Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời

 Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời -Trường mầm non Hoa Hồng SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 -6 TUỔI PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC KHI THAM GIA HOẠT ĐỘNG VUI CHƠI NGOÀI TRỜI - TRƯỜNG MẦM NON HOA HỒNG I. Phần mở đầu: 1. Lý do chọn đề tài. Như chúng ta đã biết, giáo dục mầm non có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển của trẻ, bởi đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên, quan trọng của nhân cách con người, là thời kỳ lý tưởng của giáo dục toàn diện mà trong đó, hoạt động vui chơi ngoài trời là phương tiện hữu hiệu và vô tận. Ngành học Mầm non đang trên đà đổi mới hình thức giáo dục và hoàn thiện phương pháp giáo dục theo hướng tích cực. Bên cạnh các hoạt động học tập thì hoạt động chơi là nhu cầu không thể thiếu đối với trẻ mẫu giáo trong trường Mầm non. Chơi là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ, không được vui chơi, trẻ sẽ không phát triển. Hoạt động vui chơi ngoài trời có ý nghĩa đặc biệt đối với trẻ mẫu giáo. Hoạt động chơi là phương tiện học hỏi của trẻ, là con đường để tăng trưởng và phát triển. Chơi tạo cơ hội để trẻ thử nghiệm những hoạt động mong muốn của mình để tìm hiểu về thế giới xung quanh. Hoạt động vui chơi của trẻ mang tính tự do, tự nguyện, tự lập. Nếu hành động của trẻ phụ thuộc nghiêm ngặt vào thế giới hiện thực hay sự áp đặt máy móc từ người lớn thì trò chơi của trẻ không còn hấp dẫn và mang lại niềm vui sướng nữa; đồng thời, trẻ mất đi tính tự tin và khả năng tự lập trong cuộc sống sau này. Trong quá trình chơi, trẻ được trải nghiệm nhiều loại cảm xúc khác nhau và rèn luyện cách thể hiện và kiểm soát cảm xúc. Trẻ mong muốn được tìm hiểu về động vật, thực vật, các hiện tượng tự nhiên, về mọi người xung quanh trước khi trẻ học đọc , học đếm. Trẻ càng được chơi nhiều với các đồ vật khác nhau, tham gia nhiều hoạt động, kết 1 Người viết: Hoàng Thị Ánh Nga - Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời -Trường mầm non Hoa Hồng Trước đây đã có nhiều công trình đi sâu nghiên cứu từ khía cạnh này hay khía cạnh khác trong lĩnh vực vui chơi cho trẻ mẫu giáo nhưng chưa có tác giả đi sâu nghiên cứu vấn đề phát huy tính tích cực cho trẻ khi vui chơi ngoài trời đặc biệt là phát huy tính tích cực của trẻ 5- 6 tuổi. Vì vậy, tôi mạnh dạn đi sâu nghiên cứu một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực cho trẻ mẫu giáo lớn khi vui chơi ngoài trời. Vì vậy, tổ chức cho trẻ chơi ngoài trời sẽ đáp ứng các nguyên tắc trên. Hoạt động ngoài trời nhằm tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc với không khí trong lành của thiên nhiên, nhằm rèn luyện sức khỏe cho trẻ và thiết lập mối quan hệ với môi trường xung quanh, góp phần mở rộng vốn hiểu biết của trẻ về môi trường tự nhiên, xã hội, thỏa mản nhu cầu hoạt động có chủ đích theo ý thích của trẻ. Đó là tiêu chí hàng đầu giúp trẻ phát triển về: Đức, trí, thể, mĩ, là yếu tố đầu tiên làm hành trang cho trẻ bước vào lớp học phổ thông. Vui chơi ngoài trời giúp trẻ tăng thêm vốn sống và nhất là trẻ được tự do hoạt động . Tôi hy vọng qua đề tài này sẽ góp một phần công sức nhỏ bé của mình để giúp trẻ thực sự là một chủ thể tích cực hoạt động, giao tiếp, tích cực tìm tòi và lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng. Môi trường cho trẻ hoạt động ngoài trời sẽ là một môi trường hấp dẫn và lôi cuốn trẻ nếu chúng ta biết nắm bắt và tận dụng tất cả những yếu tố có sẵn trong thiên nhiên, tác động vào chúng qua các trò chơi, quan sát, tìm hiểu sự vật xung quanh trẻ trong các tình huống. Những câu hỏi như: Vì sao?, làm thế nào?, và từ sự tò mò ham hiểu biết ở trẻ, ta giáo dục cho trẻ hình thành hành vi đúng, thói quen tốt, góp phần phát triển nhân cách trẻ. Chính vì nhu cầu nhận thức của trẻ muốn khám phá thế giới xung quanh, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời”, đề rút kinh nghiệm, phát huy những ưu điểm, khắc phục những mặt còn hạn chế, bổ sung những thiếu sót trong việc tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ ngày càng hiệu quả hơn. