Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5-6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi

 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. PHẦN I: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề: Bạn nghĩ như thế nào về khái niệm trẻ mầm non? Với tôi, trẻ mầm non là lứa tuổi được xem là bước tiến quan trọng trong một đời người, là tiền đề cho các giai đoạn khác. Nhắc đến trẻ mầm non, bạn sẽ nghĩ ngay tới lứa tuổi đầy hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và ai cũng thấy được sự hồn nhiên, tươi tắn của trẻ, nó làm cho chúng ta thấy hạnh phúc ấm áp hơn. Là một giáo viên, tôi thực sự hạnh phúc khi công việc hàng ngày của mình được tiếp xúc với trẻ, chia sẻ buồn vui, được thể hiện nhân cách nhẹ nhàng không bó buộc. Chăm sóc giáo dục trẻ, bản thân không những truyền đạt kiến thức cho trẻ mà còn học hỏi ở trẻ niềm vui, tình yêu thương, quả thật may mắn và hạnh phúc. Trong đó ngôn ngữ có vai trò giúp con người giao tiếp với nhau một cách hiệu quả thì đối với trẻ, ngôn ngữ nói trong 5 năm đầu đời là một trong những lĩnh vực quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện. Mục đích cho trẻ 5 tuổi làm quen chữ cái không chỉ nhằm cho trẻ biết được các mặt chữ để phát âm chuẩn khi nói mà còn tạo cho trẻ hứng thú học tiếng mẹ đẻ. Ngôn ngữ được sử dụng trong tất cả các loại hình giáo dục, ở mọi lúc, mọi nơi. Vậy hoạt động làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5- 6 tuổi, do đó làm quen với chữ cái có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh. Đồng thời việc cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói và viết. Tôi đã cố gắng trau dồi thêm kiến thức, tìm tòi và học hỏi những chị em đồng nghiệp để nâng cao kiến thức, kĩ năng và phương pháp trong quá trình giảng dạy trong tất cả các lĩnh vực phát triển sao cho hiệu quả nhất. Đặc biệt là việc nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái, đem lại cho trẻ những kiến thức vững vàng, là tiền đề vững chắc cho trẻ vào lớp 1. Là một giáo viên mầm non trực tiếp đứng lớp chăm sóc và giảng dạy trong năm học vừa qua, tôi nhận thấy trẻ không hứng thú nhiều khi tham gia hoạt động làm quen chữ cái, bên cạnh đó trẻ còn hay quên, khó nhớ các chữ cái đã học. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 1 - Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Như chúng ta đã biết việc cho trẻ làm quen 29 chữ cái mang tính chất hoạt động biệt lập chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non trong tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc và việc viết nhằm chuẩn bị cho trẻ vào lớp. Căn cứ thông tư 28/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nội dung sửa đổi, bố sung và đổi mới hình thức tổ chức, giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tạo môi trường cho trẻ được trải nghiệm, phát huy tính tích cực, dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp. Làm quen chữ cái theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu bằng những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa với trẻ. Để dạy trẻ làm quen chữ cái cần có sự thay đổi cách tổ chức hoạt động trong môi trường chữ viết và ngôn ngữ nói một cách phong phú, đa dạng. Làm quen với chữ cái có vị trí quan trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện, do đó để dạy tốt hoạt động này giáo viên phải đạt được những mục tiêu như: Biết thiết kế và tổ chức các hoạt động làm quen chữ cái theo chủ đề để phát triển kỹ năng cần thiết chuẩn bị cho việc đọc, viết trước khi vào lớp 1. Tự tin và có ý thức sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái theo chủ điểm. Thông qua đọc thơ, kế chuyện, tranh ảnh có gắn các chữ cái, các trò chơi động tĩnh với làm quen chữ cái để từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Có thể nói hoạt động làm quen chữ cái là nền tảng đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Trong quá trình hình thành, rèn luyện, củng cố các kỹ năng cho trẻ không thể tránh khỏi những khó khăn. Vì thế người giáo viên đóng vai trò quan trọng, là cầu nối trẻ với những kiến thức mới, giúp trẻ học tốt, nắm