Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ 5-6 tuổi

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG CHO TRẺ 5-6 TUỔI” Quảng Bình, tháng 05 năm 2017 1 Quảng Bình, tháng 5 năm 2014 Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG CHO TRẺ 5-6 TUỔI” 1. Phần mở đầu: 1.1 Lý do chọn đề tài: Giáo dục phát triển thể chất là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng góp phần trong việc phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Có thể nói rằng trẻ em là công dân của xã hội, là thế hệ tương lai của đất nước nên ngay từ thủa lọt lòng chúng ta cần chăm sóc giáo dục trẻ thật chu đáo. Đặc biêt giáo dục thể chất. Trong nghị quyết trung ương 4 về những vấn đề cấp bách của sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân có ghi rõ: "Sức khỏe là cái vốn quí nhất của mỗi con người và của toàn xã hội, là nhân tố quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". Hiện nay chiến lược “Phát triển nguồn lực con người” đã và đang được Đảng và nhà nước ta rất quân tâm. Vậy sự phát triển thể lực của trẻ em ở lứa tuổi Mầm non hiện nay như thế nào? Đặc điểm cơ thể trẻ luôn phát triển tuân theo những quy luật cơ bản của sinh học, trình tự và tốc độ của sự phát triển phụ thuộc vào những yếu tố về di truyền, môi trường sống, phương pháp nuôi dưỡng và rèn luyện thân thể một cách có ý thức. Lứa tuổi mầm non được coi là "giai đoạn quan trọng đặt nền móng hình thành mọi nhân tố ban đầu của con người, khi được hình thành, rèn luyện, phát triển mọi khả năng để có thể tiếp nhận và hành động theo những gì xung quanh cuộc sống của trẻ". Trong đó, chất lượng giáo dục phát triển thể chất cho trẻ 5- 6 tuổi là vấn đề mà tất cả chúng ta cần phải quan tâm. Như chúng ta đã biết cơ thể trẻ đang phát triển mạnh mẽ, hệ thần kinh, cơ xương hình thành nhanh, các bộ máy hô hấp đang hoàn thiện. Cơ thể trẻ còn non yếu dễ bị phát triển lệch lạc, mất cân đối nếu không được chăm sóc giáo dục đúng đắn thì có thể gây nên những thiếu sót và có thể ảnh hưởng không nhỏ trong sự phát triển của trẻ sau này mà không thể khắc phục được. Đặc biệt là khi trẻ tiếp xúc với các yếu tố tự nhiên như ánh nắng mặt trời, nước, không khí giúp trẻ thích nghi với môi trường sống bên ngoài, tăng sức đề kháng của cơ thể trẻ Vì vậy, giáo dục thể chất ngay từ lứa tuổi mầm non là cung cấp cho trẻ có được một thể lực cường tráng, một tác phong nhanh nhẹn, vận động linh hoạt, có sức bền bỉ dẻo dai và nâng cao hiệu quả trong các hoạt động góp phần tăng cường và bảo vệ sức khỏe. Vì thế chúng ta cần phải tiến hành một cách thường xuyên và đồng bộ phù hợp với sự phát triển của từng lứa tuổi. Trong những năm gần đây, cùng với sự chuyển biến mọi mặt của xã hội và đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế – xã hội, trẻ em đã có điều kiện được chăm sóc tốt hơn dẫn đến tình trạng béo phì rất nhiều. Trên thực tế có nhiều yếu tố ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển thể chất của trẻ như: kinh tế, xã hội, chất lượng môi trường sống, song 3 yếu tố chính đó vẫn là hình thức tổ chức giáo dục thể chất cho trẻ. 3 - Trường có khuôn viên rộng rãi, thoáng mát, đủ diện tích, có hàng rào bao quanh, có sân chơi và các loại đồ chơi ngoài trời đầy đủ cho trẻ vận động, có hệ thống cống rãnh thoát nước đảm bảo, vườn trường có đường đi lối lại thuận tiện an toàn. Được nhà trường lựa chọn làm lớp điểm về chuyên đề phát triển vận động tại điểm trường nên luôn nhận được sự