Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi thực hiện tốt thói quen vệ sinh

 A. PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Như chúng ta đã biết, giáo dục Mầm non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, chiếm vị trí quan trọng. Trong giáo dục Mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách con người. Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của cả dân tộc. Mà sức khỏe là tài sản quý giá nhất của mỗi con người và của quốc gia. Vì vậy việc đảm bảo cho trẻ có một sức khỏe tốt thì cần được sự chăm sóc của gia đình - nhà trường - xã hội. Mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng, đều có vai trò quan trọng trong việc chăm sóc trẻ. Mặt khác việc giáo dục hình thành ở trẻ một số nề nếp thói quen vệ sinh tốt là việc làm hết sức cấp thiết. Bởi xã hội ngày càng phát triển, khoa học kĩ thuật ngày càng cao, con người ngày càng chịu tác động của nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe. Đặc biệt nhiều vi rút gây bệnh mới xâm nhập gây tổn hại đến sức khỏe trẻ. Hiện nay, đa số các em nhỏ đặc biệt là các cháu Mầm non rất dễ mắc phải bệnh “Tay, chân, miệng” căn bệnh này cho đến nay vẫn chưa có thuốc chữa chỉ phòng bệnh là chính.Vì vậy việc giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ sẽ giúp trẻ phòng chống được một số bệnh, đồng thời giúp trẻ tạo được một số thói quen vệ sinh cần thiết khi còn nhỏ. Nhiều nhà khoa học đã qua nghiên cứu và cho rằng việc thường xuyên rửa tay bằng xà phòng có tác dụng hơn mọi loại vắc xin. Bởi vậy bản thân là người trực tiếp chăm sóc giáo dục trẻ, thế hệ tương lai của nước nhà. Các cháu mầm non với đôi mắt trong veo đầy thơ mộng, tâm hồn trẻ như tờ giấy trắng, nếu khéo vẽ thì tròn, còn không khéo thì méo mó. Bản thân tôi xác định trong công tác chăm sóc và giáo dục vệ sinh cho trẻ mẫu giáo là một việc rất quan trọng, nhưng điều quan trọng hơn là việc rèn luyện những thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo đó là nhiệm vụ quan trọng nhất của mỗi giáo viên. Nó giúp cho cơ thể trẻ phát triển tốt, chống đỡ được những bệnh tật thích nghi được với điều kiện sống, hình thành những thói quen cơ bản để giúp trẻ có nền nếp tốt. 1 áp dụng được, nhưng bản thân tôi là một giáo viên Mầm non dạy lớp 5 - 6 tuổi nên tôi muốn tập trung vào việc giáo dục vệ sinh cho trẻ ở độ tuổi này. Vì thế phạm vi đề tài của tôi áp dụng cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường Mầm non. B. PHẦN NỘI DUNG I.THỰC TRẠNG CỦA NỘI DUNG CẦN NGHIÊN CỨU Thói quen hành vi văn minh là nền tảng đạo đức của mỗi con người, là hành vi văn hoá. Ngay từ nhỏ trẻ cần được uốn nắn, giáo dục từ cử chỉ, lời nói, hành động văn minh, lịch sự thì lớn lên trẻ mới trở thành người có ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Bản thân tôi luôn xác định giáo dục vệ sinh là một trong những nhiệm vụ giáo dục toàn diện, có ý nghĩa lớn đối với sự hình thành nhân cách trẻ, giúp trẻ khỏe mạnh, giáo dục vệ sinh cần phải bắt đầu từ trường mầm non và cần phải được duy trì thường xuyên. Hiện nay, các giáo viên ở trường mầm non tuy có tâm huyết và có tinh thần trách nhiệm cao. Chưa quan tâm thường xuyên nhắc nhở đến việc vệ sinh cho trẻ và chưa rèn cho trẻ rửa tay rửa mặt