Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn hoạt động tạo hình trường Mầm non Krông Ana

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 - 6 TUỔI HỌC TỐT MÔN HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH TẠI LỚP LÁ 4 TRƯỜNG MẦM NON KRÔNG ANA I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Phát triển thẩm mỹ là 1 trong 5 lĩnh vực giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non với mỗi trẻ em nói chung và trẻ mầm non nói riêng đều có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh bởi những điều xung quanh trẻ luôn mới lạ và hấp dẫn , trẻ sẽ bị thu hút bởi một bức tranh đẹp hay một bông hoa nhiều màu sắc vì vậy nên năng khiếu của trẻ thường bộc lộ từ khi còn nhỏ. Chính vì lí do này giáo dục thẩm mĩ cần được bồi dưỡng từ nhỏ và đặc biệt là môn hoạt động tạo hình trong trường mầm non. Chúng ta sinh ra không phải ai cũng có sẵn con mắt để cảm nhận cái đẹp xung quanh mình, việc cảm nhận cái đẹp phải là một quá trình xuyên suốt từ nhỏ cho tới lớn chính những ấn tượng về cái đẹp đó lại là một cơ sở quan trọng để hình thành ở trẻ nhân cách con người điều đó giúp đỡ trẻ hình thành nhân cách tốt là vô cùng quan trọng để làm được việc này chúng ta phải có những tác động kịp thời. Trẻ mẫu giáo "chơi mà học, học mà chơi". Trẻ rất hiếu động, tò mò, ham muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới xung quanh. Trong khi chơi, trẻ thực sự học để lĩnh hội các khái niệm ban đầu hoặc các tri thức tiền khoa học. Biết được tầm quan trọng đó, là một người giáo viên chúng ta cần phải coi trọng việc tạo ra môi trường giáo dục trẻ bằng những hoạt động thiết thực, nhằm phát triển một cách toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: Trí tuệ - Đạo đức - Thẩm mĩ - Thể lực. Từ đó, giúp trẻ hoàn thiện nhân cách, ngôn ngữ, tư duy, phát triển các kỹ năng thực hành, giao tiếp, ứng xử. Hoạt động tạo hình là một hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ, thể chất và hình thành các phẩm chất kĩ năng ban đầau của con người như một thành viên trong xã hội biết tích cực, sáng tạo. Hiểu được tầm quan trọng đó, tôi luôn tìm tòi những biện pháp, phương pháp tốt nhất để giúp trẻ hoạt động tích cực trong lĩnh vực này. Sau khi khảo sát và thăm dò thì tôi nhận thấy tầm quan trọng của hoạt động tạo hình đối với trẻ nên tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5- 6 tuổi 1 Nhóm phương pháp trực quan: Nhóm phương pháp này để quan sát trong quá trình trẻ học và chơi để thấy tính cách cũng như các kĩ năng sống của trẻ được bộc lộ từ đó cô nhận thấy trẻ nào còn thiếu những kĩ năng gì và cần bổ sung những gì? Cần cho trẻ biết những điều hay những hình ảnh đẹp sinh động mà cô có được khi tìm hiểu và áp dụng vào tiết dạy. Qua phương pháp trực quan hình ảnh cô giáo sẽ đánh giá những sản phẩm của trẻ ý tưởng tạo hình của trẻ cũng như khả năng sáng tạo ở những sản phẩm đó đạt ở những mức độ nào và có biện pháp can thiệp kịp thời. Nhóm phương pháp dùng lời: Nhóm phương pháp này để trẻ giao tiếp với giáo viên , giáo viên trao đổi với phụ huynh qua đó giáo viên nắm bắt được tâm sinh lí của từng trẻ để thấy được nhu cầu của trẻ và có những biện pháp can thiệp cụ thể, khi giao tiếp giáo viên sẽ thấy được thực lực của từng trẻ tác động vào từng cá nhân để đạt kết quả tốt nhất. II. Phần nội dung 1. Cơ sở lí luận Trẻ mẫu giáo đã có cách nhìn nhận về cái đẹp theo cách riêng, người lớn không thể ép trẻ phải cảm nhận cái đẹp theo ý nghĩa chủ quan của mình được vì trẻ con không phải là người lớn thu nhỏ mà là một thực thể độc lập nên cách chiêm ngưỡng cái đẹp ở trẻ là khác, chúng ta không thể áp đạt mà phải gợi ý trao đổi để tìm ra ý tưởng chung nhưng không làm mất đi sự gây gô vốn có của trẻ trong từng sản phẩm. Hoạt động tạo hình là một trong những lĩnh vực phát triển thẩm mĩ toàn diện thông qua các hoạt động như cắt, vẽ, xé dán, tô màu mà trẻ mẫu giáo rất thích vì trong hoạt động này trẻ có thể tự do sáng tạo cũng như trẻ có cơ hội để luyện tập các vận động tinh như sự khéo léo của đôi bàn tay sự dẻo dai của các ngón tay. Hoạt động tạo hình còn đòi hỏi sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ như khả năng phân tích so sánh về màu sắc kích thước của các đồ vật hay hiện tượng xung quanh mà trẻ muốn vẽ muốn thể hiện qua sản phẩm của mình. Ngoài ra hoạt động tạo hình là sự biểu lộ thái độ tình cảm của trẻ đối với thế giới xung quanh sự yêu ghét, vui mừng hay buồn, thích thú qua các đề tài mà trẻ muốn thể hiện, thông qua hoạt động tạo hình ta biết được suy nghĩ và mong muốn của trẻ để nuôi dưỡng tâm hồn cho trẻ. 3 Ngoài việc giúp trẻ lĩnh hội những kiến thức thực tế để làm giàu vốn kinh nghiệm cho bản thân thì bên cạnh đó tôi cũng chú trọng tới phương pháp cho từng loại tiết. Đối với tiết mẫu: Đây là một hình thức hoạt động rất quan trọng không thiếu được bởi nó có vai trò nền tảng và phát triển ở trẻ óc quan sát, khả năng phân tích các đặc điểm, khả năng cảm thụ tính thẩm mĩ và nét độc đáo của các sự vật hiện tượng xung quanh chọn và tạo sản phẩm theo ấn tượng mà trẻ đã biết. Hiểu được tầm quan trọng của loại tiết này tôi luôn tận dụng mọi lúc mọi nơi cho trẻ quan sát, sờ vào các sự vật, đồ vật mà trẻ có cơ hội làm quen để tạo ấn tượng ban đầu cho trẻ và hình thành về mặt cảm nhận cái đẹp qua bước đầu. Ví dụ: Đề tài “Vẽ cây xanh” trước khi cho trẻ thực hiện đề tài này thi tôi sẽ dẫn cả lớp đi dạo xung quanh sân trường trong giờ hoạt động ngoài trời khi đó tôi sẽ trò chuyện với trẻ về cây xanh cũng như hướng cho trẻ quan sát vào cây xanh có ở sân trường để trẻ hình thành ấn tượng ban đầu và ghi nhớ chúng khi vào tiết học. Hoạt động tạo hình theo đề tài cho sẵn: Đây là hình thức tạo hình mang tính tự do ít phụ thuộc vào mẫu. Ở hình thức này cô trao đổi với trẻ về nội dung đề tài giúp trẻ phát triển trí nhớ sự tưởng tượng dạy trẻ biết lựa chọn đối tượng phù hợp với đề tài đã cho. Cô cũng nên gợi ý để trẻ có thể hiểu thêm về đề tài cần thực hiện để những trẻ yếu không khỏi bỡ ngỡ cũng như suy nghĩ lan man về đề tài sắp thực hiện. Ở lứa tuổi này kinh nghiệm về các biểu tượng xung quanh đã phong phú tư duy trực quan hình ảnh phát triển mạnh mẽ vì vậy để phát huy tính tích cực sáng tạo và niềm say mê hoạt động của trẻ tôi đã tận dụng mọi thời điểm trong ngày để cho trẻ làm quen như hoạt động ngoài trời, đi dạo đi chơi tham quan trong sân trường. Ví dụ: Trò chuyện với trẻ vào buổi sáng khi thấy bố mẹ đưa trẻ tới trường, trò chuyện với trẻ về người thân trong gia đình trẻ, những đặc điểm riêng biệt của từng người mà trẻ có thể ghi nhớ, những đặc điểm mà giúp trẻ nhớ lâu nhất và hỏi trẻ yêu quý ai trong gia đình mình và vì sao? như vậy trẻ đã có những hồi tưởng nhất định ở trong đầu về người thân của mình, điều này giúp đỡ trẻ tích cực khi vào trong tiết học. Ví dụ: Tiết vẽ đề tài: (Vẽ người thân trong gia đình trẻ) Cô giáo sẽ từng bước cung cấp các biểu tượng cho trẻ khám phá bằng cách gợi ý cho trẻ về người thân trong gia đình trẻ để trẻ thực hiện dưới sự điều chỉnh 5 Ví dụ: Đề tài vẽ quà tặng chú bộ đội ngày tết cô sẽ đặt một loạt câu hỏi như, “Hãy cho cô biết vì sao”, “Vì sao cháu biết”, hay những cử chỉ lời nói, nét mặt của cô tạo được cho trẻ sự tự tin mạnh dạn trong quá trình hoàn thành sản phẩm cô luôn phải lấy trẻ là trung tâm tôn trọng từng cá nhân trẻ tôn trọng ý tưởng của trẻ. Trong một tiết dạy tạo hình chúng ta không nên lạm dụng quá nhiều các tranh mẫu và càng sử dụng ít vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy và tìm kiếm những ý tưởng mới lạ. Ta không nên ép trẻ phải vẽ theo ý của chúng ta như vậy sẽ làm cho tiết học trẻ nên buồn chán và tẻ nhạt. Hay trong tiết nặn tôi chuẩn bị đầy đủ đồ dùng ngoài ra còn chuẩn bị một cửa hàng trưng bày đồ chơi cho trẻ và một số mẫu nặn đẹp mắt. Khi vào tiết dạy cô sẽ mở hội thi nặn xem bạn nào nặn đẹp nhờ việc làm này trẻ biết được ràng tầm quan trọng của mình khi tạo ra những sản phẩm đẹp để đóng góp vào hội thi. Ví dụ: Trong tiết nặn “Một số loại quả ” cô cung cấp cho trẻ 2 – 3 vật mẫu còn lại để trẻ tự thể hiện các loại quả khác mà trẻ mong muốn được nặn. *Biện pháp 3: Tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc và làm giàu các biểu tượng tạo hình ở mọi lúc mọi nơi. Để trẻ có kĩ năng kĩ xảo có sự hứng thú tích cực khi tham gia các hoạt động tạo hình và thể hiện sự sáng tạo trong sản phẩm thì phải có những biểu tượng được hình thành trong đầu từ trước. Ví dụ: Trong tiết “ Vẽ vườn cây ăn quả”thì trong các ngày trước đó cô nên dành thời gian dẫn trẻ đi quan sát các loại cây ăn quả trong vườn trường cho trẻ quan sát các loại cây và đàm thoại với trẻ về tán cây ra sao, lá có dạng hình gì, quả có màu gì, khi chín có màu gì, thân cây ra sao, vì trẻ được trực tiếp quan sát nên khi hỏi trẻ sẽ dễ dàng trả lời và khi thực hiện vào bài vẽ nhất định bức tranh của trẻ sẽ rất sinh động. Ví dụ: Trong tiết cắt dán hoa mùa xuân, cô cho trẻ quan sát các loại hoa dưới nhiều màu sắc nhiều hình dáng, cánh dài, cánh tròn khi vào thực hiện trẻ sẽ có nhiều lựa chọn cho bài cắt dán của mình hơn vì trẻ đã được quan sát và tìm hiểu rất nhiều trẻ sẽ không phải gò bó dưới bất kì hình dáng nào của hoa vì trẻ đã được nhìn thấy nhiều hình dáng hoa khác nhau rồi. Tóm lại để trẻ thực hiện được các đề tài khác nhau sinh động và đẹp mắt việc trước tiên chúng ta nên cho trẻ tiếp xúc với nhiều biểu tượng tạo hình khác nhau đến khi vào các đề tài thực tế trẻ sẽ thực hiện được bài làm của mình đẹp và sinh động hơn trẻ sẽ suy nghĩ và lựa chọn hình ảnh mà trẻ yêu thích nhất. 7 Cô cho trẻ lên tìm trong lớp có những phương tiện giao thông gì? Và cho trẻ đếm? cô đã tích hợp với toán. Khi trẻ thực hiện sản phẩm của mình cô sẽ cho trẻ nghe nhạc không lời cô đi từng bàn động viên khuyến khích trẻ vẽ gợi ý cho trẻ sáng tạo thêm cho sản phẩm của mình.Khi đi cô nhắc nhở trẻ tư thế ngồi và cầm bút sao cho đúng. Kêt thúc tiết học tôi cho trẻ hát “Đoàn tàu nhỏ xíu”như vậy trong một tiết học cô có thể lồng ghép nhiều môn học một cách xuyên suốt, cuối mỗi tiết tạo hình tôi lại tổ chức một cuộc thi bé khéo tay ngay tại lớp mình, cho trẻ tự tạo các sản phẩm đẹp để trang trí lớp. Ví dụ: Trong hoạt động góc ở góc tạo hình giáo viên cho trẻ chuẩn bị đồ dùng cho góc xây(nặn cây xanh, nặn cây xanh, nặn các con vật nuôi ) trẻ sẽ biết bảo nhau tạo ra