Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ 5-6 tuổi

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ. 1. Lý do chọn đề tài. Âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện rất sớm trong lịch sử xã hội loài người và là nhu cầu không thể thiếu trong đời sống, đặc biệt là đối với trẻ thơ. Nhà sư phạm Xu – Khôm- Linxki đã nói: “ Tuổi thơ không thể thiếu âm nhạc giống như không thể thiếu trò chơi hay truyện cổ tích. Âm nhạc là một phương tiện kì diệu và tế nhị nhất để truyền đạt lời kêu gọi của những cái tốt đẹp và nhân đạo. Nó dẫn dắt trẻ vào thế giới của điều thiện, tạo ra sự đồng cảm và là một phương tiện bồi dưỡng năng lực sáng tạo của trí tuệ mà không một phương tiện nào sánh được ”. Đối với trẻ, âm nhạc là cả một thế giới kì diệu, đầy xúc cảm với những lời ca, giai điệu trầm bổng, sự phong phú của âm hình tiết tấu, sự ngỗ nghĩnh của các hình tượng, sự nhịp nhàng, uyển chuyển, sự khoẻ khoắn của các vận động. Âm nhạc là phương tiện phát triển năng lực thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể chất cho trẻ, tạo tiền đề cho sự phát triển toàn diện nhân cách . Với vai trò như vậy, âm nhạc đã trở thành một nội dung cần thiết trong chương trình giáo dục mầm non, trong đó hoạt động dạy trẻ vận động theo nhạc đóng vai trò quan trọng. Vận động theo nhạc là hoạt động phối hợp giữa âm nhạc với các động tác nhảy múa hoặc sử dụng đồ chơi âm nhạc gõ đệm theo nhạc. Hoạt động này giúp trẻ phát triển cảm giác về nhịp điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và đúng các ấn tượng nghe được trong âm nhạc. Ngoài ra nó còn thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ, giúp trẻ được bộc lộ cảm xúc, giao tiếp với bạn bè. “Các động tác múa giúp trẻ có những kỹ năng vận động đẹp, từ đó biết so sánh lựa chọn vẻ đẹp của múa”( Phạm Thị Hoà- Giáo dục âm nhạc mầm non). Trên thực tế, trẻ mẫu giáo rất thích được vận động theo nhạc nhưng những kỹ năng vận động của trẻ còn rất đơn điệu, chưa mang tính nghệ thuật do một số giáo viên chưa biết cách tổ chức và chưa tạo điều kiện để trẻ được vận động theo nhạc. lại các vận động phức tạp.Trong độ tuổi này, trẻ đã biết chuyển động nhịp nhàng theo tính chất âm nhạc, biết thay đổi bước chuyển động theo điệu nhạc. Trẻ đã có thể thực hiện các động tác múa chuyển động nhẹ nhàng một mình hoặc phối hợp các động tác với nhóm bạn. Trẻ cũng đã có thể ghi nhớ một số động tác liên hoàn theo bản nhạc hoặc lời hát. Trẻ cũng có thể thực hiện đúng, đẹp, diễn cảm các động tác quy định và bước đầu biết sáng tạo một số động tác cho riêng mình. Trẻ 5- 6 tuổi cũng có thể sử dụng thành thạo các dụng cụ âm nhạc gõ đệm cho hát. Với những đặc điểm tâm sinh lý như vậy, cô giáo cần tạo mọi điều kiện cho trẻ được vận động theo nhạc để thoã mãn nhu cầu vận động của trẻ và góp phần năng cao kỹ năng vận động cho trẻ. Giáo dục âm nhạc là hoạt động mang tính nghệ thuật. Ở trường mầm non, giáo dục âm nhạc được tiến hành thông qua các dạng hoạt động: ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát, trò chơi âm nhạc. Trong đó vận động theo nhạc được tiến hành ở hoạt động có chủ đích hoặc ở mọi thời điểm trong ngày của trẻ và trong các ngày hội, ngày lễ. Cô giáo cần tận dụng mọi cơ hội để rèn luyện và nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ. 