Sáng kiến kinh nghiệm Một số kĩ năng giúp trẻ tự phục vụ vệ sinh lứa tuổi 3-4 tuổi - Trường Mầm non Nhân Chính

 PHÒNG GIÁO DỤC QUẬN THANH XUÂN
 TRƯỜNG MẦM NON NHÂN CHÍNH
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Đề tài:
MỘT SỐ KỸ NĂNG GIÚP TRẺ TỰ PHỤC VỤ VỆ SINH LỨA 
 TUỔI 3 – 4 TUỔI.
 Lĩnh vực: Giáo Dục Mẫu Giáo
 Cấp học: Mầm Non
 Tác giả: Nguyễn Thị Phượng
 Năm thực hiện: 2015 - 2016
 Page 1 of 15 
 PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ
 Trong cuộc sống sức khỏe là vốn quý báu nhất của con người và của mỗi 
quốc gia. Có rất nhiều yếu tố liên quan mật thiết với nhau, ảnh hưởng đến yếu tố 
sức khỏe con người. Nó là nền tảng cơ bản cho cuộc sống cũng như đóng vai trò 
quan trọng trong hạnh phúc của con người, của mỗi gia đình, của toàn xã hội. 
Trong đó sức khỏe trẻ em là quan trọng nhất vì trẻ em là tương lai, là chủ nhân 
của đất nước. Muốn đất nước có giàu mạnh hay không thì nhờ vào trẻ em. Do đó 
việc chăm sóc sức khỏe cho trẻ em là việc cần thiết và quan trọng. Mỗi cá nhân, 
gia đình, cộng đồng đều có vai trò quan trọng trong việc chăm sóc và giáo dục 
trẻ. Muốn có được sức khỏe ngay việc làm đầu tiên là hình thành cho trẻ em nề 
nếp, thói quen vệ sinh ngay từ nhỏ. Để từ đó đặt nền móng cho trẻ em sau này 
cũng như lớn lên biết vệ sinh, chăm sóc sức khỏe. 
 Như chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, 
gây đời sống mới, việc gì cũng cần sức khỏe mới thành công. Mỗi người dân 
yếu ớt thì nước cũng yếu ớt, mỗi người dân khỏe mạnh thì cả nước cũng khỏe 
mạnh”. Như vậy, mỗi hoạt động của con người đều có một sức khỏe khỏe mạnh. 
Khi có sức khỏe con người làm nên hết mọi thành công. Khi có sức khỏe con 
người còn thể hiện được bản thân mình trong xã hội một cách toàn diện. Đó là 
cơ hội thể hiện mình, bản lĩnh của mình. Nhờ sức khỏe mà mọi người có thể 
đóng góp sức lực, trí tuệ cho đất nước để đất nước ngày càng giàu mạnh. 
 Mặt khác, có sức khỏe giúp ta phòng chống được các loại bệnh tật và là 
nền tảng thành công trong cuộc sống. Như câu nói:
 “ Sức khỏe là mẹ của thành công
 Không ốm đau, làm giàu mấy chốc
 Thể khỏe, chí sang, tâm hiền
 Nhân hòa, hạnh phúc gặp liền tu nhân.”
Không phải đương nhiên mỗi người sở hữu một sức khỏe khỏe mạnh. Mà chính 
nhờ vào quá trình giữ gìn vệ sinh và rèn luyện cơ thể trong sinh hoạt hàng ngày.
 Trong thực tế là giáo viên đứng lớp, tôi nhận thấy trẻ trước khi đến trường 
thường chưa có kỹ năng và thói quen thực hành vệ sinh. Trẻ chưa biết tự lau 
mặt, tự rửa tay, còn xa hơn nữa là biết cách đánh răngnhư thế nào cho sạch và 
đúng cách.
 Page 3 of 20 
 1. Thuận lợi:
 - Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, BGH nhà trường và 
phối kết hợp cùng các đồng nghiệp để tôi thực hiện được đề tài.
 - Nhà trường đã cung cấp đầy đủ các đồ dùng cần thiết trong công tác chăm sóc 
và giáo dục trẻ mẫu giáo: Xà bông, bột giặt, khăn mặt, khăn bàn, khăn lau tay, 
bàn chải, dép đi nhà vệ sinh.
 - Trong trường có kết nối mạng để tôi dễ dàng trau dồi những kinh nghiệm vệ 
sinh cho trẻ mẫu giáo.
 - Các cháu đi học đều và vào nếp ở lớp rất tốt.
