Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 3-4 tuổi

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Một số biện pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ 
mầm non 3-4 tuổi”
 1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết vui chơi là một hoạt động luôn đi cùng và gắn bó với cuộc sống con người 
ngay từ thưở ấu thơ cho đến khi trưởng thành. Nội dung và hình thức chơi ở mỗi giai đoạn, mỗi 
lứa tuổi có khác nhau nhưng nó cùng chung một mục đích là thỏa mãn nhu cầu hoạt động của 
con người trong cuộc sống.
Đối với trẻ Mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo, qua chơi trẻ được phát triển chức năng tâm 
lý và hình thành nhân cách. Khi chơi cũng là dịp tốt để trẻ khám phá về MTXQ, qua đó kích 
thích tính tò mò, khả năng quan sát, năng lực phán đoán, trí tưởng tượngTrẻ Mẫu giáo có thể 
tham gia nhiều loại trò chơi như trò chơi học tập, trò chơi đóng vai ở các góc hoạt động, trò chơi 
có luật, trò chơi dân gian Mỗi loại đều có tác dụng phát triển một mặt nhất định của trẻ. Trong 
đó đó có thể nói trò chơi dân gian là một loại trò chơi không thể thiếu được trong đời sống trẻ 
thơ, là hoạt động văn hóa được lưu truyền trong tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng. Những trò 
chơi dân gian (TCDG) đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng tạo điều kiện cho trẻ “vừa học, 
vừa gần gũi, không cầu kỳ, tốn kém nên có thể dễ dàng chơi mọi lúc, mọi nơi, dụng cụ dễ tìm 
kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ trong tự nhiên. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh 
hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với 
trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ 
nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm 
vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng 
mở; Tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu nguồn 
tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới 
thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò 
chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò 
chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, vốn từ, phát 
triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất 
nước.
Nhắc đến tuổi thơ ai cũng gắn liền với con trâu, cánh đồng và cánh diều thả gió với những trò 
chơi dân gian đầy lý thú. Thế nhưng, ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với 
máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em 
không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng 
bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê với tốc độ phát 
triển của công nghệ thông tin cùng những trò chơi hiện đại, liệu trẻ em hôm nay và thế giới ngày 
mai còn nhớ đến những trò chơi cổ truyền dân gian nữa hay không? Câu trả lời vẫn nằm ở chính 
chúng ta, những nhà giáo dục. Vì thế giúp các em hiểu và tìm về cội nguồn qua những trò chơi 
dân gian là một việc làm cần thiết.
Trong những năm qua, khi phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích 
cực” được triển khai sâu rộng trong các nhà trường. Ngoài những nội dung được nhà trường thuận tiện cho việc tìm kiếm những trò chơi mới trên mạng, chương trình kidsmart, qua bạn bè 
đồng nghiệp để tích luỹ kinh nghiệm và trong lớp luôn tạo được sự đồng thuận, thống nhất 
phương pháp giữa 2 giáo viên với nhau.
1.2. Khó khăn:
Ở lớp tôi phụ trách 22/25 trẻ bố mẹ làm nghề nông và là dân Công giáo nên ít quan tâm và còn 
xem nhẹ việc ch¬i của con cái nên chưa tạo được sự tích cực từ hai phía. Hơn nữa 25/25 trẻ là 
năm đầu tiên đến lớp nên trẻ còn rụt rè chưa mạnh dạn để tham gia vào các hoạt động.
Giáo viên vốn kiến thức và hiểu biết về các trò chơi dân gian có nhưng chưa thật phong phú
Nhiều lúc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao. 
Nhưng giáo viên vẫn chưa thật linh hoạt, sáng tạo.
Mức độ chơi của các trò chơi dân gian không giống nhau, có trò chơi rất đơn giản, nhưng lại có 
trò chơi rất phức tạp, đòi hỏi người chơi phải có tính tư duy cao.
Thời gian hạn hẹp, vì đa số TCDG chỉ tổ chức lồng ghép cùng với các hoạt động.
Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh 
chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú.
Vẫn còn một số trẻ rụt rè nhút nhát không chịu tham gia vào cuộc chơi đòi hỏi tính tập thể cao.