quan tâm, ưu ái của nhà trường về công tác phát triển vận động cho trẻ. Nhà trường luôn đầu tư về cơ sở vật chất: Lớp học và sân tập rộng rãi, thoáng mát, đồ dùng trực quan khá đầy đủ, đẹp mắt. Đặc biệt đã tạo được phòng tập thể dục cho trẻ, vì vậy đã thu hút trẻ tích cực tập luyện thể dục thể thao. Một số phụ huynh có ý thức trách nhiệm, quan tâm đến việc học tập, sức khỏe của con em mình, phối hợp thường xuyên với giáo viên. - Bản thân là một giáo viên có kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy, có năng lực chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, tâm huyết với nghề, nhiệt tình, năng động trong mọi công việc. Thực hiện tốt chương trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ của Bộ giáo dục và đào tạo, luôn có ý thức, nhiệt tình trong công tác thể dục thể thao và thường xuyên được tham dự các buổi sinh hoạt chuyên môn giữa các trường để trao đổi kinh nghiệm và được nhiều năm dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nên tôi đã phần nào hiểu được đặc điểm tâm sinh lý, khả năng tiếp thu kiến thức của trẻ ở lứa tuổi này. 2.1.2. Khó khăn: - Trường tôi đang công tác thuộc vùng nông thôn chiêm trũng, qua hàng năm thiên tai lũ lụt kéo dài, trường thường xuyên ngập sâu trong nước. Cơ sở vật chất mặc dù có sự đầu tư của nhà nước, chính quyền địa phương và phụ huynh nhưng so với nhu cầu thì vẫn còn nhiều thiếu thốn về các phương tiện để giúp trẻ phát triển thể lực. - Về phía giáo viên, trong thực tế hiện nay, việc nhận thức tầm quan trọng, cần thiết của việc giáo dục phát triển vận động cho trẻ ở một số giáo viên còn hạn chế. Qua khảo sát thực tế cho thấy một số giáo viên còn lúng túng cả về nội dung lẫn biện pháp giáo dục phát triển vận động cho trẻ. Nhận thức của một số giáo viên còn mơ hồ, chưa đầy đủ nên không thể tìm ra được biện pháp, hình thức tổ chức hữu hiệu để giáo dục trẻ; một số giáo viên chưa hiểu hết nội dung phải dạy trẻ theo từng khối lớp, những vấn đề cơ bản nào theo đặc điểm tâm sinh lý của độ tuổi, nên đến 5 - 6 tuổi trẻ thực hiện các vận động chưa mạnh dạn và linh hoạt. - Khả năng nhận thức của trẻ trong lớp không đồng đều, mỗi trẻ có một tính cách, một tâm lý và sức khỏe khác nhau, đòi hỏi giáo viên phải tìm tòi quan sát và áp dụng các phương pháp giáo dục sao cho phù hợp theo tâm lý, sức khỏe của từng đứa trẻ. Một số trẻ chưa mạnh dạn, tự tin khi tham gia các hoạt động như “ Trèo thang” “ Đi trên ván kê dốc” nên việc giáo dục phát triển vận động cho trẻ còn nhiều hạn chế 5 Cân nặng Chiều cao Trẻ bình Trẻ suy Trẻ suy Trẻ bình Trẻ thấp còi Trẻ thấp thường dinh dưỡng dinh thường độ 1 còi độ 2 vừa dưỡng nặng 24/29=82,7% 3/29=10,3% 2/29=6,9% 24/29=82,7% 3/29=10,3% 2/29=6,9% Qua kết quả trên, bản thân tôi nhận thấy khả năng vận động và tình hình sức khỏe trên trẻ của lớp tôi còn quá thấp so với yêu cầu của một trường đóng trên địa bàn khá thuận lợi. Điều đó làm tôi luôn trăn trở và rút ra những nguyên nhân sau: - Đa số trẻ trong lớp trình độ nhận thức, tiếp thu kiến thức, kỹ năng của trẻ còn hạn chế, lại không đồng đều. - Giáo viên chưa biết vận dụng các phương pháp giảng dạy và cách lồng ghép các nội dung giáo dục phát triển thể lực cho trẻ sao chưa phù hợp - Đa số trẻ là con nông dân nên chưa được bố, mẹ quan tâm chăm sóc nhiều đặc biệt là việc phát triển thể chất, nhu cầu dinh dưỡng trong các bửa ăn của trẻ chưa đảm bảo. - Sự phối kết hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội