Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy trẻ 5-6 tuổi làm quen với toán về biểu tượng số lượng

 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY TRẺ 5-6 TUỔI LÀM QUEN VỚI TOÁN VỀ BIỂU TƯỢNG SỐ LƯỢNG 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài: “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”. Đúng vậy! Trẻ em là những chủ nhân tương lai của đất nước không chỉ hôm qua mà hôm nay và mai sau luôn luôn được xã hội quan tâm, chăm sóc, giáo dục và bảo vệ. Như Bác Hồ kính yêu đã nói: “Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho một nền giáo dục tốt”. Muốn thực hiện được điều đó, trước hết người giáo viên phải bền bỉ, chịu khó, có trình độ về chuyên môn, nghiệp vụ để trang bị cho trẻ những kiến thức toàn diện về các môn học, phải nhận thức đúng về nhiệm vụ, mục đích - yêu cầu, nội dung của chương trình giáo dục mầm non Lời dạy của Bác đã thấm sâu vào tâm hồn của mỗi ngời dân Việt Nam chúng ta qua nhiều thế hệ. Bởi vậy sự nghiệp trồng người được Đảng và nhà nước ta quan tâm hàng đầu. Đặc biệt là bậc học Mầm non là nền tảng là cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển con người toàn diện. Vì thế trẻ em không chỉ là niềm vui, niềm hạnh phúc của mỗi gia đình mà còn là tương laị của đất nước của xã hội. Non sông Việt Nam có lớn mạnh hay không, xã hội Việt Nam có phồn vinh hay không điều đó phụ thuộc phần lớn vào sự nghiệp giáo dục của nước nhà. Giáo dục Mầm non là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục, là nền tảng cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người mới trong xã hội mới. Hơn ai hết, bản thân tôi là một giáo viên Mầm non, tôi rất hiểu vai trò của mình trong sự nghiệp “trồng người”, tôi nguyện đem hết khả năng, năng lực và tâm huyết của mình để giáo dục trẻ và giúp trẻ phát triển toàn diện. Hoạt động cho trẻ làm quen với toán đã đóng góp một phần không nhỏ vào việc thực hiện mục tiêu chung của giáo dục. Thông qua hoạt động làm quen với toán chúng ta đã giúp cho trẻ hình thành, phát triển nhân cách toàn diện về trí tuệ, đạo đức Dạy toán cho trẻ không nhằm đào tạo cho trẻ những nhà toán học, mà nhằm phát triển ở trẻ khả năng nhanh nhạy, trí thông minh, sự phán đoán phân tích, so sánh tổng hợp. Giúp trẻ có được những kiến thức sơ đẳng về tập hợp con số, phép đếm. Đặc biệt hơn đối với trẻ 5 - 6 tuổi việc nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt là một nội dung quan trọng bổ sung vào hành trang cho trẻ khi bước vào lớp một, góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Môn toán là môn học rất khô khan và cứng nhắc. Các tiết học toán đặc biệt là tiết học hình thành các biểu tượng về số lượng, con số và phép đếm thường lặp đi lặp lại nhiều lần, phương pháp giống nhau, chỉ khác về số lượng là 5 6 7 8 9 10. Cho nên nếu ta chỉ tập trung vào kiến thức dạy trẻ theo đúng các bước mà không có sự linh hoạt, sáng tạo của cô giáo thì trẻ nhàm chán sẽ không thu hút được sự chú ý của trẻ. Hiệu quả của việc hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ Mầm non, không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng hệ thống các biểu tượng toán học để hình thành cho trẻ, mà còn phụ thuộc vào phương pháp, giải pháp tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với Toán. Làm thế nào để cho trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự truyền thụ cho trẻ có hệ thống, chính xác, đảm bảo được yêu cầu của bài học và khả năng nhận thức của trẻ. Với những ý nghĩa thiết thực và quan trọng như vậy, bản thân tôi đã trãi qu một quá trình nghiêm cứu tìm tòi, học hỏi và vận dụng “Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với toán về biểu tượng số lượng” Trong thời gian nghiên cứu đề tài bản thân tôi nhận thấy trong lớp mình đang đảm nhận bản thân gặp phải một số thuận lợi và khó khăn sau. * Thuận lợi: Được sự quan tâm và chỉ đạo của các cấp lãnh đạo như Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT Lệ Thủy, đặc biệt là cấp học Mầm non và Ban giám hiệu nhà trường luôn bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên, thường xuyên dự giờ chỉ đạo giúp đỡ chuyên môn cho giáo viên. Tạo điều kiện về cơ sở vật chất trong lớp tương đối đầy đủ, bàn ghế đúng quy cách. Vì vậy bản thân tôi luôn luôn học hỏi trau dồi nghiệp vụ nâng cao tay nghề làm thế nào tìm ra giải pháp thích hợp để tổ chức trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với toán nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt đạt hiệu quả cao. Vào đầu năm học tôi tiến hành khảo sát chất lượng về kỷ năng nhận biết số lượng và so sánh, kỷ năng vận dụng thực tế, kỷ năng sử dụng ngôn ngữ và sự hứng thú của trẻ tham gia vào giờ học kết quả như sau: Nhận biết Số lượng và so sánh thêm bớt Nội dung Số Tốt Tỷ Khá Tỷ TB Tỷ Yếu Tỷ lượng lệ lệ lệ lệ (%) (%) (%) (%) Kỹ năng nhận biết 36 5 13,9 9 25 15 41,7 7 19,4 số lượng và so sánh Kỹ năng vận dụng 36 7 19,4 7 19,4 16 44,5 6 16,7 vào thực tế Kỹ năng sử dụng 36 5 13,9 10 27,8 15 41,7 6 16,7 ngôn ngữ mạch lạc Trẻ hứng thú tham 36 7 19,4 9 25 16 44,5 4 11,1 gia vào giờ học * Khó Khăn Qua khảo sát kết quả đầu năm như trên tôi thấy số trẻ nắm được kiến thức và kỹ năng tham gia hoạt động còn thấp, khả năng nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt của trẻ chưa đạt kết quả cao. Tạo môi trường xung quanh lớp học chưa thực sự phong phú theo chủ đề. Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen với Toán chưa khoa học để có hiệu quả trong việc phát huy tính tích cực của trẻ. Trên các tiết học trẻ chưa thực sự hứng thú trẻ hoạt động thiếu sự tự tin. Chưa thường xuyên tổ chức cho trẻ hoạt động làm quen với toán mọi lúc mọi nơi. Ngoài ra, tôi còn phân nhóm cho trẻ hoạt động nhanh nhẹn - chơi với trẻ yếu, để trẻ giúp đỡ nhau. Trong quá trình chơi cùng nhau trẻ có điều kiện để giao lưu, trao đổi thúc đẩy nhau hoạt động tốt hơn, đồng thời trẻ được trải nghiệm mình từ đó trẻ tích cực hoạt động và hoạt động tốt hơn. Như vậy việc tìm hiểu đặc điểm nhận thức của trẻ đó thực sự giúp trẻ học tốt hơn. Giải pháp 2: Xây dung kế hoạch. Dựa vào tình hình của lớp, trên cơ sở kê hoạch chuyên đề của nhà trường, tôi đã xây dng kế hoạch cho cả năm. Được sự đồng ý của ban giám hiệu, tôi phân công cụ thể nội dung, phần hành công việc cho giáo viên trong lớp, triển khai cụ thể kế hoạch trong chủ đề, chủ điểm. Dựa vào những nội dung đã đề ra để đánh giá lại những việc làm được và chưa làm được, từ đó rút kinh nghiệm cho chủ đề sau. Trong quá trình thực hiện