Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non

 Đề tài: “ MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON” 1. Phần mở đầu: 1.1. Lí do chọn đề tài: Trong cuộc sống chúng ta, điều quan trọng nhất đối với con người đó chính là sức khỏe: “Có sức khỏe là có tất cả - sức khỏe là mẹ thành công”. Sức khỏe ở đây không chỉ là một cơ thể không bệnh tật mà còn là một cở thể có thân hình cân đối, rắn chắc, có trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất lẫn tinh thần. Có sức khỏe thì con người sẽ học tập và làm việc tốt, gặt hái được nhiều thành công trong cuộc sống. Đất nước ta hiện nay đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đòi hỏi phải có nhân lực dồi dào, có trình độ khoa học công nghệ cao cùng với phẩm chất, nhân cách phù hợp và đặc biệt là nguồn nhân lực đó phải có sức khỏe tốt. Để có được những con người đầy đủ sức khỏe, trí tuệ và nhân cách tốt đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện nay. Đây là nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục chúng ta nói chung, bậc học mầm non nói riêng. Bên cạnh đó, trẻ nhỏ những năm đầu của cuộc sống còn rất non nớt, rất cần sự chăm sóc của người lớn. Đó là sự chăm sóc không chỉ về mặt vật chất mà còn cả về tinh thần, thể chất. Để giúp cho thể chất của bé phát triển hài hòa, bên cạnh việc cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết thì các hoạt động rèn luyện, phát triển thể chất trên lớp cho bé đóng một vai trò cần thiết trong sự phát triển toàn diện. “Muốn khỏe đẹp thì phải tập thể thao. Ai muốn khỏe đẹp thì phải tập thể thao” ! Chính vì thế, giáo dục mầm non đã xác định rõ mục tiêu, đó là: “Giúp trẻ phát triển thể chất lẫn tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ đầy đủ để bước vào lớp 1 được vững vàng”. Để giúp trẻ phát triển tốt các mặt giáo dục theo mục tiêu giáo dục mầm non đã đề ra thì giáo dục thể chất cho trẻ mầm non là cơ sở để giúp trẻ phát triển toàn diện. Cơ thể trẻ phát triển cân đối, hài hòa, cơ bắp cứng cáp, sức khỏe dẻo dai, tinh thần vui vẻ, sảng khoái sẽ giúp trẻ có sự tập trung chú ý cao, học tập tích cực hơn. Và như thế sẽ đem lại kết quả cao trong học tập. Bản thân tôi luôn trăn trở làm thế nào để giúp cho tất cả các bé được vui chơi thỏa thích, được phát triển một cách toàn diện về tất cả các mặt đức – trí – thể - mỹ. Luôn muốn các bé có một cơ thể khẻ mạnh, cân đối, hài hòa và rtạo cho bé luôn có cảm giác vui vẻ, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. Là một giáo viên mầm non, ngoài việc giáo dục và tổ chức tốt chế độ sinh hoạt của trẻ trong ngày như: ăn, ngủ, học tập, vui chơi, nghỉ ngơi hợp lý Tôi rất quan tâm đến việc tổ chức cho trẻ luyện tập tốt các bài tập vận động cơ bản một cách có định hướng trong các hoạt động, luôn tạo hứng thú cho trẻ khi đưa trẻ đi dạo chơi, tham quan. Đặc điểm của trẻ lứa tuổi mầm non nói chung, trẻ độ tuổi 5 – 6 tuổi nói riêng chưa nhận thức được lợi ích của việc luyện tập các bài tập thể dục sáng, các bài tập vận động cơ bản đối với sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày trong cuộc sống 1 Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển thể chất cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở tại lớp học của mình, bản thân tôi gặp những thuận lợi và khó khăn sau: * Thuận lợi: - Được sự quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sâu sát của ban giám hiệu nhà trường, sự đầu tư cơ sở vật chất tương đối đảm bảo cho việc tổ chức các hoạt động phát triển vận động cho trẻ như: Mua sắm dụng cụ thể dục, đầu đĩa, ti vi, trang phục đồng phục cho trẻ gọn gàng khi tham gia luyện tập. Đặc biệt qua hội thi “Xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm”, nhà trường đã chú ý đầu tư xây dựng khu vận động vui chơi cho trẻ bao gồm nhiều đồ dùng dụng cụ giúp trẻ phát triển thể chất một cách tốt nhất. Nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động thao giảng, chuyên đề, tổ chức thảo luận cách thực hiện các bài tập vận động, các kỹ năng vận động của các vận động cơ bản sẽ dạy trẻ trong các giờ hoạt động chung, góp ý kỹ trên kế hoạch giáo dục để tôi cùng chị em đồng nghiệp học hỏi, rút kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển thể chất cho trẻ. - Trường có khuôn viên rộng rãi, thoáng mát, đủ diện tích, có góc vận động riêng cho trẻ vui chơi theo nhóm, lớp đa dạng, phong phú. - Các lớp học thoáng mát, có đủ diện tích cho trẻ hoạt động ở mỗi góc vận động trong lớp, có đầy đủ đồ dùng dụng cụ cho trẻ vui chơi, vận động theo ý thích. - Trẻ trong lớp đa số mạnh dạn, tự tin, thích chơi các trò chơi vận động và đặc biệt là trẻ rất thích cùng nhau tập thể dục nhịp điệu, nhảy erobic. - Bản thân là giáo viên có nhiều năm giảng dạy, được dự giờ các đồng nghiệp, được tham gia các buổi bồi dưỡng chuyên môn của trường, của phòng tổ chức nên tôi cũng nắm được một số kiến thức cơ bản về phương pháp tổ chức hoạt động phát triển thể chất bên cạnh đó, tôi cũng luôn luôn học hỏi kinh nghiệm của các chị em đồng nghiệp, luôn tìm tòi kinh nghiệm qua sách, báo, mạng enternet và học hỏi kinh nghiệm từ các trường bạn để tự trau dồi kiến thức cho mình. - Đa số các bậc phụ huynh đều quan tâm tới sức khỏe của các cháu: Cho trẻ đi học đều đặn, đúng giờ, luôn quan tâm đến chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Tất cả các bậc phụ huynh đều thống nhất với quan điểm: Cho trẻ luyện tập các bài tập phát triển chung, các bài tập vận động cơ bản, đưa trẻ dạo chơi, tham quan chính là việc góp phần rèn luyện sức khỏe cho trẻ như lời bài hát: “Muốn khỏe đẹp thì phải tập thể thao. An muốn khỏe đẹp thì phải tập thể thao”. Tuy nhiên, cùng với thuận lợi, bản thân tôi còn gặp nhiều khó khăn sau: * Khó khăn: - Trường tôi đang công tác thuộc vùng nông thôn chiêm trũng, qua hàng năm thiên tai lũ lụt kéo dài. Trường thường xuyên ngập sâu trong nước. Cơ sở vật chất mặc dù có sự đầu tư của nhà nước, của chính quyền địa phương và phụ huynh nhưng so với nhu cầu thì vẫn còn nhiều thiếu thốn về các phương tiện, đồ dùng đồ chơi để giúp trẻ phát triển thể chất. - Đối với giáo viên chưa thực sự chủ động trong việc tự học, tự nghiên cứu về chuyên môn nghiệp vụ. Tổ chức các hoạt động của trẻ còn theo kiểu “lối mòn”, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động của trẻ - trẻ chưa thực sự là trung tâm của hoạt động.Do vậy, các trò chơi vận động, các hoạt động thể dục thể thao được lặp đi lặp lại, không có sự sáng tạo dẫn đến sự nhàm chán ở trẻ. 3 - Nhận thức của trẻ trong lớp chưa đồng đều. - Đồ dùng dụng cụ thể chất chưa đa dạng, phong phú, chua thu hút, hấp dẫn trẻ. - Địa điểm hoạt động chưa thích hợp. Với sự quyết tâmcủa bản thân, tôi đã không ngừng tìm kiếm, học hỏi, sáng tạo để tìm ra một số phương pháp nhằm giúp cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển thể chất cho trẻ mẫu giáo đạt kết quả cao, giúp trẻ phát triển toàn diện các mặt đức, trí thể, mỹ. Theo quan điểm của tôi, nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục phát triển thể chất đó là mình phải làm thế nào để việc tập luyện các bài tập thể dục có thể thu hút trẻ, trẻ thích thú và tích cực khi được luyện tập các bài tập một cách tự nhiên, vui vẻ, không lo lắng, không sợ sệt, cũng như cho trẻ thấy được lợi ích của việc luyện tập thể dục, luyện tập các bài tập vận động cơ bản đối với sức khỏe