Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp hình thành tính tự lập cho trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi

 MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG I. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. 02 2. Mục đích nghiên cứu. 03 3. Đối tượng nghiên cứu. 03 4. Phương pháp nghiên cứu. 03 5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu. 03 II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận. 04 2. Thực trạng của việc dạy trẻ tính tự lập. 05 3. Các biện pháp giúp hình thành tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi. 06 3.1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường và kế hoạch tác động kịp 07 thời. 3.2. Biện pháp 2: Thực hiện làm gương cho trẻ. 08 3.3. Biện pháp 3: Phân công công việc cho trẻ. 09 3.4. Biện pháp 4: Rèn luyện mọi lúc mọi nơi và duy trì tính tự lập 11 của trẻ hàng ngày. 3.5. Biện pháp 5: Kết hợp với gia đình tác động mạnh đến trẻ yếu. 15 3.6. Biện pháp 6: Khuyến khích kết quả trẻ làm được. 16 4. Kết quả sau khi áp dụng các biện pháp trên 17 III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 1. Kết luận. 18 2. Kiến nghị. 19 Vì thế, để giúp cho những học sinh lớp tôi và tất cả những đứa trẻ khác có được một tính tự lập tốt tôi đã nghiên cứu lựa chọn đề tài:“ Một số biện pháp giúp hình thành tính tự lập cho trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi ” để chia sẻ cho đồng nghiệp và đặc biệt là phụ huynh cách nuôi dạy con cái cũng như học sinh của mình. 2. Mục đích nghiên cứu: Tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng tính tự lập ở trẻ 5 - 6 tuổi tại lớp Lá 2 từ đó chọn lọc các biện pháp và hình thức tổ chức giáo dục trong nhà trường và gia đình để tác động hình thành tính tự lập cho trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng là trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại trường mầm non Sao Mai xã Tân Thành huyện Krông Nô tỉnh Đăk Nông. 4. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp quan sát, khảo sát. Phương pháp trao đổi, trò chuyện. Phương pháp liệt kê. Phương pháp xử lí tình huống. 5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu: Việc hình thành cho trẻ tính tự lập, thì không chỉ riêng đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi mà cần phải rèn luyện cho trẻ càng sớm càng tốt, ngay từ khi nhà trẻ đã phải hình thành, rèn luyện và phát triển cho trẻ. Nhưng bản thân tôi chỉ xin gói gọn phạm vi nghiên cứu ở một độ tuổi vì mỗi độ tuổi sẽ có cách giáo dục khác nhau, nên tôi chọn độ tuổi mà mình đang giảng dạy 5-6 tuổi tại Trường Mầm non Sao Mai xã Tân Thành. II. NỘI DUNG: 1. Cơ sở lý luận: Thế giới trẻ thơ đặc biệt là trẻ mầm non rất muôn màu muôn vẻ, thỏa thích vui đùa cũng là quá trình học tập quan trọng nhất trong giai đoạn đầu nhận biết thế * Thuận lợi: Nhà trường đầy đủ trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động, phòng học rộng rãi, thoáng mát, có đủ ánh sáng. Bản thân tôi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn luyện. Sử dụng vi tính thành thạo. Các cháu có cùng độ tuổi, thông minh, ham hiểu biết, thích khám phá tìm tòi những điều mới lạ hấp dẫn. Phụ trách chuyên môn năng nổ nhiệt tình, nắm vững chương trình mầm non mới, luôn thường xuyên được đi dự giờ học hỏi đóng góp kinh nghiệm từ chuyên môn và chị em đồng nghiệp tôi đã học hỏi được một số kinh nghiệm hay trong việc giáo dục tính tự lập cho trẻ, được phụ huynh giúp đỡ trao đổi thường xuyên