Kết quả khảo sát trước khi thực hiện sáng kiến:
Nội dung Tỉ lệ trẻ đạt
Trẻ yêu thích, hứng thú tham gia trò chơi dân gian 10/25 =40%
Hiểu biết về trò chơi dân gian 7/25 = 28%
Trẻ tự tổ chức trò chơi dân gian với bạn 6/25 = 24%
Phát triển thể lực 12/25 = 48%
Tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể 12/25 = 48%
 2. Các giải pháp
 Trong quá trình áp dụng đề tài và trong triển khai thực hiện tổ chức trò chơi dân gian cho 
trẻ tại trường lớp, tôi đã gặp được những thành công nhưng thất bại không ít. Có những biện 
pháp tôi đưa ra áp dụng đã đem lại hiệu quả cao song cũng có biện pháp không đem lại kết quả 
như mong đợi. Trên cơ sở nghiên cứu thực hiện và thông qua áp dụng thực tiễn tôi đã rút ra được 
những biện pháp hữu hiệu khi thực hiện tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 3-4 tuổi như sau: thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, 
trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi.
* Chuẩn bị địa điểm:
Đồ dùng và lời đồng dao đã thuộc rồi nhưng nếu thiếu đi một địa điểm để tổ chức trò chơi thì trò 
chơi cũng không thể diễn ra. Với loại hình trò chơi dân gian mang tính tập thể cao, thì số lượng 
trẻ chơi đông nên đòi hỏi địa diểm phải có diện tích rộng, như: “Kéo co, cướp cờ, mÌo ®uæi 
chuét”
Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như ” Chi chi chành 
chành”, ” Tập tầm vông”. Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm 
của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
* Biện pháp thứ ba: Tổ chức các trò chơi phù hợp với từng hoạt động:
Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng 
có tính chất riêng của nó. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân 
gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động.
Trong hoạt động góc, hoạt động chiều, lúc đón và trả trẻ, tôi luôn tận dụng mọi lúc, mọi nơi và 
lựa chọn những trò chơi, mang tính nhẹ nhàng hướng dẫn trẻ các trò chơi như: Chi chi chành 
chành, Kéo cưa lừa xẻ, ô ăn quan, đánh cờ, chơi chài. hoặc trò chơi bắt nguồn từ những bài 
đồng dao lặp đi lặp lại một cách thoải mái như “Con gà cục tác cục ta/ Hay đỗ đầu hè hay chạy 
rông rông/ Má gà thì đỏ hồng hồng/ Cái mỏ thì nhịn, cái mồng thì tươi/ Cái chân hay đạp hay 
bơi/ Cái cánh hay vỗ lên trời gió bay” chơi những trò chơi kết hợp với lời giúp trẻ phát triển 
ngôn ngữ, cụ thể:
– Với HĐ ngoài trời: Mỗi trò chơi có một sắc thái riêng, một quy luật riêng vì thế khi tổ chức 
cho trẻ chơi tôi luôn dựa vào tính chất, tác dụng của từng trò chơi dân gian, lựa chọn trò chơi phù 
hợp với lứa tuổi và thời điểm. Đối với trò chơi dân gian nhằm phát triển các tố chất vận động, 
mang tính tập thể đòi hỏi phải có không gian rộng, nên tôi chọn tổ chức vào buổi hoạt động 
ngoài trời. Trò chơi dân gian thực sự lôi cuốn được trẻ bời những tiềng cười nói của tất cả các 
bạn cùng chơi như: “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy lò cò”
Với hoạt động góc: nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo nhóm nhỏ trong một không 
gian hẹp như: “Kéo cưa lửa xẻ”, “Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành”.
Với lĩnh vực phát triển thể chất: nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể 
khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh 
mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ 
thêm khỏe mạnh và năng động.
Tôi thay thế trò chơi vận động bằng trò chơi dân gian như kéo co, cướp cờ, đẩy gậy, nhảy dây Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. 
Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, 
động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “ Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có 
một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi “ Rồng 
rắn lên mây” thì thêm một người, “ cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được 
chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “ Thả đỉa ba ba”, “ Chi chi chành chành”, “ Nhảy lò 
cò”, cũng tương tự như vậy.Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích 
kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách 
không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều.
