Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi học tốt môn làm quen với chữ cái - Trường Mầm non Sơn Ca

 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái I. Phần mở đầu: 1. Lý do chọn đề tài: Việc hướng dẫn cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi “Làm quen chữ cái là cơ hội tốt để sớm hình thành ở trẻ những năng lực hoạt động ngôn ngữ thái độ, phát triển trí tuệ và kỹ năng làm quen với chữ cái. Qua đó giáo dục tình cảm và phát triển tư duy mở rộng vốn từ cho trẻ góp phần vào việc phát triển toàn diện nhân cách, chuẩn bị cho trẻ một hành trang “Tiếng việt” vững chắc để trẻ bước vào lớp 1 một cách toàn diện. Bản thân tôi là một giáo viên mầm non tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ được tốt, đặc biệt là việc nâng cao chất lượng làm quen với chữ viết cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. Đây là nhiệm vụ quan trọng và cần phải có sự nỗ lực phấn đấu, quyết tâm cao. Cần phải chú trọng công tác chuyên môn, làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục nhằm đưa chất lượng giáo dục ngày càng đi lên đáp ứng với yêu cầu sự nghiệp giáo dục mầm non trong thời đại hiện nay. Tôi được nhà trường phân công công tác giảng dạy trẻ ở độ tuổi 5- 6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy rằng để trẻ làm quen chữ viết một cách có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, chịu khó, biết vận dụng những thủ thuật một cách linh hoạt, sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ môn để từ đó trẻ có sự tập trung chú ý và thật sự có hứng trong học tập. Nhận thức được tầm quan trọng cũng như những khó khăn trong quá trình tổ chức hoạt động tôi đã cố gắng học hỏi kinh nghiệm ở các đồng nghiệp, nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh hội một cách nhẹ nhàng, thoải mái hơn tránh được sự gò bó. Là giáo viên chủ nhiệm lớp lá trường Mầm non Sơn ca thường xuyên tiếp xúc với trẻ, hơn ai hết tôi hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý cũng như khả năng, nhu cầu của trẻ và dựa vào những gì mà tôi đã tích lũy được trong những năm qua Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca1 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái - Phương pháp quan sát, đàm thoại. - Ghi chép quá trình phát triển của trẻ. - Phương pháp dự giờ: Tôi luôn luôn học hỏi đồng nghiệp thông qua các buổi dự giờ, thao giảng, dự giờ chuyên đề tìm ra các biện pháp để áp dụng phù hợp với lớp mình. C) Phương pháp thống kê toán học. - Phương pháp xử lý số liệu. II: Phần nội dung: 1. Cơ sở lí luận: Ngôn ngữ có vai trò rất lớn trong việc phát triển trí tuệ cho trẻ. Ngôn ngữ là phương tiện nhận thức thế giới xung quanh, là cơ sở của mọi sự suy nghĩ, là công cụ của tư duy. Vì vậy trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non, việc hình thành và phát triển ngôn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Làm quen với chữ viết giúp trẻ hình thành và phát triển một số năng lực thái độ cần thiết cho việc học tiếng việt ở phổ thông sau này. Thông qua việc chơi trò chơi, đọc thơ, kể chuyện đọc đồng dao, ca dao Giúp trẻ rèn khả năng nghe, bắt chước , khả năng phát âm, nói và hiểu ngôn ngữ tiếng việt. Trong quá trình đó trẻ được cung cấp vốn từ về thế giới xung quanh, học cách diễn đạt, cách suy nghĩ Bên cạnh đó ở trường mầm non trẻ được làm quen với 29 chữ cái của tiếng Việt. Từ đó trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái, nghe