chưa thường xuyên, thiếu sự thống nhất trong việc giáo dục phát triển thể lực cho trẻ Mặc dù gặp nhiều khó khăn, song với lòng yêu nghề mến trẻ tôi đã tìm tòi một số biện pháp tối ưu, thu hút lôi cuốn trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tích cực và có hiệu quả. 2.2. Các Biện pháp: Trong thực trạng đó, cũng như nhận thức được tình hình thực tế hiện nay, tôi đã suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu tìm ra những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phát triển vận động cho trẻ 5-6 tuổi như sau: Giải pháp 1: Lập kế hoạch giáo dục phát triển vận động cho trẻ 5-6 tuổi. Năm nay lớp tôi được lựa chọn làm lớp điểm về chuyên đề phát triển vận động, nên ngay từ đầu năm tôi đã căn cứ vào kế hoạch giáo dục của nhà trường đưa ra, căn cứ vào mục tiêu đặt ra trong Chương trình giáo dục mầm non, căn cứ vào độ tuổi và khả năng của trẻ, căn cứ vào tình hình thực tế của lớp, tôi đã lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp, cụ thể theo hướng gần gủi với trẻ, phù hợp với vùng, miền. Từ nội dung giáo dục đó tôi đã cụ thể hóa thành các vận động cụ thể trong từng giờ giáo dục phát triển vận động cho trẻ theo nguyên tắc hệ thống, liên tục và có sự phối hợp giữa các vận động, theo mức độ tăng dần đi từ dễ đến khó, đồng thời phù hợp với từng chủ đề, 7 Là một lớp điểm về chuyên đề phát triển vận động nên tôi rất chú trọng công việc xây dựng môi trường giáo dục phát triển vận động trong và ngoài lớp cho trẻ, với mục đích là tạo cho trẻ cảm giác thân thiện, tích cực, hứng thú với các hoạt động phát triển vận động. Trong lớp, tôi đã chọn một ví trí thích hợp để xây dựng “Góc vận động” cho trẻ. Ở góc, các loại trang thiết bị, đồ dùng, dụng cụ tập luyện như: Thang thể dục, ghế, đích ném, cổng chui, vật cản, vòng, gậy, cờ được tôi lựa chọn, đảm bảo độ bền vững, an toàn cho trẻ; kích thước, trọng lượng phù hợp với cơ thể trẻ. Các loại đồ dùng, dụng cụ được sắp xếp gọn gàng, đảm bảo an toàn thân thiện để mời gọi trẻ tích cực chủ động vận động với các loại thiết bị, đồ chơi và tận dụng mọi điều kiện phù hợp với từng vận động của trẻ để tạo cơ hội cho trẻ được vận động ở mọi lúc, mọi nơi, tăng cường vận động trong thời gian trẻ ở trường. Bên cạnh đó còn tạo điều kiện dễ dàng cho trẻ có thể được tự do tiếp cận, tự lựa chọn và sử dụng đồ dùng, đồ chơi một cách hiệu quả, đồng thời thuận lợi cho sự quan sát của giáo viên. Việc sắp xếp hợp lý các dụng cụ luyện tập, trang thiết bị sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng của chúng và sự sắp xếp đó nó phụ thuộc vào kích thước, mục đích sử dụng. Ví dụ: Thang leo, thang dây được cố định chắc chắn trên nền nhà. Những dụng cụ như ghế thể dục, khối gỗ được đặt dọc theo tường. Các dụng cụ nhỏ như: bóng, túi cát được để vào ngăn tủ. Vòng thể dục, dây thừng được treo trên tường Cùng với việc tạo môi trường trong lớp, ngoài lớp tôi cũng tạo được môi trường phát triển vận động cho trẻ, đó là làm các ống dài từ lốp xe cho trẻ chui, làm đường gồ ghề cho trẻ đi, vẽ các hình con sâu trên sân cho trẻ bật nhảy, làm cầu treo .Các thiết bị, đồ chơi được sắp xếp theo hướng khuyến khích trẻ tích cực hoạt động theo nhóm, lớp, cá nhân, đảm bảo các mức độ vận động khác nhau để mọi trẻ đều có thể thực hiện vận động, đảm bảo an toàn, giáo viên dễ quan sát trẻ. Khu vui chơi với thiết bị đồ chơi liên hoàn, trên mỗi thiết bị tôi có đánh số thứ tự hoặc có kí hiệu (mũi tên) chỉ dẫn gợi ý giúp trẻ biết nên chơi liên hoàn thiết bị nào trước, thiết bị nào sau Giải pháp 3: Tổ chức tốt giờ học thể dục. Giờ thể dục được coi là hình thức cơ bản để tổ chức hoạt động giáo dục phát triển vận động cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non. Bởi trong giờ thể dục là thời điểm tốt nhất mà giáo viên cung cấp (rèn luyện) cho trẻ những kĩ năng, kĩ xảo vận động có mục đích, có tổ chức, có hệ thống, có kế hoạch, qua đó phát triển các tố chất vận động cho trẻ. Vì vậy khi thực hiện giờ học thể dục trước hết tôi xác định đúng mục tiêu của bài dạy, xác định đúng nội dung trọng tâm của giờ thể dục và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, dụng cụ cho trẻ học. Sau đó tôi hướng dẫn trẻ giờ học thể dục gồm 3 phần (Khởi động, trọng động, hồi tỉnh), giữa các phần có sự chuyển tiếp tự nhiên, liên tục. * Khởi động: (Thực hiện 3-4 phút) 9 trẻ nhắc lại cách chơi và luật chơi, cô có thể cho trẻ tự chơi nhưng cô là người hướng dẫn. * Hồi tỉnh: (Thực hiện 3-4 phút) Cô cho trẻ đi vòng tròn, vừa đi vừa hát nhẹ nhàng hoặc đi theo một bản nhạc nhẹ, vừa đi vừa vươn vai, hít thở những hơi dài * Nhận xét giờ học: Trong giờ học thể dục cô cần phải khen trẻ công bằng, đúng lúc và động viên trẻ kịp thời bằng cách tặng quà, nổ tràng pháo tay tránh tình trạng chê bai trẻ, điều đó sẽ làm trẻ buồn, mất tự tin, không hứng thú học Ngoài ra tôi đã đề xuất với ban giám hiệu tạo không gian cho trẻ thường xuyên tập thể dục sáng đồng diễn cùng nhau, nếu thời tiết thuận lợi một tuần tập đồng diễn 3-4 lần, mỗi động tác tập được lựa chọn dựa theo chương trình và đặc điểm phát triển của lứa tuổi. Vi dụ: trẻ 5-6 tuổi tập 2 x 8 nhịp; trẻ 4-5 tuổi tập 4 lần x 4 nhịp. Đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi tôi thường chú ý động viên trẻ mạnh dạn, linh hoạt, đặc biệt là lớp tôi đang dạy trẻ rất hiếu động, thích thể thao vì vậy tôi cho trẻ thể hiện hết khá năng của mình. Giải pháp 4: Dạy trẻ vận động phối hợp các hình thức khác nhau. Để tránh sự nhàm chán, vậy khi tổ chức các vận động cho trẻ, giáo viên cần phải biết phối hợp, lồng ghép nhiều hình thức khác nhau nhằm giúp trẻ hứng thú, lôi cuốn trẻ tham gia tích cực vào vận động một cách chủ động, điều đó làm cho trẻ phát triển theo đúng khả năng và nhu cầu của bản thân trẻ. Ví dụ: Khi dạy vận động cơ bản: “Đi trên ghế băng đầu đội túi cát”. Trò chơi: “Chuyền bóng qua đầu”. Với bài tập này cô hướng cho trẻ đến tham gia hội thi “Điền kinh”. Vào hội thi cô cho trẻ giới thiệu các đội chơi, cho trẻ khởi động để bước vào hội thi (Trẻ đi các kiểu đi). Cô cho trẻ biết có 3 phần thi: Phần thi “Đồng diễn” (Bài tập phát triển chung); Phần thi “Thử tài của bé” (Vận động cơ bản); Phần thi “Chung sức” ( Trò chơi vận động), sau mỗi phần thi cô tổ chức nhận xét, động viên, khuyến khích các đội chơi Hoặc: Khi dạy vận động: Bò thấp – chui qua cổng. Giáo viên chỉ cần chọn nhạc và điều chỉnh nhanh hay chậm theo nhạc to – nhỏ rồi cho trẻ thi đua vận động theo nhạc. Khi bản nhạc kết thúc bạn nào về trước không làm đổ cổng là thắng cuộc. Hoặc: Vẫn là bài “Bò thấp – chui qua cổng” Chủ điểm: “Thế giới thực vật”, giáo viên sử dụng các biện pháp như: dạy trẻ vận động kết hợp với âm nhạc, thay đổi điều kiện học tập như giáo viên cho trẻ học dưới hình thức vào “Vườn cổ tích” hỏi nhiều hoa thơm trái ngọt trong vườn cổ tích, cổng cô cuộn những chiếc lá và tạo ra tình huống nếu bạn nào bò khéo, không làm đổ cổng thì không những hái được nhiều 11