Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi

 Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi I. ĐẶT VẤN ĐỀ Với tốc độ phát triển mạnh của các khu công nghiệp, cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nền kinh tế nước ta phát triển nhanh chóng cùng với khoa học kỹ thuật, công nghệ phát triển giúp người lao động thủ công thay thế bằng máy móc. Bên cạnh kết quả thu được cũng không ít tác hại riêng của nó, đó là những chất thải công nghiệp đã gây ảnh hưởng môi trường ngày một cao và đã trở thành nạn ô nhiễm. Kinh tế tăng trưởng xã hội phát triển dân số nhanh, sinh hoạt của con người đa dạng phong phú dẫn đến chất thải ngày càng nhiều.Chất thải trong công nghiệp, trong sinh hoạt hầu như chưa xử lý gây nạn ô nhiễm môi trường. Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu sống con người càng cao. Chính vì nhu cầu đó con người vận dụng khoa học kỹ thuật cao để phục vụ mình, thậm chí áp dụng khai thác tàn phá thiên nhiên như chặt phá rừng hàng loạt, khai thác mỏ vô tổ chức, khai thác nguồn nước ngầm một cách tự do trái phép, làm cho môi trường sinh thái biến đổi tài nguyên thêm cạn kiệt. Tất cả những điều kiện trên gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, có nhiều bệnh lạ, bệnh khó chữa xuất hiện. Ngày 10/01/1994 Chủ tịch Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký lệnh công bố luật bảo vệ môi trường, nhà trường là cơ quan giáo dục có vai trò nâng cao sức khỏe, phát triển tốt thể lực. Cho học sinh nên nhận rõ trách nhiệm của mình đóng góp bảo vệ môi trường. Đó chính là thực hiện tốt chính sách của Nhà nước. Nhằm góp tiếng nói chung trong quá trình đào tạo thế hệ trẻ. Giáo dục bảo vệ môi trường tiết kiệm năng lượng phải được bắt đầu từ tuổi mầm non vì công tác này có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giúp trẻ phát triển tư duy, hình thành nhân cách, hiểu về mình, về bạn bè và môi trường sống, biết sống thân thiện với môi trường ngay từ tấm bé nhằm đảm bảo phát triển lành mạnh về cơ thể và trí tuệ. Tình trạng môi trường sống của chúng ta ô nhiễm nghiêm trọng như hiên nay một phần lớn là do nhận thức và hành vi của con người. Với nhận thức lệch lạc cùng với lối sống vị kỷ, bất công với thiên nhiên nên con người đã có những hành vi gây tổn hại cho môi trường. Chính vì vậy, cần đầu tư giáo dục nâng cao nhận thức về môi trường và hình thành lối sống thân thiện với thiên nhiên ngay từ khi còn thơ bé. Khi được giáo dục các kĩ năng sống thân thiện với môi trường ngay từ nhỏ, trẻ em xẽ hình thành nếp sống thân thiện, biết bảo vệ môi trường, nếp sống này hằn sâu vào ý thức, tình cảm và trẻ thực hiện tự nhiên không phải ép buộc. Các nhà nghiên cứu đã nhấn mạnh vai trò của việc giáo dục đúng ngay từ tuổi ấu thơ là vô cùng to lớn bởi việc 1/30 Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi quanh, vì thế ta cần giáo dục trẻ ngay từ lúc này để phát triển về các mặt đạo đức, thói quen, có hành vi đúng đắn về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả để góp phần vào công cuộc xây dựng một đất nước Việt nam phát triển. Có nhiều hồi chuông cảnh báo về vấn đề ô nhiễu môi trường và tiết kiệm năng lượng. Là một giáo viên hàng ngày đang trực tiếp giáo dục những thế hệ tương lai của đất nước, tôi nhận ra một điều thật quan trọng trong công việc của mình là cần phải giáo dục cho trẻ ngay từ bậc học mầm non ý thức bảo vệ môi trường và sử dụng năng lượng tiết kiệm. Điều này là vô cùng quan trọng trong đời sống của trẻ sau này, vì khi trẻ có ý thức bảo vệ môi trường và sử dụng tiết kiệmnăng lượng thì ý thức đó sẽ khắc sâu vào cuộc sống của trẻ, qua đó tạo nền tảng hình thành nhân cách cho trẻ vững chắc sau này. Nhận thức rõ trách nhiệm của mỗi cô giáo mầm non ngay từ đầu năm học tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi”. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người. Môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống con người và sự phát triển kinh tế văn hoá của đất nước, của nhân loại. Bảo vệ môi trường là những hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp, đảm bảo cân bằng sinh thái, ngăn chặn và khắc phục hậu quả mà con người hay thiên nhiên gây cho môi trường. Giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non là quá trình giáo dục có mục đích nhằm phát triển ở trẻ những hiểu biết sơ đẳng về môi trường, có sự quan tâm đến vấn đề môi trường phù hợp với lứa tuổi, được thể hiện qua những kiến thức, thái độ hành vi của trẻ đối với môi trường xung quanh. Vấn đề ô nhiễm môi trường đang diễn ra liên tục ở tất cả các nước trên thế giới, ô nhiễm môi trường ảnh hưởng tới toàn cầu như tình trạng ô nhiễm không khí, nguồn nước, hạn hán lũ lụt xảy ra liên tục mà gần đây nhất như Trung Quốc đang trả giá cho tình trạng ô nhiễm làm ảnh hưởng tới sức khoẻ. Nhân tố con người là yếu tố chính làm cho tình trạng ô nhiễm càng ra tăng trầm trọng nhưng chính con người cũng là nhân tố bảo vệ môi trường và cải thiện môi trường sống. Môi trường sống của con người là vũ trụ bao la, trong đó hệ mặt trời và trái đất là bộ phận có ảnh hưởng trực tiếp rõ nét nhất. Môi trường thiên nhiên bao gồm các nhân tố thiên nhiên: đất, nước, không khí, ánh sáng tồn tại khách quan ngoài ý muốn của con người. Môi trường nhân tạo gồm những nhân tố vật lý, sinh học, xã hội do con người tạo nên, chịu sự chi phối của con người. Môi trường xã hội bao gồm mối quan hệ giữa người 3/30 Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi - Môi trường lớp sạch sẽ thoáng mát, lắp đặt cửa kính tận dụng nhiều ánh sáng cho trẻ hoạt động - Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm giúp đỡ khuyến khích sự tìm tòi sáng tạo của giáo viên, luôn tạo điều kiện về cơ sở vật chất và phương tiện thực hiện các hoạt động cho trẻ. - Hai giáo viên đứng lớp đều có trình độ Đại học nhiệt tình, yêu trẻ. - Bản thân nắm chắc phương pháp dạy học, luôn trau dồi kiến thức học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong trường để tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn. - Luôn tham gia dự giờ kiến tập do phòng giáo dục Quận, trường tổ chức. - Luôn có sự chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu trong kế hoạch lịch trình khi thực hiện chuyên đề. - Phụ huynh luôn quan tâm ủng hộ nhiệt tình trong các hoạt động, phong trào của trường lớp. Kết hợp với giáo viên để chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả tốt. b. Khó khăn - Hầu hết trẻ trong lớp là con đầu lòng nên được cha mẹ cưng chiều. Một số cháu còn hay nghỉ học dài nên ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức. - Trong lớp có một số trẻ chưa qua lớp bé và nhỡ tuổi còn tự do không tự phục vụ được bản thân nên chưa có nề nếp. các cháu còn bỡ ngỡ và nhút nhát, khả năng tiếp thu bài chậm. - Trẻ còn chưa có ý thức bảo vệ môi trường. - Một số phụ huynh nhận thức về việc bảo vệ môi trường còn hạn chế. c. Số liệu điều tra trước khi thực hiện: - Nắm bắt được tình hình thực tế của lớp, tôi quyết định tìm ra biện pháp giáo dục trẻ có ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng. Bước đầu khảo sát kết quả cho thấy: Số trẻ Tỉ lệ % TT Nội dung tiêu chí khảo sát đầu năm đạt 1 Biết chăm sóc và bảo vệ cây 30 75% 2 Biết giữ gìn trật tự vệ sinh công cộng, vệ sinh trường lớp 27 67.5 % 3 Biết cất dọn đồ dùng, đồ chơi đúng nơi quy định 25 62.5 % 4 Không vứt rác ra đường, biết gom rác vào thùng rác 27 67.5 % 5 Không la hét to 31 77.5 % 6 Phân biệt được những hành động đúng, hành độ sai đối 29 72.5 % với môi trường và tiết kiệm năng lượng. 5/30 Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi Hình ảnh trẻ cùng cô lau dọn các góc chơi Hình ảnh trẻ cất đồ chơi đúng nơi quy định Không những thế chúng tôi còn tạo ra những quy định đơn giản nhưng gần gũi với trẻ để trẻ có thể nhìn vào và có thể biết đó là quy định. Từ đó mà trẻ đến lớp có thể thực hiện đúng nội quy quy định của từng góc chơi. Hàng ngày những trẻ nào làm được một việc tốt thì sẽ được cắm vào bảng bé ngoan. 