó, hiểu được những từ trong các bài 
hát của các vùng miền khác, đặc biệt là trong dân ca Việt Nam thường hay có những 
tiếng đệm ở giữa hoặc cuối câu để mở rộng khuôn khổ câu: ối a, chi rứa, í a, ơ, i, u
 Ví dụ: 
 - Với bài “Cái Bống” cô phải nói cho trẻ biết đây là bài dân ca Bắc bộ, bài hát 
tiêu biểu cho việc làm đẹp của con người. Bài hát miêu tả Cái Bống giúp mẹ với 
những việc làm rất khéo léo “Khéo sẩy khéo sàng” và giúp mẹ gánh gồng để chạy 
một cơn mưa. Giáo viên phải giải thích những từ có trong bài hát, “Bống” tên riêng 
của một cô bé người miền Bắc, ở miền Bắc người ta hay dùng từ để gọi trước tên 
riêng là “cái”. “Khéo sẩy khéo sàng” là động tác sàng lúa, Bống dùng một cái sàng 
xoay tròn để những hạt lúa lép rơi ra ngoài. Bài hát ca ngợi tấm lòng hiếu thảo 
của Bống, tuy nhỏ nhưng bống đã có thể giúp mẹ làm những việc đơn giản. Qua đó 
 5/10 Để trẻ hiểu rõ hơn về con người của từng vùng miền qua những bài dân ca thì 
một phần quan trong không thể thiếu đối với trẻ chính là trang phục để biểu diễn và 
dụng cụ âm nhạc. Trẻ múa có dẻo, có đẹp đến đâu đi chăng nữa mà không được mặc 
trang phục để biểu diễn thì tiết mục đó cũng không thành công. Vì vậy trang phục là 
một phần không thể thiếu khi trẻ biểu diễn, bên cạnh đó cô cũng phải lựa chọn trang 
phục phù hợp với từng bài hát, với từng vùng miền khác nhau. Khi cho hát trẻ múa 
các bài dân ca Bắc bộ cô có thể chuẩn bị trang phục Bắc bộ: Váy đụp, áo tứ thân, áo 
yếm bên trong, đầu ván khăn. Đạo cụ hay nhạc cụ đi kèm sẽ tùy theo các bài hát.
 Ví dụ: 
 - Với bài “Cái Bống” cô chuẩn bị trang phục cho trẻ là những chiếc áo yếm, 
quần sa tanh đen phù hợp với trang phục của đồng bằng Bắc Bộ. Ngoài ra cô chuẩn 
bị cho trẻ những chiếc mẹt hoặc thúng để trẻ vừa hát múa vừa “khéo sẩy khéo sàng”.
 - Với bài “Cây trúc xinh thì trang phục là những chiếc áo tứ thân.
 3.6. Kết hợp với phụ huynh tổ chức các hoạt động “Lễ hội” ở trường 
 Giáo viên cần tuyên truyền cho phụ huynh biết lợi ích khi mang dân ca đến 
gần hơn với trẻ. Để từ đó phụ huynh có thể phối hợp cùng giáo viên dạy dân ca cho 
trẻ ở nhà hát ru hoặc hát dân ca cho trẻ nghe vào mỗi tối, nếu có điều kiện phụ huynh 
có thể mua băng đĩa có các bài dân ca cho trẻ xem. 
 Qua góc tuyên truyền của lớp, tôi đã dành một mảng rộng để đưa những hình 
ảnh, những hoạt động của trẻ về các hoạt động âm nhạc ở lớp, ở trường như: Hát, 
múa, biểu diễn... Qua những bức ảnh đó, phụ huynh thấy được các hoạt động của con 
mình ở lớp, ở trường... Từ đó tuyên truyền cho phụ huynh biết lợi ích khi trẻ tiếp xúc 
với dân ca. Từ đó phụ huynh có thể phối kết hợp cùng cô dạy dân ca cho trẻ ở nhà, 
cho trẻ xem băng đĩa có các bài dân ca hoặc hát dân ca cho trẻ nghe vào mỗi tối trước 
khi đi ngủ. Với những bài dân ca mà trẻ đã được nghe, được xem thì khi đến lớp, khi 
cô dạy hát sẽ gây được hứng thú cho trẻ, trẻ sẽ hát hay hơn, múa đẹp hơn.
