Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học

 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động LQTPVH
 Mục lục
 Mục lục Trang 1
 I Phần I: Đặt vấn đề Trang 2
 1. Lý do chọn đề tài Trang 2
 2. Mục đích nghiên cứu Trang 2
 3.Đối tượng nghiên cứu Trang 3
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Trang 3
 5. Phương pháp nghiên cứu Trang 3
 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu Trang 3
 Phần II: Những biện pháp đổi mới để giải quyết vấn 
 II Trang 4
 đề
 1. Cơ sở lý luận Trang 4
 2. Thực trạng Trang 5
 3. Những biện pháp thực hiện Trang 6
 4. Biện pháp thực hiện( biện pháp từng phần) Trang 6
 4.1 Biện pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí của trẻ. Trang 6
 4.2 Biện pháp 2:Nghiên cứu kỹ tác phẩm. Trang 7
 4.3 Biện pháp 3: Hình thức cho trẻ làm quen với tác 
 Trang 8
 phẩmvăn học.
 4.4 Biện pháp 4: Lồng ghép các môn học khác khi cho 
 Trang 11
 trẻ LQTPVH. 
 4.5 Biện pháp 5: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ ôn 
 Trang 12
 lại tác phẩm văn học .
 4.6. Biện pháp 6: Tổ chức ôn luyện mọi lúc mọi nơi, ôn 
 Trang 16
 luyện thông qua lễ hội .
 4.7 Biện pháp 7: Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh. Trang 17
 4.8 Biện pháp 8: Kích lệ tuyên dương Trang 18
 5. Kết quả sau khi thực hiện đề tài Trang 19
 a. Kết quả đạt được Trang 19
 b. Kết quả số liệu cụ thể Trang 20
 III Phần III: Kết luận và khuyến nghị Trang 21 3. Đối tượng nghiên cứu
- Thực hiện và áp dụng vào trẻmẫu giáo 5 tuổi, Trường mầm non tôi công tác.
- Số trẻ nghiên cứu là 36 trẻ.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận đề tài“Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 
mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” Trường mầm non 
tôi công tác.
4.2. Nghiên cứu cơ sở thực trạng đề tài: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho 
trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học”.Trường mầm 
non tôi công tác. 
4.3. Đưa ra một số biện pháp để phát triển ngôn ngữ : nói rõ,mạch lạc đặc biệt là 
phát triển vốn từ cho trẻmẫu giáo5 tuổi trường mầm non tôi công tác. 
4.4. Rút ra kết luận, đề xuất ý kiến.
5. Phương pháp nghiên cứu. 
5.1.Nhóm thu thập xử lý thông tin lý thuyết
- Tìm tài liệu
- Phân tích tổng quát hoá cơ sở lý luận
- Phương pháp thực nghiệm ( khảo sát)
5.2. Nhóm thu thập xử lý thông tin thực tiễn
 - Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp tuyên truyền. 
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
 Thời gian từ tháng 9/2017 đến tháng 5/2018
 3 luận trên tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Môt số biện pháp nhằm phát triển ngôn ngữ 
cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học” nhằm giúp 
trẻ lớp tôi phát triển ngôn ngữ nói riêng và phát triển toàn diện 
2.Thực trạng.
* Khảo sát thực tế .
- Đối với trẻ: 36 cháu, lớp mẫu giáo5 tuổi, Trường mầm non tôi công tác.
- Đối với giáo viên: 12 giáo viên dạy khối 5 tuổi Trường mầm non tôi công tác .
- Về cơ sở vật chất: 6 lớp mẫu giáo 5 tuổi Trường mầm non tôi công tác.
2.1. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện:
a. Thuận lợi:
- Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề mến trẻ. 
Có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe, tạo được môi trường hoạt động ở lớp 
phong phú.
- Được sự quan tâm tạo điều kiện của ban giám hiệu nhà trường, cơ sở vật chất đầy 
đủ.
- Ban giám hiệu đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt chuyên 
đề văn học, hội thi đồ dùng đồ chơi cho chị em đồng nghiệp học tập và rút kinh 
nghiệm.
- Được sự tin yêu và ủng hộ của phụ huynh học sinh.
b. Khó khăn: 
* Về phía bản thân và đồng nghiệp: Khi cho trẻ làm quen tác phẩm văn học, nhiều 
giáo viên chưa biết vận dụng tích hợp các môn học khác và chưa đầu tư sưu tầm các 
câu chuyện ngoài chương trình để đưa vào kế hoạch giáo dục.
* Về phía trẻ : Một số phụ huynh chưa quan tâm đến giáo dục trẻ, bố mẹ các cháu đa 
số làm nông nghiệp hoặc thường đi làm ăn xa vắng nhà.
- Lớp có một số cháu nói ngọng do cấu tạo của bộ phận phát âm, do ngôn ngữ địa 
phươnghoặc do cách dạy con nói từ nhỏ ở nhà.