7/30 Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi 3.2. Biện pháp 2: Tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng thông qua hoạt động học Hoạt động học là hoạt động quan trọng giúp giáo viên cung cấp kiến thức về bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng, giúp trẻ tiếp nhận kiến thức. Giáo viên lồng ghép các nội dung để giáo dục trẻ một số kiến thức, hành vi đúng về bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng. Tôi lựa chọn nội dung phù hợp với điều kiện gần gũi trẻ. Mỗi môn học đều có mục đích – yêu cầu riêng, song tôi luôn chú ý lồng ghép giáo dục trẻ bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng một cách linh hoạt. Mỗi chủ đề có một nội dung khác nhau song tựa chung lại đều giúp cho trẻ có ý thức bảo vệ môi trường. Ở trường trẻ được tham gia nhiều vào các hoạt động khác nhau: Phát triển thể chất, khám phá khoa học, âm nhạc, làm quen tác phẩm văn học, tạo hình Mỗi hoạt động trên đều có những đặc trưng riêng và có ưu thế khác nhau như: trẻ quan sát, đàm thoại, thực hành trải nghiệm, thí nghiệm, chơi các trò chơi với trẻ để trẻ nhận ra đư- ợc những việc làm tốt, không tốt, những hành động đúng, hành động không đúng kích thích trẻ suy nghĩ, bộc lộ tình cảm, có thái độ phù hợp với môi trường trong và ngoài lớp học. VD: Lĩnh vực thẩm mỹ: Hàng ngày chúng tôi thống nhất trẻ cùng phụ huynh mang đến lớp các loại phế liệu (vỏ hộp, bìa cát tông, len, vải ) để cô và trẻ sáng tạo làm đồ dùng tự tạo phục vụ cho hoạt động của trẻ. Từ những nguyên vật liệu đơn giản từ đôi bàn tay khéo léo có thể tạo ra nhiều sản phẩm đẹp và lạ mắt kích thích trẻ. Mỗi mỗi chủ đề, sự kiện tháng cô và trẻ cùng nhau lên ý tưởng các sản phẩm Ví dụ: Chủ đề giao thông: Làm các phương tiện giao thông từ chai nước tương Chin su, hộp váng sữa, bìa, xốp , dạ Chủ đề động vật: Làm các con vật từ vỏ váng sữa, vỏ hộp sữa chua, con vật nhồi bông Chủ đề thực vật: Làm một số loại cây từ bông của gối cũ, chậy cây được làm từ vỏ váng sữa, hộp sữa chua Trẻ rất thích thú khi được cùng cô tạo ra những con rối, các loại đồ dùng khác phù hợp với chủ đề mà trẻ được làm quen. từ đó, chúng tôi giáo dục trẻ làm đâu gọn đấy, biết vứt rác vào đúng nơi quy định, biết rửa tay lau tay khi làm bài xong. Như vậy, trẻ có ý thức tự dọn dẹp gọn gàng ngăn nắp. 9/30 Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng cho trẻ 5-6 tuổi bừa bãi, bé quét nhà, giẫm lên cỏ, bé đu cành cây, bé ngồi lên bàn, bé tranh giành đồ chơi Sau đó chia trẻ làm hai đội, mỗi đội có một bức tranh yêu cầu trẻ phải bật qua các vòng và yêu cầu đội khoanh tròn các hành vi đúng và một đội khoanh vào những hành vi sai. Thời gian sau một bản nhạc đội nào khoanh được đúng theo yêu cầu là chiến thắng. Dạy trẻ nhận biết một số đồ dùng sử dụng điện trong trường mầm non, trong gia đình. + Đồ dùng thắp sáng: Bóng đèn tuýt, đèn tròn, đèn chùm, đèn bàn + Đồ dùng phục vụ cho ăn uống: tủ lạnh, bếp điện, ấm điện, nồi cơm, điện + Đồ dùng phục vụ cho sinh hoạt: máy giặt, bình nóng lạnh, quạt máy, điều hòa, ấm nước siêu tốc - Dạy trẻ nhận biết lợi ích của điện trong lớp; + Cung cấp ánh sáng + Giúp quạt trần, điều hòa, quạt thông gió tạo mát, thông thoáng không khí + Giúp cho ti vi, đài, máy tính, máy chiếu hoạt động + Giúp cho tủ lạnh tại bếp hoạt động để lưu giữ thức ăn + Giúp cho nồi cơm điện, máy xay, tủ hấp, máy bơm nước hoạt động - Cho trẻ chia nhóm thảo luận về trách nhiệm của trẻ trong việc sử dụng tiết kiệm điện hiệu quả + Tắt quạt, ti vi, máy tính, điều hòa khi không sử dụng + Nhắc nhở bạn cùng thực hiện + Thảo luận theo câu hỏi:“Ai cần đến năng lượng” ?,“ Năng lượng có từ đâu” + So sánh việc tiêu thụ năng lượng giữa các gia đình + Đếm các đồ sử dụng điện + Trò chuyện về hóa đơn thu tiền điện hàng tháng của các gia đình - Dạy trẻ trong hoạt động tạo hình: + Hãy vẽ mặt cười và mặt mếu vào hình ảnh đúng sai về cách sử dụng điện +Vẽ ngôi nhà có tấm pin thu nạp ánh sáng mặt trời + Xây dựng khung cảnh trường mầm non có nhiều ánh sáng mặt trời + Lớp học có nhiều cửa sổ +Sân trường có nhiều cây xanh + Nhà máy điện, nhà máy sản xuất xăng dầu: điện làm ra từ đâu, xăng dầu làm ra từ đâu? + Sưu tầm tranh ảnh về công việc của các cô chú công nhân nhà máy xăng dầu +Nhận biết các hành vi sử dụng tiết kiệm năng lượng 11/30