Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp làm giảm các nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi

 Một số biện pháp làm giảm nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề Mỗi chúng ta đều nhớ mãi câu nói của Bác Hồ “Trẻ em như búp trên cành biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”. Câu nói đó vẫn còn in sâu mãi trong lòng của những người làm cha, làm mẹ và những người làm thầy, làm cô. Đó là những người sẽ chắp cánh ước mơ bay cao, bay xa của trẻ sau này và là những người có tác động lớn đến sự thành công của trẻ trong tương lai. Có những trẻ chỉ từ rất nhỏ đã có những ước mơ của riêng mình nhưng những ước mơ bé nhỏ đó nhiều em sẽ không thực hiện được bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Có rất nhiều nguyên nhân nhưng một trong những nguyên nhân đang được đông đảo mọi người và toàn xã hội quan tâm quan tấm đó là tai nạn học đường. Những câu chuyện thương tâm về những đứa trẻ xấu số vẫn đâu đó xảy ra hàng ngày, hàng giờ một phần là do sự bất cẩn của người lớn và một phần do trẻ thiếu kỹ năng phòng tránh và xử lý tình huống khi xảy ra với mình vẫn được đưa tin trên các trang báo, trên truyền hình Ở lứa tuổi mầm non, đặc biệt trẻ 5 - 6 tuổi cơ thể trẻ đang lớn nhanh và phát trển về mọi mặt. Muốn cho thế hệ tương lai của chúng ta thực sự có đầy đủ trí - thể - mĩ để phục vụ cho nhu cầu phát triển của đất nước thì phải chăm sóc ngay từ bây giờ. Trong công tác chăm sóc giáo dục toàn diện cho trẻ thì công tác chăm sóc sức khỏe cho trẻ được xem là một trong những mục tiêu vô cùng quan trọng, trong đó công tác phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ được quan tâm hàng đầu. Chính vì vậy ngoài việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em thì việc giáo dục, giúp trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn và hướng dẫn trẻ cách phòng tránh là điều vô cùng cần thiết. Có bao giờ chúng ta tự nghĩ tại sao chúng ta không dạy cho trẻ, phòng tránh tai nạn cho trẻ để không còn cảnh cha mẹ mất con, ông bà mất cháu, thầy cô mất học trò vì những tai nạn không đáng xảy ra. Trường MN Hoa Phượng nằm ở Thôn 1 thị trấn Buôn Trấp là một nơi đang có nền kinh tế phát triển, tuy vậy địa phương nơi đây dân số có đồng bào dân tộc Ê đê làm nghề nông nên việc ý thức phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ của người dân có thể nói là chưa cao. Những vấn đề rất nan giải như trẻ tự Nguyễn Thị Như Ngọc - 1 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp làm giảm nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi bảo an toàn cho trẻ để phòng tránh những nguy cơ không an toàn đối với trẻ nhỏ cũng dành được sự quan tâm sâu sắc của các bậc cha mẹ học sinh, ngành giáo dục và toàn xã hội. Hiệu quả của việc phòng tránh các nguy cơ không an toàn cũng đóng một vai trò quan trọng, là nội dung không thể thiếu trong việc giáo dục toàn diện con người mới, những chủ nhân tương lai của đất nước. Những con người hội tụ các phẩm chất tài đức vẹn toàn, nhằm đáp ứng nhu cầu Công nghiệp hoá – Hiện đại hoá đất nước. Việc giáo dục đảm bảo an toàn diễn ra thuận lợi nhất là giai đoạn mẫu giáo vì trẻ có sự phát triển nhất định về thể chất, trí tuệ, ngôn ngữ và các mối quan hệ xã hội. Giúp trẻ hình thành và