Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi khắc phục tính tự ti, nhút nhát

 BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan Quả thật vậy, theo câu nói của Bác, trẻ em được ví như búp trên cành, như mầm non của đất nước. Trẻ em là niềm vui, là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, mỗi bậc cha mẹ. Trẻ em còn là cơ sở, nền tảng cho sự phát triển của đất nước. Muốn trẻ em phát triển toàn diện, tiếp thu kiến thức sâu rộng của thế hệ trước truyền lại thì trẻ em phải thật năng động, hoạt bát và giao tiếp tốt. Tuy nhiên không phải trẻ nào sinh ra và lớn lên đều có sự tự tin, nhanh nhẹn, có rất nhiều trẻ còn nhút nhát, tự ti về bản thân mình, ít giao tiếp với mọi người Nhà triết học Lư Tuấn từng nói: “Nếu trước hết bạn không thể giáo dục cho đứa trẻ trở nên hoạt bát, bạn tuyệt đối không thể dạy cho đứa trẻ thành người thông minh”. Như vậy, để trẻ làm chủ tri thức, biến tri thức của nhân loại thành tri thức của mình thì trước hết nhà trường cần giúp trẻ có sự tự tin, hoạt bát. Hiện nay, sự phát triển của công nghệ hiện đại giúp cho đất nước càng ngày càng phát triển nhưng kéo theo đó có thể biến các bé thành người nhút nhát, thụ động chỉ biết đến mình, không chịu giao tiếp ứng xử với người xung quanh. Vì vậy dạy trẻ tính mạnh dạn tự tin ngay từ nhỏ sẽ là nền tảng để các bé trở thành những người có nhân cách tốt trong tương lai, những chủ nhân tài đức của một xã hội công bằng văn minh. Trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 3– 4 tuổi là lứa tuổi đặc trưng chuyển tiếp lên lớp mẫu giáo phải tiếp xúc với nhiều kiến thức nhất bậc học mầm nên có rất nhiều trẻ thường tự ti, nhút nhát thu mình lại. Trong khi đó ở lứa tuổi này rất cần có tính mạnh dạn, tự tin. Thực tế, trẻ 3 tuổi nói chung và các bé lớp mẫu giáo bé nói riêng do tôi phụ trách cũng đã có sự tự tin nhưng không phải lúc nào các bé cũng thể hiện sự mạnh dạn đó trong giao tiếp với mọi người xung quanh. Ở lớp học mầm non hiện tượng các bé nhút nhát không tham gia giao tiếp với các bạn, với cô giáo thường xuyên xảy ra và đặc biệt trong giờ học các bé thường không nói hoặc nói rất bé chính vì vậy làm hiệu quả của giờ học chưa cao. Cùng với đó rất nhiều phụ huynh thường xuyên than phiền với cô giáo vì bé ở nhà rất nhút nhát và rất ít giao tiếp với mọi người xung quanh. Bản thân tôi là giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo bé, nhận thức được tầm quan trọng của sự tự tin đối với sự phát triển của trẻ, tôi đã luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để rèn cho trẻ 3-4 tuổi khắc phục được tính tự ti, nhút nhát hiệu quả. Để trả lời trăn trở này, tôi luôn mầy mò, áp dụng các biện pháp, hình thức, tổ chức các hoạt động giúp trẻ trong lớp tôi khắc phục tính tự ti, nhút nhát và có cơ hội được thể hiện mình khi giao tiếp với cô giáo, bạn bè Nếu trẻ có sự đánh giá sai lệch về bản thân ngay từ nhỏ thì sẽ luôn cho rằng mình là người tệ nhất. Ngoại hình thì xấu, ăn mặc không đẹp, học cũng không giỏi Những đứa trẻ tự ti thích thu mình lại, không dám tiếp xúc với người hay sự việc mới bởi trẻ lo lắng mình bị đánh giá, sợ hãi bị những người xung quanh cười nhạo, chê bai. Sau khi lớn lên, sự tự ti sẽ khiến trẻ không dám giao tiếp, chia sẻ với mọi người xung quanh, không dám ngẩng cao đầu trước người khác, không dám đối diện với cuộc sống. Tại trường Mầm non nơi tôi công tác, căn cứ vào kế hoạch nhiệm vụ năm học 2018-2019 của