 2. Khó khăn:
- Do số trẻ qua lớp nhà trẻ còn ít nên việc trẻ vệ sinh cho bản thân mình còn bỡ 
ngỡ, chưa biết gì. Chính vì vậy, mà việc dạy và rèn trẻ vệ sinh gặp rất nhiều khó 
khăn cũng như vất vả.
- Hơn nữa, các dịch bệnh hay xảy ra do điều kiện khí hậu thay đổi làm cho trẻ 
hay mắc bệnh làm ảnh hưởng đến việc tôi rèn trẻ cách chăm sóc và vệ sinh của 
bản thân mình.
- Mặt khác, do phòng học lớp tôi còn hạn chế mà số lượng trẻ đông nên việc 
chăm sóc vệ sinh còn chưa được bao quát lắm.
- Một số cháu được cha mẹ cưng nhiều quá mức, muốn gì được lấy. Còn một số 
trẻ lại sống trong môi trường thiếu lành mạnh từ gia đình.
- Về đến nhà các cháu vẫn được bố mẹ (ông bà) vệ sinh tay mặt cho và nếu có 
cho trẻ làm thì cũng làm chưa đúng cách, đúng thao tác như ở lớp.
 =>Từ cơ sở thực tiễn trên bản thân tôi đã nghiên cứu một số biện pháp vệ sinh 
cho trẻ mẫu giáo.
 III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
 1. Biện pháp 1: Tự bồi dưỡng, trao dồi kiến thức và hệ thống hóa các thao 
tác cho hoạt động vệ sinh cá nhân.
 - Bản thân tôi luôn xác định muốn rèn cho trẻ vệ sinh chăm sóc cá nhân thì 
cô giáo cần nắm vững được các quy trình cũng như chăm sóc của trẻ. Chính vì 
vậy mà bản thân tôi luôn tìm tòi học hỏi qua các chị em cũng như qua các tài 
liệu, sách báo để tiếp thu nắm được các quy trình như quy trình rửa tay, quy 
 Page 5 of 20 
 Hình ảnh: Trẻ lau tay
+ Các bước cho thao tác vệ sinh mặt
Bước 1: Lấy khăn rải khăn lên tay. Lấy ngón trỏ lau mắt phải rồi lấy ngón trỏ 
lau mắt trái
Bước 2: Xích khăn lên lau từ sống mũi xuống và vuốt phần ngoài của mũi xuống 
lau miệng.
Bước 3: Gập đôi khăn lau từ trán qua má xuống cằm ( bên trái và bên phải).
Bước 4: Cho khăn dưới vòi nước sạch và vò khăn cho sạch rồi vắt cho ráo.
 Page 7 of 20 
tay và mặt. Tuy nhiên tôi đã nghĩ ra cách dán những hình ảnh minh họa các 
bước để trẻ nhìn và làm theo.
 Hình ảnh: Trẻ lau mặt xong trải khăn xuống chậu.
 Page 9 of 20 
Hình ảnh: Trẻ tự lấy nước xúc miệng
 Page 11 of 20 
2. Biện pháp 2: Sưu tầm và lựa chon các bài thơ, bài hát, ca dao. để rèn 
cách vệ sinh cá nhân cho trẻ.
 - Từ bài thơ “ bé tập rửa mặt” mà tôi có thể rèn trẻ quy trình rửa mặt có 
những bước nào.
 Bé tập rửa mặt
 “ Một tay bé chẳng làm được
 Bé phải lau hai tay
 Bắt đầu từ mắt này
 Lau từ trong ra nhé
 Nhích khăn lên các bé
 Lau sống mũi xuống đi
 Sau đó đến cái gì
 Cái miệng xinh của bé
 Cô cất giọng nhỏ nhẹ
 Làm thế nào nữa đây?
 Bé gấp đôi khăn ngay
 Lau hai bên má đỏ
 Gấp đôi lại lần nữa
 Lau cái cổ cái cằm
 Mắt bé nhìn chăm chăm
 Kìa cô khen bé giỏi”
 (Nguyễn Thị Lành).
 - Từ bài hát “ Đánh răng cogate ” mà ta có thể dạy trẻ kỹ năng đánh răng. 
Đánh răng như thế nào là đúng cách để bảo vệ răng. Đó là đánh từ trong ra 
ngoài, từ trên xuống dưới.Bàn chải thì dùng 6 tháng thay 1 lần.
 Page 13 of 20 
chưa đúng thì cô hướng dẫn lại. Đặc biệt phải thường xuyên nhắc nhở các bạn 
cắt móng tay, thường xuyên rửa tay..