củng cố kỹ năng nhận biết và phòng tránh những nguy cơ không an toàn đối với bản thân để cho cơ thể phát triển khỏe mạnh, phòng tránh tối đa các mối nguy hiểm có thể xảy ra giúp trẻ đảm bảo an toàn cho bản thân. Đảm bảo an toàn cho trẻ là việc giữ gìn sự yên ổn của trẻ, tránh những tai nạn, những thiệt hại, rủi ro, những sự cố, những tácđộng bên ngoài mang tính nguy hiểm lên thân thể và có hại về mặt tinh thần cho trẻ ở trường mầm non. Các nguy cơ không an toàn là những yếu tố tiềm ẩn mà không phải trẻ nhỏ nào cũng có thể nhận ra và hiểu biết về chúng. Chỉ thông qua các hoạt động giáo dục, trẻ mới được hình thành khả năng nhận biết và phòng tránh các nguy cơ này. Giáo dục trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn là dạy trẻ nhận biết đầy đủ về các đối tượng có thể gây ra nguy hiểm và cách hoạt động đúng với đối tượng. Hoạt động đúng là cách hoạt động đạt hiệu quả công việc mà không gây thiệt hại cho bất cứ ai hoặc với môi trường sống. Thông qua các hoạt động, trẻ tìm hiểu thế giới xung quanh, với mỗi kinh nghiệm mới, nhận thức của trẻ mở mang thêm và chúng hiểu hơn về thế giới xung quanh mình từ đó trẻ sẽ có cách hoạt động phù hợp. Vai trò to lớn của giáo viên, của phụ huynh và tất cả mọi người lúc này là rất quan trọng. Do đó để nâng cao hiệu quả về công tác phòng tránh tai nạn thương tích nhằm giúp trẻ có một số hiểu biết nhất định để tự phòng tránh cho bản thân thì mỗi người chúng ta phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, trang bị Nguyễn Thị Như Ngọc - 3 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp làm giảm nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi Việc tuyên truyền phổ biến lồng ghép các hoạt động trong trường, lớp mầm non (Hoạt động chung, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời .) cho các bậc phụ huynh nắm bắt, mới nghe thật là đơn giản nhưng thực tế hầu như các bậc phụ huynh chưa biết tất cả các hoạt động và cách hướng dẫn của giáo viên cho trẻ được hoạt động như thế nào. Việc rèn luyện thói quen an toàn cho trẻ trong sinh hoạt vui chơi hàng ngày phụ huynh chưa hình thành cho các cháu từ nhà. III. Các giải pháp, biện pháp để giải quyết vấn đề Việc đảm bảo an toàn cho trẻ ở trường mầm non có thể được tiến hành dưới nhiều hình thức khác nhau: lồng ghép trong các hoạt động học tập, thông qua chế độ sinh hoạt hàng ngày, vui chơi Những tác phẩm nghệ thuật như tác phẩm văn học( thơ, kể chuyện) có tác dụng tích cực trong việc giáo dục đảm bảo an toàn cho trẻ. Nó giúp trẻ có những kiến thức cơ bản, những kỹ năng phù hợp để đảm bảo an toàn bằng những hình tượng nghệ thuật sinh động, phong phú và đa dạng giúp cho hoạt động giáo dục trẻ diễn ra tinh tế, nhẹ nhàng, hấp dẫn mà hiệu quả. Để trẻ tránh được các tai nạn đáng tiếc có thể xảy ra thì mỗi người chúng ta phải thực hiện tốt các biện pháp sau: - Biện pháp 1: Giáo dục trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn và phòng chống tai nạn thương tích ở trẻ. + Các đồ vật có nguy cơ không an toàn: Những đồ vật do con người sáng tạo ra nhằm phục vụ đắc lực cho cuộc sống hàng ngày và công việc của con người. Các đồ vật này với những tính năng sử dụng riêng sẽ có cấu tạo và phương thức hoạt động để đáp ứng tốt các yêu câu đặt ra. Vì vậy nguy cơ không an toàn