Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non

 ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 – 6 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON. I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục đích của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển một cách toàn diện, hình thành những cơ sở đầu tiên cho nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Muốn thực hiện được mục tiêu đó, giáo viên phải tổ chức hướng dẫn cho trẻ tham gia vào các loại hình hoạt động phong phú, đa dạng trong đó phải kể đến hoạt động âm nhạc. Một nhà soạn nhạc người Đức- Robert Schumann đã từng phát ngôn rằng “Nhiệm vụ cao quý nhất của âm nhạc là chiếu sáng vào những cõi sâu thẳm trong trái tim mỗi con người”. Như chúng ta đã biết âm nhạc tác động vào trái tim mỗi con người ngay từ khi ta còn nằm trong nôi qua tiếng à ơi của bà, của mẹ. Chính cái bắt đầu ấy đã vô hình dung đưa mỗi tâm hồn trẻ thơ hòa vào âm nhạc, âm nhạc với trẻ thơ dường như là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Những nốt nhạc trầm bổng, giai điệu mượt mà, vui tươi, trong trẻo của tác phẩm âm nhạc như dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ cho nên việc tiếp xúc với âm nhạc là không thể thiếu với trẻ. Bởi chính ở nơi đây âm nhạc được coi như là một phương tiện giáo dục toàn diện nhân cách trẻ. Âm nhạc là một trong những loại hình nghệ thuật phát triển năng lực, cảm xúc, tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển lời nói, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm Trẻ có thể tiếp nhận âm nhạc ngay từ khi còn nằm trong nôi. Thế giới âm thanh muôn màu không ngừng chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lý, năng lực hoạt động và sự hiểu biết của trẻ. Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật đặc biệt bằng những ngôn ngữ riêng đó là giai 1 + Điều tra số trẻ trên lớp, độ tuổi 5- 6 tuổi. Tổng số học sinh lớp 5A4 do tôi chủ nhiệm là 37 trẻ. + Điều tra năng lực cảm thụ âm nhạc của trẻ. b. Phương pháp quan sát: + Quan sát lắng nghe trẻ trò chuyện với nhau thông qua hoạt động vui chơi. + Quan sát trao đổi với đồng nghiệp về tổ chức các hoạt động âm nhạc. - Quan sát các hoạt động của giáo viên, hoạt động của trẻ và ghi chép lại các hoạt động đó. - Quan sát trẻ vận động theo nhạc, trẻ thực hiện bài tập cô yêu cầu để xác định mức độ nhận thức và kỹ năng của trẻ . c. Phương pháp trực quan: + Sử dụng hình ảnh đồ chơi giúp trẻ phát triển năng khiếu âm nhạc. d. Phương pháp đàm thoại: + Đàm thoại cùng đồng nghiệp, phụ huynh để lĩnh hội kinh nghiệm về môn âm nhạc. đ. Phương pháp thực hành trải nghiệm: + Sử dụng các trò chơi, hoạt động lao động cho trẻ trải nghiệm. - Ngoài ra tôi còn sử dụng: . - Phương pháp nêu gương, đánh giá. - Phương pháp toán học thống kê. II. PHẦN NỘI DUNG: 1. Cơ sở lý luận: Giáo dục âm nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, trẻ có khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá trình cảm thụ và thể hiện âm nhạc: Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu hào hùng của bản 3 giáo dục ý chí: Trẻ tự sáng tác, ứng tác một bài hát, tự sáng tạo vận động theo các bài hát. Cho nên để trẻ tự do sáng tạo vận động cũng là tạo điều kiện cho trẻ thể hiện ý thích của bản thân. Việc tích lũy những khái niệm đơn giản và riêng lẻ về âm nhạc, cũng như số lượng tác phẩm mà trẻ nghe được, học thuộc lòng bài hát sẽ đặt cơ sở đầu tiên của quá trình tiếp nhận tri thức mới. Bởi vậy tôi đã chọn và tiến hành nghiên cứu đề tài với nhiệm vụ trọng tâm là nghiên cứu về “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi trong trường Mầm non”. 