Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình

 UBND HUYỆN KRÔNG ANA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Tên đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình Lĩnh vực: Phát triển thẩm mỹ Họ và tên tác giả: H Dinh Byă Chức vụ: Giáo viên Đơn vị: Trường Mầm non Sơn Ca Dray Sáp, tháng 03 năm 2019 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề. Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai. Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình. Trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ lại, mà nó cũng có những đặc điểm riêng biệt vầ cấu tạo sinh lý, do đó trẻ em cũng cần có những biện pháp chăm sóc thích hợp. Có người đã cho rằng: Trẻ em là một trang giấy trắng và ai muốn vẽ gì vào đó thì vẽ. Đó chính là một quan điểm thật sai lầm, vì thực tế khoa học đã chứng minh trẻ em cũng có những nhận thức riêng bên trong của mình, nhưng đòi hỏi trẻ phải tích cực tham gia vào hoạt động thì từ đó tâm lý của trẻ mới phát triển và bộc lộ ra bên ngoài. Trẻ mẫu giáo “chơi mà học, học bằng chơi”. Trẻ rất hiếu động, tò mò, ham muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới xung quanh. Trong khi chơi, trẻ thực sự học để lĩnh hội các khái niệm ban đầu hoặc các tri thức tiền khoa học. Đối với việc giáo dục và phát triển nhân cách cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non, hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển trẻ nhỏ về mọi mặt như: thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và lao động. hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh và phản ánh thế giới thông qua các hình tượng nghệ thuật, trong các hình thức hoạt động mang tính nghệ thuật. Hoạt động tạo hình là một hoạt động nằm trong chương trình chăm sóc giáo dục mầm non, nhằm cung cấp kiến thức sơ đẳng về tạo hình cho trẻ thông qua đó phát triển khả năng quan sát tri giác, phân biệt, khả năng phân tích tổng hợp các thao tác tư duy trực quan. Góp phần giáo dục toàn diện về các mặt cho trẻ như: “Đức – Trí – Lao – Thể - Mỹ”. Hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, ở đó trẻ sử dụng ngôn ngữ đặc trưng riêng của nó: màu sắc, hình khối, đường nét, bố cục để phản ánh, miêu tả, từ đó giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh và phản ánh thế giới thông qua các hình tượng nghệ thuật. Nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì chúng nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gây cho chúng những rung động xúc cảm, tình cảm tích cực. Hoạt động tạo hình là một hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em và hình thành các phẩm chất kĩ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết tích cực, sáng tạo. Từ những lí do trên và hiểu được tầm quan trọng đó, là một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi những biện pháp, phương pháp tốt nhất để giúp trẻ hoạt động tích cực trong lĩnh vực này. Tôi tìm tòi, học hỏi từ những chị em đồng nghiệp đi trước, qua sách báo, qua mạng tôi đã chọn đề tài nhằm giúp trẻ phát triển thẩm mỹ một cách tốt nhất và làm đề tài nghiên cứu cho mình. Chính vì vậy tôi đã chọn đối tượng nghiên cứu 1 loẹt nổi bật, trẻ bắt đầu có ý thích ngắm nhìn các bức tranh, những hình thù ngộ nghĩnh và đa dạng, tuy nhiên chúng chưa thể nhận biết, phát hiện ra cái đẹp của những tác phẩm ấy. Điều đó có thể nói rằng, trẻ luôn có những xúc cảm rất đặc biệt với những sự vật hình tượng xung quanh, nó mang lại cảm xúc và ấn tượng mạnh đối với trẻ thôi thúc trẻ muốn khám phá và muốn sáng tạo ra cái đẹp. Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ, sự kiên trì và khả năng chú ý của chúng chưa được tốt nên cũng dễ dẫn đến sự nhàm chán và không hào hứng với công việc được giao trong một thời gian ngắn, và chính người lớn chúng ta cũng không thể nào ép buộc trẻ hoàn thành nhiệm vụ được, xuất phát từ những đặc điểm đó để hướng dẫn trẻ đi vào một hoạt động tạo hình, tôi không yêu cầu trẻ thực hiện ngay. Vì như thế sẽ làm cho một giờ hoạt động khô khan và không đạt ở trẻ sự hứng thú tích cực, mà đặc biệt với sự áp dụng chương trình giáo dục mầm non mới nó đòi hỏi một giờ hoạt động phải nhẹ nhàng và chủ động trên trẻ nhiều hơn trong đó người giáo viên chỉ là người định hướng cho trẻ. Khi tạo ra sản phẩm tạo hình trẻ tham gia một cách tích cực kết hợp giữa tính tích cực của trí tuệ và thể lực. Đó là sự vận dụng kỹ năng, kỹ xảo, sử dụng dụng cụ và các phương tiện tạo hình, trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo thông qua các hoạt động đó phát triển các nhóm cơ bàn tay, ngón tay từ vụng về đến linh hoạt. Hoạt động tạo hình là hoạt động nghệ thuật có