kế hoạch tôi luôn bám sát chương trình dạy, chú ý rèn luyện cho những trẻ yếu, những trẻ cá biệt phối hợp với phụ huynh để cùng thực hiện chương trình này. Giải pháp 3: Tạo môi trường trong lớp học Để tạo một môi trường học tập tốt cho trẻ tôi dành nhiều thời gian cho việc trang trí lớp, tôi thường xuyên thay đổi, bố trí và sắp xếp lại lớp học, tạo môi trường học toán một cách phong phú, phù hợp theo chủ đề chủ điểm nhằm gây hứng thú cho trẻ giúp trẻ làm quen với Toán mọi lúc, mọi nơi. Từ các bức tranh trang trí lớp, tôi đã lồng ghép một cách thật khéo léo. Ví dụ: Như ở tranh bé học toán. Tôi tạo nhóm số lượng và cho trẻ so sánh thêm bớt hay trong các bức tranh khác như tranh chủ đề tôi cũng thiết kế sao cho trẻ vừa làm được với các môn học khác vừa tranh thủ làm quen với toán một cách tích cực như tôi làm những hình ảnh đẹp cho trẻ tìm và đếm trên tranh đó có bao nhiêu bông hoa, tìm thẻ số mấy gắn vào bông hoa dưới đó, hay có bao nhiêu quả trẻ đếm và tìm số biểu thị vào. Tuy nhiên nó vẫn luôn đảm bảo tính hợp lý, tính thẩm mỹ. Ở góc học toán tôi để những quyển vở bé làm quen với Toán, các chữ số, hộp, hạt, que tính và một số đồ dùng khác Chúng được thay đổi theo từng chủ đề, chủ điểm, tránh sự nhàm chán ở trẻ. Việc trang trí tạo môi trường học toán cho trẻ ngay ở trong lớp không chỉ giúp trẻ hứng thú trong việc học Toán mà còn là hình thức tuyên truyền cho phụ huynh. Qua biểu bảng gắn ở lớp phụ huynh biết tuần này con mình học toán số mấy? Cách thêm bớt như thế nào, để phụ huynh về nhà nhắc nhở hỏi trẻ, giúp trẻ nhớ lại, khắc sâu kiến thức được cô truyền thụ ở lớp. trÎ tËp ®Õm, hay nhặt vỏ ngao rồi phun màu trang trí cho trẻ so sánh nhóm ngao màu xanh và nhóm ngao màu đỏ, hầu hết trẻ rất thích thú khi học Để có được những đồ dùng đó không phải tự nó đến, đòi hỏi bản thân phải tự tìm tòi, tự giác, cần mẫn và luôn luôn sáng tạo không ngừng. Muốn cho tiết dạy lôi cuốn trẻ và giúp trẻ lĩnh hội tốt thì tôi phải sưu tầm, làm thêm đồ dùng mới, bổ sung cho từng tiết dạy, biến nó thành công việc thường xuyên của mình trước khi lên lớp, xem đó như một sự đam mê. Từ việc làm đồ dùng, đồ chơi đã lôi cuốn trẻ vào tiết học, tôi cũng tự tin nhiều hơn khi truyền thụ kiến thức đến với trẻ. Hình ảnh một số đồ dùng tự làm Giải pháp 5: Tổ chức tốt hoạt động cho trẻ nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt trên các tiết học Khi tổ chức hoạt động chung về nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt, để trẻ hứng thú và tự nguyện tham gia vào hoạt động đồng thời lĩnh hội được các tri thức, kỹ năng một cách đầy đủ, tự tin, nhẹ nhàng, thoải mái, tránh sự gò bó, áp đặt, khô khan thì ta phải lôi cuốn trẻ vào bài một cách hấp dẫn từ đầu giờ đến cuối tiết học: dùng các thủ thuật khác nhau như đọc thơ, kể chuyện, câu đố, trò chơi Ví dụ : Với chủ điểm Nghề nghiệp - Dạy trẻ đếm đến 7, thêm bớt để tạo sự bằng nhau trong phạm vi 7. Tôi đưa câu chuyện “Người làm vườn và các con trai ” vào bài dạy: Xưa có 1 người làm vườn sinh được 2 người con, trước lúc qua đời ông bố dặn: " Lúc nào bố mất 2 con hãy đào lấy vật quý ở trong vườn. Thế nhưng 2 người con của ông lại không có cuốc và xẻng để thực hiện mong muốn của cha. Hôm nay cô cháu mình sẽ đến thăm các anh