Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học trong trường mầm non

 I .ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài. “Xung quanh ta có bao điều kì lạ, mà sao ta biết chẳng bao nhiêu”. Đó là một câu hát quen thuộc với mọi người. Câu hát đã nói lên thế giới xung quanh ta rất bao la rộng lớn. Nó bao gồm tất cả sự vật, hiện tượng, cây cỏ, con vật, các vấn đề về tự nhiên và xã hội. Chúng ta không thể đi đến tất cả mọi nơi, không thể tận mắt nhìn thấy hết thảy các sự vật, hiện tượng nhưng con người luôn có khát vọng muốn được khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh ta, đó chính là môi trường sống của con người. Nó lại là một kho tàng kiến thức vô tận ảnh hưởng tới sự tồn tại và phát triển của con người, cho nên con người luôn có nhu cầu khám phá thế giới xung quanh thông qua các hoạt động để có thể có những hiểu biết về thế giới, cải tạo thế giới nhằm phục vụ chính cuộc sống của con người. Nhu cầu tìm hiểu, khám phá về thế giới xung quanh của con người đã xuất hiện ngay từ khi còn nhỏ. Từ khi trẻ ra đời đã muốn ngắm nhìn xung quanh như khi chỉ mới 2 tháng tuổi trẻ đã hứng thú đưa mắt nhìn theo những quả bóng bay xanh – đỏ treo trước mắt và tò mò đưa tay với, Càng lớn, nhu cầu đó càng tăng lên bằng việc bắt chước giọng điệu người lớn (thích mặc quần áo, đeo dép của mẹ ), làm những công việc của người lớn hay với trẻ 5-6 tuổi kinh nghiệm sống đã có trẻ liên tục hỏi những câu hỏi về thế giới xung quanh như: “Tại sao lại có trời ? gió ở đâu đến? con sinh ra như thế nào? ” chính là lúc nhu cầu khám phá thế giới xung quanh của trẻ càng cao. Nhưng vì trẻ nhỏ chưa có vốn sống, vốn kinh nghiệm, sự trải nghiệm còn ít, trẻ chưa tự khám phá về thế giới xung quanh nên người lớn phải giúp đỡ trẻ, phải tổ chức, hướng dẫn trẻ tham gia vào các hoạt động nhằm cho trẻ làm quen, khám phá khoa học. Đây là mục đích hàng đầu của giáo dục nói chung và Giáo dục mầm non nói riêng. Bởi vậy, việc trẻ được khám phá, được làm quen với môi trường xung quanh là một việc làm thiết thực, rất cần thiết đối với trẻ mầm non. Nhận thức được tầm quan trọng của việc cho trẻ khám phá khoa học và làm sao để những hoạt động đó trở nên thú vị, không khô khan với trẻ nên tôi luôn tìm tòi, khám phá để đưa ra các biện pháp giúp trẻ hứng thú khi tham gia khám phá khoa học. Chính vì lý do đó tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ 5- 6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học trong trường mầm non.” 1/11 - Trẻ bị ảnh hưởng bởi cuộc sống phát triển hiện đại như: Internet, tivi, các trò chơi điện tử - Vốn hiểu biết về môi trường xã hội của trẻ còn hạn chế . 2. Khảo sát thực tế Trước khi thực hiện đề tài này tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng khám phá khoa học của trẻ lớp mình. Kết quả khảo sát như sau. Bảng kết quả đánh giá giờ hoạt động khám phá khoa học của trẻ trước khi làm thực nghiệm (Tổng số trẻ là 32): Tổng số Kết quả Các kỹ năng của trẻ trẻ Số lượng Tỷ lệ % Húng thú tham gia KPKH 35 20/35 57 Phát triển ngôn ngữ 35 15/35 43 Kỹ năng quan sát, phán đoán 35 13/35 37 Kỹ năng suy luận 35 13/35 37 Khám phá khoa học đạt hiệu quả cao hơn. Từ đó tạo cho trẻ hứng thú khi tham gia giờ học khám phá nhằm nâng dần khả năng quan sát, so sánh và phán đoán và suy luận, trẻ có các kĩ năng, thao tác thử nghiệm, làm phong phú biểu tượng về môi trường xung quanh trong mỗi trẻ. Dựa vào vốn kiến thức đã học và được bồi dưỡng chuyên môn, tôi đã tìm ra một số biện pháp sau: 3. Các biện pháp thực hiện 3.1 Biện pháp 1: Chuẩn bị tốt mọi điều kiện cho trẻ khám phá. - Để cung cấp những cơ hội