Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ 5-6 tuổi lớp lá 4 trường mầm non Krông Ana vào lớp một

 Một số biên pháp giúp chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ 5-6 tuổi lớp lá 4 trường mầm non Krông Ana vào lớp một SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP CHUẨN BỊ TốT TÂM THẾ CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI LỚP LÁ 4 TRƯỜNG MẦM NON KRÔNG ANA VÀO LỚP MỘT I. Phần mở đầu 1 . Lý do chọn đề tài “Trẻ em như búp trên cành Biêt ăn ngủ, biết học hành là ngoan.” Đối với trẻ năm tuổi, hoạt động vui chơi đang đóng vai trò chủ đạo, chơi là hoạt động mang tính tự nguyện, thoải mái, trong khi chơi, trẻ được hoàn toàn tự do, tùy theo sự hứng thú của trẻ để lựa chọn trò chơi, đồ chơi, bạn chơi, không bị ép buộc. Khi bước vào lớp một, trẻ phải làm nhiệm vụ của một học sinh, hoạt động chủ yếu là học tập, là hoạt động mang tính bắt buộc, có tính tổ chức, mục đích, có kế hoạch. Chính vì vậy, việc chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi tâm thế sẵn sàng bước vào lớp một là rất quan trọng trong cuộc đời của trẻ. Trong quá trình làm việc, bản thân tôi luôn đặt câu hỏi cần chuẩn bị gì? Và chuẩn bị như thế nào để đạt được hiệu quả? Ở đề tài này, tôi đưa ra một số biện pháp mà bản thân đã học tập, đúc kết được để chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1, đồng thời có thể tư vấn cho phụ huynh những việc làm cần thiết để chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo lớn vào lớp một. Việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một là mối quan tâm lớn của nhiều bậc phụ huynh, tuy nhiên cũng có nhiều quan điểm trong quá trình chuẩn bị tâm thế cho trẻ. Mới đầu năm lớp lá, tôi đã nhận thấy sự nôn nóng của phụ huynh, đa số mọi người đều hỏi có nên cho con đi học chữ trước hay không, hay vẫn có những phụ huynh ban ngày đưa trẻ đến trường mầm non, tối về vẫn đưa trẻ đi phụ đạo viết chữ, làm toán mà bất chấp nguyên tắc đòi hỏi sự phù hợp giữa nội dung, phương pháp dạy học với sự phát triển tâm sinh lý ở trẻ, ép trẻ học quá sớm vô tình chúng ta làm mất đi sự tập trung chú ý và hứng thú học tập của trẻ sau này, dễ tạo cho trẻ cảm giác chán nản, hay thậm chí là thấy sợ mỗi khi nhắc đến việc học. Mặc khác không ít những phụ huynh vì mải mê công việc lại phó mặc con mình cho trường mầm non dẫn đến việc không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao và khi vào lớp 1 trẻ rất bỡ ngỡ. Chính vì vây, để chuẩn bị những gì và chuẩn bị như thế nào, tôi xin mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp giúp chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ 5- 6 tuổi, lớp Lá 4 trường mầm non Krông ana vào lớp một”, qua đó đề ra những biện pháp để’ góp phần cho việc chuẩn bị đúng đắn và khoa học cho trẻ vào lớp 1 2.Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài *Mục tiêu: Người thực hiên: Nguyễn Thị Hương1 Học tập và làm theo lời dạy của bác, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đặc biệt là giáo dục mầm non, nền móng đầu tiên của sự nghiệp giáo dục. Theo điều 19 của luật giáo dục: Giúp trẻ phát triể’n toàn diện về mặt thể’ chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Thể’ lực là chuẩn bị cho trẻ về chiều cao, cân nặng, năng lực hoạt động bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của hệ thần kinh. Phát triển trí tuệ là rèn cho trẻ các thao tác trí tuệ, kích thích hứng thú với hoạt động của trí óc. Phát triển ngôn ngữ là phương tiện quan trọng giúp phát triển trí tuệ, tiếp thu kiến thức ở trường phổ thông. Phát triển tình