về trẻ nên tôi có cơ hội tìm hiểu kĩ hơn về trẻ. * Khó khăn: Ngày nay một số gia đình và nhà trường cũng áp dụng việc giáo dục tính tự lập cho trẻ nhưng hầu hết mới chỉ đi vào giáo dục hành vi, chưa chú trọng tới giáo dục khía cạnh nhận thức và thái độ của trẻ. Đầu năm học trẻ chưa quen nề nếp lớp học, trẻ chưa ý thức cao các hoạt động tự phục vụ bản thân. Một số gia đình có trẻ là con một, con cưng nên thường chiều chuộng, nên khả năng tự lập của bé đó không cao so với bé khác. 3. Các biện pháp giúp hình thành tính tự lập cho trẻ 5-6 tuổi: 3.1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường và kế hoạch tác động kịp thời: Giáo dục khả năng tự lập có ý nghĩa trong mọi giai đoạn hình thành nhân cách, đặc biệt là lứa tuổi trước tiểu học. Có thể khẳng định: Trẻ 5-6 tuổi là lứa tuổi cần thiết phải chuẩn bị cho trẻ khả năng tự lập; giáo dục cho trẻ khả năng tự lập, giúp khả năng tự lập của trẻ phát triển một cách đúng đắn nhất. Bé tự mặc áo Bản thân tôi đã xây dựng cho trẻ môi trường lớp học với nhiều tình huống hấp dẫn tạo ra sự hứng thú và ham muốn được tự mình làm, để trẻ có cơ hội thực hành các kĩ năng tự lập cho bản thân. Môi trường vui chơi ngoài trời cũng được tôi lựa chọn để giúp trẻ có được sự tự lập cao: Ví dụ: Khi trẻ đang chơi mà không may bị ngã nhẹ, cô giáo không nên chạy lại đỡ trẻ ngay, cô nên khuyến khích trẻ, trẻ có thể tự đứng dậy không cần đợi cô hay cha mẹ tới đỡ, hoặc có thể bạn khác thấy bạn mình ngã có thể chạy lại đỡ bạn lên, đỡ bạn lại chỗ cô. Bên cạnh đó, gia đình cũng phải xây dựng cho trẻ những ý thức tự lập ngay từ sớm như: Trẻ tự chuẩn bị đồ để đi học, trẻ tự đi lấy sữa, trẻ Hãy xây dựng môi trường thân thiện cho trẻ. Đối với những trẻ yếu, tôi sẽ cho trẻ thực hành nhiều hơn và hỏi trẻ nhiều hơn. Cả giáo viên và gia đình nên xác định được kế hoạch tác động đến trẻ bằng Thường xuyên cùng trẻ làm những công việc như lau dọn đồ chơi, nhổ cỏ nhặt rác sân trường. Tặng trẻ một số câu khen ngợi “ Con đã lớn thật rồi”. Khi được giúp cô trẻ thấy mình đã lớn đã làm được việc có ích, thích được làm việc, từ đó hình thành cho trẻ một thói quen, nề nếp giữ vệ sinh chung, khi thấy những điều cần phải làm thì trẻ sẽ làm và không cần phải đợi người khác nhắc nhở. * Gia đình làm gương cho trẻ: Gia đình cũng cần phải làm gương cho trẻ, trong mọi hoạt động của gia đình cần phải cẩn thận, ngăn nắp gọn gàng, luôn ý thức được việc trẻ đang noi gương người lớn. Ví dụ: Khi thay quần áo xong bố mẹ nên cất gọn gàng để trẻ noi theo, không bừa bộn tránh tình trạng trẻ bắt chước theo * Theo gương bạn bè: Ví dụ: “ Bạn Anh Thơ hôm nay đã làm được một việc rất tốt đó là khi thấy bạn Phương Trân bị chảy máu cam bạn ấy đã chạy giúp cô lấy nước cho bạn , lấy đệm gối cho bạn nằm, động viên bạn cố lên, cô rất vui vì bạn Anh Thơ đã làm được những việc đáng khen như vậy, cô mong rằng các con sẽ giống như bạn ấy, khi đó không chỉ có cô mà bố mẹ và tất cả mọi người đều khen ngợi các con đấy”. Giáo viên thấy việc tốt của trẻ nên tuyên dương trước lớp để cả lớp làm gương và học tập theo. 3.3. Biện pháp 3: Phân công công việc cho trẻ: Giáo dục trẻ mẫu giáo trong lao động tự phục vụ đối với trẻ nhỏ như vệ sinh cá nhân, ăn mặc, vệ sinh cá nhân, giúp người lớn làm những công việc vừa sức đó là những biện pháp tốt nhất để hình thành khả năng tự lập cho trẻ. Nếu trẻ đã biết lao động phục vụ thì trẻ sẽ không dựa dẫm vào ai khác, trẻ sẽ làm một cách tự tin. Điều này thể hiện qua: Việc trẻ thấy rằng mình có thể tự làm được những công việc vừa sức với mình mà trẻ trở nên tự tin hơn nhiều trong các Tự lập luôn đi kèm với tư duy của trẻ. Luôn luôn tạo ra cho trẻ những kiến thức, kĩ năng mới để trẻ có thể thực hành, trải nghiệm những kĩ năng, kĩ xảo để phát triển và rèn luyện tính tự lập cũng như tư duy hàng ngày cho trẻ. Hãy để trẻ hiểu được trách nhiệm của mỗi người trong gia đình, từ đó trẻ cũng ý thức được trách nhiệm của mình. Ví dụ: Khi mẹ đi làm về xách theo đồ ăn, mỗi người một việc bố dắt xe cất cho mẹ, chị cất giỏ xách giúp mẹ, bé sẽ xách đồ ăn vào bếp giúp mẹ, mẹ sẽ đi thay đồ vào nấu ăn. Khi mẹ nấu ăn có thể nhờ bé lấy đồ giúp mẹ bằng các cách gợi hỏi để thử trẻ chứ không yêu cầu trẻ làm ngay cho mẹ. Cần nhờ bé làm nhiều lần để tập thói quen cho trẻ, nhưng chú ý khi trẻ mệt thì không nên ép trẻ vì tự lập dựa trên sự yêu thích lao động, nếu ép trẻ quá sẽ có thể gây áp lực cho trẻ. Do đó muốn giáo dục khả năng tự lập trước hết cần phải làm sao cho trẻ có sự yêu thích lao động; phải thúc đẩy trẻ tham gia vào lao động, tập lao động trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. 4.4. Biện pháp 4: Rèn luyện mọi lúc mọi nơi và duy trì tính tự lập của trẻ hàng ngày: Muốn hình thành một hành động cho trẻ thì dễ nhưng việc hình thành thói quen cho trẻ thì rất khó, người ta nói: Muốn có thói quen thì phải gieo hành động, chính thói quen sẽ gieo lên tính cách và số phận con người. Đó là điều mỗi giáo viên và cha mẹ cần thuộc làm lòng. Và muốn thói quen hình thành ở trẻ thì cha mẹ và cô giáo cần: Rèn luyện cho trẻ nhiều lần, có những biện pháp khen thưởng, khích lệ, động viên, không ép buộc trẻ. Mỗi bài học giáo viên nên cho trẻ tập làm những kĩ năng tự lập thông qua giáo dục hay các trò chơi, qua các tiết học. Như tiết MTXQ: chủ đề bản thân các bộ phận trong cơ thể trẻ sẽ học được cách tự giữ gìn và bảo vệ cơ thể mình không ỉ lại vào mọi người. Trong tiết tình cảm kĩ năng xã hội có rất nhiều đề tài để rèn luyện kĩ năng tự lập cho trẻ, ở mỗi - Cách thực hiện như thế nào ? - Mời một bạn lên thực hiện công việc quét nhà cho cô và các bạn cùng xem nào. * Hình ảnh số 2 : Bé giúp cô lau kệ và sắp xếp đồ dùng - Bạn đang làm công việc gì đây ? - Lau kệ thì cần có những dụng cụ gì nào ? - Chúng ta sẽ lau kệ như thế nào nhỉ ? - Ai giỏi lên thực hiện lại công việc lau kệ nào ? * Hình ảnh số 3 : Bé giúp cô lau lá và tưới nước cho cây. - Bạn đang làm công việc gì đây ? - Để tưới nước, lau lá cây thì cần có gì nào ? - Mời một bạn lên thực hiện công việc * Hình ảnh thứ 4: Bé xếp và lau bàn ăn - Các bạn ấy đang làm công việc gì ? - Các bạn ấy làm gì trước, sau đó bạn làm gì nữa nào ? + Cô mở rộng thêm một số hình ảnh về công việc trực nhật như : Trải chiếu, gối khi đi ngủ, sắp xếp kệ dép * Giáo dục: Các bạn ơi trực nhật thường xuyên là đã góp phần bảo vệ môi trường, giữ cho môi trường sống chúng ta luôn luôn sạch đẹp, đồ dùng luôn ngăn nắp và gọn gàng hơn. Không những thế trực nhật là cùng nhau hợp tác, chia sẽ công việc, giúp đỡ người khác và cũng thể hiện được những khả năng của bản thân mình nữa. Vì thế các bạn phải thường xuyên tham gia vào công việc trực nhật, cố gắng hoàn thành công việc mà các bạn đã đảm nhận và nhớ rửa tay sau khi trực nhật nhé các bạn. * Trò chơi : Pha nước chanh * Hoạt động: Bé vui trực nhật * Bảng phân công lịch trực nhật của bé Bé chơi tưới cây Trong mọi hoạt động vui chơi, khi được cô giáo hướng dẫn trẻ có ý thức chú ý, thì lần sau trẻ có thể làm chủ trò để dẫn dắt vào quá trình chơi, định hướng mục đích chơi và chơi có kết quả. Hay khi tới nhạc báo hiệu thể dục trẻ sẽ tự lấy dụng cụ xếp hàng đợi cô mà không cần cô nhắc nhở. Hàng ngày, thời gian ở với cô rất nhiều, nên cô cần tạo cho trẻ một môi trường thân thiện, cô vừa là cô, vừa là bạn. Thông qua các hoạt động hàng ngày, khi đi dạo ngoài trời, ở mọi lúc, mọi nơi cô luôn luôn động viên khuyến khích trẻ tích cực tự phục vụ bản thân. 3.5. Biện pháp 5: Kết hợp với gia đình tác động mạnh đến trẻ yếu: Trao đổi với các bậc cha mẹ trong giờ đón trẻ, trả trẻ, để cha mẹ trẻ ý thức được khả năng của con mình khi trên lớp, từ đó có biện pháp kết hợp giáo dục tốt giữa nhà trường và gia đình. Gia đình phải tạo cơ hội cho bé thấy được những việc làm tốt của bé, sau đó giải thích cho bé hiểu và động viên bé cố gắng lần sau tốt hơn, nếu bé yếu thì hãy Bé được cắm cờ Người lớn chúng ta trong mọi hoạt động nếu có sự động viên khích lệ từ mọi người thì chắc rằng ai cũng có được niềm tin và nghị lực. Trẻ nhỏ cũng vậy trong mọi hoạt động trẻ luôn cần có sự động viên khen ngợi của cô và gia đình, khen ngợi cần được xem như hành động công nhận trẻ đã hoàn thành công việc của mình khi được giao cho dù chúng không được hoàn thiện, hãy đưa ra những nhận xét tích cực sau mỗi việc trẻ làm để trẻ có cảm giác mình sẽ làm nhiều việc tốt hơn nữa để mọi người khen ngợi mình. Nhưng chú ý hạn chế việc dùng những từ khen ngợi quá nhiều cho một hành động đơn giản, thay vào đó là những lời động viên tích cực như: Cô cảm ơn con, con đã làm rất tốt Ngoài ra nên tặng cho trẻ những lời khen như: “Nếu con ăn giỏi cô sẽ cho con cắm cờ hay con ăn giỏi mẹ sẽ cho con đi chơi nhà bà ngoại”. Bạn không nên dùng tiền hay điện thoại để thu hút trẻ. 4. Kết quả đạt được khi áp dụng các biệp pháp trên: * Kết quả từ phía trẻ. Chú ý đến cá nhân và nhóm trong các hoạt động giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong mọi hoạt động. * Kết quả từ phía phụ huynh: Các bậc phụ huynh đã có thói quen liên kết phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong việc dạy trẻ các kĩ năng, trao đổi với giáo viên bằng nhiều hình thức thông qua bảng tin dành cho cha mẹ, bảng đánh giá trẻ ở lớp. Phụ huynh hay chia sẻ và trao đổi với cô đạt 100%. III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ: 1. Kết luận: Ngay từ khi mới sinh ra tạo hóa đã ban tặng cho trẻ hai tay và bộ não. Tay là để làm việc, bộ não là để suy nghĩ. Bản thân tôi luôn mong muốn rằng những đứa trẻ của đất nước mình sẽ không chỉ là những đứa trẻ ngoan, học giỏi mà còn phải biết cách sống tốt và tồn tại tốt trong xã hội ngày càng phát triển này, để khi ra ngoài xã hội các em có được sự tự tin, tự trọng không dựa dẫm vào một ai khác. Điều đó thôi thúc tôi phải làm sao và làm như thế nào để những bậc cha mẹ và cô giáo như tôi biết dạy con tính tự lập, sống bằng đôi tay của mình ngay từ nhỏ, tôi tin rằng được rèn luyện ngay từ thủa ấu thơ chắc chắn những đứa trẻ của chúng ta sẽ có một nền tảng nhân cách tốt cho tương lai. Giáo viên và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành tính tự lập cho trẻ. Bên cạnh đó, cần lưu ý một số điều tránh khi hình thành cho trẻ tính tự lập như sau : Không dọa nạt trẻ : Mỗi lần chúng ta dọa nạt trẻ là đã làm cho trẻ sợ hãi và ghét chúng ta, sự đe dọa k giúp trẻ tốt lên mà chỉ có tác dụng ngược lại. Không bao bọc trẻ một cách thái quá sẽ làm trẻ yếu đuối, đánh giá đúng khả năng của trẻ.