 Các dịp lễ hội mà nhà trường tổ chức là cơ hội để trẻ được biểu diễn cho các 
bạn xem. Khi xây dựng một tiết mục biểu diễn chúng tôi cố gắng lựa chọn các bài 
dân ca có nội dung hay, ý nghĩa cùng với phần nhạc sôi nổi tạo sự hứng thú cho trẻ 
như: Kéo cưa lừa xẻ, Dềnh dềnh dàng dàng, ...Chúng tôi đã cùng phụ huynh chuẩn 
bị trang phục đạo cụ cho trẻ. Đây cũng là dịp để gia đình và nhà trường thể hiện sự 
quan tâm đối với trẻ, mang đến cho trẻ tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng và đầy ắp tiếng 
cười.
 Việc tuyên truyền tốt với phụ huynh đã tạo thuận lợi rất lớn cho chúng tôi, 
giúp phụ huynh hiểu và thông cảm với những vất vả và khó khăn của cô giáo từ đó 
có những ủng hộ và đóng góp không nhỏ cho trường lớp của con em mình.
 4. Kết quả
 Với kinh nghiệm của bản thân và những kiến thức được trang bị trong quá 
trình công tác tôi đã áp dụng những biện pháp trên vào quá trình giúp trẻ học tốt môn 
 7/10 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIÕN NGHỊ
 1. Kết luận :
 Khi giáo viên mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo, nhìn trẻ của mình 
say sưa hát, say mê vận động múa, tôi cảm thấy rất vui. Tôi hi vọng rằng “tuổi thơ 
đang bị đánh cắp” của trẻ sẽ có lại những phần bị mất đi.
Là giáo viên, đặc biệt là giáo viên mầm non, tôi hi vọng trẻ của mình sẽ phát triển 
một cách toàn diện nhất. Chúng ta đang cung cấp cho trẻ những bước tiến của công 
nghệ thông tin, nhưng cũng đừng quên cho trẻ biết những gì mà ông cha ta qua nhiều 
thế hệ đã giữ gìn nâng niu. Đó là những trò chơi dân gian, những bài hát dân ca, 
nhiều điệu hò, điệu lý..
 Ngày nay, giới trẻ đang dần bị ảnh hưởng của văn hóa phương Tây. Lỗi không 
phải ở trẻ mà ở những người lớn chúng ta. Chúng ta đã cho trẻ biết gì về văn hóa dân 
tộc? Đừng cho trẻ biết qua loa mà hãy để trẻ cảm nhận và thấu hiểu. Đó là lý do tại 
sao tôi “Mang dân ca đến gần hơn với trẻ mẫu giáo”.
 2. Bài học kinh nghiệm:
 Sau khi thực hiện đề tài này, tôi rút ra được một vài kinh nghiệm như sau:
 - Giáo viên phải nắm vững phương pháp từng bộ môn âm nhạc, từng hoạt động 
một ngày của trẻ, nắm được đặc điểm tâm sinh lý trẻ để đưa các nội dung vào các 
hoạt động một cách hợp lý và linh hoạt, hiệu quả.
 - Bản thân giáo viên phải chịu khó học hỏi, kiên trì, tìm tòi cắt ghép nhạc trên 
các phần mềm tạo trò chơi, thay đổi hình thức học phù hợp với độ tuổi của trẻ.
 - Giáo viên cần phải tạo ra nhiều cơ hội cho trẻ được tham gia vào các hoạt 
động theo nhu cầu của trẻ.
 3. Đề xuất và khuyến nghị
 - Đề xuất ý kiến với ban giám hiệu nhà trường đầu tư thêm trang phục biểu 
diễn, dụng cụ âm nhạc để giờ hoạt động âm nhạc thêm sinh động.
 - Kính mong Phòng giáo dục tổ chức nhiều lớp tập huấn về cho trẻ làm quen 
với dân ca hơn nữa để giáo viên được nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, biết 
chọn bài phù hợp với lứa tuổi của trẻ.
 Trên đây là một số kinh nghiệm về tổ chức tốt các hoạt động giáo dục âm nhạc 
cho trẻ 3- 4 tuổi làm quen với các làn điệu dân ca mà tôi đã và đang thực hiện ở 
trường lớp mình. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của các vị 
lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp để tôi học hỏi, tiếp thu được thiêm nhiều cái hay, cái 
đẹp của nghệ thuật giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo. 
 T«i xin chân thành cảm ơn!
 9/10