Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh

 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” UBND QUẬN THANH XUÂN TRƯỜNG MẦM NON THANH XUÂN TRUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN CHO TRẺ 5-6 TUỔI VỀ NHỮNG KỸ NĂNG VỆ SINH VÀ HÀNH VI VĂN MINH Lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo Cấp học: Mầm non Tên tác giả: Cung Thị Ngọc Linh Đơn vị công tác: Trường MN Thanh Xuân Trung Chức vụ: Giáo viên Năm học 2019 - 2020 1 /15 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” 4. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp mẫu giáo lớn A3 do tôi là giáo viên phụ trách 5. Phương pháp nghiên cứu a. Phương pháp điều tra khảo sát b. Phương pháp quan sát đàm thoại c. Phương pháp đối chiếu, so sánh d. Phương pháp thực nghiệm (Dùng lời giải thích) e. Phương pháp nghiên cứu tìm tài liệu f. Phương pháp thu thập xử lý số liệu g. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: Nghiên cứu thu thập tài liệu, tìm hiểu thực tế trong thời gian từ tháng 8/2019 đến tháng 3/2020 hoàn thành. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận: Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động rèn cho trẻ thói quen vệ sinh và hành vi văn minh là hoạt động hết sức gần gũi với trẻ và là hoạt động diễn ra hàng ngày. Đây được coi là một bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Đi vào thực tế chúng ta biết rằng trẻ mầm non cơ thể trẻ rất yếu ớt, môi trường bên ngoài thì luôn luôn biến đổi, thêm vào đó trẻ ở độ tuổi này thuờng rất hiếu động, hay bắt chước, thích học hỏi, tìm tòi khám phá. Do đó cô giáo cần rèn cho trẻ có được những thói quen vệ sinh và những hành vi văn minh ngay từ khi còn nhỏ. Thông qua đó nhằm hình thành cho trẻ có những phép tắc giao tiếp, ứng xử ở mọi lúc, mọi nơi giúp trẻ phát triển toàn diện theo nhân cách con người mới. Dạy trẻ cách tự chăm sóc, vệ sinh bản thân từ khi còn nhỏ là việc làm vô cùng quan trong đối với trẻ mẫu giáo, đặc biệt là đối với trẻ mẫu giáo lớn, lứa tuổi trẻ cần tự phục vụ được những nhu cầu đơn giản của bản thân để bước vào lớp 1. Nhiều bậc phụ huynh cho rằng con mình chưa đến tuổi và làm thay con mọi việc thì có nghĩa là cha mẹ đang lấy đi quyền được khám phá, học hỏi và cơ hội phát triển bản thân của trẻ. Trái lại, một trẻ được cha mẹ và thầy cô khuyến khích, hướng dẫn và rèn luyện những thói quen vệ sinh và hành vi văn minh thì trẻ đó sẽ sớm tự lập, có nề nếp tốt trong cuộc sống hàng ngày hình thành cho trẻ tính cách, nhân cách tích tực. Trẻ mầm non được ví như tờ giấy trắng và cô giáo mầm non chính là người đặt bút vẽ những nét đầu tiên nên tờ giấy trắng đó. Mỗi cử chỉ, mỗi hành 3 /15 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” - Nhận thức của trẻ không đồng đều, một số phụ huynh chưa quan tâm đến con em mình. - Một số phụ huynh quá nuông chiều, không muốn để trẻ tự phục vụ dẫn đến sự dạy bảo con không thống nhất. Để khắc phục những khó khăn trên tôi đã tìm ra một số giải pháp sau: 3.3. Kết quả khảo sát đầu năm: - Trẻ ở độ tuổi: 5 - 6 tuổi - Tổng số trẻ được khảo sát là: 40 trẻ Kết quả TT Nội dung khảo sát Tốt Tỷ lệ Khá Tỷ lệ TB Tỷ lệ Yếu Tỷ lệ Trẻ có thói quen vệ sinh 42,5 22,5 22,5 12,5 1 tự phục vụ: Rửa tay, lau 17 9 9 5 % % % % mặt, đánh răng Trẻ có thói quen bảo vệ 42,5 22,5 22,5 12,5 2 cơ thể và ăn mặc phù 17 9 9 5 % % % % hợp Trẻ có thói quen nề nếp 42,5 22,5 22,5 12,5 3 17 9 9 5 trong học tập % % % % Trẻ có ý thức giữ gìn vệ 42,5 22,5 22,5 12,5 4 17 9 9 5 sinh nơi công cộng % % % % Trẻ có thói quen, hành 42,5 22,5 22,5 12,5 5 17 9 9 5 vi bảo vệ môi trường % % % % Trẻ có thói quen ăn 42,5 22,5 22,5 12,5 6 17 9 9 5 uống lịch sự, văn minh % % % % 4. Biện pháp thực hiện: 4.1. Lập kế hoạch thực hiện rèn thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ Kế hoạch thực hiện rèn thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ được tôi lập rõ ràng theo từng tuần, theo tháng và theo từng: Kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ. Ví dụ 1: Ở sự kiện "Trường mầm non ": Tôi lên kế hoạch như sau: Tuần Nội dung dạy trẻ Chuẩn bị Yêu cầu cần đạt Dạy trẻ rửa tay, rửa mặt . Trẻ thực hiện - Khăn, vòi nước 1 Dạy trẻ hành vi văn minh: Trẻ đúng các bước - Tranh ảnh bé biết chào cô chào các bạn khi rửa tay, lau mặt. chào hỏi đến lớp. 5 /15 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” - Trẻ biết cảm ơn, xin lỗi, vâng lời, lễ phép khi giao tiếp với mọi người và làm theo yêu cầu của cô. - Trẻ biết nhường nhịn, vui chơi hòa thuận với các bạn và biết giúp đỡ bạn. - Trẻ biết giữ gìn vệ sinh nhà cửa, trường lớp gọn gàng, sạch sẽ, bảo quản đồ dùng, đồ chơi, biết lấy và cất đồ chơi đúng quy định. Biết giúp cô lau bàn ghế, rửa đồ chơi, xếp lại giá đồ chơi gọn gàng ngăn nắp. - Trẻ có thói quen vệ sinh tự phục vụ: Trẻ tự rửa mặt, rửa tay trước khi ăn, sau khi đi đại tiện, lau mặt, chải tóc, đánh răng, xúc miệng nước muối. Trẻ tự mặc quần áo, biết đòi hỏi người lớn phải cho mình ăn mặc gọn gàng sạch sẽ. Trẻ biết gấp cất trải nệm, gối. Biết giúp cô giặt khăn, phơi khăn. - Trẻ có thói quen bảo vệ cơ thể và ăn mặc phù hợp: Khi ra nắng biết đội mũ nón và biết mặc áo mưa khi trời mưa. - Trẻ có thói quen nề nếp trong học tập: Trẻ biết thưa gửi, xin phép cô. - Trẻ biết ăn uống sạnh sẽ, văn minh, lịch sự: Trẻ biết mời cô, mời bạn trước khi ăn, không nói chuyện trong giờ ăn, biết dùng tay, khăn che miệng khi hắt hơi, ho. - Trẻ có ý thức giữ vệ sinh nơi công cộng, tôn trọng người khác như: Không nhổ bậy, không vứt rác ra lớp học, nơi công cộng, biết sử dụng nước sạch - Trẻ có hành vi văn minh: Đi lại nhẹ nhàng, nói năng chuẩn mực, lễ phép, biết dùng tay, khăn che miệng khi hắt hơi, ho, ngáp, hỉ mũi; biết quan tâm giúp đỡ mọi người xung quanh - Trẻ có thói quen, hành vi bảo vệ môi trường, cây xanh: Không ngắt lá, bẻ cành, vứt rác bừa bãi 4.3 Đổi mới hình thức, phương pháp, cách thức thực hiện việc rèn thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ. Với trẻ nhỏ, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, lấy trẻ làm trung tâm, vì thế mà khi dạy trẻ các thói quen vệ sinh thay vì chúng ta vẫn tổ chức dạy trẻ dưới hình thức học cứng nhắc chúng ta nên tổ chức dưới hình thức các trò chơi như vậy sẽ thu hút rất nhiều trẻ tham gia. Ví dụ 1: Khi dạy trẻ đánh răng, ở sự kiện "Gia đình". Thay vì dạy trẻ một cách cứng nhắc tôi tổ chức cho trẻ chơi : “Chương trình ở nhà chủ nhật”. Trò chơi 1: “Gia đình chung sức”: Tôi yêu cầu trẻ chơi theo nhóm xếp thứ tự quy trình đánh răng. Sau đó tự trẻ nhận xét và đưa ra quy trinh đánh răng đúng nhất. Sau đó cô đưa ra quy trình đánh răng và có thể làm mẫu lại cho trẻ xem. 7 /15 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” nghĩnh, sinh động trẻ sẽ rất thích khi được sử dụng chính cái cốc đó để đánh răng Đối với các giá góc đồ chơi, tôi thường xuyên tổ chức cho trẻ thi đua nhau lau dọn, sắp xếp đồ chơi gọn gàng. Trẻ không những rất hứng thú mà qua đó trẻ sẽ được hình thành thói quen gọn gàng ngăn lắp và ý thức giữ gìn bảo vệ đồ dùng đồ chơi.(Hình ảnh 5, phụ lục) Bên cạnh đó, ở mỗi chương trình mỗi tháng, tôi thường xuyên thu thập, sưu tầm tư liệu phục vụ cho các hoạt động giáo dục rèn thói quen và hành vi văn minh cho trẻ: Sưu tầm các bài thơ, bài hát, câu chuyện có nội dung giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ. Điều đó không chi làm cho tiết học sôi nổi mà con mang tính chất giáo dục cao. Ví dụ 8: Khi tìm hiểu về: “Gia đình”: Tôi thu thập, sưu tầm bài thơ: “Làm anh”, bài thơ: “Giữa vòng gió thơm”, bài thơ: “ thương ông” Truyện: “Bàn tay có nụ hôn, hai anh em, Mẹ vắng nhà ngày bão ” Ví dụ 9: Khi tìm hiểu về: “Thế giới động vật”: Tôi thu thập, sưu tầm bài hát: “Thương con mèo, Trời nắng trời mưa ” Truyện: “chuyến đi xa của chú chuột nhắt, Thỏ bông bị ốm ” 4.5 Thực hiện rèn thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi, thông qua tất các hoạt động của trẻ. a, Hoạt động đón trẻ, trò chuyện điểm danh. - Khi đón trẻ vào cô nhắc trẻ phải chào cô, chào bố mẹ, ông bà. Cô hướng dẫn trẻ hành vi thói quen xếp mũ nón vào giá, chải đầu, đi dép đúng chân.(Hình ảnh 6, phụ lục) - Khi trò chuyện đầu giờ và điểm danh dạy trẻ xưng hô lễ phép, đúng mực, sửa cho trẻ cách xưng hô với cô: Nói dạ, vâng, khi muốn phát biểu: Con thưa cô - Trò chuyện với trẻ về công việc hàng ngày sau mỗi buổi sáng thức dậy: Bé phải làm những gì? Bé vệ sinh cơ thể như thế nào? Ăn mặc như thế nào để phù hợp với thời tiết? - Cùng trẻ trò chuyện về chủ đề để rèn cho trẻ thói quen vệ sinh và hành vi văn minh. Ví dụ : Khi tìm hiểu về: “Bản thân”: Tôi trò chuyện với trẻ về các bộ phận trên cơ thể, các giác quan của trẻ Qua đó tôi giáo dục trẻ biết chăm sóc, giữ gìn, bảo vệ cơ thể. b, Hoạt động thể dục sáng: Tôi luôn nhắc trẻ xếp hàng khi ra vào và lúc tập cần ngay ngắn (Hình ảnh 7, phụ lục) 9 /15 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” e, Hoạt động góc: - Khi cho trẻ hoạt động trong các nhóm, góc, tôi nhắc trẻ biết chơi đoàn kết, nhường nhịn bạn khi chơi và cùng chơi không đánh cãi nhau gây gổ bắt nạt bạn yếu. Tôi luôn bao quát trẻ chơi, chơi cùng trẻ : Ví dụ 1: Khi trẻ ở góc nấu ăn, tôi gợi ý trẻ biết làm các món ăn yêu thích, biết dọn dẹp rửa chén, bát đĩa xoong, chảo sau khi xong việc biết tôn trọng yêu kính người lớn tuổi, người trong gia đình biết giúp đỡ lẫn nhau, biết xưng hô phù hợp với các vai chơi. Ví dụ 2: Khi đóng vai bán hàng, tôi dạy trẻ cách xưng hô ân cần, lễ phép, nhận đồ bằng 2 tay: Bác mua gì ạ? Bác mua mấy cân bí ạ? Tiền thừa của bác đây ạ. Cảm ơn bác - Tổ chức cho trẻ lau dọn, xếp lại đồ chơi trên giá gọn gàng. Thông qua giờ hoạt động góc giáo dục trẻ có thói quen bảo vệ, giữ gìn đồ dùng đồ chơi. - Bên cạnh đó tôi còn cùng với trẻ tận dụng những phế liệu để tạo ra những đồ dùng, đồ chơi trẻ rất thích thú qua đó tôi giáo dục trẻ bảo vệ môi trường. Ví dụ 3: Khi tìm hiểu về: “Thế giới động vật” : Cho trẻ làm con vịt từ giấy vụn, xốp thảm; Cho trẻ làm con rùa từ quả bóng hỏng, con mèo từ hộp sữa f, Giờ ăn trưa : - Tôi luôn chú ý tổ chức cho trẻ rửa tay trước khi ăn để hình thành thói quen vệ sinh cho trẻ . Trước khi ăn nhắc trẻ mời cô, các bạn, cầm thìa đúng tay, nhặt cơm rơi vãi, không cười đùa, nói chuyện khi ăn, không xúc cơm sang bát của bạn (Hình ảnh 10, phụ lục) Khi ăn phải nhai kỹ, nhai từ tốn, không nhai nhồm nhoàm, ăn hết xuất ăn của mình. Ăn xong biết cất bát thìa, bê ghế về đúng nơi quy đinh, biết xúc miệng, lau miệng, lau tay, đi vệ sinh trước khi vào phòng ngủ.(Hình ảnh 11, phụ lục) - Khi trẻ uống nước tôi nhắc trẻ uống từ từ, không làm đổ, không làm vỡ cốc, không rót nước quá đầy, không thò tay vào bình nước, không uống nước lã. Uống xong úp cốc đúng quy định, gọn gàng.(Hình ảnh 12, phụ lục) g, Giờ ngủ : - Tôi rèn cho trẻ giữ trật tự, không cười đùa, nằm thẳng chân, không trêu chọc bạn. Tôi cho trẻ đọc bài thơ giờ đi ngủ.