Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi

 Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi 
1. PHẦN MỞ ĐẦU
 1.1. Lý do chọn chọn đề tài:
 Như chúng ta đó biết, bản chất của quá trình giáo dục là tổ chức toàn bộ 
cuộc sống, học tập, hoạt động của trẻ, tạo điều kiện thuận lợi để trẻ phát triển và 
bộc lộ hết khả năng của mình. Đặc biệt, trong thời đại mới - Thời đại CNH-
HĐH đất nước thì đòi hỏi phải tạo ra những con người không chỉ có sức khoẻ, 
có tri thức, năng động, sáng tạo mà cũng phải có văn hoá, văn minh, lịch sự. Và 
việc đó cần phải bắt nguồn ngay từ thời kỳ trẻ thơ như cha ông ta thường bảo: 
"Dạy con từ thưở lên ba...". Thói quen vệ sinh, hành vi văn minh là một trong 
những biểu hiện và yêu cầu cần thiết của mỗi con người có văn hoá, văn minh 
mà người lớn cần hình thành cho trẻ ngay ở giai đoạn tuổi mầm non. Đồng thời 
đây cũng là một trong những nhiệm vụ được đặt ra hàng đầu của giáo dục mầm 
non, để giáo dục đạo đức, hình thành hành vi văn minh; chăm sóc- bảo vệ sức 
khoẻ cho trẻ nhằm nâng cao thể lực. Giúp trẻ có thể tham gia tốt tất cả các hoạt 
động khác như học tập, vui chơi, lao động một cách tích cực, tự giác, vui vẻ. 
Góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.
 Việc hình thành cho trẻ các thói quen vệ sinh và hành vi văn minh diễn ra 
thuận lợi nhất là ở giai đoạn trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi. Với trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi đó 
có sự phát triển nhất định về thể chất (cơ thể phát triển hoàn thiện hơn, các vận 
động khéo léo hơn). Sự phát triển trí tuệ của trẻ càng diễn ra mạnh mẽ , ngôn 
ngữ phát triển, các mối quan hệ ngày càng phức tạp. Trẻ có ý thức được một số 
hành động và việc làm của mình, phân biệt được đúng - sai, tốt - xấu, nên - 
không nên. Đây là cơ sở và điều kiện quan trọng để trẻ có ý thức và khả năng 
tạo nên thói quen trong vệ sinh và hành vi văn minh. 
 Khi trẻ bước vào ngưỡng cửa trường mầm non (3 tuổi) thì người lớn (bố, mẹ, 
ông, bà..), cô giáo mầm non bắt đầu giáo dục cho trẻ các thói quen vệ sinh và 
hành vi văn minh . Tuy nhiên, ở lứa tuổi này, khi thực hiện các thói quen vệ sinh 
và hành vi văn minh, trẻ còn rất lúng túng về mặt kỹ năng, đồng thời chưa có 
 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi 
 Do điều kiện và thời gian nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu đề xuất một 
số biện pháp nhằm nâng cao công tác giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi ở trường chúng tôi.
 2. PHẦN NỘI DUNG.
 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu:
 Trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi là lớp trẻ rất cần có nhu cầu phát triển về tâm lý củng 
như trí tuệ. Vì vậy giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ là rất 
cần thiết. Trong những năm qua, việc dạy cho trẻ có những thói quen vệ sinh và 
hành vi văn minh đó được các nhà trường chú trọng, quan tâm và xem đây là 
một tiêu chí cần đạt được của trường mầm non. Tuy nhiên trong quá trình thực 
hiện, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên hiệu quả thực hiện 
chưa đạt kết quả khả quan.