 Trong hoạt động giáo dục có chủ đích, tôi cũng lồng ghép hoạt động chăm 
sóc vệ sinh trong giáo dục vào những lúc cần thiết. Đối với làm quen văn học, 
âm nhạc ta có thể thấy bài hát “ Chiếc khăn tay”, “Rửa mặt như mèo”, “Tay 
thơm , tay ngoan”Với các bài thơ như “Đi dép”, “Đôi bàn tay của bé”; “Aó 
quần sạch”, “Tắm gội”, “Cô dặn bé”..hoặc qua những câu truyện kể, kể truyện 
theo tranh .
 Ví dụ :Truyện “ Mẹ tắm cho em bé”
* Mục đích: Củng cố cho trẻ biết cách giữ gìn vệ sinh các bộ phận trên cơ thể 
:Tay, chân, miệng, mặt, mũi, mắt.
* Chuẩn bị: Tranh minh họa truyện “ Mẹ tắm cho em bé”
 Một số câu hỏi trong truyện để hỏi trẻ.
*Tiến hành:
- Cô hỏi trẻ: Ở nhà ai tắm cho con?
- Cô cho trẻ xem tranh và đàm thoại: +Tranh vẽ gì đây? 
 +Mẹ đang làm gì?
 +Bé đang làm gì ?
- Sau đó, cô có thể cho trẻ kể sáng tạo theo tranh.
- Khi kể xong, cô có thể làm các động tác minh họa: gội đầu, rửa mặt, kỵ tay 
chân trên búp bê cho trẻ xem. Sau đó, trẻ làm theo cô.
 Cũng như giờ khám phá “Tìm hiểu về cơ thể của bé” hay “Các giác 
quan”, tôi có thể lồng ghép giáo dục vệ sinh một cách nhẹ nhàng trên từng chi 
tiết. Khi nói đến đôi tay thì giáo dục trẻ phải làm gì? Đó là rửa tay, thường 
xuyên cắt móng tay, không nghịch bẩn...Đối với đôi chân thì bảo vệ bằng cách 
phải đi dép, rửa chân hàng ngày hay khi bẩn..... Hay với miệng muốn không sâu 
răng và giữ gìn bộ răng thì phải đánh răng ngày 2 lần, không ăn kẹo vào buổi 
tối.
 Tôi cũng thường xuyên rèn trẻ kỹ năng vệ sinh thông qua các góc chơi. 
Như đối với góc âm nhạc ở chủ đề bản thân, tôi cho trẻ hát các bài hát như tay 
thơm tay ngoan, Vì sao rửa mặt như mèo...để rèn trẻ các thói quen vệ sinh.
 Page 15 of 20 
 Thông qua chuyên đề “ Bé tập rửa tay, rửa mặt” giáo viên lớp hình thành 
quy trình rửa tay, rửa mặt để giúp trẻ nắm được các thao tác thành thạo. 
- Mục đích: + Trẻ biết rửa tay, rửa mặt theo đúng trình tự
 + Rèn kỹ năng thực hành vệ sinh cá nhân.
 + Giáo dục trẻ biết bảo vệ đôi bàn tay và khuôn mặt.
- Chuẩn bị: + Các hình ảnh minh họa các bước rửa tay, rửa mặt.
 + Video về các bước rửa tay, mặt.
- Tiến hành: + Cô cho trẻ xem video về rửa tay, mặt.
 + Cô giới thiệu quy trình rửa tay, mặt và trẻ làm theo từng bước. 
Đôi khi có thể làm phổ nhạc cho các quy trình vệ sinh để trẻ hào húng học.
 + Cô tổ chức chơi trò chơi gắn đúng quy trình rửa tay, mặt để trẻ 
nhớ lại.
- Kết thúc: + Giáo dục trẻ thường xuyên rửa tay, mặt theo đúng quy trình.
 Các giờ học tiếp theo cũng hỏi và gợi cho trẻ nhớ lại các bước theo đúng quy 
trình. Vì trẻ mầm non rất dễ nhớ nhưng cũng rất dễ quên.
 5. Biện pháp 5. Giáo viên cần nắm chắc và tuân thủ đúng quy trình vệ sinh 
cho trẻ hàng ngày một cách thường xuyên, cũng như liên tục:
 Thời gian các cháu học ở lớp nhiều hơn ở nhà.Nếu cô sắp xếp gọn gàng, 
sạch sẽ mọi sinh hoạt ở lớp có nề nếp làm cho lớp học vui tươi đầm ấm. Tất cả 
những điều đó ảnh hưởng rất lớn đến hình thành thói quen vệ sinh cho trẻ. Lớp 
học sạch sẽ, không vứt rác bừa bãi, không vứt đồ chơi linh tinh khi đó mọi thứ 
trong lớp đều được xắp xếp gọn gàng, sạch sẽ.