(Hình ảnh 13, phụ lục) - Ngoài ra tôi còn kể chuyện cho trẻ để trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ. Ví dụ truyện: “Tích Chu, Bác Gấu đen và 2 chú thỏ, Bông hoa cúc trắng, Gấu con bị sâu răng ” Qua đó trẻ hiểu và học được những thói que vệ sinh và hành vi văn minh. 11 /15 “Một số biện pháp rèn cho trẻ 5-6 tuổi về những kỹ năng vệ sinh và hành vi văn minh” 4.6 Bản thân cô giáo , người trực tiếp nuôi dạy trẻ phải luôn học tập, bồi dưỡng, trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, kĩ năng sư phạm, hết mực dạy dỗ yêu thương trẻ và là tấm gương sáng cho trẻ noi theo. - Cô giáo cần nắm chắc yêu cầu rèn luyện và kỹ năng thực hành cho trẻ. - Cô giáo cần nắm được phương pháp, cách thức giúp trẻ hình thành một thói quen vệ sinh và hành vi văn minh. - Cô giáo hướng dẫn cho trẻ được nội dung, yêu cầu cần rèn thói quen và hành vi văn minh cho trẻ. - Các bạn học sinh tuy còn nhỏ nhưng cũng có khả năng tiếp thu được những kiến thức thông thường vì vậy cô cần phải hướng dẫn cho các cháu biết những điều cần thiết của từng yêu cầu vệ sinh và những tác hại của việc không thực hiện đúng yêu cầu đó, lời hướng dẫn của cô phải đơn giản, rõ ràng, chính xác, dể hiểu. - Chuẩn bị lời hướng dẫn và động tác mẫu. - Các cháu có thể làm tốt các công việc tự phục vụ bản thân vì vậy đối với những việc có thể làm mẫu được cô cần chuẩn bị tốt lời hướng dẫn và làm thành thạo động tác mẫu, vừa làm vừa giải thích, cô có thể tập trước cho một cháu để cháu đó làm mẫu cho các cháu khác làm theo. Ví dụ: Thao tác đánh răng một cháu thực hiện các cháu khác làm theo cô đọc lời hướng dẫn. - Nhắc nhở các cháu thực hiện thường xuyên. Muốn hình thành một thói quen vệ sinh ngoài việc làm cho trẻ hiểu được ý nghĩa có kỹ năng cần phải làm cho trẻ được thực hành thường xuyên, có như vậy mới ăn sâu vào nếp sống của trẻ. Hành động sẽ trở thành thói quen khi đứa trẻ có nhu cầu từ bên trong. Ví dụ 1: Ngày nào trước khi ăn trẻ cũng được rửa tay. Trẻ không được rửa tay trước khi ăn trẻ nhất quyết không chịu ngồi vào bàn để ăn cơm. - Trẻ rất thích bắt chước và làm theo cô chính vì thế tôi luôn tổ chức cho trẻ sinh hoạt đúng theo kế hoạch trong ngày, thực hiện giờ nào việc ấy, tôi luôn giám sát trẻ (kể cả trong lúc trẻ chơi) để kịp thời uống nắn hành vi giao tiếp nói năng không để trẻ chơi tự do mà không có sự giám sát của cô sẻ làm mất đi nề nếp thói quen tốt của trẻ. Một việc hết sức quan trọng của cô giáo trong việc giáo dục lễ giáo cho trẻ là giáo viên phải thật sự yêu thương, quan tâm chăm sóc, dạy dỗ trẻ, tôi không đánh mắng doạ nạt trẻ mà tạo cho trẻ cảm giác an toàn, tin tưởng và tạo được bầu không khi thân mật giữa cô và trẻ. Tôi luôn đối xử công bằng vô tư với các cháu, xưng hô với trẻ là cô, gọi trẻ là cháu hoặc con không bao giờ xưng hô tục tĩu Đặc biệt là tôi rất tôn trọng trẻ, lắng nghe ý kiến của trẻ, không lấn át, hoặc cắt ngang lời của trẻ. Khi hỏi trẻ, chào lại trẻ tôi thường nói, chào trọn câu để cháu học tập. Ví dụ: “Cô chào tất cả các con”. Khi trẻ làm 13 /15