cảm xã hội là dạy trẻ biết cách ứng xử lễ phép với mọi người xung quanh, kính trọng người lớn, yêu quý bạn bè, biết thông cảm và ứng xủ phù hợp. Ở mỗi độ tuổi, trẻ đều có những đặc điểm riêng, từ giai đoạn này đến giai đoạn khác là một bước nhảy vọt, có sự chuyển biến về chất, hơn nữa, sự phát triển của một giai đoạn vừa là kết quả của giai đoạn trước đó, vừa là tiền đề của giai đoạn kế tiếp. Điều đó có nghĩa là nếu trẻ được phát triển tốt cũng chính là chuẩn bị cho trẻ ở giai đoạn sau. Chính vì vậy, hoạt động chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ vào lớp một là điều vô cùng quan trọng và cần thiết đối với quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ sau này. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu. Đối với trẻ mẫu giáo, nếu trẻ được chăm sóc, giáo dục cả về mặt thể chất, tâm lý xã hội thì việc trẻ vào lớp một là điều hiển nhiên, không phải băn khoăn, lo lắng, nhưng trên thực tế, vẫn còn nhiều trẻ em chưa đươc chăm sóc giáo dục một cách khoa học, nên vào lớp một còn nhiều bỡ ngỡ, không thích ứng được với môi trường học tập ở trường phổ thông. Trong lớp tôi đang nghiên cứu, mới đầu năm, một số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn, tự tin khi tham gia các hoạt động, bên cạnh đó, một số cháu rất hiếu động, nghịch ngợm, khả năng tập trung chú ý chưa cao. Ngoài ra, một số phụ huynh có tâm lý lo lắng, băn khoăn, không biết phải làm gì để chuẩn bị tốt cho con vào lớp một. Cụ thể, có hai quan điểm của các bố mẹ có con chuẩn bị đi học lớp 1. Thứ nhất cho rằng không cần chuẩn bị gì, cứ để trẻ phát triển tự nhiên. Điều này dễ làm cho trẻ có những hẫng hụt tâm lý vì đi học lớp 1 hoàn toàn khác với việc đi học mẫu giáo. Ở trường mẫu giáo “Cô là mẹ và các cháu là con”. Cháu có thể đi muộn giờ so với quy định, cháu khóc cô có thể ôm ấp vỗ về. Nhưng ở lớp 1, trẻ phải đến lớp đúng giờ vì muộn giờ sẽ ảnh hưởng đến tiết học, đến những trẻ khác Ở lớp 1, thầy cô giáo có yêu thương trẻ đến mấy cũng không thể có nhiều thời gian ôm ấp từng trẻ vì phải hỗ trợ học sinh học tập, điều khiển lớp học theo tiến độ của lớp mình và các lớp khác, rồi phải đánh giá, nhận xét trẻ trong quá trình học. Nói cách khác, chấp hành nội quy, quy định nhà Người thực hiên: Nguyễn Thị Hương3 3 Phát triển về ngôn ngữ 25 cháu 5 cháu 2 cháu 78,2% 16% 6,2% 4 Phát triển về tình cảm- xã hội 25 cháu 5 cháu 2 cháu 78,2% 16% 6,2% 5 Các kĩ năng cần thiết cho hoạt động 24 cháu 6 cháu 2 cháu học tập 75% 19% 6,2% Từ kết quả như trên, tôi muốn tìm thêm nhiều biện pháp để giúp cho trẻ chuẩn bị tâm thế vào lớp 1 đạt hiệu quả cao hơn. Dựa vào vốn kiến thức đã học, qua tìm hiểu thêm một số tài liệu và được bồi dưỡng chuyên môn, tôi đã tìm ra một số biện pháp sau: 3.Nội dung và hình thức của giải pháp a. Mục tiêu của giải pháp - Giúp trẻ có một tâm thế sẵn sàng và tâm lý vững vàng để chuẩn bị vào lớp 1. - Phát triển cho trẻ tất cả các mặt về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội - Chuẩn bị một số kĩ năng cần thiết cho trẻ như tư thế ngồi, cách cầm bút, lật và xem sách trước khi bước vào lớp 1. - Trẻ hứng thú, tích cực trong hoạt động, phát triển khả năng quan sát, chú ý, ghi nhớ, có chủ định. - Cung cấp những hiểu biết cơ bản cho phụ huynh khi có con em chuẩn bị bước vào lớp một. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp. Giải pháp 1: Chuẩn bị cho trẻ thích ứng với cuộc sống ở trường phổ thông: Cuộc sống ở phổ thông khác với ở gia đình, trường mầm non. Để trẻ thích ứng được điều này cần chuẩn bị nhiều mặt: + Về chê độ sinh hoạt: Tạo cho trẻ một chế độ, nề nếp sinh hoạt phù hợp với độ tuổi, có hành vi văn hóa, vệ sinh như thông qua một số quy định của lớp trẻ hiểu được và chấp hành những nội quy, quy định chung của nơi trẻ đến, điều này giúp trẻ dễ dàng chấp nhận và thực hiện tốt các quy định khi bắt đầu vào lớp một. Rèn luyện một số kỹ năng tự phục vụ: Tự rửa tay, chân, mặt, tự mặc quần áo, đi giầy dép, tự xúc cơm, có ý thức giữ gìn vệ sinh quần áo, rèn cho trẻ ý thức giữ vệ sinh nơi công cộng, biết để’ giày dép nơi quy định, thu dọn đồ dùng đồ chơi sau khi chơi, không vứt rác bừa bãi, khạc nhổ ra sàn nhà, sân chơi, đi vệ sinh đúng nơi quy định tất cả những thói quen này giúp trẻ tự lập và thích ứng với môi trường mới khi trẻ bước vào lớp một. Chuẩn bị về mặt thể’ chất là một việc làm hết sức quan trọng cho trẻ không chỉ dừng lại ở sự chuẩn bị về chiều cao, cân nặng mà còn là sự chuẩn bị về chất, năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có độ khéo léo của đôi bàn tay và phản xạ có tính nhanh nhạy. Đảm bảo sức khỏe tốt theo đúng các chỉ tiêu sinh lý bằng cách cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, tạo môi trường sống vui vẻ, hạnh phúc cho trẻ Người thực hiên: Nguyễn Thị Hương5 nghĩ của mình thông qua trò chơi phân vai, đóng kịch. Tổ chức các trò chơi: Giúp trẻ tự tin và sáng tạo, tự do thể hiện ý tưởng sáng tạo của mình. VD: Trò chơi xếp hình, xây dựng + về tư thê tác phong: Rèn luyện cho trẻ tư thế tác phong nhanh nhẹn trong công việc, trong giao tiếp, gọn gàng trong ăn uống, vệ sinh răng miệng, đầu tóc, tự tin, tôn trọng với người khác trong giao tiếp nhưng vẫn hồn nhiên vui tươi. Giải pháp 2: Chuẩn bị thích ứng với môi trường hoạt động học tập: + về tâm thê đến trường phổ thông: Khêu gợi ở trẻ lòng mong mỏi được đến trường như các anh chị học sinh. Tất nhiên, trẻ mới ham thích vẻ bề ngoài của người học sinh như thích cặp sách mới, thích có bàn học mới, thích bộ đồng phục, thích có anh chị lớp trên đón vào trường. Hơn thế nữa, trẻ cảm thấy được đi học là niềm hạnh phúc lớn lao, được sinh hoạt trong sao nhi đồng, được quàng khăn đỏ, được học đọc, học viết, biết làm phép tính. Những đó là điều rất cần cho trẻ khi đến trường. Các phụ huynh, cô giáo cần kích thích sự hiểu biết, lòng ham thích đi học của con, tránh làm cho trẻ sợ đến trường. Trong giao tiếp, tổ chức các hoạt động, cần giúp trẻ hiểu để’ trở thành người tốt, người tài giỏi, làm được nhiều điều có ích cho bản thân và xã hội phải được đi học, chúng ta có thể’ nêu gương nhà bác sỹ giỏi, học sinh giỏi được đăng lên báo, được đưa lên truyền hình được mọi người yêu mến, từ đó củng cố niềm tin cho trẻ về tầm quan trọng của việc đi học. Ví dụ nên kể’ những câu chuyện thú vị về trường Tiể’u học để’ khơi dậy sự tò mò và mong muốn được đến trường. Với những câu hỏi mà trẻ rất quan tâm, nên nói với trẻ rằng: “Đến trường, con sẽ được biết”. Không đưa nhà trường, cô giáo ra để dọa trẻ, tạo lập cho con một không gian học gọn gàng, sạch sẽ, hãy để con tự lựa chọn bàn học, tủ sách theo sở thích. Từ đó con sẽ thích ngồi vào bàn học và luôn có ý thức giữ gìn, chăm chút cho góc học tập của mình. + về hoạt động trí tuệ: Tạo cho trẻ hứng thú nhận thức các hiện tượng tự nhiên và xã hội, thích khám phá những điều mới lạ xung quanh. Rèn cho trẻ một số kỹ năng cơ bản của hoạt động trí tuệ như óc quan sát, so sánh, phân tích, suy luận đơn giản, cung cấp cho trẻ một số kiến thức cần thiết về môi trường xung quanh, làm nền tảng để trẻ tiếp thu tri thức khoa học ở trường phổ thông. Đối với trẻ mẫu giáo, khả năng chú ý của trẻ phát triển