- Một số trẻ còn nhút nhát, chưa được mạnh dạn tự tin.
2.2. Số liệu điều tra.
Tôi điều tra và đánh giá 36 trẻ lớp tôi theo các tiêu chí và kết quả như sau: 
 Thể loại Khảo sát đầu năm Đạt
 Hứng thú: 12/36 trẻ 33 %
 Hiểu nội dung: 10/36 trẻ 28%
 Thơ Thuộc tác phẩm: 11/36 trẻ 31%
 Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng: 7/36 trẻ 19 %
 Trẻ thể hiện giọng thơ diễn cảm: 5/36 14 %
 5 Từ đó tôi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ có vốn từ ít và còn nhút nhát như: 
cháu Nguyễn Danh Bảo Long, Trần Đức Bách, Nguyễn Hải Dương ... Qua đó tôi 
thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi,trong giờ hoạt 
động góc, trước khi ngủ trưa và hoạt động chiều. Việc làm này cũng góp phần giúp 
trẻ đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao khả năng cảm thụ văn học của trẻ.Tôi 
cho trẻ dùng đồ dùng trực quan như tranh ảnh,rối,các con vật nhồi bông để trẻ liên hệ 
tới tác phẩm dễ dàng hơn.Trẻ nói được câu ngắn dần dần trẻ nói được câu dài 
hơn.Vốn từ của trẻ được mở rộng,trẻ mạnh dạn trước cô và các bạn.
* Đặc điểm ngữ pháp:
 Trẻ sử dụng câu cụt hơn. Tuy nhiên trong một số trường hợp trẻ sử dụng từ vẫn 
chưa thật chính xác. ví dụ: Cô giáo: Ai đưa con đi lớp? Cháu: mẹ ! 
 Trẻ có khả năng kể lại chuyện và kể chuyện có trình tự logic. Thế nhưng qua 
tìm hiểu quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ 4 tuổi thì đa số trẻ chưa kể được 
chuyện theo trình tự logic.
4.2. Nghiên cứu kỹ tác phẩm.
 Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục 
 đích - yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục 
 phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú 
 ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong 
 truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới 
 thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ 
 giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng cảm thụ văn 
 học của trẻ cũng được nâng cao,từ đó trẻ có mong muốn được thể hiện lại câu 
 chuyện bài thơ giống cô.
 Muốn cho trẻ tập thể hiện giọng thơ tôi phải xác định tính chất của bài thơ với 
 thể thơ lục bát, bài thơ có tính chất nhẹ nhàng tha thiết thì dạy trẻ đọc dịu dàng tình 
 cảm thể hiện được tình cảm của mình với từng nhân vật trong bài thơ, với thể thơ 4 
 chữ thì luôn có tính chất vui tươi nhí nhảnh...
 Khi cho trẻ kể lại truyện thì dạy trẻ xác định giọng kể của từng nhân vật trong 
 câu chuyện: Với nhưng nhân vật hung ác giọng như thế nào?(dữ tợn,đanh đá...) Với 
 bà tiên, ông bụt thì làm sao?( vang vang, ấm áp) Vơi các nhân vật hiền lành tốt bụng 
 giọng lại phải thay đổi( dịu dàng, tha thiết,...)
 Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học thì người giáo viên phải luôn 
dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần. Vì vậy khi tôi dạy về văn học, tôi tin rằng 
mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của 
trẻ để mở rộng vốn từ cho trẻ.
 7 sâu sắc, rõ nét hơn với nội dung bài thơ hay câu chuyện đó. Thông qua đó trẻ cũng dễ 
hiểu các từ mới và trẻ có khẳ năng dùng từ phù hợp với hoàn cảnh: 
 Sa bàn câu chuyện : Bông hoa cúc trắng 
 Không chỉ trong hoạt động học mà trong các hoạt động khác: Hoạt động góc, 
hoạt động đón trả trẻ,hoạt động chiều.... tôi còn cho trẻ làm quen với các tác phẩm 
văn học đã biết hoặc chưa biết thông qua các đồ dùng: Tranh ảnh, rối, băng đĩa,...và 
không gian tự nhiên cho trẻ thoải mái tự do lựa chọn cách thức LQTPVH như: Đọc 
truyện tranh,vẽ truyện tranh, chơi với các nhân vật trong chuyện, sắp xếp trình tự câu 
chuyện và kể lại truyện theo cách của trẻ....Tôi luôn chú ý và giúp trẻ có thể kể 
chuyện sáng tạo theo trình tự nội dung câu chuyện để làm giàu vốn từ cho trẻ
 9 trẻ đã nhớ nội dung của bài thơ, câu chuyện tôi lại tiếp tục cho trẻ đi sâu hơn vào lời 
thơ,câu thoại và dần dần cho trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện sáng tạo theo ý của trẻ.