 Năm học 2018 -2019, bản thân tôi được nhà trường giao nhiệm vụ giảng dạy 
lớp trẻ 3 - 4 tuổi với tổng số cháu là 34 cháu. Trong thời gian giảng dạy chung 
cũng như giảng giạy chuyên đề " Giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
minh cho trẻ", bản thân tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
* Thuận lợi:
 Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, chỉ đạo theo đúng tinh thần và 
chương trình dạy học của Bộ giáo dục
 Nhà trường thường xuyên phát động phong trào vệ sinh chung, vệ sinh cá 
nhân; kiểm tra, đôn đốc, đánh giá thường xuyên và có sự tuyên dương những tập 
thể, các nhân có hành vi văn minh trong sinh hoạt.
 Khuôn viên nhà trường thoáng mát, có hệ thống cây xanh mát mẽ, khuôn viên 
sạch đẹp; có nhà bếp gọn gàng, ngăn nắp; có khu vệ sinh đảm bảo an toàn...
 Các cháu đa số là con nông dân nên thật thà và khá ngoan. 
 Bản thân luôn tích cực tự học tham gia váo các hoạt động đào tạo nên trình độ 
chuyên môn được nâng cao, đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy 
đằc biệt là có nhiều năm liền dạy lớp mẫu giáo 3 – 4 tuổi nên nắm rõ đặc điểm 
tâm sinh lý và khả năng tiếp thu kiên thức của trẻ ở độ tuổi này.
 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi 
 Tuy còn gặp nhiều khó khăn trong việc giáo dục vệ sinh thói quen vệ sinh và 
hành vi văn minh cho trẻ . Nhưng với lòng nhiệt huyết yêu nghề mến trẻ, tận 
tuỵ với công việc, luôn coi trẻ như con đẻ của mình, thực sợ là người mẹ thứ 2 
của trẻ. Nên tôi luôn tìm tòi những biện pháp đúng đắn thiết thực tích cực để 
đưa vào nội dung chăm sóc giáo dục trẻ có thói quen vệ sinh và hành vi văn 
minh. Sau đây là một số nội dung biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành 
vi văn minh cho trẻ mà tôi lựa chọn và sử dụng có hiệu quả thiết thực nhất.
 2.2 Các biện pháp:
 2.1. Biện pháp 1: Giáo dục cho trẻ những thói quen về vệ sinh cá nhân 
thông qua hoạt động học tập .
 Giáo viên phải giáo dục và chỉ cho trẻ biết: Để đảm bảo sức khoẻ, tránh được 
những bệnh lây lan, góp phần giữ gìn vệ sinh môi trường học tập chung, đồng 
thời hình thành được những hành vi văn minh cho bản thân thì các cháu phải 
biết vệ sinh mặt mũi, tay chân sạch sẽ; móng tay, móng chân phải cắt ngắn, giữ 
sạch... Cụ thể:
 Tóc phải cắt ngắn, chải gọn gàng.
 Quần áo phải sạch sẽ, hợp thời tiết, hợp vệ sinh.
 Các cháu không được đi chân đất trên nền nhà bẩn, bụi đất, ẩm ướt (trời lạnh 
phải đi dày dép, tất giữ ấm đôi chân).
 Phải biết biết rửa tay chân mặt mũi khi bị bẩn.
 Biết ăn không ngậm, không để rơi vả , ăn hết phần ăn của mình.
 Ăn xong súc miệng, lau miệng, uống nước.
 Biết tiểu tiện đóng nơi qui định. Rửa tay sau khi đi vệ sinh.
 Nếu trẻ biết thực hiện được những công việc đó đối với bản thân thì ý thức 
đối với công tác vệ sinh của trẻ sẽ được tăng lên rất nhiều, hành vi văn minh của 
trẻ cũng dần được hình thành từ đó. Trẻ sẽ có được thói quen cho mình để giữ 
gìn vệ sinh chung và vệ sinh cá nhân. 
 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi 
" Xỉa cá mè"...Nếu trẻ nào tay còn bẩn, đầu tóc còn rối thì phải đi rửa tay và 
buộc lại đầu tóc, sau đó cô cùng cả lớp kiển tra lai và tặng cho các bạn đó một 
tràng pháo tay để khích lệ các cháu.