và mang tặng họ cuốc và xẻng nhé! Chúng ta có bao nhiêu cái cuốc? Có bao nhiêu cái xẻng? Hình ảnh hoạt động chung của lớp Giải pháp 7: Phối hợp với phụ huynh để giúp trẻ có điều kiện tốt nâng cao chất lượng làm quen với toán Mặc dầu còn bận rộn với nhiều công việc nhưng để các giờ dạy học nhất là giờ làm quen với toán đạt chất lượng cao, tôi luôn tranh thủ mọi thời gian gặp gỡ, trao đổi với bạn bè, phụ huynh để thống nhất các biện pháp dạy trẻ ở nhà, nhất là đối với trẻ mức tiếp thu còn hạn chế, và cũng tạo điều kiện cho phụ huynh biết được thực tế vốn hiểu biết của trẻ về toán. Tôi thường tổ chức cho phụ huynh tới dự giờ, qua đó phụ huynh cũng tận mắt nhìn thấy những hoạt động của cô và của trẻ trong tiết học, ngoài ra tôi còn tổ chức trưng bày các đồ dùng đồ chơi về toán và trưng bày các sản phẩm về toán (tranh bé học toán, tranh dán các sản phẩm về toán, tranh ghi số 6, 7, 8 trẻ dán 6, 7, 8 bông hoa tương ứng ) do trẻ tự làm. Chính việc gặp gỡ trao đổi với phụ huynh cũng như để phụ huynh biết được, quan sát các hoạt động làm quen với toán, khả năng lĩnh hội về toán của con mình sẽ giúp cho việc giáo dục đạt kết quả cao. Sự phối hợp của phụ huynh là động lực để các bậc phụ huynh sẵn sàng mua sắm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho bộ môn làm quen với toán. Mặt khác tôi động viên phụ huynh mua vở bài tập toán về nhà cho trẻ làm quen thêm. KÕt qu¶: 100% phô huynh h­ëng øng. Khi dạy trẻ Làm quen với Toán đặc biệt nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt vừa dạy trẻ cách làm, vừa phải cho cháu được thực hành, luyện tập ngay. Ví dụ: hôm nay trẻ được làm quen số 6, cô dặn trẻ về nhà tìm những đồ vật có gắn với số 6 như 6 cái thìa, 6 cái kẹo v v *Kết quả đạt được: Qua quá trình tìm tòi suy nghĩ và đặc biệt là áp dụng các biện pháp cho trẻ làm quen với Toán nhận biết số lượng và so sánh thêm bớt kết quả khả quan thể hiện ở các mặt: Nắm chắc được phương pháp của bộ môn, tìm ra những cái mới lạ, sáng tạo hơn. Bản thân tôi có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc dạy trẻ như phương pháp lên lớp, cách vào bài sử dụng thủ thuật linh hoạt sáng tạo thu hút sự tập trung chú ý của trẻ, tạo môi trường trong và ngoài lớp học phong phú theo chủ đề về hoạt động làm quen với toán. Qua đó giúp tôi sáng tạo hơn trong việc tổ chức tiết dạy sử dụng đồ dùng trực quan một cách khoa học, giải quyết tốt tình huống sư phạm một cách nhanh nhạy. Sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương và làm nhiều đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen với toán có hiệu quả, trẻ đã tích cực tham gia vào hoạt động. Hầu hết trẻ ở trong lớp hứng thú học, biết phát huy tính sáng tạo, tích cực hoạt động của mình, trẻ thích khám phá, tìm tòi cái mới lạ xung quanh mình. Kiến thức về toán ở trẻ nắm chắc hơn, sâu hơn. 100% trẻ tham gia vào hoạt động, nắm vững kiến thức, 98% trẻ có kỹ năng thành thạo, không có trẻ chậm chạm, hiếu động như trước. Trẻ biết và hiểu các khái niệm về toán, biết so sánh, biết tạo mối quan hệ hơn kém, thêm bớt trong phạm vi từ 6 - 10. Ngôn ngữ của trẻ phát triển một cách rõ rệt. Trẻ phát âm rõ ràng các khái niệm khó, trả lời mạch lạc hơn khi đàm thoại, trí tuệ của trẻ phát triển rõ rệt, trẻ ứng xử