vững kiến thức và biết cách thực hiện yêu cầu của bài học, của hoạt động. Qua đó, tạo được không khí hoạt động mà ở đó mọi trẻ đều hăng hái, hứng thú tham gia. II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 3 - Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. quen chữ cái theo các chủ đề, theo những chuyên đề trọng tâm hoặc những lễ hội nổi bật trong năm. Tôi đã làm khảo sát thực trạng về khả năng nhận biết chữ cái của trẻ lớp lá như sau: - Bảng khảo sát trẻ lớp lá: Cuối năm học: 2017 - 2018 NỘI DUNG Số Kết quả trẻ Đạt Tỉ lệ% Chư Tỉ lệ% a đạt Trẻ hứng thú tham gia làm đồ dùng, 28.6% 42 30 71.4% 12 đồ chơi môn làm quen chữ cái cùng cô Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt 35.7% 42 27 64.3% 15 động làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết, phát âm đúng 29 chữ 42 32 76.2% 10 23.8% cái qua các trò chơi, mọi lúc mọi nơi. Trẻ tô viết trùng khít lên chấm mờ, 42 28.6% 30 71.4% 12 hoàn thành vở tập tô. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 5 - Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Trẻ phải nắm được kĩ năng phát âm đúng và thành thạo 29 chữ cái phân biệt được chữ cái khó như: l, n, x, s, p, q, v, d, phát âm đúng 29 chữ cái từ đó trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực, phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú hơn trong mọi hoạt động. Cha mẹ học sinh thấy được sự thay đổi của con em mình, từ đó có sự phối hợp tốt hơn giữa nhà trường, giáo viên và cha mẹ học sinh để công tác chăm sóc giáo dục trẻ ngày càng tốt hơn. 1. Giải pháp 1: Rèn kỹ năng nhận biết, phát âm đúng, đọc, tô, viết thành thạo các chữ cái theo quan điểm giáo dục mới: Lấy trẻ làm trung tâm a. Biện pháp 1: Tạo môi trường lấy trẻ làm trung tâm gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái Giáo dục bắt đầu từ trẻ, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Để đạt được mục tiêu đó trước hết tôi phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Ở đây sự tập trung chú ý chưa bền, trẻ thích những cái đẹp, mới lạ có hấp dẫn cao nên việc gây hứng thú cho trẻ lại càng quan trọng bởi tính chất cứng nhắc có phần khô khan dẫn đến trẻ có phần uể oải, phân tán tư tưởng, tiếp thu bài còn hạn chế trong tiết học nên việc cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ là rất cần thiết. Trẻ Mầm non suy nghĩ bằng tư duy hình tượng gắn với tình cảm, trẻ ghi nhớ những gì gây ấn tượng mạnh, một câu truyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp, mới lạ. Với trẻ mầm non thì những gì mới lạ, đẹp mắt, hấp dẫn thì sẽ gây được sự chú ý của trẻ. Chính vì vậy, khi dạy một tiết “ Làm quen chữ cái” đồ dùng trực quan là yếu tố đầu tiên quan trọng. Vì thế việc tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái không những trong lớp học, ngoài lớp học mà trong mọi vị trí trẻ được tiếp xúc là một việc rất thiết yếu làm nổi bật lên mục đích ý đồ của giáo viên trong họat động làm quen với chữ cái cho trẻ, nhưng không thực hiện 1 cách cưỡng ép, bắt buộc trẻ phải chú ý mà để trẻ tự nhiên đi vào hoạt động. Ví dụ : Ở chủ đề “Thế giới động vật”, tiết làm quen với chữ: i, t, c thay vì chỉ đơn giản gắn tranh có chứa từ: Gà mái, con vịt, cá chép thì tôi tìm những hình ảnh động trong máy vi tính Gà mái mẹ dẫn gà con đi; vịt bơi lội, đàn cá chép bơi trong ao Sau đó cho trẻ gọi tên các con vật và trẻ trả lời chúng đang làm gì? Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 7 - Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. Bay ở đâu? Cô đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát đàm thoại và để trẻ lên rút hai chữ cái giống nhau trong từ “máy bay” và trẻ lên rút chữ “y”. Ở góc học tập, thường xuyên cho trẻ chơi ở góc thư viện để trẻ thường xuyên được nhìn thấy, tiếp xúc với chữ cái. Gắn tên các loại đồ dùng đồ chơi trong lớp học để trẻ được nhìn thấy thường xuyên. Ví dụ: trên máy tính tôi dán chữ “máy tính” để lúc tiếp xúc với máy tính trẻ thấy được các chữ cái này. Môi trường ngoài lớp học: Thực tế cho thấy trẻ đến trường ngoài hoạt động có chủ đích, hoạt động ăn, hoạt động ngủ, còn các thời gian khác để trẻ hoạt động với môi trường bên ngoài như: góc thiên nhiên, mảng tuyên truyền, khu vực để đồ cá nhân của trẻ. Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt động nên có tác dụng ôn tập củng cố chữ cái rất tốt. Nơi để đồ dùng cá nhân của trẻ như: mũ, ba lô, giày dép, khăn mặt, ca cốc, kệ bỏ dép, kệ bỏ cặp, áo quần có chữ cái ký hiệu riêng của từng trẻ ( viết bằng chữ in thường) tôi luôn gắn ảnh kèm theo tên của trẻ. Như vậy, hàng ngày trẻ cất đồ dùng hoặc sử dụng đồ dùng vừa đúng nơi quy định, vừa biết tên của mình, của bạn, biết tên của mình có những chữ cái gì, biết thứ tự của từng chữ từ trái sang phải của các chữ như thế nào Và trẻ còn biết tên của mình trên bài vẽ khi vẽ tạo hình. Ở chủ đề “ Phương tiện giao thông” trẻ chơi ngoài trời tôi cùng trẻ trò chuyện về trò chơi “các phương tiện giao thông vào bến ” tôi huy động trẻ sưu tầm bìa cát tông tranh ảnh, hoạ báo về các phơng tiện như: Máy bay, đoàn tàu, ôtô, thuyền buồm hướng dẫn trẻ cắt sát mép các hình ảnh đó. Khi vào trò chơi cô giới thiệu các bến và phương tiện giao thông nào thì phải vào bến được làm quen tìm tòi cắt dán sẽ tạo cho sự khéo léo ở đôi tay và thuận lợi trong khi viết chữ, dán các chữ cái lên các phương tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn với chính đồ dùng mình làm ra. Ví dụ : Chơi ở các góc chủ đề thế giới thực vật tôi cho trẻ làm quen chữ cái h, k ở góc phân vai trẻ chơi cửa hàng bán rau, củ, quả, hoa tôi dán chữ cái “ k” Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 9 - Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. (Trẻ đọc chữ cái, tên cây trong sân trường) Có các góc cho trẻ hoạt động và được bố trí thuận tiện, hợp lý, linh hoạt, dễ thay đổi, đáp ứng nhu cầu hứng thú hoạt động vui chơi của trẻ, gồm 2 chỉ số, chỉ số 4, chỉ số 5. Tiêu chí 3. Có đa dạng đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động. Ngoài ra,ở các bậc thang lớp học cô tạo các ô bật và vẽ các chữ cái bằng những màu sắc sinh động. Giúp trẻ chơi vui vẻ ngoài trời vừa có thể luyện phát âm khi chơi. Qua đó, tôi thấy kết quả rất khả quan, trẻ hứng thú chơi, khả năng nhận thức chữ cái của trẻ có tiến triển, khả năng ghi nhớ chữ cái lâu hơn. Bên cạnh đó trang trí lớp đảm bảo thẩm mĩ, thân thiện và phù hợp với nội dung, chủ đề giáo dục. Các khu vực hoạt động bố trí phù hợp, linh hoạt, có thể cố định hoặc có thể di chuyển mang tính mở, tạo điều kiện dễ dàng cho trẻ tự lựa chọn và sử dụng đồ vật, đồ chơi, tham gia hoạt động và thuận lợi cho sự quan sát của giáo viên. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 11 - Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ Mầm non 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Họa Mi. nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương: rơm,vỏ trấu, phế thải, để tạo nhiều đồ dùng phù hợp với nhu cầu sử dụng, phục vụ cho việc học môn “ Làm quen chữ cái”. Ví dụ: Từ những vật liệu phế thải như hộp sữa, chai nước rửa chén, bình nước, ly uống nước, chậu hoa có dán các từ hoặc chữ cái Tạo môi trường và đồ dùng đồ chơi mở cho trẻ hoạt động môn làm quen chữ cái theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Tổ chức cho trẻ tự làm đồ dùng, tranh có lồng ghép chữ cái để treo góc nghệ thuật.Trẻ được tham gia vào làm đồ dùng, đồ chơi tạo hứng thú, sự mới mẻ cho trẻ. Giúp giáo dục cho trẻ biết quý trọng đồ dùng- đồ chơi và bảo vệ môi trường. Từ những nguyên liệu phế thải: Vỏ hộp sữa, lõi giấy, ống tre, vải vụn, bìa catton, Các cô và trẻ đã tạo ra những chiếc hộp bí ẩn chứa các chữ cái, vòng xoay “chiếc nón kì diệu” có 29 chữ cái, bảng ô zic zắc giúp trẻ luyện phát âm, Cô sáng tạo nhiều trò chơi mới lạ, tạo hứng thú, trải nghiệm mới cho trẻ. Ví dụ: Chiếc hộp diệu kỳ Cô chuẩn bị những chiếc hộp được trang trí bắt mắt. Bên trong có nhiều hình khối được dán các mặt chữ. Trẻ có thể luyện phát âm, đoán màu sắc, phát triển tư duy ngôn ngữ cho trẻ. Ví dụ: Trò chơi ong tìm chữ Cô chuẩn bị bảng có nhiều ô vuông, có ô thẻ cài các chữ cái, có thể thay đổi các chữ. Cho trẻ thả bóng rơi vào ô zic zăc nào trẻ đọc chữ cái đó. Giáo viên: Trương Thị Minh Trang - 13 -