 Bên cạnh hướng dẫn trẻ biết vệ sinh cá nhân, tôi càng nhận thấy rằng vệ sinh 
môi trường xung quanh càng không kém phần quan trọng đối với trẻ. Nắm bắt 
sở thích của trẻ là muốn được làm những công việc nhẹ nhàng nhưng vui vẻ, nên 
sau mỗi lần tập thể dục buổi sáng hoặc những lúc tổ chức các hoạt động ngoài 
trời, tôi thường hướng dẫn cho các em vệ sinh môi trường học tập như nhặt lá 
trên sân trường...Trong quá trình dạy học, tôi cũng hướng dẫn cho trẻ biết cất 
giữ đồ chơi, đồ dùng đúng nơi quy định; không được xả rác, vứt rác bừa bải; 
không được mang quà, bánh kẹo, các đồ chơi ở nhà đến lớp học.
 Cuối tuần vào chiều thứ sáu, tôi thường cho trẻ lau dọn, sắp xếp lại đồ chơi, 
đồ dùng học tập trong phòng học của mình theo nhóm. Với đặc điểm của trẻ là 
rất muốn được khen, được công nhận, nên sau mỗi lần tham gia vệ sinh môi 
trường xung quanh, tôi đều nhận xét công việc của các nhóm thông qua việc dẫn 
trẻ đi tham quan, kiểm tra kết quả công việc của từng nhóm. Những nhóm nào 
thực hiện tốt sẽ được tuyên dương, những nhóm nào làm chưa tốt thì sẽ được tôi 
nhắc nhở nhẹ nhàng và hướng dẫn lại.
 Những công việc mà tôi hướng dẫn cho trẻ thực hiện hằng ngày có ý nghĩa 
giáo dục đối với trẻ rất lớn. Do sự thường xuyên lặp đi, lặp lại các thao tác, các 
hoạt động trong thời gian nhất định và theo một trình tự nhất định làm cho trẻ 
nắm được những công việc, những cách làm hợp lý, những kỹ năng vệ sinh và 
tự vệ sinh. Những kỹ năng, kỹ xảo sẽ được tự động hóa hình thành trong trẻ. Từ 
đó trẻ sẽ phát triển những phẩm chất quan trọng của nhân cách như ý thức, thói 
quen vệ sinh, tinh thần trách nhiệm, khả năng tự lập, nếp sống văn minh. 
 Có thể nói, những hoạt động trên đã giúp tất cả các cháu (không chỉ riêng 
lớp tôi phụ trách mà với cả các lớp khác) và những giáo viên chúng tôi có được 
 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi 
kiểm tra trẻ thực hiện những công việc đó . Từ đó tạo thành thói quen cho trẻ và 
các cháu sẽ hình thành cho mình được nếp sống văn minh. 
 Để nắm bắt được các cháu ở nhà có thực hiện nghiêm túc các quy định về 
vệ sinh như cô giáo đã hướng dẫn ở trường hay không, tôi thường gọi điện thoại 
hoặc hỏi trực tiếp phụ huynh khi họ đưa trẻ đến lớp. Từ đó có biện pháp khắc 
phục đối với các cháu không thực hiện hoặc thực hiện chưa được, chưa tốt.
 2.4. Biện pháp 4: Phối hợp với nhân viên y tế trường học. 
 Với sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là của Bộ GD&ĐT, 
các trường mầm non đã được biên chế thêm một nhân viên y tế để theo doĩ, 
chăm sóc sức khoẻ cho trẻ. Nắm bắt được điều kiện thuận lợi trong việc giáo 
dục vệ sinh và thói quen hành vi văn minh cho trẻ, tôi đã phối hợp với nhân viên 
y tế phổ biến các kỹ năng tự vệ sinh cá nhân cho trẻ. Tuyên truyền về công tác 
vệ sinh và các dịch bệnh có thể xảy ra nếu trẻ không thực hiện tốt công tác vệ 
sinh để trẻ phần nào hiểu được tầm quan trọng của nó và tập cho mình những 
thói quen tốt, những hành vi đẹp trong công tác vệ sinh cũng như trong mọi sinh 
hoạt thường ngày.