trường: Chương trình giáo dục Mầm non theo Thông tư 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giá dục và Đào tạo Ở lứa tuổi Mầm non: Dạy học tích cực “Lấy trẻ làm trung tâm” và doạt động chủ đạo của trẻ “Chơi mà học, học mà chơi”. Chính vì vậy để trẻ khắc phục tính tự ti, nhút nhát giáo viên cần thực hiện trong mọi hoạt động, mọi lúc và mọi nơi để trẻ cởi mở, chia sẻ và thể hiện sự sáng tạo của mình. Trẻ chỉ có thể phát triển khỏe mạnh, thông minh, có nề nếp khi được sống trong môi trường thực sự yêu thương và chăm sóc, giúp đỡ của người lớn. Chính vì vậy, việc khắc phục tính tự ti, nhút nhát là một việc làm rất quan trọng và cần thiết trong việc giáo dục trẻ ở trường mầm non. Thông qua đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong sinh hoạt hàng ngày đồng thời giúp trẻ phát triển, củng cố tố chất vận động góp phần quan trọng trong việc hình thành nhân cách của trẻ. * Thực trạng của vấn đề nghiên cứu Đầu tháng 8 của năm học 2018 – 2019 tôi được phân công dạy lớp 3 tuổi A5 – Trường mầm non nơi tôi công tác, với số lượng là 32 cháu, trong đó có 18 trẻ nữ, 15 trẻ nam. Tôi nhận thấy có một số thuận lợi và khó khăn như sau: * Thuận lợi: -Về Ban giám hiệu: + Ban giám hiệu luôn quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất và chuyên môn, tạo mọi điều kiện giúp tôi thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non. + Ban giám hiệu đã trang bị đầy đủ tài liệu học, học liệu, thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên - Lớp được trang bị bộ bàn ghế ngồi học đúng quy cách của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra, được trang bị ti vi, đầu quay thuận lợi cho việc dạy và học. - Về giáo viên: + Giáo viên đứng lớp có trình độ Đại học sư phạm mầm non. Là giáo viên tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ, tận tình với công việc. + Giáo viên trong trường đoàn kết và cùng giúp đỡ nhau về chuyên môn. - Giáo viên xây dựng được nhiều hoạt động phong phú đan xen trong các hoạt động học giúp trẻ khắc phục tính tự ti, nhút nhát. - Về học sinh: Đa số trẻ trong lớp lần đầu tiên đến trường nên chưa có nền nếp học tập. Tuy cùng một độ tuổi nhưng khả năng hoà nhập không đồng đều. Một số bé còn nhút nhát, một số bé đi học chưa đều, do sức khoẻ hoặc hạn chế về thể chất như bé: Quỳnh Anh, Huy, Nam, Vũ Một số bé lại quá hiếu động như bé: Bảo, Đăng, Huyền. Hơn nữa tâm lý trẻ mẫu giáo bé còn chưa ổn định, ở lứa tuổi này bé đang trải qua “thời kì khủng hoảng tuổi lên ba” tính độc lập bắt đầu xuất hiện ở trẻ nhu cầu muốn khẳng định mình là rất lớn, trẻ muốn có thẩm quyền đối với mọi vật xung quanh, cái gì cũng dành về mình, do đó tính ích kỉ càng có dịp phát triển. - Về phụ huynh: + Mặc dù rất quan tâm đến con nhưng đa số phụ huynh là nông dân nên ít có thời gian dành cho con, phần lớn đều nhờ cậy ông bà. Vì vậy việc thống nhất quan điểm khắc phục tính tự ti, nhút nhát cho trẻ giữa giáo viên và phụ huynh còn nhiều khó khăn. + Nhiều phụ huynh còn nhầm lẫn giữa sự tự ti, nhút nhát và bao bọc. Đôi khi yêu con quá mà “Bao bọc” con quá kỹ. * Thực trạng việc sử dụng biện pháp khắc phục tính tự ti, nhút nhát cho trẻ 3 – 4 tuổi Thực tế trong giảng dạy cho trẻ 3 - 4 tuổi trong trường hiện nay, giáo viên chủ yếu chú trọng và đầu tư cho hoạt động học với mong muốn trẻ nắm được nhiều kiến thức và hứng thú với hoạt động học, còn các kỹ năng khác thường ít để ý và phát triển cho trẻ. Trong đó đặc