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. * Mục tiêu nghiên cứu: Giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh bằng cách tiếp xúc, tìm hiểu, khám phá và quan tâm đến những gì xảy ra trong cuộc sống xung quanh mình. Qua hoạt động ngoài trời trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động, nhu cầu tìm hiểu khám phá của trẻ. 3 Người viết: Hoàng Thị Ánh Nga - Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời -Trường mầm non Hoa Hồng - Phương pháp quan sát. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp trải nghiệm thực tế. II. Phần nội dung: 1. Cơ sở lý luận: Hoạt động vui chơi là con đường tiếp xúc độc đáo của trẻ mẫu giáo với cuộc sống xung quanh, nhờ hoạt động này trẻ bước vào giai đoạn đầu tiên của quá trình hình thành nhân cách. Hoạt động vui chơi giúp trẻ phát triển đầy đủ, toàn diện về nhận thức, tình cảm, ý chí, cũng như các nét tính cách và năng lực xã hội. Hoạt động ngoài trời cũng góp một phần quan trọng đối với cuộc sống của trẻ, giúp trẻ hòa nhập với thế giới xung quanh, đồng thời giúp trẻ hình thành và phát triển các quá trình tâm lí và tính mục đích, tính kỉ luật, tính đồng đội. Đó chính là giai đoạn đầu tiên của sự hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Trẻ mẫu giáo lớn giai đoạn phát cảm của trẻ rất mạnh, cảm xúc thẩm mỹ phát triển khá nhanh, tâm hồn nhạy cảm, dễ xúc cảm với những cảnh vật xung quanh, thích cái đẹp, thích vận động. Trẻ đến với nghệ thuật một cách tự nhiên, các thuộc tính tâm lý đặc biệt tính hình tượng phát triển mạnh gần như chi phối mọi hoạt động tâm lý của trẻ. Ở lứa tuổi này, chức năng của các cơ quan trong cơ thể bắt đầu hoàn thiện và theo nhà sinh lý học người Nga M.Do ghen cho rằng vui chơi ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp, tuần hoàn của máu và các quá trình sinh lý khác. Trò chơi vận động giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi, chạy, nhảy chính xác, tác phong nhanh nhẹn. Tạo cho trẻ sự mềm dẻo, nhịp nhàng có ảnh hưởng đến tim mạch và sự phát triển của cơ. Tuy nhiên, việc giáo dục trẻ nhỏ về những giá trị của môi trường sống, giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, tìm hiểu và học cách hòa nhập với môi trường xung quanh là vô cùng cần thiết. Quá trình giáo dục này có thể tiến hành thông qua nhiều hoạt động khác nhau nhưng hoạt động ngoài trời vốn được xem là hoạt động có nhiều ưu thế.Tuy nhiên,vì nhiều nguyên nhân khác nhau, việc tổ chức các hoạt động chơi ngoài trời ở trường mầm non hiện nay vẫn chưa thực sự phát huy được hết những tác dụng tích cực. 5 Người viết: Hoàng Thị Ánh Nga - Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời -Trường mầm non Hoa Hồng dễ mắc nhiều bệnh khác nhau. Giáo viên có trình độ chuyên môn, được đào tạo qua trường lớp Do lớp ghép, trẻ 3 độ tuổi nên rất khó khăn đối với việc dạy và học của lớp Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc học tập và sinh hoạt của trẻ còn tương đối hạn chế . Hoạt động ngoài trời những lúc thời tiết thay đổi như mưa, gió nếu không có mái che thì sẽ không thục hiện được. Thiếu đồ dùng, đồ chơi, cơ sở vật chất còn thiếu, giáo viên không có thời gian để đầu tư làm đồ dùng đồ chơi, sưu tầm hay sáng tác thơ - Thuận lợi: Sự nhiệt tình quan tâm của ban Đại diên cha mẹ học sinh và các bậc phụ huynh trong lớp. Lớp có 2 giáo viên chủ nhiệm trẻ, đều nhiệt tình, yêu trẻ, yêu nghề, tôn trọng trẻ. Lớp cho dàn loa phục vụ cho tập thể dục buổi sáng và các hoạt động ngoài trời. Không gian tổ chức các hoạt động cho trẻ rộng rãi, thoáng mát giúp trẻ thích nghi môi trường hoạt động. Trẻ tò mò, ham hiểu biết thích khám phá thế giới hiện thực xung quanh Nhà trường có tủ sách và nhiều tài liệu phong phú để tham khảo. Được sự quan tâm giúp đỡ tạo mọi điều kiện của ban giám hiệu nhà trường. Sự giúp đỡ của đồng nghiệp (qua các buổi dự giờ), sự ủng hộ nhiệt tình của phụ huynh về các nguyên vật liệu. Môi trường hoạt động ngoài trời rộng đảm bảo an toàn về thể chất, tâm lý cho trẻ, các trang thiết bị đồ dùng đồ chơi đa dạng, phong phú, được bảo dưỡng, giữ gìn sạch sẽ, màu sắc, kích thước, chức năng sử dụng phù hợp luôn tạo được sự hấp dẫn, tạo cho trẻ cảm giác an toàn, mở rộng cơ hội học tập. Môi trường thân thiện, ấm cúng, cởi mở giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với môi trường xung quanh. Bản thân thường xuyên học hỏi các đồng nghiệp qua các buổi dự giờ hoạt động và tìm hiểu qua các loại sách báo đồng thời có kế hoạch sắp xếp hoạt động vui chơi theo từng chủ đề với sự hứng thú của trẻ, trẻ tích cực tham gia các trò chơi. 7 Người viết: Hoàng Thị Ánh Nga - Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời -Trường mầm non Hoa Hồng - Hoạt động tự do ngoài trời nhằm phát triển vận động của trẻ - Sưu tầm, sáng tác những câu đố hò vè để sử dụng trong lúc chơi nhằm phát triển mục tiêu giáo dục. - Tận dụng nguyên vật liệu có sẳn trên sân trường để giúp trẻ chơi - Cách tổ chức các hoạt động liên ý để tạo hứng thú cho trẻ khi quan sát - Vai trò của giáo viên giúp trẻ hoạt động tích cực hơn trong hoạt động vui chơi ngoài trời. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp. Việc phát huy tính tích cực chủ động của trẻ khi tham gia hoạt động ngoài trời đã được thực hiện thường xuyên mỗi ngày. Do đó đề tài này được nghiên cứu nhằm bổ sung thêm những giải pháp trong việc phát huy tính tích cực chủ động khi tham gia hoạt động ngoài trời cho trẻ 5 - 6 tuổi của lớp lá 3 do tôi phụ trách nói riêng và trường Mầm non Hoa Hồng nói chung. Tìm hiểu việc phát huy tính tính cực chủ động khi tham gia hoạt động ngoài trời của trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp tôi phụ trách, trên cơ sở đưa ra một số biện pháp liên quan đến đề tài, nhằm giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, hứng thú hơn khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời, tạo tiền đề cho trẻ vào lớp một. Cho nên tôi bắt đầu tìm tòi và thực hiện đề tài này. Xuất phát từ thực tiễn như vậy bản thân tôi đã nghiên cứu và tìm ra những biện pháp để kích thích trẻ hoạt động một cách tích cực, sáng tạo trong hoạt động vui chơi ngoài trời như sau: * Biện pháp 1: Đa dạng phong phú các trò chơi ngoài trời. Khuôn viên trường chiếm diện tích phần lớn cho hoạt động vui chơi của trẻ. Tôi đã chia theo nhóm cho trẻ chơi. Tôi đã tổ chức cho trẻ chơi theo từng nhóm thích hợp và tìm tòi những nội dung phù hợp với chủ điểm cho trẻ hoạt động phong phú, những trò chơi dân gian, thơ ca hò vè, phù hợp với chủ điểm để trẻ hiểu sâu hơn. Trò chơi giúp phát triển nhận thức của trẻ như: Trò chơi cát nước qua trò chơi trẻ biết được các tính chất của nó, từ cát nước trẻ có thể xây được những ngôi nhà trẻ thích, 9 Người viết: Hoàng Thị Ánh Nga - Trường Mầm non Hoa Hồng Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi phát huy tính tích cực khi tham gia hoạt động vui chơi ngoài trời -Trường mầm non Hoa Hồng như xếp lá thành những hình dạng khác nhau theo trí tưởng tựơng của trẻ như hình bông hoa, cây lúa, con gà, . Trẻ tham gia trồng cây và chăm sóc vườn cây xung quanh khu vực trường nhằm phát triển óc tò mò ở trẻ: Quan sát sự thay đổi hàng ngày của cây xanh trong trường và phân loại chúng nhóm có hoa, nhóm không có hoa, nhóm ăn quả . Qua những trò chơi này cũng giúp trẻ mở rộng mối quan hệ với thế giới xung quanh, cách chăm sóc cây xanh và bảo vệ cây xanh, rèn cho trẻ cách giao tiếp lịch sự với mọi người. và cũng thông qua đó, giáo viên đã góp phần giúp trẻ nhận thức tốt hơn về tầm quan trọng của môi trường xung quanh. Từ đó trẻ có ý thức hơn khi tham gia Bảo vệ môi trường (chăm sóc cây xanh, không xả rác, ) Hoạt động giúp phát triển vận động ở trẻ: Để tạo cơ hội cho trẻ được rèn luyện thể chất, giáo viên có thể tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi: Trò chơi vận động có luật (trò chơi mới và trò chơi dân gian ), các vận động tự do (có thiết bị và không có thiết bị), các trò chơi thể thao (đá bóng, đá cầu, cầu lông, ), Mỗi giai đoạn phát triển trẻ cần hoàn thành các vận động như: Đi, chạy đổi hướng, trèo lên xuống thang, ném bắt bóng, Cần dựa vào điều kiện của địa phương, của trường lớp, sự hứng thú, khả năng của trẻ, mục đích phát triển kĩ năng vận động theo để lựa chọn vận động, trò chơi. Giáo viên cần chú ý đặc biệt tới việc cung cấp 11 Người viết: Hoàng Thị Ánh Nga - Trường Mầm non Hoa Hồng