theo qui trình mà chỉ cho trẻ tự rửa lấy, chưa quan tâm chú ý đến cách rửa của trẻ mà trẻ chỉ thích nghịch với xà phòng, với nước, chưa có nề nếp rửa tay trước khi ăn cơm và sau khi đi vệ sinh, chưa tuyên truyền phối hợp với gia đình để cùng thực hiện các thói quen vệ sinh cho trẻ. Đặc biệt các tranh ảnh tuyên truyền về vệ sinh còn ít, phương tiện đồ dùng cá nhân còn sơ sài. Một số phụ huynh vẫn coi nhẹ việc vệ sinh cá nhân của con em mình nên chưa thực sự quan tâm đến. Và trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn sau: *Thuận lợi : - Được sự quan tâm tạo điều kiện của BGH nhà trường và phòng Giáo dục, phụ huynh học sinh giúp đỡ về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ. - Các cháu đều ở cùng lứa tuổi. Trường lớp rộng rải, thoáng mát có đủ đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho vệ sinh. 3 Từ những đặc điểm và tình hình thực tế của bản thân và của lớp mình, tôi đã suy nghĩ và tìm ra những biện pháp thích hợp, để từng bước giúp trẻ hình thành thói quen vệ sinh. Để làm được điều đó tôi sử dụng một số biện pháp sau: II. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN * Biện pháp 1: Giáo viên nắm vững nội dung và các quy trình giáo dục vệ sinh cho trẻ. + Nội dung giáo dục vệ sinh cho trẻ: - Cô giáo hướng dẫn cho trẻ được nội dung yêu cầu: Các cháu mẫu giáo tuy còn nhỏ nhưng cũng có khả năng tiếp thu những kiến thức thông thường. Vì vậy cô cần phải hướng dẫn cho các cháu biết những điều cần thiết của từng yêu cầu vệ sinh và những tác hại của việc không thực hiện đúng yêu cầu đó, lời hướng dẫn của cô phải đơn giản, rõ ràng, chính xác, dể hiểu. - Chuẩn bị lời hướng dẫn và động tác mẫu: Các cháu có thể làm tốt các công việc tự phục vụ bản thân. Vì vậy đối với những việc có thể làm mẫu được cô cần chuẩn bị tốt lời hướng dẫn và làm thành thạo động tác mẫu, vừa làm vừa giải thích, cô có thể tập trước cho một cháu để cháu đó làm mẫu cho các cháu khác làm theo. Ví dụ: Thao tác ch¸u tËp rửa tay. - Đầu tiên cô phải nêu tác dụng của việc rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước sạch nó giúp cho đôi tay luôn sạch sẽ và quan trọng nhất khi các con sử dụng tay để cầm quà ăn hay khi cầm thìa ăn cơm thì tránh cho các vi khuẩn theo đó đi vào cơ thể chúng ta. (Cho trẻ xem hình ảnh) - Tiếp theo cô giới thiệu với trẻ quy trình rửa tay đúng cách gồm có 6 bước, cô dùng lời lẽ súc tích hướng dẫn trẻ 1 cách chính xác, cô có thể vừa làm vừa giải thích hoặc cho một trẻ đã được tập trước lên làm cho cả lớp xem. Nhắc nhỡ các cháu thực hiện thường xuyên. Muốn hình thành một thói quen vệ sinh ngoài việc làm cho trẻ hiểu được ý nghĩa có kỹ năng cần phải làm cho trẻ được thực hành thường xuyên, có như vậy mới ăn sâu vào nếp sống của trẻ. Hành động sẽ trở thành thói quen khi đứa trẻ có nhu cầu bên trong. 