 Hàng ngày, hàng tuần, nhân viên y tế đều kiểm tra các công trình vệ sinh, 
các lớp học, khu nhà bếp nhằm đảm bảo trẻ có được một môi trường học tập 
đảm bảo vệ sinh. Nếu phát hiện lớp học nào, trẻ nào không thực hiện đúng quy 
định vệ sinh chung thì sẽ bị nhắc nhở và đề nghị với giáo viên phụ trách lớp 
không phát phiếu bé ngoan vào cuối tuần cho các trẻ bị vi phạm.
 Tham mưu với nhân viên y tế phát tờ rơi, các bức tranh minh họa sự nguy 
hiểm của các bệnh truyền nhiễm, các bệnh lây qua đường hô hấp, đặc biệt là 
bệnh chân - tay - miệng để trẻ thấy được sự nguy hiểm từ đó tham gia vào công 
tác giáo dục vệ sinh đạt hiệu quả cao. Đồng thời qua việc làm này trẻ càng hình 
thành cho mình bản năng chống lại các loại bệnh đó bằng hành vi, việc làm của 
chính bản thân trẻ.
 * Kết quả đạt được.
 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh và hành vi văn 
 minh cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi 
quen về vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ thông qua hoạt động hàng ngày. 
Đồng thời phối hợp với các bậc phụ huynh, với nhân viên y tế để giáo dục và 
rèn luyện thêm cho trẻ những hành vi và thói quen vệ sinh tốt lúc ở trường và ở 
nhà.
 Qua một học kỳ áp dụng các biện pháp trên, đa số trẻ ở lớp tôi phụ trách đó 
có ý thức trong vệ sinh cá nhân, vệ sinh tập thể. Kết quả giáo dục toàn diện đạt 
khá cao so với đầu năm. Trẻ nào trong càng xinh tươi, sạch sẽ, gọn gàng. Phòng 
học ngăn nắp, thoáng mát. Đặc biệt không có trẻ nào mắc bệnh chân- tay - 
miệng hay các bệnh truyền nhiễm khác. Cuối học kỳ, trẻ đó hình thành được 
thói quen vệ sinh, hành vi văn minh. 
 Việc rèn luyện thói quen vệ sinh và hành vi văn minh cho trẻ mẫu giáo là vô 
cùng quan trọng. Song công việc thật không đơn giản. Trình độ nhận thức tiếp 
thu của mỗi cháu khác nhau, điều kiện hoàn cảnh sống từng gia đình mỗi cháu 
không đồng đều vì vậy qua quá trình thực hiện tôi nhận thấy muốn thực hiện tốt 
việc này, bản thân mỗi giáo viên cần phải:
 Trau dồi kiến thức vệ sinh và hành vi văn minh cần thiết.
 Cô giáo phải là người có phẩm chất đạo đức tốt, mẫu mực, chịu khó, kiên trì 
tìm tòi học hỏi, luôn có biện pháp sáng tạo mới trong giảng dạy và chăm sóc 
giáo dục trẻ.
 Cô giáo dành thời gian, chú ý nhiều hơn đến những cháu cá biệt để có biện 
pháp giáo dục phù hợp, phải động viên khen thưởng sửa lại kịp thời cho trẻ 
nhằm kích thích những việc làm tốt, và hạn chế những hành vi xấu của trẻ.
 Cô giáo phải hết lòng yêu thương các cháu, với tinh thần là người mẹ thứ hai 
của các cháu, cô giáo phải nhạy bén trước những diễn biến của các cháu, hiểu 
được đặc điểm tâm sinh lý của các cháu, hiểu được hoàn cảnh sống của từng gia 
đình.
 Năm học: 2018 - 2019