2. Thực trạng: * Thuận lợi: - Thuận lợi đầu tiên là được sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường cũng như Phòng giáo dục Thị xã Đông Triều về các mặt phát triển giáo dục trong đó có lĩnh vực phát triển thẩm mĩ. Nhà trường đã đầu tư cơ sở vật chất tạo điều kiện tốt nhất cho lớp, lớp có đồ dùng, đồ chơi, phương tiện phục vụ cho môn âm nhạc đặc biệt là đàn, đầu đĩa, ti vi, máy vi tính có nội dung của các bài hát rất hấp dẫn trẻ. Ngoài ra nhà trường còn chỉ đạo mỗi lớp xây dựng một thư viện âm nhạc nhỏ, việc cho trẻ tiếp cận với góc thư viện ở lớp tương đối có hiệu quả. Một phần trẻ đã học qua các nhóm lớp và trẻ trong độ tuổi nên việc tiếp thu nội dung các bài hát có phần dễ dàng, trẻ đã biết hát theo cô, vận động cùng cô và biết kết hợp các điệu bộ, nét mặt, cử chỉ, sử dụng nhịp điệu, giọng điệu để thể hiện các tác phẩm âm nhạc được thuận lợi. Cô có trình độ chuyện môn nghiệp vụ, bản thân cũng có năng khiếu về giọng hát nắm vững yêu cầu của hình thức đổi mới tổ chức giảng dạy trong trường mầm non. Đặc biệt là chuyên đề âm nhạc đã được thể hiện thường xuyên trong giáo án, lên lớp một cách thuần thục. Cô thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm âm nhạc trong các hoạt động, cô chú ý đến cử chỉ, điệu bộ khi hát. Phần lớn các phụ huynh đã quan tâm đến việc học tập của con em mình 5 đưa ra: “ Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc” cho trẻ là một việc làm vô cùng cần thiết. Là một người giáo viên mầm non tôi mong muốn trẻ sẽ có được một cái gốc - một nền tảng tốt nhất để trẻ có thể phát huy hết khả năng tưởng tượng, tư duy tích cực. Từ đó tôi đã lựa chọn cách học tốt nhất phù hợp với trẻ để làm giàu khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ từ đó trẻ có thể hát và biểu diễn tự tin, hồn nhiên, mạnh dạn. Vì vậy việc học tập và nghiên cứu ra những biện pháp tốt nhất phù hợp với chương trình chăm sóc giáo dục trẻ là hết sức cần thiết của người giáo viên mầm non. * Khảo sát ban đầu: - Khảo sát thực trạng về giáo viên đối với hoạt động âm nhạc: Trong năm học 2017- 2018 tổng số giáo viên toàn trường là 44 đồng chí. Trong đó giáo viên đứng lớp toàn trường là 32 đồng chí. Đội ngũ giáo viên trẻ đều có trình độ chuẩn, trên chuẩn luôn yêu nghề mến trẻ nhiệt tình, năng động trong công tác. Trong đó về trình độ: Đại học: 23 đồng chí Cao đẳng: 6 đồng chí ; Trung cấp: 3 đồng chí Bắt đầu vào tháng 9 năm 2017 tôi đã tiến hành một cuộc điều tra đầu vào và thu được kết quả như sau: - Qua hoạt động dự giờ thăm lớp tôi có tham khảo ý kiến của toàn thể giáo viên trong trường tôi thấy nhận thức của giáo viên về tổ chức hoạt động âm nhạc như sau: - Tổng số giáo viên 5- 6 tuổi được khảo sát là 8 đồng chí. * Nội dung khảo sát: - Tầm quan trọng của hoạt động âm nhạc. + Rất quan trọng: 5/8 đồng chí =62,5% + Ít quan trọng: 3/8 đồng chí =37,5% + Mức độ tổ chức hoạt động âm nhạc: + Thường xuyên: 5/8 đồng chí =62,5% 7 Stt Tổng Đạt Chưa đạt Mục tiêu cần đạt số trẻ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ lượng % lượng % 1 Trẻ cảm nhận và thể hiện thái độ , tình cảm khi nghe âm thanh gợi 37 28/37 76% 9/37 