sản phẩm đẹp mắt. Việc kết hợp tạo hình với môn học khác đòi hỏi sự linh hoạt sáng tạo của giáo viên, vì giáo viên là người lên tiết dạy phải biết lựa chọn các môn học khi tích hợp sao cho khoa học nhất và sinh động nhất vẫn phải làm nổi bật lên được tiết học chính của ngày hôm đó nhưng lại lồng ghép được tạo hình vào tiết học hài hòa. *Biện pháp 6: Đổi mới hình thức phương pháp cho trẻ hoạt động tạo hình trong hoạt động chung. Để tổ chức giờ hoạt động chung về bộ môn tạo hình đạt hiệu quả cao, người giáo viên cần phải có các thủ thuật vào bài khác nhau phù hợp với từng tiết dạy để gây hứng thú và thu hút sự chú ý cho trẻ vào giờ học. Trong quá trình tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động tạo hình trong giờ hoạt động chung giáo viên cần có có hình thức tổ chức tiết học sao cho thật thoải mái, không gò bó, mọi phương pháp đưa ra phải phù hợp với khả năng với nhận thức của trẻ và phát huy tính tích cực ở trẻ. Ví dụ: Trong giờ dạy trẻ nặn củ cà rốt giáo viên cần vào bài cô giáo kể câu chuyện về chú thỏ, sau khi kể chuyện cô giáo đặt câu hỏi các con có muốn giúp bạn thỏ có thức ăn không, chúng mình hãy nặn nhiều cà rốt cho bạn thỏ nhé.Sau đó co cho trẻ quan sát mẫu chuẩn bị cả vật thật và vật mẫu cho trẻ quan sát, tổ chức cho trẻ thi đua theo nhóm xem nhóm nào nặn được nhiều cà rốt cho bạn thỏ. Khi nhận xét sản phẩm giáo viên gợi ý các bạn trai nhận xét sản phẩm của bạn gái và ngược lại, đồng thời cô cho trẻ nhận xét sản phẩm của mình. Cô luôn học hỏi tìm tòi đề tạo ra những tiết học hứng thú luôn phải đổi mới phương pháp dạy học để tạo ra cái mới khiến trẻ hứng thú khi học nhằm 9 Như vậy để tìm ra những giải pháp hay cô áp dụng cho trẻ phải có sự chọn lọc phù hợp nhất định phù hợp cho khả năng nhận thức và nghi nhớ ở trẻ. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu *Quá trình khảo nghiệm: Việc nghiên cứu và thử nghiệm các hình thức này diễn ra song song trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Đây là một trong những phương pháp hay đối với trẻ và có ý nghĩa cho trẻ cần được tổ chức thường xuyên và khoa học tổ chức buổi tham quan trao đổi thông tin giữa cô và trẻ giữa trẻ và trẻ hay giữa trẻ và gia đình. Cô thường xuyên lên tiết mẫu tiết đề tài cho trẻ được làm quen với nhiều loại tiết, nhiều dạng bài, nhiều hình ảnh qua các ngày các tuần. Cô có thể đặt câu hỏi hoặc tạo ra tình huống mở để trẻ tự do sáng tạo và tìm ra ý tưởng cho bài vẽ hoặc nặn của mình *Kết quả khảo nghiệm Sau khi thực hiện đề tài, tôi nghiên cứu qua sách vở cũng như tham khảo ý kiến từ bạn bè đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm kết quả khảo nghiệm của tôi như sau. Kết quả sau khi thực hiện khảo nghiệm Nội dung Số lượng trẻ Tỷ lệ % (34 trẻ) Trẻ có sản phẩm vẽ đạt yêu cầu 27 80% Trẻ có sản phẩm nặn đạt yêu cầu 30 88% Trẻ có sản phẩm xé dán đạt yêu cầu 25 73% *Giá trị khoa học Khi cho trẻ làm quen với hoạt động tạo hình trẻ hoạt động tích cực hơn, bản thân trẻ được tự nhận xét, trao đổi , trẻ trở nên năng động sáng tạo và đạt được kết quả đáng khích lệ. Dựa vào nội dung của hoạt động tạo hình để đánh giá năng lực của trẻ cũng như sự tiến bộ dần của quá trình đầu năm học cho đến cuối năm học chúng ta thấy được sự chuyển biến rõ rệt ở khả năng tạo hình của trẻ. Trong các tiết học tạo hình trẻ rất hứng thú tham gia vào các hoạt động. Trẻ vẽ và tô màu các bức tranh rất đẹp đường nét hài hòa cân đối, màu sắc đẹp 11