 * Biện pháp thứ năm: Phối kết hợp với phụ huynh để hướng dẫn trẻ chơi trò chơi 
dân gian
Đối với trường mầm non tỷ lệ trẻ bán trú 100% do đó mà thời gian trẻ ở lớp với cô giáo nhiều 
hơn là ở nhà với bố mẹ. Để đảm bảo thông tin hai chiều giữa phụ huynh và giáo viên được 
thường xuyên, có hiệu quả thì việc phối hợp với phụ huynh là điều không thể thiếu trong công 
tác chăm sóc giáo dục trẻ ở gia đình. Cha mẹ là nguồn cổ vũ động viên, khuyến khích, tạo điều 
kiện cho trẻ được vui chơi tốt hơn. Thông qua các buổi họp phụ huynh, qua góc tuyên truyền, khi 
phụ huynh đón trả trẻ giáo viên trao đổi với phụ huynh, cho phụ huynh biết tầm quan trọng của 
trò chơi dân gian đối với trẻ. Hướng dẫn cho phụ huynh hướng cho con chơi trò chơi gì, chuẩn bị 
cho con đồ chơi nào. Nhờ phụ huynh dạy trẻ lời đồng dao lời nói, lời thơ của các trò chơi dân 
gian. Đến chủ đề nào thì giáo viên lại kết hợp với phụ huynh để sưu tầm những trò chơi mà 
phụ huynh biết, huy động thêm đồ dùng, đồ chơi, phế liệu gia đình có như các loại chai nhựa, 
bìa, lịch cũ, các loại vỏ sò ốcđể làm giàu thêm đồ chơi của lớp.
 3. PHẦN KẾT LUẬN
 3.1. ý nghĩa
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian vào các hoạt động trong ngày mang nhiều ý nghĩa 
thiết thực, nó có vị trí rất quan trọng trong đời sống vui chơi của tuổi thơ. Trẻ được tiếp cận và 
trực tiếp tham gia chơi các trò chơi dân gian sẽ giúp cho trẻ sớm hoàn thành các thói quen hoạt 
động có hệ thống, tính tập thể giúp trẻ tự tin, linh hoạt hơn trong mọi hoạt động cũng như sự phát 
triển sau này của trẻ. Thông qua trò chơi dân gian, trẻ sẽ phát triển được các giác quan, phát triển 
trí nhớ, tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ Trò chơi dân gian thực sự góp phần giáo dục trẻ về 
truyền thống văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Nhận thức sâu sắc về giá trị của trò 
chơi dân gian. Với những biện pháp như trên, tôi đã vận dụng vào tình hình thực tế trong việc tổ 
chức lồng ghép vào các hoạt động của trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi, và đã mang lại kết quả cao:
* Đối với trẻ
Nội dung Tỉ lệ trẻ đạt So với đầu năm
Trẻ yêu thích, hứng thú tham gia trò chơi dân gian 25/25 =100% Tăng 60%
Hiểu biết về trò chơi dân gian 20/25 = 80% Tăng 52%
Trẻ tự tổ chức trò chơi dân gian với bạn trong lớp 21/25 = 84% Tăng 60% – Giáo viên cần kết hợp các hình thức tổ chức một cách linh hoạt, sáng tạo cho trẻ chơi, phải sử 
dụng các thủ thuật để gây hứng thú cho trẻ để giúp trẻ thích chơi. Điều đặc biệt là phải lựa chọn 
trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi và khả năng nhận thức của trẻ.
– Cần sưu tầm, chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ 
chơi thì hiệu quả mới cao.
– Tùy theo từng hoạt động để lồng ghép tổ chức các trò chơi phù hợp với từng hoạt động đó cho 
phù hợp.
– Phải làm tốt công tác tuyên truyền phối kết hợp cùng phụ huynh để tạo điều kiện cho trẻ được 
tham gia vào trò chơi mọi lúc, mọi nơi, giúp trẻ tháa mãn nhu cầu vui chơi. Đồng thời kêu gọi sự 
hæ trợ mọi mặt của phụ huynh để xây dựng môi trường vật chất.
3.2. Những kiến nghị đề xuất 
 Để việc tổ chức trò chơi dân gian trong trường mầm non ngày một hiệu quả hơn. Tôi mong 
muốn tiếp tục được sự quan tâm giúp đỡ của các cấp lãnh đạo tạo điều kiện hỗ trợ thêm đồ dùng 
trang thiết bị. Đầu tư kinh phí để xây dựng sân bải khuôn viên sân chơi rộng rãi hơn.
Hàng năm tổ chức mở rộng bồi dưỡng chuyên đề đi sâu về tổ chức trò chơi dân gian cho toàn bộ 
giáo viên được học tập, giao lưu.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ 3-4 tuæi chơi các trò chơi dân 
gian đã được thực hiện trong lớp, trong trường mầm non. Từ những sáng kiến này rất mong có 
được nhưng ý kiến góp ý chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, của Ban Giám hiệu nhà trường giúp tôi 
hoàn thiện hơn, vững vàng hơn trên con đường truyền thụ kiến thức của mình đến với trẻ.
Tôi xin chân thành kính cảm ơn!
NGƯỜI VIẾT
Đinh Thị Thanh Hà