khám phá khoa học cho trẻ, giáo viên cần tạo cho trẻ môi trường hoạt động, khoa học phong phú và hấp dẫn với các đồ dùng đồ chơi nguyên vật liệu khác nhau. 3.1.1. Tạo môi trường học tập - Tạo môi trường học tập phong phú, hấp dẫn có ảnh hưởng tới tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ để trẻ tự do trải nghiệm và tìm hiểu. - Tôi đã sử dụng những đồ dùng có sẵn hoặc dễ tìm trong cuộc sống, trong lớp như: kính lúp, đường, muối, dầu ăn, hột hạt để trẻ có thể thực hành ngay trên lớp. Ở góc thiên nhiên là góc dành riêng cho trẻ khám phá xung quanh ở góc này tôi trồng nhiều cây xanh. Tôi bố trí sẵn những bình nước tưới cây, chăm sóc cây để khi trẻ tham gia hoạt động ngoài trời trẻ vừa chăm sóc, vừa quan 3/11 động ngoài trời để trẻ được trải nghiệm, thí nghiệm nhiều nhất, Dưới đây một số hoạt động thí nghiệm và trải nghiệm đã thực hiện. Hoạt động thí nghiệm và trải nghiệm Chủ đề Hoạt động học Hoạt động ngoài Hoạt động góc trời Động vật - Trò chơi: Bắt cá TN Trứng chìm - trứng nổi Thực vật - Nặn bánh trôi - Trò chơi: Trồng cây- - - Nhuộm màu của TN hoa nở hoa Nước và - Tại sao có mưa - Sự đổi màu của - TN Chìm và nổi. hiện tượng - TN: Có gì trong nước thiên nhiên chai Tết Nguyên Gói bánh chưng Đán Bản thân So sánh nước -Trò chơi: Bịt mũi nóng và nước lạnh 3.2.1. Hoạt động học: Với tiết học khám phá đòi hỏi trẻ có sự tập trung cao, nên thời gian dành cho tiết học kéo dài hơn tiết học khác khoảng 4-5 phút. Bởi tiết học phám phá mang đến nhiều điều bất ngờ mà chính cô và trẻ đều hứng thú. Tiết học khám phá không giống như các tiết học khác : tiết tạo hình đòi hỏi sự khéo léo của đôi bàn tay,hay phải tính toán như môn làm quen với toán,hay phải có năng khiếu ca hát như môn âm nhạc, mà khám phá là hướng cho tất cả các bé cùng khám phá . Vì vậy tất cả trẻ đều được là chính mình khi tham gia tiết học này. Trẻ thoải mái đưa ra ý kiến của mình và kết luận một cách có khoa học. Qua các thí nghiệm sau tôi tin rằng trẻ có thể phát triển tối đa các khả năng của mình. * Thí nghiệm có gì trong chai không? - Trẻ biết không khí không màu, không mùi nên mắt thường không nhìn thấy được. - Chuẩn bị một chai thủy tinh không đựng gì, một thau nước. - Tiến hành cho trẻ quan sát chai có chứa gì không? 5/11 - Cho trẻ bịt mũi, hỏi trẻ có thở được không? (không thở được) - Vậy làm thế nào để thở được? (Thả tay ra thở được) - Cho vào chỗ cô quy định, hỏi cháu: Thở được không? (thở được) - Cho cháu đứng góc khác cùng vài bạn nữa, hỏi cháu: Thở được không? - Cho cháu đứng tự do trong lớp, hỏi cháu: Thở được không? (thở được) Lúc này cô mới đặt vấn đề: Chúng ta thở được là nhờ có không khí, vậy không khí có ở đâu? (Không khí có ở quanh chúng ta) Tôi kết luận: Như vậy không khí có ở xung quanh chúng ta * Trò chơi 1: “ Bắt cá” - Chuẩn bị: Cá, bể nước, chậu - Cách chơi: Cho trẻ bắt cá trong bể trong thời gian là một bản nhạc, bạn nào bắt được nhiều cá thì bạn đó giành chiến thắng. * Trò chơi 3: “Trồng cây” - Trẻ tự khám phá, quan sát và tận tay thực hiện các thí nghiệm, tham gia khám phá reo trồng hạt, biết chăm sóc cho chúng. Qua đây trẻ tiếp thu được nhiều kinh nghiệm, hiểu được cây lớn lên từ đâu, sự phát triển của cây như thế nào, hay đất có lợi ích gì, không khí có ích lợi gì trong sự lớn lên của cây. 3.2.3. Trong giờ hoạt động góc: Trẻ tham gia hoạt động góc như được hóa thân thành người lớn, đóng vai mình thích, mỗi góc chơi với số lượng trẻ vừa phải, có không khí riêng của từng góc. Góc khám phá khoa học có không gian và diện tích phù hợp với số lượng trẻ dành cho các thí nghiệm cần sự tập trung cao độ, sự quan sát tỉ mỉ. Vì vậy, thí nghiệm “ trứng chìm - trứng nổi” được tôi thực hiện rất thành công. Thực hiện: Đổ nước vào 3 cốc nước với lượng bằng nhau: Cốc thứ nhất để nguyên nước, cốc thứ hai cho 3 thìa muối, cốc thứ 3 cho 2 thìa muối sau đó khấy đề muối tan hoàn toàn. Mời một trẻ lên nếm thử nước xem có gì? Cô thả trứng lần lượt vào 3 cố điều gì sẽ xảy ra sau đó cô cho trẻ đoán Cốc 1: Trứng chìm xuống đáy, Cốc 2: Trứng nổi lên mặt nước, Cốc 3: Trứng nổi lơ lửng - Cho trẻ tìm ra nguyên nhân. Cốc nước 1 không có muối, cốc 2 nước mặn, cốc 3 nhạt hơn cốc 2. - Từ đó cháu suy ra: Vì cốc 1 không có muối nên trứng bị chìm xuống đáy.Cốc 3 trứng nổi lơ lửng giữa cốc vì ít muối muốn trứng nổi lên mặt nước 7/11 xem tivi Lặp lại nhiều lần như cách này sẽ tạo thành một thói quen tốt và là sự kết hợp tuyệt vời giữa gia đình, nhà trường và bản thân trẻ. Làm trẻ sẽ luôn háo hức mỗi khi trở về nhà và kể với bố mẹ những điều vừa khám phá. Vì thế tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh vào giờ đón trả trẻ để hiểu đ- ược tính cách trẻ và để phụ huynh luyện thêm cho trẻ. Trao đổi với phụ huynh mua cho trẻ những quyển truyện, tranh về con vật, cây cỏ phù hợp với lứa tuổi để trẻ có được vốn kiến thức 4. Kết quả thực hiện Từ việc áp dụng những biện pháp gây hứng thú cho trẻ với giờ hoạt động khám phá môi trường xunh quanh, tôi đã thu được kết quả sau: Tổng số Đầu năm Cuối năm trẻ Các kỹ năng của trẻ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ lượng % lượng % Húng thú tham gia KPKH 35 20/35 57 35/35 100 Phát triển ngôn ngữ 35 15/35 43 34/35 97 Kỹ năng quan sát, phán đoán 35 13/35 37 33/35 94 Kỹ năng suy luận 35 13/35 37 33/35 94 * Đối với trẻ: - Sự hứng thú, tò mò thích khám phá các sự vật hiện tượng xung quanh - Hình thành cho trẻ 1 số kĩ năng, thao tác thử nghiệm trong góc khoa học - Trẻ ngày càng có kĩ năng thao tác tốt, biết suy đoán, phán đoán nhằm tìm ra kết quả chính xác Không chỉ khám phá trong góc khoa học hoặc trong các hoạt động khoa học mà cháu còn khám phá, áp dụng và phát hiện được rất nhiều điều qua các môn học khác Hầu hết tất cả các trẻ đều háo hức chờ đón những giờ thí nghiệm, tập trung cao độ để quan sát hiện tượng xảy ra, kiên nhẫn chờ đón kết quả. Qua đó khơi gợi ở trẻ nhu cầu khám phá. Trẻ bắt đầu để ý những biến đổi của sự vật hiện tượng xung quanh, biết tự khám phá bằng nhiều giác quan . * Với phụ huynh: Nhận thức rõ được sự quan trọng của việc thực hành thí nghiệm khoa học, và tạo điều kiện cung cấp, cộng tác với cô giáo để trẻ được thực hiện nhiều thí nghiệm hơn với cả ở lớp và ở nhà. 9/11 - Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh, tạo uy tín và tiềm năng đối với phụ huynh và đối với trẻ. - Luôn tìm tòi, đầu tư thời gian nghiên cứu, sưu tầm thêm các trò chơi áp dụng trong và ngoài tiết học, những bài thơ, đồng dao hay, các thí nghiệm đơn giản nhưng thú vị. 3. Kiến nghị Qua tìm tòi nghiên cứu và thực hiện đề tài tôi nhận thấy nội dung cho trẻ khám phá với khoa học ở bậc học mầm non là rất phù hợp và cần thiết. Vì vậy đề nghị các cấp lãnh đạo tiếp tục triển khai thực hiện rộng rãi nội dung khám phá khoa học cho trẻ ở các trường mầm non. Tuyên truyền nội dung giáo dục và một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ khám phá khoa học trên đài báo, youtube, ti vi nhằm nâng cao nhận thức của phụ huynh. Tăng cường điều kiện cơ sở vật chất cũng như kinh phí để tổ chức các hoạt động tập thể có quy mô, chất lượng cao. Cuối cùng tôi rất mong được sự quan tâm, bổ sung, góp ý của các cấp lãnh đạo cho đề tài của tôi được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn 11/11