 Cô thực hiện nghiêm túc thời gian biểu các cháu thực hiện giờ nào việc 
đó. Vì những việc làm đó được lặp đi lặp lại nhiều lần thì sẽ hình thành thói 
quen vệ sinh cho trẻ. Như trong giờ ăn, cô cho trẻ rửa tay trước khi ăn. Sau khi 
ăn xong thì xúc miệng, lau miệng và đi vệ sinh. Chính việc làm này diễn ra 
thường xuyên sẽ giúp trẻ hình thành thói quen, để từ đó cũng phòng tránh được 
nhiều dích bệnh lây truyền. Đặc biệt còn hình thành thói quen tốt cho trẻ.
 Sự gương mẫu của cô và người khác là để cho trẻ học hỏi. Đặc điểm của 
trẻ em là cái hay, cái đúng thì có thể bắt trước, nhưng cũng có thể bắt trước cái 
sai, cái xấu cũng rất nhanh. Vì vậy, cô giáo và mọi người xung quanh cần phải 
 Page 17 of 20 
 Hàng ngày nhắc nhở phụ huynh những trẻ chưa thực hiện được kết hợp 
cùng cô để kèm và hướng dẫn trẻ trong việc vệ sinh tay mặt ở nhà.
 Khích lệ, khen thưởng những trẻ tiến bộ bằng cách khen ngợi, tuyên 
dương cho trẻ trước lớp và với phụ huynh.
7. Biện pháp 7. Tạo điều kiện vật chất tối thiểu cần thiết để trẻ được thường 
xuyên thực hiện những quy định về vệ sinh.
 Muốn thực hiện được những quy định về vệ sinh thì việc cần thiết phải 
trang bị đầy đủ các thiết bị vệ sinh như khăn lau mặt mỗi cháu một cái và có ký 
hiệu riêng, cốc uống nước , cốc xúc miệng, xà bông......
 Thường xuyên bổ sung thêm các trang thiết bị để phục vụ trẻ vệ sinh.
4. KẾT QUẢ.
 Giúp trẻ giữ gìn vệ sinh cơ thể sạch sẽ chính là việc giúp trẻ luôn có thể 
lực khoẻ mạnh, phòng chống lại các loại bệnh tật. Trẻ khoẻ mạnh, ít ốm đau là 
niềm hạnh phúc của mỗi gia đình xã hội. Tuy nhiên muốn trẻ luôn giữ gìn cơ thể 
sạch sẽ cần phải giúp cho trẻ ý thức được tầm quan trọng của việc giữ gìn cơ thể 
sạch sẽ. Rèn luyện cho trẻ ý thức tự giác trong hoạt động vệ sinh. Muốn trẻ có 
thể tự giác vệ sinh được nhất thiết trẻ phải biết thực hiện tác thao tác vệ sinh như 
thế nào. Muốn vậy những người chăm sóc giáo dục trẻ ( Phụ huynh và giáo 
viên) cần phải tập luyện cho trẻ những thao tác vệ sinh 1 cách thành thạo. Nhiệm 
vụ hướng dẫn trẻ thực hiện các thao tác vệ sinh không phải là nhiệm vụ riêng 
của giáo viên hay của phụ huynh mà đây là trách nhiệm chung của những người 
chăm sóc giáo dục trẻ. Do vậy việc tìm ra biện pháp giúp hướng dẫn trẻ thực 
hiện các thao tác vệ sinh nhanh nhất là 1 việc làm thiết thực.
 Mặt khác chuyên đề vệ sinh cá nhân cho trẻ là chuyên đề đã được sở 
Giáo dục đẩy mạnh và là 1 trong những chuyên đề chính mà tất cả các phòng 
Giáo dục, các trường MN, các lớp Mẫu giáo cần thực hiện tốt. Biện pháp đưa 
các thao tác vệ sinh cá nhân thành những bài thơ là 1 biện pháp hiệu quả giúp 
các giáo viên hướng dẫn trẻ 1 cách nhanh chóng hơn.
 Bên cạnh đó khi trẻ có thể thực hiện thành thạo các thao tác vệ sinh cá 
nhân thành thạo trẻ sẽ hình thành thói quen vệ sinh và có những hành vi văn 
minh cho bản thân và cho xã hội.
 Page 19 of 20