của bản thân. Từ đó, trẻ tự nguyện, tích cực, hứng thú tham gia luyện tập, biết vận dụng những kiến thức - kỹ năng đã tiếp thu được vào các hoạt động trong cuộc sống. Làm được điều này thì mới thực sự là nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục phát triển thể chất cho trẻ. Dưới đây là những giải pháp mà tôi đã áp dụng trong quá trình đứng lớp của mình. Cụ thể như sau: 2.2.Các giải pháp: * Giải pháp 1: Tạo hứng thú, thu hút trẻ vào vận động một cách tự nhiên: Như chúng ta đã biết, hoạt động phát triển vận động thường mang tính chất khô khan, ít hấp dẫn trẻ vì thế chúng ta phải chú ý tạo cho trẻ sự hứng thú tham gia hoạt động. Vì sự hứng thú vui vẻ sẽ giúp cho việc truyền đạt bài tập của giáo viên đến trẻ một cách nhẹ nhàng mà chất lượng rất cao. Để tất cả các trẻ tập trung chú ý từ đầu đến cuối của bài tập là một việc hết sức quan trọng, nó đánh giá được khả năng bao quát lớp của giáo viên cũng như xử lí các tình huống trong giờ học, khi lần lượt hai cháu lên thực hiện thì những cháu còn lại thay vì để cho trẻ không nói chuyện mà tập trung xem bạn tập là một việc rất khó, do đó cần giao nhiệm vụ cho các trẻ còn lại là quan sát các bạn luyện tập xem ai đúng ai chưa thực hiện được trên tinh thần thi đua. Có như vậy giờ học mới thật sự thu hút được sự chú ý của tất cả các trẻ. Ví dụ: bài tập ném xa bằng 2 tay: Lần lượt 2 bạn lên ném, thì các cháu còn lại sẽ tập trung quan sát xem bạn nào ném xa hơn để gọi đúng tên bạn đó và vỗ tay khen bạn. Để tạo hứng thú, thu hút trẻ vào vận động, chúng ta cần đặt tên cho các bài tập, tên các đồ dùng dụng cụ, đưa âm nhạc vào hoạt động, thay đổi đội hình khi tập luyện. a/ Đặt tên cho bài tập và tên dụng cụ bài tập nhằm tạo hứng thú cho trẻ. Các bài tập vận động đều có tên gọi, tên gọi đó phản ánh đặc điểm của bài tập. Như chúng ta cũng biết, đặc điểm của trẻ mầm non là thích bắt chước hình dáng, vận động đi lại của một số con vật. Cho nên ta đặt tên các bài tập vận động dưới hình thức đó sẽ có tác động rất nhiều trong quá trình tập luyện gây sự hứng thú ở trẻ đến với các bài tập, phát huy ở trẻ khả năng tưởng tượng, tránh được sự mệt mỏi của trẻ khi thực hiện bài tập. 5 Dụng cụ sử dụng trong các buổi tập bao gồm những dụng cụ đảm bảo tính chính xác của động tác với lượng vận động vừa sức cho từng độ tuổi như: ghế thể dục, gậy, túi cát, bóng, vòng, và những dụng cụ nhỏ mang tính chất tăng tính tích cực khi thực hiện bài tập: cờ, nơ Mỗi dụng cụ đều có ảnh hưởng riêng tới vận động, do đó trong tiết học thể dục nên sử dụng nhiều dụng cụ khác nhau. Ngoài ra sự giúp đỡ trực tiếp bằng bàn tay của giáo viên cũng tạo cho trẻ có cảm giác đúng về tư thế khi vận động. Tuy nhiên thực tế có thể sử dụng những dụng cụ từ thiên nhiên như: lá dừa, bông cỏ, nguyên vật liệu phế thải: hộp sữa, giấy kiến, thùng giấy caton để thay thế cho các dụng cụ thể dục. Ví dụ : Bài tập “ bò chui qua ống dài” thay vì trường không trang bị được ống dài thì cô sử dụng thùng giấy để làm ống dài. Hoặc lá dừa được trang trí sẽ cho trẻ giả vờ làm gậy tập bài tập phát triển chung sau đó cho trẻ tự xếp thành những ô để thực hiện vận động bật tách khép chân qua 7 ô. Bằng việc sử dụng những nguyên vật liệu thay cho dụng cụ càng giúp cho tiết học thêm sinh động, hấp dẫn và đem lại hiệu quả cao. b. Đưa âm nhạc vào hoạt động phát triển vận động. Thực sự của một tiết học thể dục thường khô khan và đơn điệu. Nếu chỉ đặt tên cho bài tập mà thiếu đi âm nhạc khi trẻ tập hoặc thi đua sẽ làm giảm sự hưng phấn thích thú trong tập luyện. Do đó trong tiết học thể dục bao giờ cũng tích hợp âm nhạc cho cháu cảm thấy được thoải mái, có thể tích hợp âm nhạc theo từng