mạnh nhưng chú ý không chủ định vẫn chiếm ưu thế. Các hiện tượng bên ngoài có màu sắc, kích thước, hình dạng hấp dẫn đều rất thu hút sự chú ý của trẻ, chính vì vậy, ta nên tập luyện cho trẻ biết tập trung chú ý vào những vấn đề cần nhận thức. Ví dụ: Trong giờ kể chuyện, cô giáo giao nhiệm vụ sau khi nghe cô kể xong chuyện, các cháu nói được tên các nhân vật, nội dung câu chuyện và kể lại cho các bạn cùng nghe hay trò chơi: “ Con gì biến mất” để giải quyết nhiệm vụ, trẻ phải tập trung chú ý để nhớ xem có con vật gì? Chỉ khi tập trung như vậy thì trẻ mới giải quyết được nhiệm vụ chơi. Người thực hiên: Nguyễn Thị Hương7 Khả năng định hướng không gian và thời gian là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ, trẻ biết xác định không gian trên, dưới, trước, sau, phải, trái và thời gian như: Sáng, trưa, chiều. Phát triển tư duy thông qua kể chuyện, đàm thoại, đặt câu hỏi về nội dung; suy luận, phán đoán thông qua câu đố, trò chơi. Qua mỗi giờ hoạt động, cô có thể tìm tòi các câu đố để hỏi trẻ, hay tổ chức các trò chơi học tập để trẻ thi đua nhau, điều này không chỉ giúp trẻ hoạt động trí óc mà còn giúp trẻ tư duy một cách tích cực, phát huy được tính chủ động, hứng thú của trẻ. Dạy trẻ biết viết tên mình một cách tự nhiên không gò ép, điểm danh bằng bảng tên, nhận ra tên mình trên bài tập cá nhân. + Rèn luyện và phát triển ngôn ngữ, dạy trẻ sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ: Qua các giờ họat động, hướng dẫn cho trẻ sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ và các hình thức cơ bản của ngôn ngữ. Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt, thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác, của trẻ cũng phát triển tốt. Cung cấp cho trẻ các vốn từ cần thiết về thế giới xung quanh, khuyến khích trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ, tập cho trẻ biết diễn đạt một cách rõ ràng, mạch lạc, không nói ngọng, nói lắp, nói lí nhí. Khi giao tiếp với trẻ, người lớn phải phát âm rõ ràng, phát âm đúng để trẻ bắt chước, uốn nắn, nhất là các âm khó như uềnh oàng, khúc khuỷu các âm khó phân biệt, dẫn đến nói ngọng như l-n, ch-tr, s-x, p-ph., hướng dẫn trẻ sử dụng đúng ngữ điệu, đúng với hoàn cảnh giao tiếp cụ thể. Cho trẻ làm quen chữ cái thông qua một số trò chơi, các hoạt động như cho trẻ làm quen chữ cái, phát âm các chữ cái, nghe và hiểu nghĩa của từ, thể’ hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh giao tiếp. VD: Trò chơi tìm chữ đã học thông qua bài thơ, gắn hột hạt thành chữ, ghép nét chữ Hình thành một số kĩ năng cho việc đọc - viết như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh, nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại sách, phân biệt phần mở đầu, kết thúc của sách. Ví dụ dưới bức tranh trang trí của lớp nhân ngày trung thu, có đề dòng chữ: “ Múa sư tử mừng tết trung thu” hoặc ở các góc chơi có treo biể’n “ Góc xây dựng” vấn đề là không bắt trẻ đọc đúng các dòng chữ đó, mà hằng ngày kích thích trẻ quan sát, tìm các chữ cái, liên hệ với chữ đã học, khi trẻ đã nhớ các chữ cái đó, trẻ có thể’ đọc một các rõ ràng. Hay chúng ta có thể tạo góc thư viện với những cuốn truyện tranh, sách tranh để trẻ đọc, thậm chí có thể vẽ theo các chữ đó, đặc biệt nên chọn các cuốn sách đen trắng để trẻ tô màu ví dụ như sách: Trò chơi phát triển trí tuệ, bé vẽ, trò chơi các nét chữ Cho trẻ làm quen với cách đọc và viết tiếng Việt : Hướng đọc, viết từ trái sang phải, từ dòng trên xuống dòng dưới, hướng viết của các nét chữ, “đọc” truyện qua các tranh vẽ, Người thực hiên: Nguyễn Thị Hương9