24% cảm, các bài hát bản nhạc. 2 Nghe và nhận biết các thể loại âm nhạc khác nhau(Nhạc thiếu nhi, dân 37 28/37 76% 9/37 24% ca, nhạc cổ điển) 3 Nghe và nhận ra sắc thái: Vui tươi, tình cảm, thu hút của các bài hát bản 37 28/37 76% 9/37 24% nhạc. 4 Trẻ hát đúng giai điệu, lời ca và thể 37 24/37 65% 13/37 35% hiện sắc thái phù hợp với các bài hát, bản nhạc 5 Vận động nhịp nhàng theo giai điệu, nhịp điệu và thể hiện sắc thái phù 37 24/37 65% 13/37 35% hợp với các bài hát, bản nhạc. 6 Sử dụng các dụng cụ gõ đệm theo nhịp, tiết tấu nhanh, chậm phối 37 24/37 65% 13/37 35% hợp * §¸nh gi¸: - Dựa vào khảo sát tôi đã đánh giá được sự tồn tại của thực trạng là: Đa số trẻ chưa biết sử dụng đồ dùng linh hoạt qua môn âm nhạc, qua môn học khác cũng như qua các lễ hội nhìn chung chưa được cao. Một số trẻ sử dụng đồ dùng còn lóng ngóng không biết sử dụng và kết hợp với lời bài hát như thế nào cho hợp lý, dẫn đến tình trạng khi cho trẻ thực hành trẻ không biết mình sẽ vào nhịp nào của bài hát dẫn đến tình trạng vận động tự do không đều nhau. Qua đánh giá tôi thấy còn rất 9 * Các nguyên nhân, các yếu tố tác động: - Trẻ chưa ra lớp qua các độ tuổi đã tạo ra sự không đồng đều về nhận thức và kỹ năng, trẻ chưa quen với môi trường học tập ở trường mầm non, nền nếp học chơi chưa ổn định. - Cô chưa có kinh nghiệm tổ chức lồng ghép hoạt động âm nhạc cho trẻ trong từng thời điểm sinh hoạt ở trường. Âm nhạc có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Thế nhưng trong thực tế hiện nay ở lớp mẫu giáo 5 tuổi A4 trẻ hát và biểu diễn mạnh dạn tự nhiên chưa cao. Trong quá trình giảng dạy, việc tổ chức cho trẻ làm quen với âm nhạc còn gặp nhiều khó khăn, bất cập đó là: + Trẻ chưa biết thể hiện cảm xúc của mình vào với giai điệu của bài hát. + Giáo viên chưa nghiên cứu sâu tài liệu để nâng cao chất lượng chuyên đề. + Khả năng đặt câu hỏi gợi mở cho trẻ trả lời chưa cao chưa kích thích được tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ, chưa thu hút được trẻ vào những ca từ trầm bổng của bài hát. - Qua quá trình điều tra thực trạng, khảo sát đánh giá trẻ đầu năm, để khắc phục và giải quyết thực trạng trên tôi đã suy nghĩ và tìm ra một số biện pháp giúp trẻ nâng cao hơn các kỹ năng âm nhạc. 3. Giải pháp, biện pháp: 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: -Tạo môi trường hoạt động âm nhạc xung quanh trẻ - Nhằm tìm ra những biện pháp tốt nhất đảm bảo kiến thức, kỹ năng tính vừa sức cho trẻ. Kế hoạch của giáo viên phù hợp với đặc điểm của trẻ ở lớp mình và phát huy được tối đa khả năng của trẻ mang lại tâm thế phấn khởi, hứng thú cho trẻ khi tham gia học tập, đưa trẻ vào hoạt động âm nhạc nghệ thuật. - Nhằm giúp trẻ có được một số kỹ năng hát và biểu diễn mạnh dạn hồn nhiên. Trẻ có được sự tưởng tượng phong phú học được những điều hay lẽ phải, yêu thích các tác phẩm âm nhạc. 11 nghiệm sẽ nhanh chóng nhận ra trạng thái của nhóm và có sẵn có trong tay đầy đủ các nội dung, hình thức lựa chọn phù hợp hơn. Để thực hiện đề tài này tôi xin đưa ra một số biện pháp sau: 3.2.1. Biện pháp 1: Tự học bồi dưỡng nâng cao việc tổ chức hoạt động âm nhạc và năng khiếu âm nhạc trong trường mầm non: - Qua việc tự học bồi dưỡng nâng cao việc tổ chức hoạt động âm nhạc và năng khiếu âm nhạc, tôi sẽ có nhiều kiến thức và kỹ năng trong việc tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ .Và qua đó tôi sẽ truyền