2. Thực trạng: Trẻ mầm non rất yêu thích âm nhạc nhưng nhiều trẻ chưa có kỹ năng vận động theo nhạc. Một số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn khi vận động cộng với các kỹ năng vận động của trẻ còn đơn điệu, chưa mang tính nghệ thuật. Khi nghiên cứu đề tài này tôi cũng gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: • Thuận lợi: - Trẻ rất thích được vận động theo nhạc. - Bản thân giáo viên luôn yêu nghề, mến trẻ, yêu thích ca hát và được đánh giá là có năng khiếu âm nhạc. - Luôn được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường cùng với sự ủng hộ, giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp. Còn với những bài hát có hình tượng nghệ thuật đẹp, có giai điệu tình cảm tha thiết, tôi lựa chọn hình thức múa. Những đoạn nhạc, những bài hát sôi động tôi có thể cho trẻ tập những bài thể dục nhịp điệu hay các động tác Orebic khoẻ khoắn. Sau khi lựa chọn hình thức vận động, tôi cùng trẻ xây dựng các động tác cụ thể phù hợp. Việc lựa chọn loại hình vận động và các động tác phù hợp với tính chất âm nhạc sẽ giúp cho quá trình lĩnh hội các kỹ năng vận động của trẻ sẽ thuận lợi hơn, mang lại hiệu quả cao hơn. 3.2. Chính xác hoá các động tác vận động. Đây là biện pháp quan trọng giúp trẻ nắm vững kỹ năng vận động. Vận động theo nhạc là hoạt động mang tính sáng tạo nên trước khi định hướng các động tác vận động, tôi thường tạo cơ hội cho trẻ được bộc lộ khả năng sáng tạo của mình và cho trẻ thực hiện thử. Với những bài vận động theo nhịp, phách, tiết tấu trẻ đã biết, tôi để cho trẻ nhớ lại hình thức vận động và thực hiện thử ghép vào lời hát. Sau đó tôi chính xác lại bằng cách thực hiện động tác cho trẻ quan sát kết hợp với lời giải thích ngắn gọn giúp trẻ nắm vững kỹ năng vận động. Chẳng hạn như khi cho trẻ vận động bài hát “Tay thơm tay ngoan” tôi cho trẻ suy nghĩ một vài động tác theo ý của mình và cho một đến hai trẻ thực hiện thử Sau đó tôi cùng trẻ nhận xét, đánh giá xem động tác đó có phù hợp với lời hát và tính chất nhạc không. Nếu phù hợp tôi có thể lựa chọn động tác đó của trẻ cùng với những động tác tôi định hướng để tổng hợp thành một hệ thống các động tác liên hoàn theo bài hát. Và để trẻ thực hiện đúng, chính xác và dễ dàng tiếp nhận các động tác, tôi thực hiện lại cho trẻ quan sát kết hợp dùng lời phân tích, giải thích những động tác khó, đòi hỏi tính nghệ thuật. Hoặc như khi tôi cho trẻ vận động theo tiết tấu phối hợp bài hát “ Bọn mình là anh nghệ sĩ”, tôi để trẻ nhớ lại cách vỗ theo tiết tấu phối hợp và cho 1 trẻ thực hiện thử .Sau đó, tôi chính xác lại hình thức vận động này bằng cách thực hiện vỗ câu hát đầu tiên kết hợp dùng lời giải thích ngắn gọn vì bài hát này có nhịp lấy đà, phách Tôi không chỉ cho trẻ vận động theo nhạc trong các giờ hoạt động có chủ đích chuyên biệt mà tôi luôn tạo nhiều cơ hội và điều kiện cho trẻ được vận động theo nhạc ở mọi lúc mọi nơi. Chẳng hạn như trong giờ thể dục sáng, tôi thay những động tác khởi động khô cứng theo hiệu lệnh của cô giáo bằng một số vận động theo nhạc với một số bài hát phù hợp với chủ điểm. Ví dụ như trong chủ điểm “ ngành nghề”, tôi