tầm quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ, giáo dục trẻ biết khai thác, khám phá thiên nhiên cuộc sống con người, cảnh vật biết đánh giá, nhận xét cái đẹp, cái xấu vì vậy trẻ cần được hướng dẫn tạo hình ngay từ nhỏ, giáo viên cần bồi dưỡng khả năng của trẻ, tạo môi trường, cơ hội cho trẻ được tri giác, tìm tòi, khám phá thế giới xung quanh, bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, khă năng tư duy sáng tạo cho trẻ, để tạo được thẩm mỹ trong các hoạt động tạo hình, giáo viên cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kỹ năng mang tính nghệ thuật, hình thành các kỹ sảo tạo đường nét liên tục, uyển chuyển, tập cho trẻ biết tự điều chỉnh hình dạng, cách tô màu, tạo vẻ sinh động, đa dạng về hình ảnh, màu sắc của các hoạt động tạo hình. Như chúng ta đã biết, con người sinh ra không phải ai cũng có sẵn trong mình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng không ai có sẵn những tài năng bên mình, mà phải đòi hỏi thông qua giáo dục và hoạt động thực hành thì từ đó những tài năng và khả năng đó mới được bộc lộ và phát triển. Đối với trẻ nhỏ việc học của trẻ không phải đơn thuần là đưa trẻ vào một khuôn phép chặt chẽ, mà học của trẻ ở đây thông qua “học mà chơi, chơi bằng học”. Chính vì vậy để giờ học tạo hình được hấp dẫn lôi cuốn trẻ, giáo viên nên sử dụng thủ thuật vào bài một cách linh hoạt, tạo cảm xúc và hứng thú cho trẻ và cần được tiến hành đồng thời vào việc tích lũy có hệ thống những biểu tượng tạo hình. Những biểu tượng tạo hình cần chính xác rõ ràng, màu sắc đẹp và phong phú phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. Cô giáo cần đưa các nội dung tích hợp lồng ghép sao cho phù hợp với từng bài một cách lô gíc sinh động, có như vậy giờ học tạo hình mới có chất lượng và trẻ mới nắm được các kỹ năng kiến thức 3 Về cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ riêng cho hoạt động tạo hình còn hạn chế, như các tác phẩm nghệ thuật đẹp còn chưa có. Chính vì vậy các cháu không được làm quen tiếp xúc nên rất hạn chế đến quá trình nhận thức của trẻ. Trang thiết bị, đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa hấp dẫn trẻ Giáo viên một số kỹ năng tạo hình còn hạn chế, một số tranh mẫu chưa lôi cuốn, hấp dẫn trẻ. Tiết dạy còn cứng nhắc ít sáng tạo, lồng ghép với các hoạt động khác, dẫn đến kết quả đạt chưa cao. Số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, nhiều cháu còn nhút nhát trong khi thể hiện ý tưởng của mình. 64% số trẻ yếu về kỹ năng vẽ, nhiều bài vẽ chưa đạt yêu cầu, sự sáng tạo và thể hiện bố cục bức tranh còn yếu, chưa biết phối hợp các mảng màu, khả năng nhận xét tranh của trẻ kém. Một số trẻ còn mải chơi, chưa hứng thú tập trung chú ý trong giờ học vẽ. Còn một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tạo hình của trẻ, chưa tạo điều kiện cho trẻ được phát huy khả năng sáng tạo cá nhân. Còn cho rằng việc đến trường chỉ là chơi chứ chưa cần học Hoạt động tạo hình là hoạt động luôn hướng trẻ tới cái đẹp, trẻ luôn hứng thú tham gia các hoạt động tạo hình. Do đó tôi đã sưu tầm nhiều tác phẩm nghệ thuật đẹp, sáng tạo cho trẻ quan sát trên màn hình và trẻ có thể thực hiện mọi lúc mọi nơi: hoạt động góc, hoạt động ngoài trời Trẻ có thể sáng tạo theo ý thích của mình để trẻ tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi đứng lên thuyết trình về bức tranh của mình. Qua việc khảo sát ban đầu tôi khảo sát được thì đa số các cháu còn yếu về kỹ năng tạo hình, các cháu chưa chú ý và chưa phát huy hết khả năng của mình, chỉ có một số ít các cháu là có thể thể hiện được bức tranh của mình. Chính vì vậy tôi muốn tìm ra biện pháp nào đó để có thể nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo lớn Nguyên nhân dẫn đến trẻ chưa tạo ra được sản phẩm: - Trẻ đang còn ham chơi chưa chú tâm vào học, chưa hứng thú tham gia vào hoạt động. - Còn nhiều phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến con cái, ít trao đổi về tình hình học tập của con cái mình với giáo viên chủ nhiệm vì họ nghĩ tuổi này còn nhỏ chưa cần phải học. Phụ huynh chưa phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm. Một số gia đình không cho con đi học lớp mầm, lớp chồi dẫn đến cháu còn nhút nhát, chưa hòa đồng với cô, với bạn, chưa biết làm kỹ năng tạo hình. - Ở trên trường thời gian học rất ngắn cô không thể hướng dẫn, quan tâm nhiều đến những cháu học yếu, dẫn đến kết quả đạt chưa cao. 5 động tốt hơn đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái, tự tin, không gò bó, trẻ luôn hứng thú trong giờ học. Tạo hình là một phương tiện hiệu quả, nó ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ, cảm