do cấu tạo của các đồ vật đã có những đặc điểm có nguy cơ như các vật sắc nhọn như dao, kéo, đĩa, tuốc lơ vít, tăm, bút chì hay bình nước sôi thêm vào đó người sử dụng không đúng cách hoặc sắp xếp đồ vật không hợp lý sẽ làm gia tăng nguy cơ và biến những nguy cơ đó thành những tai nạn thực sự. Nguyễn Thị Như Ngọc - 5 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp làm giảm nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi Hay những nơi trẻ có nguy cơ bị tai nạn do ngạt, đuối nước như ao hồ, sông suối, cống những nơi có bể nước hoặc thùng chứa nước không có nắp đậy. Đường xá có nhiều xe cộ đi lại cũng là nơi có nhiều tiềm ẩn các nguy cơ không an toàn hoặc đơn giản là khi trẻ tập tô, vẽ trẻ tò mò lấy cục tẩy nhỏ và nhét vào lỗ mũi Vì vậy, hướng dẫn trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn ở những địa điểm khác nhau và cách phòng tránh là tương đối phức tạp do trẻ nhiều khi khó lường hết các vấn đề có thể xảy ra. Hơn nữa những tình huống lại rất đa dạng không phải lúc nào cũng xảy ra trong khuôn viên trường lớp. Nhưng trẻ càng lớn, nhu cầu hoạt động của trẻ càng cao, đòi hỏi môi trường hoạt động phải mở rộng dần, do đó việc dạy trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn từ các địa điểm càng cần thiết và đòi hỏi người lớn phải có biện pháp, hình thức giáo dục phù hợp để trẻ có thể trang bị cả kiến thức và kỹ năng xử lý tình huống. - Biện pháp 2: Hình thành thói quen tốt thông qua hoạt động vui chơi Trong trò chơi, trẻ tích cực hoạt động và nắm vững các quy tắc đạo đức, các chuẩn mực hành vi con người trong các mối quan hệ xã hội, nắm vững thái độ của con người đối với lao động, với tài sản chung và với chính bản thân trẻ góp phần hình thành ở trẻ thái độ, hành vi đúng đắn phù hợp với các chuẩn mực hành vi xã hội, vì thế có thể nói rằng trò chơi, đặc biệt là trò chơi đóng vai theo chủ đề được coi là trường học của những hành vi đạo đức của trẻ. Thông qua vai chơi hấp dẫn, trẻ dễ dàng hướng tới cái đẹp trong hành vi, cử chỉ, thái độ của bạn mình, trẻ dễ dàng phục tùng những quy tắc đạo đức ẩn kín sau các vai chơi. Việc tổ chức tốt hoạt động vui chơi không chỉ giúp hình thành các kỹ năng cần thiết mà còn đặt nền tảng khá vững chắc để phát triển toàn diện cho trẻ. Chính vì vậy chúng ta nên tận dụng hoạt động vui chơi để giáo dục trẻ phòng tránh các nguy cơ không an toàn có thể xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Nếu dạy trẻ về các nguy cơ mà chỉ “thực hành bằng miệng” các cách phòng tránh, các cách hoạt động an toàn thì sẽ không thực sự đạt hiệu quả. Muốn trẻ nhận biết đúng và ứng xử đúng với những tình huống có nguy cơ thì giáo viên cần giúp trẻ được trải nghiệm thực tế và trải nghiệm với nhiều tình huống khác nhau. Trong điều kiện trường lớp, chắc chắn nhiều tình huống Nguyễn Thị Như Ngọc - 7 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp làm giảm nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi Được nghe kể chuyện, với trẻ là điều vô cùng thích thú. Những câu chuyện hay, có ý nghĩa truyền tải những thông điệp có giá trị, giúp trẻ có được những kỹ năng sống quý báu. Giáo viên cần lựa chọn các tác phẩm có giá trị, phù hợp với nhận thức của trẻ để kể cho trẻ nghe. Qua những câu những câu chuyện giáo viên có thể