phát âm tìm được chữ cái, nhìn vào chữ cái đọc được âm tương ứng. Ngoài ra, trẻ còn được đọc một số câu thơ, ca dao, đồng dao có chứa âm của chữ cái nhằm hoàn thiện bộ máy phát âm và khả năng ngôn ngữ mạch lạc, biểu cảm, nói đúng ngữ âm tiếng Việt. Ngoài ra, hoạt động làm quen với chữ cái còn giúp trẻ biết cầm bút, ngồi đúng tư thế khi tô, sao chép. Do đó, việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một hoạt động rất quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ 5- 6 tuổi. Hoạt động này không chỉ hình thành những cơ sở ban đầu của kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ mà còn giúp trẻ có những hiểu biết và kĩ Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca3 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái - Cô nắm vững phương pháp, yêu nghề mến trẻ, tận tình với trẻ và phụ huynh, được trau dồi kiến thức thường xuyên tập huấn các chuyên đề mới. - Được sự quan tâm chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường thường xuyên quan tâm nhắc nhở, giúp đỡ về chuyên môn. Nhà trường đã kếp hợp với hội cha mẹ học sinh đầu tư mua sắm trang thiết bị điện tử như: Máy chiếu, màn hình, máy tính nhằm ứng dụng công nghệ giáo án điện tử trong việc tổ chức các hoạt động có chủ đích. - Cô giáo cũng đã cố gắng học tập để nâng cao trình độ về chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao kiến thức về công nghệ thông tin để phục vụ cho chương trình mới hiện nay của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. - Đa số phụ huynh nhận thức đúng đắn về sự cần thiết phải rèn luyện kỹ năng cho trẻ làm quen với chữ cái làm tiền đề cho trẻ bước vào lớp 1. * Hạn chế: - Một số trẻ tuy cùng độ tuổi nhưng sự phát triển về ngôn ngữ, nhận thức cũng như tất cả các mặt khác còn hạn chế hơn so với các bạn của mình. Trẻ đọc chữ cái theo kiểu thuộc lòng. Trẻ phát âm chưa chuẩn, nói ngọng, nói lắp khả năng tập trung chú ý chưa cao. - Do đặc thù về vùng miền nên ảnh hưởng không nhỏ tới cách phát âm của trẻ như miền Bắc thì thường phát âm khó những chữ như: l, m, n. Miền nam thì có chữ : s, x - Một số trẻ còn chưa được phụ huynh quan tâm về việc học, chưa hiểu rõ vai trò của hoạt động cho trẻ làm quen với chữ viết, bên cạnh đó một số phụ huynh lại nôn nóng trong việc học chữ của con em mình nên đã dạy trước tập viết dẫn đến việc tiếp thu bài của tiết học không đồng đều, trẻ tỏ ra thờ ơ vì mình đã biết rồi nên không còn chú ý đến tiết học, còn khi viết vì phụ huynh dạy trước ở nhà nên viết sai nét chữ cho trẻ. Những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô và khả năng tiếp thu của trẻ. Kết quả khảo sát đầu năm của lớp tôi như sau: Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca5 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái việc cất giữ để sử dụng đồ dùng lâu dài vì lớp học chật chội chưa có thư viện, phòng kho Cô đã tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái ở mọi lúc mọi nơi, tạo môi trường phong phú, đa dạng để lôi cuốn sự tò mò của trẻ. Đã biết cách lồng ghép đan cài các môn học khác, các trò chơi chữ cái vào trong tiết dạy nhằm tạo thêm hào hứng và hứng thú trong hoạt động của trẻ tránh sự nhàm chán và mệt mỏi trên trẻ. * Nguyên nhân chủ quan: Do đặc điểm tâm sinh lí của trẻ khác nhau: Bộ máy phát âm của trẻ chưa thực sự hoàn thiện, khả năng ghi nhớ của trẻ còn yếu. Tư duy của trẻ còn hạn chế, kinh nghiệm dùng từ của trẻ chưa được luyện tập