biệt là khắc phục tính tự ti, nhút nhát còn hạn chế. Cô chủ yếu hướng dẫn nhiều, nói nhiều, trẻ ít được thực hành, trao đổi, một phần cũng do đồ dùng đồ chơi ít, chưa đầy đủ để trẻ hoạt động. Để nắm được số liệu cụ thể về học sinh trong lớp, tôi đã tiến hành khảo sát đánh giá thực trạng trong mọi hoạt động trên 32 trẻ ở lớp. Kết quả cụ thể như sau: * Kết quả khảo sát đầu năm của lớp tôi như sau Số trẻ đạt/ Tỉ Số trẻ chưa TT Nội dung khảo sát lệ % đạt/ Tỉ lệ % 1 Dám làm điều mình thích 15/32 = 46% 17/32 = 53% 2 Giơ tay phát biểu trong hoạt động học 16/32 = 49% 16/32 = 50% Mạnh dạn giao tiếp với mọi người xung 3 quanh 13/32 = 40% 19/32 = 59% 4 Tự tin tham gia hoạt động tập thể 14/32 =43% 18/32 = 56% Biết bày tỏ cảm xúc của mình với người 5 khác 10/32 = 31% 22/32 = 68% + Sử dụng trong hoạt động ngoài trời: giáo viên có thể tổ chức hoạt động tập thể, các hoạt động trò chuyện quan sát, thực hành thí nghiệm qua đó trẻ được giao tiếp và thể hiện bản thân mình. + Sử dụng trong hoạt động góc: Giáo viên khích lệ trẻ được bày tỏ mong muốn, nhu cầu chơi hoạt động góc của mình. Mặt khác trong khi chơi, trẻ được giao lưu, tiếp xúc cùng bạn trẻ sẽ thoải mái được thể hiện mình, từ đó sẽ khắc phục tính nhút nhát ở trẻ. + Sử dụng trong hoạt động vui chơi: trẻ hứng thú nhất là khi được tham gia hoạt động vui chơi vì vậy qua đó giáo viên kích thích trẻ bày tỏ mong muốn, sở thích của mình từ đó giúp trẻ nhút nhát mạnh dạn, tự tin hơn + Sử dụng trong hoạt động ngoại khóa: qua hoạt động tham quan, dã ngoại trẻ được trải nghiệm, được giao tiếp với nhiều bạn mới từ đó sẽ giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong các hoạt động. 6.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến Biện pháp 1: Tạo không khí lớp học thân thiện cởi mở giúp trẻ thể hiện mình với cô và các bạn trong lớp: Với mục đích giúp trẻ hào hứng, thích thú tham gia vào các hoạt động trên lớp, góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin trao đổi, chia sẻ giữa giáo viên với trẻ và giữa trẻ với trẻ. Tôi đã lên kế hoạch và cùng thống nhất với giáo viên trong lớp trang trí sắp xếp tạo môi trường, các góc hoạt động trong lớp phù hợp với diện tích lớp cũng như điều kiện của nhà trường để có các góc chơi biết nói đẹp và mang lại hiểu quả cho trẻ. Ví dụ: Tôi trang trí lớp theo hướng đồ chơi các góc có hình thù các nhân vật biết nói, những đồ dùng có thêm mắt, mũi, miệng. Những con vật có hình thù như con người Từ đó trong các hoạt đông vui chơi hay hoạt động học trẻ có thể đóng vai, giao tiếp với đồ chơi ở các góc. “Hình ảnh góc chơi biết nói” Với quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, tôi tận dụng tối đa các sản phẩm của trẻ để trang trí lớp, trẻ được vẽ, xé nặn các sản phẩm để trang trí các góc, các buổi chơi trẻ được hoạt động với chính sản phẩm của mình đã làm nên trẻ rất thích thú. Những hoạt động giao tiếp qua vai chơi người mua người bán dạy trẻ biết thể hiện thái độ ân cần niềm nở với khách hàng thông qua đó tạo được mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với trẻ khi chơi. Không chỉ tạo môi trường thân thiện cho trẻ hoạt động, giao tiếp, chúng tôi còn thống nhất mang đến cho trẻ một không khí lớp học thật ấm áp tràn ngập yêu thương, cô giáo cũng giống như một người bạn lớn để trẻ có thể bày tỏ những thắc mắc, băn khoăn cũng như những tâm sự rất trẻ con của mình. “Hình ảnh cô và trẻ tâm sự cùng nhau” Các nhà giáo dục cho