tải tới trẻ kiến thức âm nhạc có tính chính xác cao hơn như việc dạy trẻ hát đúng nhạc, đúng giai điệu của bài hát - Tận dụng đặc điểm của trẻ mẫu giáo đó là tính bắt chước người lớn và tận dụng năng khiếu sẵn có của mình mà từ đó tôi lôi cuốn, kích thích được trẻ tham gia hoạt động âm nhạc và tham gia tích cực sôi nổi. - Tích cực trong việc tìm tòi học hỏi kỹ năng âm nhạc qua việc xem băng đĩa, ti vi, nghe đài thấy có động tác nào đẹp tôi học theo và làm theo. Có bài hát hay phù hợp với chương trình mầm non tôi ghi chép lại để hướng dẫn thêm cho trẻ. - Trước khi dạy hát hoặc hát cho trẻ nghe, tôi tập đi tập lại nhiều lần, hát cho thuộc lời, đúng giai điệu. Tôi còn tập hát, đánh đàn, cho trẻ nghe. - Tích cực làm việc trực tiếp với nhóm, cá nhân để giúp trẻ thể hiện tốt hoạt động âm nhạc. Trẻ hoạt động không bị áp đặt để trẻ phát huy được năng lực bản thân, được trao đổi, nhận xét để trở nên năng động hơn. - Vào những buổi sinh hoạt văn nghệ cuối ngày, cuối tuần, sinh hoạt văn nghệ cuối chủ điểm. Tôi luôn cùng trẻ thể hiện năng khiếu, giọng hát của mình cho trẻ nghe, không những thế tôi còn khuyến khích trẻ tham gia cùng với tôi như múa cùng cô, hoặc cô hát trẻ sử dụng dụng cụ âm nhạc phụ họa theo - Để thực hiện tốt việc tự học bồi dưỡng nâng cao việc tổ chức hoạt động âm nhạc và năng khiếu âm nhạc trong trường Mầm non, giáo viên phải chịu khó sưu tầm, tìm tòi , học hỏi những bài hát hay những động tác múa đẹp để có thể tổ chức tốt các hoạt động âm nhạc cho trẻ. 13 “Vui đến trường” của Hồ Bắc.Thông qua những ca khúc này trẻ yêu thích đến lớp cũng như giúp trẻ tăng khả năng cảm thụ âm nhạc ở trẻ. Ngoài ra, để tạo cho trẻ nề nếp trước khi vào lớp phải lễ phép, tự tin qua bài “Lời chào buổi sáng” của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở cháu phải chào bố mẹ Cho trẻ nghe những bài trẻ có thể hát theo được như ở trên. Ngoài tác động âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ phải học hát. Còn có nhiều bài hát không cần trẻ phải hát được cũng tạo không khí vui vẻ khi đến trường: “Đi học” của Bùi Đình Thảo, “Bài ca đi học” của Phan Trần Bảng không chỉ giúp trẻ làm quen, nhận biết cuộc sống xung quanh mà còn chăm từng bữa ăn giấc ngủ: “Cô và mẹ” của nhạc sĩ Phạm Tuyên, “Ngày đầu tiên đi học” của Nguyễn Ngọc Thiện. - Ngoài giờ âm nhạc, còn tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc ở mọi lúc mọi nơi như: Trong hoạt động ngủ tôi sử dụng những ca khúc hát ru nhẹ nhàng, sâu lắng, trong hoạt động ăn, hoạt động ngày hội ngày lễ Có sự tham gia của giáo dục âm nhạc sẽ làm cho tiết học trở nên phong phú hơn. 3.2.3. Biện pháp 3: Giáo dục âm nhạc trong các hoạt động học: Âm nhạc tạo cho trẻ sự phấn khởi, hứng thú hơn khi tham gia vào mọi hoạt động. Chính vì vậy khi tổ chức một hoạt động nào đó giáo viên sử dụng âm nhạc để ổn định tổ chức, giới thiệu bài hoặc thay đổi hình thái tiết học.Thông qua đó mà khả năng diễn xuất, kỹ năng hoạt động âm nhạc của trẻ được củng cố phát triển. Chính vì vậy khi tổ chức các hoạt động học tùy vào từng môn học, chủ đề mà tôi lựa chọn những bài hát cho phù hợp. Ví dụ: + Trong giờ học: Làm quen chữ cái: Trong giờ làm quen với chữ cái yêu cầu cháu nhận mặt chữ bằng nhiều biện pháp khác nhau thì song song với việc nhận biết chữ cái, âm nhạc nghe trong giờ học cũng góp phần giúp trẻ nhận biết thêm như : ôn nhóm chữ cái o, ô,ơ ; a, ă, â 15