5 + Bước 3: Dùng bàn tay này chà xát lên mu bàn tay kia và ngược lại. + Bước 4: Dùng đầu ngón tay của bàn tay này miết vào kẻ giữa các ngón của bàn tay kia và ngược lại. + Bước 5: Chụm 5 đầu ngón tay của tay này cọ vào lòng bàn tay kia bằng cách xoay đi xoay lại. + Bước 6: Xả sạch xà phòng dưới vòi nước sạch. Lau khô tay bằng khăn hoặc giấy sạch. - Quy trình lau mặt: Bước 1: Lau mắt Bước 2: Lau mũi Bước 3: Lau miệng Bước 4: Lau trán,má, cằm Bước 5: Lau cổ - Quy trình đánh răng (mô tả bằng hình ảnh), cách súc miệng bằng nước muối Bản thân tôi thường xuyên đọc sách báo sưu tầm các bài thơ, bài hát, câu chuyện về giáo dục vệ sinh cho trẻ viết vào sổ bồi dưỡng chuyên môn, tự học để lồng ghép vào các tiết dạy, giúp trẻ hình thành thói quen vệ sinh tốt nhanh hơn. * Biện pháp 2: Rèn luyện cho trẻ thói quen vệ sinh và hành vi văn minh - Vệ sinh môi trường nền nếp của lớp. Các cháu ở lớp thời gian rất dài, nếu cô sắp xếp gọn gàng, sạch sẽ mọi sinh hoạt của lớp có nền nếp làm cho lớp học vui tươi đầm ấm, thông thoáng sạch sẽ, tất cả những cái đó đều ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành thói quen cho trẻ như: Lớp học sạch đẹp cháu không nỡ vất rác bừa bãi, không vất đồ chơi lung tung . Nếu hàng ngày cô thực hiện nghiêm túc thời gian biểu cháu sẽ thực hiện đúng giờ nào việc đó. Vì những việc làm tốt được lặp đi lặp lại nhiều lần thì sẽ thành thói quen tốt. - Sự gương mẫu của cô và những người xung quanh. Đặc điểm của trẻ là hay bắt chước, có thể bắt chước cái đúng, cái tốt, nhưng cũng có thể bắt chước cái sai, cái xấu, vì vậy cô giáo và mọi người xung quanh cần phải tự rèn luyện bản thân và 7 chạy ra nhặt bỏ vào thùng rác không cần cô giáo nhắc nhở. Vì vậy, rèn luyện cho trẻ thói quen hành vi văn minh là một vấn đề rất quan trọng. * Biện pháp 3: Lồng ghép các nội dung giáo dục vệ sinh thông qua các hoạt động trong ngày của trẻ. Không như những bậc học khác, ở bậc học Mầm non hoạt động học tập luôn gắn liền với hoạt động vui chơi. Ở trường cô giáo đóng vai trò như người mẹ thứ hai, hướng dẫn giúp đỡ trẻ khi cần thiết trong tất cả các hoạt động, cô luôn chủ động chuyện trò tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của trẻ. Bởi vậy tôi luôn tranh thủ thời gian để lồng ghép các nội dung giáo dục về thói quen vệ sinh và kỉ năng thực hành trong ngày. + Trong giờ đón trẻ tôi thường trò chuyện với trẻ về công việc hằng ngày sau mỗi buổi sáng thức dậy như: Sáng ngủ dậy con làm những gì? Con làm như thế nào? Vì sao phải làm như thế? Trẻ chia sẻ những ý kiến của mình và cô khen trẻ động viên trẻ những việc làm đúng cần phải phát huy, những việc làm chưa đúng thì cô nhắc nhở, hướng dẫn trẻ làm đúng hơn. Ngoài ra cô dặn trẻ cách giữ gìn vệ sinh cá nhân như cắt móng chân, móng tay, rửa tay thường xuyên dưới vòi nước sạch. + Trong giờ hoạt động học có chủ đích tôi thường lồng ghép nội dung giáo dục vệ sinh vào những tiết học phù hợp. Ví dụ: Ở tiết học âm nhạc: Dạy hát “Em tập đánh trăng” tôi giáo dục trẻ hằng ngày sau khi thức dậy mỗi buổi sáng, buổi tối trước khi đi ngủ, nhắc trẻ đánh răng đúng cách. + Tiết học Môi trường xung quanh “Các bộ phận trên cơ thể bé” Tôi kết hợp trò chuyện và lồng ghép giáo dục cho trẻ biết: Để có sức khỏe tốt ngoài thường xuyên luyện tập thể dục thể thao thì phải thường xuyên vệ sinh thân thể sạch sẽ. Hay tiết “Trò chuyện về các bộ phận trên cơ thể trẻ” tôi lồng ghép giáo dục vệ sinh một cách nhẹ nhàng trên từng chi tiết. VD: Khi nói đến đôi chân thì hỏi trẻ: Bảo vệ đôi chân thì phải làm thế nào? Đôi tay thì giáo dục trẻ phải làm gì? chứ không giáo dục chung chung trẻ sẽ mau quên. 9 * Biện pháp 4: Tổ chức tốt giờ hoạt động vệ sinh cho trẻ. - Ngay từ đầu năm học, cô phải hướng dẫn thật tỉ mỉ cho trẻ vệ sinh cá nhân như thế nào cho đúng: Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, thường xuyên tắm gội sạch sẽ, đánh răng hằng ngày, móng tay và móng chân phải được cắt ngắn, tóc cũng phải được cắt hoặc buộc lên cho gọn gàng, mặc quần áo sạch sẽ đến lớp học, để dép ngoài cửa trước khi vào lớp, bỏ rác vào thùng rác đúng nơi quy định Việc tổ chức tốt hoạt động thói quen vệ sinh cho trẻ rất quan trọng, vì khi tổ chức cho trẻ trẻ được thực hành, được trải nghiệm. Từ đó giúp trẻ có thao tác vệ sinh thành thạo hơn. Ví dụ: Dạy trẻ cách rửa tay, lau mặt. 1. Chuẩn bị: - Nước (Vòi xả ở nhà vệ sinh) - Xà phòng, khăn khô lau tay cho trẻ. - Chậu đựng khăn bẩn 2. Cách tiến hành: * Ổn định giới thiệu bài: Cùng nhau hát bài hát: ‘Tay thơm tay ngoan’ đi tới vòi nước. - Các con vừa hát xong bài gì? À! đúng rồi đấy là bài hát “tay thơm tay ngoan”, muốn cho đôi bàn tay của chúng mình thơm tho sạch sẽ, khuôn mặt không bẩn thì chúng mình phải làm gì? (rửa tay, lau mặt). - Đúng rồi nhưng các con ạ ! rửa tay, rửa mặt cũng phải biết cách, có thế tay và mặt của chúng ta mới sạch được. Muốn làm được như vậy các con chú ý xem cô làm trước nhé! *Cô làm mẫu + Rửa tay. - Khi rửa tay cô kéo cao tay áo lên. 11 đề vệ sinh trên, bên cạnh đó, động viên, khuyến khích những trẻ chưa thực hiện được lần sau cố gắng. Thường xuyên nhắc nhở trẻ bỏ rác đúng nơi quy định, đến lớp treo áo, mủ, để dép vào giá, dọn bàn ghế lại cho gọn gàng .cứ như thế hằng ngày cô động viện kịp thời trẻ, vệ sinh sạch sẽ giúp trẻ dần dần hình thành thói quen vệ sinh tốt. * Biện pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh trong giáo dục vệ sinh cho trẻ. Muốn trẻ hình thành được các thói quen vệ sinh thì nhà trường và gia đình phải thống nhất yêu cầu giáo dục vệ sinh đối với trẻ. Nhà trường và giáo viên thông báo yêu cầu biện pháp giáo dục vệ sinh cho phụ huynh biết, yêu cầu phụ huynh cần theo dõi giúp đỡ và cho biết tình hình thực hiện ở nhà để cùng phối hợp giáo dục rèn luyện cho trẻ. Tôi thiết nghĩ với bất kì một hoạt động nào của trẻ ở trường Mầm non thì việc phối kết hợp giữa phụ huynh và cô giáo là điều không thể thiếu. Tôi thường tận dụng khoảng thời gian đón trẻ và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa và tác dụng của việc thường xuyên vệ sinh cá nhân sạch sẽ cho trẻ. Gợi ý cho phụ huynh xem những hình ảnh về nội dung giáo dục vệ sinh, hướng dẫn phụ huynh cách vệ sinh đúng để ở nhà phụ huynh quan sát cháu thực hiện, giúp đỡ nhắc nhở trẻ thực hiện vệ sinh đung quy trình. Từ đó hình thành cho trẻ thói quen vệ sinh tốt. Để có một sức khỏe tốt và hình thành thói quen cho trẻ một thói quen vệ sinh các nhân sạch sẽ tôi thường xuyên trao đổi với các bậc phụ huynh cần quan tâm đến các cháu vì các cháu còn bé việc đầu tiên là không cho trẻ mang quà đến lớp, nên đánh răng vào buổi tối trước khi đi ngủ, ăn cơm xong súc miệng nước muối, cắt móng tay, thường xuyên trao đổi với các bậc phụ huynh để cùng thống nhất cách rửa tay, rửa mặt ở lớp cũng như ở nhà nên rửa tay bằng xà phòng, rửa tay dưới vòi nước sạch. Trao đổi gặp riêng với bậc phụ huynh nào có cháu thường xuyên ăn mặc chưa gọn gàng, mặt mũi nhem nhuốc 13