xây dựng thành những kịch bản ngắn, đơn giản có nội dung giúp trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn. Ví dụ: Cô kể cho trẻ nghe câu chuyện “Vì sao thỏ cụt đuôi” với nhiều hình thức khác nhau, sau khi trẻ đã nắm được nội dung chuyện cô tổ chức cho trẻ lựa chọn các vai và tổ chức cho trẻ đóng kịch dưới sự hướng dẫn của cô. Đối với trẻ, thơ là một kho tàng kiến thức vô cùng phong phú. Nhiều khi chúng ta không thể giải thích mọi việc bằng những câu nói khô cứng, khó hiểu vì như vậy trẻ rất khó tiếp thu. Nhưng khi những đưa những kiến thức đó vào những câu nói có vần, có điệu thì trẻ dễ dàng được tiếp thu và dễ nhớ. Chính vì vậy, tôi đã đưa các nội dung giáo dục phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ vào các bài thơ để những nội dung vốn rất khô cứng nay đã trở lên nhẹ nhàng hơn. Ví dụ: Qua những bài thơ giáo dục trẻ các kỹ năng tự phòng tránh và biết bảo vệ mình. Xuống cầu thang Này các bạn nhỏ Khi xuống cầu thang Bé lưu ý nhé Bước xuống cẩn thận Nhớ đừng đùa nhau Đừng lấy tai vịn Làm cầu trượt chơi Nhỡ mà bị rơi Thì nguy hiểm lắm ! ( Sưu tầm) Hay Nguyễn Thị Như Ngọc - 9 - Trường MN Hoa Phượng Một số biện pháp làm giảm nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi Ngoài ra giáo viên có thể chuẩn bị các vấn đề thảo luận và đưa các vấn đề đó cho trẻ ( qua một câu chuyện nhỏ hay qua xem một đoạn phim). Ví dụ: Cô kể cho trẻ nghe mẩu chuyện Hôm nay sau giờ tan học, Hà đang chờ mẹ đón về, cô bé rất sốt ruột khi chờ mãi mà không thấy mẹ tới, nhân lúc đó cô giáo không để ý và Hà đã chạy thật nhanh ra cổng để đón mẹ. Bỗng có một người đàn bà xuất hiện và đưa cho Hà một gói bánh và nói với Hà hãy đi theo cô nhà cô con có rất nhiều bánh ngon nữa Sau khi kể cho trẻ nghe mẩu chuyện đó, cô có thể hỏi trẻ một số câu hỏi để trẻ giải quyết tình huống. + Con có được tự ý chạy ra khỏi lớp khi chưa có sự đồng ý của cô không? Vì sao? + Nếu là con con có đi theo người đàn bà đã cho con bánh hay không? Vì sao? Giáo viên giúp trẻ phát triển vấn đề thông qua việc tham gia như một thành viên của nhóm thảo luận đưa ra các câu hỏi mang tính gợi mở suy nghĩ của trẻ. Sau quá trình thảo luận, giáo viên mời từng nhóm nói về kết quả thảo luận của nhóm mình. Giáo viên và các nhóm khác cùng tham gia ý kiến. Giáo viên giúp trẻ tổng hợp và đưa ra ý kiến cuối cùng. Từ đó thông qua tình huống thực tế, quá trình trải nghiệm để bản thân trở nên vững vàng, biết cách xử lý mọi tình huống. Cho trẻ tham gia vào tình huống và giải quyết những tình huống đó dần dần chúng sẽ học được nhiều điều và đó sẽ là những kiến thức quý báu để hình thành kỹ năng sống cho trẻ. - Biện pháp 5: Tổ chức tuyên truyền phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ với nhiều hình thức và nội dung thiết thực. Đối với trẻ thơ, gia đình là môi trường thuận lợi nhất để hình thành và phát triển nhân cách. Gia đình là trường học đầu tiên của trẻ thơ. Vì vậy, giáo dục gia đình trở thành một bộ phận quan trọng trong sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ nói chung và giáo dục trẻ mầm non nói riêng. Nhiều người đã bỏ qua những cơ hội đơn giản và thuận lợi hàng ngày để hướng dẫn con những thói quen tốt để rồi sau đó lại mất thời gian bắt con phải Nguyễn Thị Như Ngọc - 11 - Trường MN Hoa Phượng