chủ đề vì ở mỗi chủ đề cháu đều được tập thể dục sáng theo nhạc và mỗi chủ đề cháu được học những bài hát khác nhau, do đó tích hợp âm nhạc giúp trẻ khắc sâu hơn về chủ đề trẻ đang được khám phá cũng như tạo cho trẻ sự vui vẻ thoải mái khi luyện tập. Tuy nhiên việc chọn lựa âm nhạc phải phù hợp với từng chủ đề và phải sôi động vui vẻ tạo cho trẻ cảm thấy hào hứng khi tập bài tập phát triển chung hoặc khi thi đua, hoặc chọn những bài nhạc nhẹ nhàng cho cháu hồi tĩnh đó cũng là một 7 Trẻ tập bài tập phát triển chung. Trẻ ném bóng vào rổ. Phần hồi tĩnh có thể kết hợp khiêu vũ nhẹ nhàng hoặc cho cháu đi đội hình tự do hít thở nhẹ nhàng. Hoặc khi tập bài tập phát triển chung có thể đến đoạn nhạc dạo của từng động tác cô cho cháu chuyển một đội hình khác để cháu tập động tác tiếp theo giống như cháu biểu diễn một bài múa sân trường, chuyển đội hình khác sau một lời bài hát như vậy sẽ tránh sự rập khuôn ngày nào cũng như ngày đó gây 9 Khi cô làm mẫu là cô đã nắm vững vàng nội dung, kỹ thuật bài tập đó qua việc nghiên cứu trước khi lập kế hoạch. Vì thế cô đã nắm vững vấn đề, có sự chuẩn bị chu đáo ở việc truyền đạt vì thế các cháu dễ dàng nắm và có biểu tượng trọn vẹn ở việc làm mẫu của cô. Đối với những bài tập mà cô không thể làm mẫu như “Trườn sấp” thì phải chọn trẻ làm mẫu thay cô. Để cháu này thật sự là “mẫu” giúp tất cả các cháu trong lớp nắm được biểu tượng đúng và trọn vẹn về bài tập thì giáo viên phải dành một khoảng thời gian ngoài giờ tập riêng cho cháu để cháu thực hiện đúng kỹ thuật bài tập, và việc nữa là tập cho trẻ thực hiện từng động tác tư thế, kỹ thuật khớp với lời hướng dẫn giải thích của cô. Ví dụ: Bài tập “Trườn sấp kết hợp trèo qua ghế thể dục”: Cô nói tư thế chuẩn bị nằm sấp, hai tay đưa ra trước vạch xuất phát thì cháu làm mẫu phải thực hiện đúng như lời cô nói: nằm sấp, hai tay đưa ra trước vạch xuât phát. Khi có hiệu lệnh thực hiện cô giải thích: cháu phối hợp chân nọ, tay kia, mắt nhìn thẳng, trườn về trước, dùng lực của cánh tay và cẳng chân nâng người lên cao, đưa về trước , cháu thực hiện theo từng lời hướng dẫn của cô. Có nghĩa là khi cô hướng dẫn đến đâu thì cháu thực hiện đến đó, hành động của trẻ phải khớp với lời nói của cô. c. Khích lệ tinh thần tạo cho trẻ tự tin hơn khi luyện tập, thay đổi dụng cụ và yêu cầu phù hợp với thể trạng của trẻ. Trong một lớp bao giờ cũng có những cháu mạnh dạn tự tin, có những cháu còn rụt rè nhút nhát. Những cháu mạnh dạn tự tin, tính cách mạnh mẽ thường rất hiếu động thích thú với việc luyện tập với những bài tập vận động cơ bản và mạnh dạn ra tập luyện trước tập thể và trẻ cảm thấy tự nhiên bình thường khi các bạn cười vang lên vì bản thân thực hiện chưa đúng ngược lại những cháu rụt rè, nhút nhát thường rất ngại phải thực hiện nhiệm vụ luyện tập trước tập thể và mất tự tin, e thẹn khi các bạn cười vang lên vì bản thân thực hiện chưa đúng. Vì thế trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động, giáo viên phải chú ý sử dụng lời nói sao cho trẻ cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái khi luyện tập, nó mang tính khích lệ tinh thần cho trẻ luyện tập là chính, không nặng nề khi trẻ thực hiện chưa đúng và không nên bằng mọi giá phải làm cho trẻ yếu phải thực hiện được bài tập ngay trong hoạt động đó Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ thực hiện luyện tập một bài tập nào đó ta nên không nên giới thiệu với trẻ: “Hôm nay cô sẽ dạy các con bài tập bật liên tục vào 7 ô” mà ta nên giới thiệu: Hôm nay cô sẽ cho các con chơi bật “bật liên tục vào 7 ô”. Khi thực hiện việc chơi thì tâm lí trẻ lứa tuổi mầm non trẻ cảm thấy thoải mái hơn là phải thực hiện việc học. 11