nhiều. Vì vậy trẻ dùng từ và nói các câu còn sai, trẻ nói ngọng, nói lắp. * Nguyên nhân khách quan: Một số giáo viên chưa chịu khó tìm tòi tài liệu và học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp. Vì vậy chất lượng giáo dục chưa cao. Đồ dùng đồ chơi chưa đa dạng, phong phú. Trẻ chịu ảnh hưởng của môi trường ngôn ngữ xung quanh trẻ không tốt, trẻ phải sống trong môi trường giao tiếp nghèo nàn, ít có cơ hội được giao tiếp với mọi người xung quanh nên trẻ ngại giao tiếp Trẻ phải sống trong môi trường quá ồn ào ảnh hưởng đến nhạy cảm của tai trẻ làm trẻ nghe kém và phát âm sai, không chính xác Từ những thực tế đó, tôi suy nghĩ không biết làm thế nào để tạo hứng thú trong giờ học và để giờ học đạt kết quả cao và có chất lượng, giúp trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với hoạt động chữ cái một cách nhẹ nhàng, thoải mái. Trong các quá trình dạy và học hỏi các kinh nghiệm của các đồng nghiệp, tôi đã áp dụng một số biện pháp sau trong giờ dạy. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp: a. Mục tiêu của giải pháp Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca7 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái Giáo viên chọn đề tài sưu tầm tài liệu có liên quan đến đề tài. Tháng 10: Trang trí lớp tạo môi trường chữ viết cho trẻ hoạt động , khảo sát chất lượng trẻ đầu năm Hay chủ đề Thế giới thực vật tôi cho trẻ làm quen nhóm chữ l, m, n - Tổ chức ngày hội “Bé với chữ cái ” nhằm giúp trẻ rèn luyện kỹ năng đọc, nhớ và phát âm chính xác, khích lệ lòng yêu thích môn học, góp phần cũng cố và hoàn thiện các kỹ năng đọc ở trẻ. Nó xác định kết quả giáo dục của cô và sự tập luyện của trẻ, tạo ra không khí thi đua giữa các lớp trong khối lá. + Dự kiến thời gian tổ chức vào cuối tháng 12. + Đối tượng: Học sinh khối lá + Hình thức tổ chức: Phát âm chữ cái, rung chuông vàng, trò chơi tìm chữ cái Trong ngày hội, tất cả trẻ đều được tham gia trực tiếp vào hoạt động, thi đua một cách tích cực, hào hứng, sôi nổi.Quá trình hoạt động tập thể và để lại cho trẻ những cảm xúc vui tươi, phấn khởi, óc thẫm mĩ về “Những nghệ sĩ tí hon” khi biểu diễn. * Biện pháp 2: Tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái và làm quen mọi lúc mọi nơi. Môi trường xung quanh trong đó có các yếu tố giúp trẻ được thường xuyên tiếp xúc, tương tác với chữ cái là điều hết sức quan trọng trong hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái. Vì vậy, tôi không ngừng nghiên cứu để tạo ra môi trường phong phú, đa dạng và lôi cuốn sự tò mò của trẻ. Giáo viên tân dụng những khoảng tường với vị trí phù hợp để tạo môi trường làm quen với chữ viết như: Sưu tầm tranh ảnh có nội dung phù hợp với trẻ và có từ ở dưới dán lên tường để hằng ngày trẻ quan sát qua đó trẻ nhận biết các chữ cái.Ví dụ: Chủ đề thế giới động vật,như tranh “ Con mèo” qua bức tranh trẻ nhận biết được đặc điểm của con mèo và nhận biết được những chữ cái m, n trong Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca9 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái yêu cầu trẻ tìm các chữ cái có trong họa báo cắt và ghép thành từ chỉ tên con vật theo mẫu cho trước. Ngoài ra, cô có thể sưu tầm một số truyện tranh mới cho trẻ xem. + Ở góc nghệ thuật: Cô cùng trẻ làm các tấm thiệp chúc mừng và dán ở các góc. Sao chép chữ trong tấm thiệp + Ở góc vi tính: Sử dụng và ứng dụng các ý tưởng trò chơi từ chương trình Kidsmart vào các hoạt động giúp trẻ thêm hứng