xúc và thẩm mỹ của trẻ, từ những hình tượng liên tưởng trong bài vẽ, nặn, cắt, xé dán trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác và phong phú của từng sản phẩm. Qua vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống và trong tác phẩm nghệ thuật thể hiện trong tạo hình sẽ giáo dục trẻ tình yêu Tổ quốc, yêu con người, hành vi, thái độ của trẻ đối với các hiện tượng, đời sống xung quanh Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp. - Nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt cùng với sự hướng dẫn khoa học của cô ngay ban đầu trẻ đã say mê với giờ học, luôn thể hiện cảm xúc, trí tưởng tượng cho hoạt đông nghệ thuật. - Tôi đã rèn luyện nề nếp bằng cách: Xếp xen kẽ cháu mạnh dạn với cháu nhút nhát, cháu nam xen cháu nữ. Chia tổ, đặt tên cho tổ “tổ hoa sen, hoa cúc, hoa hướng dương” và bầu ra tổ trưởng để tổ trưởng giúp cô quán xuyến, nhắc nhở thành viên của mình. Tôi luôn động viên trẻ trong tiết học, uốn nắn tác phong ngồi học cho trẻ, trẻ ngồi đúng tư thế, không nói chuyện, không nói leo, nói phải xin phép cô, nói rõ ràng, mạch lạc, đủ câu, Với những biện pháp trên trẻ đã có thói quen tốt trong việc xây dựng nề nếp học tập. Biện pháp 2: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi và sử dụng nguyên vật liệu tạo hình để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ. - Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách huy động sự tham gia của các giác quan, các quá trình tâm lí khác nhau để lĩnh hội các khía cạnh khác nhau của sự vật. - Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc và miêu tả) và tự diễn đạt nhận thức cảm xúc của mình về đối tượng. - Tận dụng các thời điểm hợp lí trong ngày (giờ đón trẻ, giờ trả trẻ) cho trẻ tiếp xúc như: chơi với các đồ vật, tri giác tranh ảnh nghệ thuật. - Đồng thời thông qua hoạt động ngoài trời trẻ được chơi với lá cây nên tôi tận dụng luôn các lá cây đó giúp trẻ sáng tạo thể hiện các sản phẩm tạo hình để làm giàu vốn kinh nghiệm cho trẻ và kết hợp rèn luyện các kỹ năng về tạo hình cho trẻ. - Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối tượng tạo hình tôi chỉ cho trẻ thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp lý thú gần gũi trẻ. Đồng thời giúp trẻ phân tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương thức thể hiện trong những tình huống khác nhau. 7 - Để đảm bảo khi sử dụng nguyên vật liệu tạo hình tôi cần cân nhắc những điểm sau: + An toàn (không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại, ) + Rẻ tiền (những nguyên vật liệu mua ở địa phương) + Dễ kiếm: Ví dụ: vỏ ốc, sò, hạt na, bưởi, len, ) + Dễ bảo quản hay cất giữ + Dễ cầm: (phù hợp với tầm tay của trẻ) + Dễ cung cấp kinh nghiệm bao gồm cả giác quan. + Dễ sửa chữa - Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp nguyên vật liệu - Luôn quan sát sự tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh hoạt Vì từng đồ dùng, đồ chơi còn nhiều hạn chế tôi luôn huy động trẻ tìm kiếm nguyên vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương. Ví dụ: Bằng những hạt gạo, hạt đỗ, lá cây, vỏ hến, giấy vụn, tôi có thể tạo ra nhiều con vật nghộ nghĩnh, sinh động, những bức vẽ, các đề tài khác nhau. Biện pháp 3: Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm. - Trong mọi giờ học nói chung cũng như trong giờ học tạo hình nói riêng hãy để trẻ tự thể hiện, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa chọn. + Cái trẻ muốn làm (nội dung) + Làm thế nào để đạt được (quá trình) + Cái hoàn thành sẽ như thế nào (kết quả, sản phẩm) - Mong muốn của trẻ cần được tự thể hiện với những phương tiện tạo hình khác nhau. Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ luôn tiếp cận theo đặc tính riêng của mình. Chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “vườn hoa trong trường” một nhóm trẻ được khuyến khích hoạt động tạo hình, một trẻ vẽ trường vườn hoa, 5 trẻ khác nặn những bông hoa, trẻ thì xé dán hoa Mỗi trẻ tự lựa chọn bằng cách được phản ánh bằng xé dán, vẽ, nặn và các hình thức khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ. - Cô nên hỏi các câu hỏi gợi ý giúp trẻ củng cố và áp dụng những kinh nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ suy nghĩ, thăm dò, tìm cách giải quyết vấn đề của trẻ. Hãy để tự trẻ miêu tả những gì trẻ biết và có thể làm. Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Vì sao con lại biết”, “con có suy nghĩ gì”, “con làm như thế nào”, “ Hay có cách nào khác để”, - Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và càng ít sử dụng vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy và tìm kiếm cách thể hiện. 9