chọn bài hát “Em thích làm chú bộ đội” có tiết tấu đơn giản, rõ ràng về nhịp phách để cho trẻ tập đi giống các chú bộ đội hành quân thay cho các động tác khởi động bằng hiệu lệnh của cô giáo. Với bài hát này tôi hướng dẫn trẻ phách mạnh bước chân phải, phách nhẹ bước chân trái, và thể hiện một số động tác theo lời bài hát như động tác vác súng trên vai Bằng việc cho trẻ đi hay bước theo nhạc trong giờ thể dục giúp trẻ thêm hoạt bát và là cơ sở của vận động chính xác theo nhạc. Ngoài các giờ hoạt động chung có nội dung trọng tâm dạy vận động theo nhạc, tôi còn sử dụng vận động theo nhạc vào các hoạt động khác như khám phá khoa học, làm quen với toán, tạo hình một mặt để gây hứng thú cho trẻ vào giờ học, thay đổi trạng thái hoạt động của trẻ trong quá trình học tập đồng thời giúp trẻ có thêm cơ hội thực hành, ôn luyện, củng cơ các kỹ năng vận động theo nhạc. Chẳng hạn như khi cho trẻ làm quen với các con vật tôi có thể cho trẻ vận động theo bài hát “Vật nuôi” Trong hoạt động chiều tôi cũng dành thời gian để rèn và dạy trẻ vận động theo nhạc. Tôi có thể ôn luyện một số vận động trẻ đã đựơc học trong các giờ hoạt động có chủ đích hoặc có thể cùng trẻ xây dựng một số bài múa phục vụ cho các hoạt động lễ hội, hội thi, hội diễn. Như vậy ở trường mầm non, từ lúc trẻ đến trường cho đến khi bố mẹ đón âm nhạc luôn xuất hiện bên trẻ. Do vậy giáo viên cần tận dụng các thời điểm trong ngày để rèn luyện kỹ năng vận động theo nhạc cho phù hợp với đặc điểm tiếp nhận của trẻ. Trong trường mầm non thường tổ chức các ngày hội , ngày lễ, các hội thi, hội diễn, đây cũng là những cơ hội để trẻ thể hiện khả năng vận động theo nhạc của mình. Trẻ có thể tham gia các tiết mục múa, orebic, các bài thể dục nhịp điệu với những động - 80 - 90% trẻ có kỹ năng múa minh hoạ một số bài hát trong chương trình. - 70 - 75% trẻ có khả năng thể hiện các bài múa, thể dục nhịp điệu trong các chương trình văn nghệ. - 100% trẻ mạnh dạn, tự tin khi vận động theo nhạc. Như vậy kỹ năng vận động theo nhạc của trẻ ở lớp tôi đã được nâng lên rõ rệt. Bản thân tôi qua quá trình tổ chức cho trẻ vận động theo nhạc cũng đã tích luỹ thêm nhiều kinh nghiệm cho mình và được rèn luyện khả năng âm nhạc của bản thân. 5. Bài học kinh nghiệm. Sau khi thực hiện các biện pháp trên, tôi rút ra bài học kinh nghiệm : 5.1. Cô giáo cần tận dụng mọi cơ hội để cho trẻ vận động theo nhạc. 5.2. Dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ và căn cứ vào tính chất âm nhạc, cô giáo cùng trẻ lựa chọn hình thức vận động và thiết kế các động tác vận động phù hợp. 5.3. Khi dạy trẻ vận động theo nhạc, giáo viên cần làm mẫu và phân tích động tác rõ ràng. 5.4. Tạo và duy trì sự hứng thú của trẻ trong quá trình vận động theo nhạc. 5.5. Cần quan tâm phát hiện và bồi dưỡng những trẻ có năng khiếu vận động theo nhạc. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ. Rất mong được sự tham gia, góp ý của ban thi đua xét duyệt nhà trường, ban thi đua phòng giáo dục huyện Thuỷ Nguyên để tôi có thêm nhiều kinh nghiệm hay hơn nữa, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc trong trường mầm non. Tôi xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, ngày 20 tháng 4 năm 2014 Người viết