thú. Tôi trò chuyện với trẻ về các món ăn. Hôm nay chúng ta ăn món gì? Có ngon không? Bạn Lan có thích ăn không? Và tập cho trẻ thói quen mời cô và các bạn trước khi ăn thông qua bài thơ “Mời bạn ăn”. Trước khi đi ngủ tôi cho trẻ đọc bài thơ “Giờ đi ngủ” và nói lời chúc “Chúc bạn ngủ ngon” Cho trẻ chơi các trò chơi tìm chữ cái như: Chữ nào biến mất: Cô tạo các hình có kèm tên khái niệm, khi click chuột vào hình ảnh đó thì một chữ cái biến mất. Cô mời trẻ đoán chữ cái đã biến mất. Nếu trẻ đoán đúng thì chữ cái sẽ xuất hiện với kích cỡ lớn hơn trên màn hình kèm theo lời khen của cô. Trò chơi ô chữ kì diệu: Cô tạo những hình ô số trên màn hình, mỗi ô số ẩn phía sau là những chữ cái theo các kiểu chữ in thường, viết thường và in hoa. Yêu cầu trẻ mở ô chữ ứng với mỗi ô trẻ đọc được tên chữ cái và nói được kiểu chữ cái đó. Đây là hoạt động thường gây hứng thú cho trẻ nhất. Nếu trẻ chơi chưa đạt, cô có thể giúp trẻ từ từ làm quen dần. Ngoài ra cô có thể giới thiệu một số câu đố, các bài đồng giao để giúp trẻ làm quen với chữ cái. * Biện pháp 3: Sáng tác , sưu tầm trò chơi, câu đố các bài đồng dao và làm đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động làm quen với chữ cái. Trò chơi giúp trẻ làm quen với chữ cái : Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi đạt hiệu quả cao nhất bản thân tôi đã tìm những trò chơi hấp dẫn trẻ, phải xen kẽ giữa trò chơi tĩnh và trò chơi động giúp trẻ hứng thú Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca 11 SKKN: Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái Ví dụ chủ đề Gia đình tôi sẽ tổ chức cho trẻ làm những tấm thiệp chúc mừng có ghi tên hoặc kí hiệu rồi trang trí xung quanh lớp. Hoặc chủ đề thế dưới thực vật tôi sẽ cho trẻ cắt hoặc vẽ những bông hoa sau đó gắn chữ cái lên những bông hoa đó, hay với chủ đề thế giới động vật tôi cho trẻ cắt dán những con vật dán lên tường và dán những chữ cái rời mang tên con vật đó để trẻ làm quen Ngoài ra tôi còn chọn một số bài thơ ngắn theo từng chủ đề viết bằng chữ to để trẻ tìm gạch chân chữ cái trẻ đã biết, đọc những chữ cái đã biết. * Biện pháp 4: Tổ chức hoạt động làm quen chữ cái bằng giáo án điện tử: Muốn giờ học làm quen với chữ cái đạt hiệu quả cao và giúp trẻ chủ động, tích cực tham gia vào hoạt động thì việc ứng dụng công nghệ thông tin đóng vai trò rất quan trọng trong việc thu hút sự chú ý của trẻ vào các hoạt động giáo dục. Ví dụ: Trong chủ đề Gia đình, tôi tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái e, ê như sau: * Hoạt động 1: Trò chuyện với trẻ về Gia đình: - Cho trẻ ngồi xúm lại bên cô, hướng trẻ nhìn lên màn hình và hỏi trẻ: “ Đây là biểu tượng gì ?” ( Biểu tượng ngôi nhà). Sau đó đưa ra những câu hỏi về Gia đình. Trẻ kể về gia đình mình có mấy người, là những ai? Trong gia đình có mấy thế hệ? - Sau đó cô củng cố lại cho trẻ hiểu: “ Mỗi chúng ta, ai cũng có một ngôi nhà để ở và một gia đình đầm ấm với những người thân yêu như ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em Tôi giảng cho trẻ hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa những người thân trong gia đình thông qua tranh ảnh về gia đình trên màn hình (Gia đình có hai thế hệ, gia đình có ba thế hệ ). Cho trẻ hát những bài hát có ý nghĩa để tặng những người thân yêu trong gia đình của mình ( Ví dụ: bài hát “ Cả nhà thương nhau” * Hoạt động 2: Làm quen với chữ cái e, ê: Người thực hiện: Vũ Thị Lợi - Trường Mầm Non Sơn ca 13