rằng, trẻ học nhanh nhất từ bắt chước, thế nên nếu muốn dạy bé khắc phục tính tự ti, nhút nhát trở thành người biết mạnh dạn tự tin thì cô giáo và bố mẹ phải là tấm gương để các bé noi theo và học tập. Chính vì vậy, trước mặt trẻ tôi luôn thể hiện mình là người tự tin, giao tiếp lưu loát và thân thiện với đồng nghiệp với phụ huynh và với chính các em. của con luôn xinh đẹp và trẻ mãi” hay “Con chúc bà luôn khoẻ mạnh”: Hình ảnh bé làm thiếp chúc mừng bà và mẹ Các bé sau khi hoàn thành tấm thiếp sẽ cùng tham gia một cuộc thi thuyết trình chúc mừng bà và mẹ. Các bé lần lượt sẽ được gọi lên để nói lời chúc mừng bà và mẹ. Sau đó cả lớp sẽ bình chọn lời chúc nào hay nhất sẽ được cô giáo tặng thêm một món quà. Nhờ việc làm này đã kích thích trẻ, loại bỏ sự tự ti, nhút nhát ở trẻ. Ngoài ra các bé được “bí mật” tập luyện những bài hát, bài thơ hay về bà và mẹ. Không thể miêu tả hết cảm xúc của các bé lúc ấy, niềm vui niềm tự hào lấp lánh trên những khuôn mặt ngây thơ. Dường như các bé cũng hiểu mình đang làm một việc tốt, ý nghĩa dành tặng cho những người thân yêu. Cũng là ngày hội lớn dành cho phụ nữ, nhưng ngày 8/3 ở lớp tôi lại thật đặc biệt vì đó là ngày mà các bé gái tuy mới 5 tuổi nhưng cũng cảm nhận được sự tôn vinh từ các bạn trai cùng lớp, các bạn đã mạnh dạn trao tặng các bạn gái lời chúc ý nghĩa nhất. Trong tiếng nhạc rộn ràng, tôi cho 1 bạn nam dắt 1 bạn nữ, vừa đi vừa nhún nhảy theo điệu nhạc và ra cúi chào cúi chào khán giả. Giống như một cuộc thi trình diễn thời trang bé gái cũng được các cô giáo giới thiệu tên, sở thích và cả năng khiếu nữa, rồi các bé được nghe các bạn trai hát tặng những bài hát mà cả lớp yêu thích. Hồi hộp và hấp dẫn nhất khi từng bạn trai lên tiết lộ “bí mật” mình quý bạn gái nào nhất. Tôi tin rằng các bé gái sẽ không bao giờ quên được giây phút các bạn trai lên tặng hoa, quà và nói lời chúc mừng bởi vì tôi đọc được trong ánh mắt các con niềm vui, tự hào vì được các bạn tự tin nói lên cảm xúc của mình, một số phụ huynh còn phản hồi lại rằng chưa có bao giờ mà bé nhà mình lại vui và mạnh dạn tự tin như thế. Hình ảnh hoạt động trong ngày 20/10 Trong ngày 5/9 nhà trường tổ chức lễ khai giảng chào mừng năm học mới, mỗi lớp mẫu giáo lớn 1 tiết mục, với lớp tôi, tôi thay đổi hình thức từ hát và múa như các năm cũ sang tổ chức hoạt động biểu diễn thời trang với mục đích được nhiều trẻ biểu diễn và trẻ thoải mái trình diễn ngoài sân khấu. Ban đầu trẻ còn nhút nhát chưa dám thể hiện đi thời trang, sau vài buổi tập các em đã rất thích thú và biểu diễn rất tự tin. Hình ảnh các bé biểu diễn thời trang trong ngày khai giảng Bên cạnh các hoạt động trên, tôi còn cùng với nhà trường cho trẻ tham gia những trò chơi tập thể, tết trung thu, Hội chợ xuân và một số lễ kỷ niệm khác trẻ có thể tự tin biểu diễn trên sân khấu, tự tin tham gia hội chợ, hay là người dẫn chương trình cùng cô trong các ngày hội, cũng góp phần khắc phục tính rụt rè, tự ti cho trẻ rất hiệu quả. Trẻ vô cùng thích thú khi được tham gia “Hội chợ xuân”. Trẻ vui vẻ, hào hứng tham gia các trò chơi như : Gấu ăn trăng trong dịp Tết Trung thu. Đặc biệt, khác với học sinh các trường khác, trường tôi luôn chú trọng tổ chức hoạt động tập thể cho học sinh với phương châm “Mới, lạ và hiệu quả”. Sau mỗi lần tổ chức các trò chơi tập thể hoặc những hoạt động trong các ngày hội, ngày lễ, hoạt động ngoại khóa tôi luôn thấy rõ được niềm vui, sự hào hứng hiện rõ trên khuôn mặt