 Ví dụ: Trong giờ hoạt động chiều tôi kể chuyện “Tấm Cám” với hình ảnh cô 
tấm và dì nghẻ cho trẻ nghe. Tôi đã dùng các con rối tay để kể với những hành động 
ngộ nghĩnh của các nhân vật trong câu chuyện mà trẻ vô cùng thích thú và nội dung 
câu chuyện đi rất sâu và tâm trí chủa trẻ.
 Cô kể chuyện theo nhóm cho trẻ trong giờ hoạt động chiều
4.4. Lồng ghép các môn học khác khi cho trẻ LQTPVH
 Với lời kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích hợp 
các môn học khác thì còn hay hơn vì nó làm thay đổi không khí, làm thay đổi trạng 
thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại,những câu đố, những bài đồng 
dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn.
 Ví dụ: Bài thơ “Rong và cá”, “Mèo đi câu cá ”, “Ăn quả ”hoặc cho trẻ đọc 
thuộc các câu đố về con chim gõ kiến , mèo, lợn, cá, gàhay một số bài đồng dao, ca 
dao “Vè chim”, “Đi cầu đi quán”
 Âm nhạc là môn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ gây ấn 
tượng cho người xem, vì thế tôi cho trẻ hát thuộc các bài hát: “ Gà trống mèo con và 
cún con”, “Năm ngón tay ngoan”, “đố bạn”, “Trời nắng trời mưa”giúp trẻ khi kể 
chuyện về con vật nào trẻ có thể hát về các con vật đó phù hợp với nội dung câu 
chuyện.
 11 vật hình ảnh trong câu chuyện,bài thơ rồi đóng quyển treo lên góc tranh truyện để lần 
hoạt động sau trẻ sẽ lấy ra và tự đọc theo tranh. Ngoài việc tạo những bức tranh trên 
mảng tường, những tập truyện tranh chữ to tôi còn đi sâu làm một số đồ dung trực 
quan cho trẻ hoạt động như: một số con rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và 
tận dụng những truyện tranh cũ, những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán bồi bìa cứng cho 
trẻ ghép tranh.
 Trẻ cùng cô làm tranh truyện.
 Điều đặc biệt hơn nữa tôi đầu tư suy nghĩ và làm ra các loại rối tay cho trẻ hoạt 
động. Thực tế tôi nhận thấy đồ dung làm bằng rối tay hầu như ở các lớp không có cho 
trẻ hoạt động, qua nghiên cứu tìm tòi tôi đã vận dụng làm từ các quả bóng, chổi rơm, 
đĩa nhựa đồ chơiđể làm mặt con rối sau đó dùng vải hoặc len móc làm váy, thân 
tay để khi trẻ sử dụng không bị thô và cứng. Các khuôn mặt có thể thay đổi tuỳ theo 
nội dung, nhân vật của câu chuyện trẻ kể.
 Qua cách nghĩ và làm như vậy tôi đã tạo ra một góc văn học với đầy đủ chủng 
loại về đồ dung trực quan đa dạng phong phú, đã giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt 
động .
 13 Trẻ đọc bài thơ bó hoa tặng cô( Trong giờ hoạt động ngoài trời)
 Bên cạnh một môi trường hoạt động với đầy đủ các loại đồ dùng trực quan đa 
dạng phong phú, thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện sáng tạo của trẻ thì chúng ta 
còn phải dạy trẻ cách sử dụng từ ngữ phù hợp với đồ dùng và hoàn cảnh
 Khi dạy trẻ tôi đã chuẩn bị cho trẻ những tập truyện tranh sưu tầm bằng 
 cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, giờ trả trẻ và giờ chơi hàng ngày. Đây là 
 hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ hội cung cấp thêm những từ 
 mới cho trẻ. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận 
 xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác và nói lên ý tưởng của mình qua sự 
 nhận thức.Tôi kể chuyện cho trẻ theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một tuần 
 hoặc hai tuần, kết hợp lồng ghép các môn học khác, các trò chơi để củng cố và khắc 
 sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ.Nhằm đánh giá 
 trẻ sâu sát hơn để có những biện pháp giáo dục phù hợp với khă năng của từng trẻ . 
 Qua cách dạy trẻ tôi đã tiến hành tổ chức một giờ hoạt động có chủ đích kể chuyện 
 cho trẻ nghe.
Đề tài: Truyện “Ba cô gái ” ( loại tiết dạy trẻ đóng kịch)
-Bước 1: cho trẻ xem 1 đoạn kịch rồi đoán tên câu truyện
- Bước 2: Giới thiệu tên câu truyện 
+ Kể diễn cảm câu truyện ( theo mô hình rối)
+ Đàm thoại với trẻ về tên và tính cách của mỗi nhân vật, lời thoại của các nhân vật 
đó
- Bước 3: Cho trẻ tập kể lại truyện theo sự hướng dẫn của cô:Cô là người dẫn chuyện 
và cho trẻ đóng làm các nhân vật tromg câu chuyện.
 15